Меҳмонхона ва ресторанлар фаолияти маркетинги - Экономика - Рефераты

Меҳмонхона ва ресторанлар фаолияти маркетинги

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

92 KB

Меҳмонхона ва ресторанлар фаолияти маркетинги Режа: 1. Меҳмонхона ва ресторан тадбиркорлиги маркетингининг ижтимоий-иқтисодий мо ҳ ияти ва таркиби. 2. Маркетинг тамойиллари ва муҳити. 3. Меҳмонхона ва ресторанларда хизмат кўрсатиш ва сотиш сиёсатини асослаш. 4. Меҳмонхона ва ресторанларнинг нарх сиёсати. 5. Мижозларга доимий хизмат кўрсатиш сиёсати. 6. Ўзбекистон меҳмонхоналарида хизмат кўрсатиш истиқболлари.

1. Меҳмонхона ва ресторан тадбиркорлиги маркетингининг ижтимоий- иқтисодий мохияти ва таркиби. Тижорат муваффақиятига эришиш учун ҳар бир корхона маркетинг ва сотувлар тўғрисида қайғуриши лозим. Маркетинг тамойили – мижозларга рақобатчиларга нисбатан хизмат кўрсатишни қондиришга интилаётган ташкилотларнинг мижозларга томон йўналтирилган бутун бир фалсафасидир. Маркетинг туристларнинг эҳтиёжларини тўғри аниқлаб, жозибадор туристик маҳсулот яратиш, потенциал туристларга уларга мос келадиган туристик маҳсулот билан таништириш учун ёрдам беради. Бунинг учун бозорни тадқиқ этиб, бозор имкониятларини ўрганиб, корхона мақсадларини эришишга олиб келувчи маркетинг фаолиятларини режалаштириш ва лозим даражада амалга ошириш лозим. Маркетинг хатти ҳаракатлари ва ресурсларни тўғри йўналтиришдан ташқари, бозор сегментациясини ҳам амалга ошириш керак. Шуниси аниқки, туристларнинг ҳаммаси ҳам бир хил бўлавермай, улар ўз одатлари, ҳаёт тарзлари, дунёқарашлари кабилар билан фарқланади. Бу фарқлар асосида бозор сегментлари аниқланади ва бу сегментлар уларнинг иқтисодий аҳамияти, турли хизматларга бўлган талаблари асосида корхона мақсадларининг эришилишига кўпроқ мос келувчилари танлаб олинади. [17] Маркетинг дастури меҳмондорчилик корхонасининг бозордаги талаб ва бошқа омилларнинг ўзгаришишга дарҳол мослашиш имконини беради. Маркетингни истеъмолчига йўналтириш учун қуйидагиларга эътибор бериш керак 1 : - истеъмолчининг эҳтиёжлари энг биринчи ўринда туради; - мижозларнинг қанча кўп эҳтиёжлари қондирилса, унинг корхона мижозига айланиш эҳтимоли шунчалик кўп бўлади; - истеъмолчининг эҳтиёжлари тўғрисида доимий қайғуриш лозим, илмий тадқиқотлар ҳам шунга йўналтирилиши керак; 1 Дурович А.П. Маркетинг в туризме. Учебное пособие, 2004 г.

- истеъмолчи тўғрисида қанчалик кўп билинса, унинг эҳтиёжларини шунчалик кўпроқ қондириш мумкин; - маркетинг тадқиқотларини доимий равишда олиб бориш керак; - истеъмолчиларнинг эҳтиёжларидаги барча ўзгаришлар тезда қайд этилиб, уларга мослашаш керак; - бозорда пайдо бўлаётган янги маҳсулотларнинг ҳаммаси тў ғ рисида билиб бориш керак; - корхонанинг кучли ва кучсиз томонларини тез-тез баҳолаб туриш керак. Аниқланган афзалликлар кучайтирилиб, камчиликлар бартараф этилиши керак. Маркетинг қарорларини қабул қилишдан олдин умумий иқтисодий вазиятга баҳо бериш керак. Бу маркетинг муҳити таҳлил дейилади. 2. Маркетинг тамойиллари ва муҳити. Маркетингни бошқариш – бу таҳлил қилиш, режалаштириш, ижро этиш, мувофиқлаштириш, маркетинг мажмуининг барча унсурлари – элементлари (концепция, нарх шаклланиши, маҳсулотлар ҳамда хизматларни жўнатиш ва тақсимлаш)ни ўз ичига оладиган назорат дастури, ташкилотнинг мақсадига эришиш учун маҳсулотни сотиш бозорида наф келтирадиган айирбош қилиш операцияларини бажариш жараёнидир. Маркетинг концепцияси замонавий маркетинг менежментининг асосидир. Бу мижозга қаратилган ва мижозларга рақобатчиларга нисбатан яхшироқ хизмат қилишга ҳаракат қилишнинг бутун бир фалсафасидир. Меҳмонхона индустриясида маркетинг туристларнинг эҳтиёжларини аниқлаши, жозибали туристик хизматларни йўлга қўйиши, бўлажак туристларни улар фойдалана оладиган туризм маҳсулотлари билан таништириш, уларга бу хизматларни қаердан олишини тушунтиришдан иборат, бошқача айтганда, маркетингнинг вазифаси бозорни ўрганиш, маҳсулотни режалаштириш, уни реклама қилиш ва ҳаракатга келтириш, тақсимлаш каналларини кўрсатишдан иборат. Шуларнинг ҳаммасига риоя қилгандан сўнг меҳмондўстлик индустриясидаги ташкилот фойда олишга, ўз мақсадларига эришишга умид қилиши мумкин.

Меҳмондўстлик индустриясида маркетингни бошқариш – бу қуйидаги маркетинг мақсадларига эришишдан иборат: бозор имкониятларини ва компаниянинг ресурсларини аниқлаш ҳамда компания мақсадларига эришиш учун талаб қилинадиган маркетинг фаолиятини режалаштириш ва бажариш. Маркетинг тадқиқотлари компанияларга ўз маркетинг мажмуини барпо этишга, маркетинг амалларидан ва ресурсларидан самарали фойдаланишга ҳамда ўз бозорини тақсимлаб олишга ёрдам беради. Бозорни сегментлаш-тақсимлаш концепцияси аввало мижозлар турлича бўлишига асосланади ва бозор турли тавсифлар бўйича сегментланиши мумкин. Сўнгра сегментлар уларнинг иқтисодий аҳамиятига, турли хизматларга, талабларга қараб ўрни белгиланади. Мақсадга мувофиқ бозор аниқлангандан сўнг компаниянинг маркетинг мажмуини аниқлаш навбатдаги қадам бўлади. Маркетинг мажмуининг унсурлари-элементлари мижозларнинг одатларини, рақобат муҳитидаги ўзгаришларни, иқтисодий шароитни ва сиёсий вазиятни ҳисобга олишга асосланади. Корхонага умумий иқтисодий муҳит ва бевосита иқтисодий муҳитлар таъсир этади. Масалан, мамлакатда миллий валюта курсининг кўтарилиши шу мамлактга келувчи хорижий туристлар сонини камайтиради. Жамиятдаги ижтимоий ўзгаришлар; инсонларнинг икки жойда ишлаши кўпаяётганлиги, со ғ лом турмуш тарзининг шухрат топаяётганлиги; демографик ўзгаришлар: инсонлар маълумотлари ошаётганлиги, даромадлари даражасининг ўзгараётганлиги; сиёсий ўзгаришлар: чекувчиларга қарши курашнинг кўпаяётганлиги, терроризмга қарши кураш аҳамиятининг ошаётганлиги; технологик омиллар: янги техниканинг иш шароитларининг яхшилаётганлиги кабилар туристик бизнесга ўз таъсири ўтказмай қолмайди. Шу сабабли, рақобатли курашда ма ғ лубиятга учрамаслик учун доимий равишда макро ва микромуҳит омилларини кузатиб бориш тавсия этилади. Маркетинг муҳитларини кузатаётганда: - бозорни баҳолаш, - талабни ҳисоблаш, - рақобатчиларнинг имкониятларини ўрганиш,

- истеъмолчилар онгидаги эгаллаб турилган ўрин кабиларга эътибор бериш керак. 3. Меҳмонхона ва ресторанларда хизмат кўрсатиш ва сотиш сиёсатини асослаш. Сотувлар маркетингнинг муҳим қисмидир. Сотув билан маркетингнинг асосий фарқи шундаки, сотув деганда сотилаётган маҳсулот ёки хизмат тушунилса, маркетингда шу маҳсулот ёки хизматни истеъмол этувчи истеъмолчи тушунилади. Сотувда кўпроқ маҳсулотнинг истеъмолчига етиб боришига эътибор берилади, маркетингда истеъмолчининг қондирилишига кўпроқ эътибор берилади. Истеъмолчининг қондирилишига эътибор бераётиб, унинг онгида корхонанинг (унинг маҳсулот ва хизматларининг) эгаллаган ўзига хос ўрнини эгаллаш керак. Яъни, истеъмолчи корхонага барча рақобатчилар орасида қандай ўрин бераётгани, лозим бўлса бу ўринда янада чуқуроқ ўрнашиб олишга ҳаракат қилиш ёки тезда бошқа хил ўрин эгаллашга ҳаракат қилиш керак бўлади. Бу позициялаш ўрнашиш деб аталади. Бунинг учун рақобатчиларни таҳлил қилиш ҳам фойда бериши мумкин. Рақобатчилар қаерда жойлашганидан катъи назар уларни ўрганиш лозим. Чунки, рақобатчиларнинг бирининг муваффақиятга эришаётгани аниқланса, бунинг асосий сабабларини билиб олиш, корхонага ҳам унинг бундай муваффақиятли тадбиридан фойда олиш имконини бериши мумкин. Ёки, рақобатчиларнинг инқирози сабабини билиб, ўз корхонамизнинг келгусидаги хатоларининг олдини олишга ёрдам бериши мумкин. Ёки, рақобатчилардан бирортаси бозорда ўз сегментини эгаллаб олиб, истеъмолчилар онгида чуқур ўрнашиб олишга улгурса, бизнинг корхонамизнинг бу бозорга кириши ва унда ўз муваффақиятига эришиши учун анча катта харажатлар қилишга тўғри келиши мумкин. Рақобатчилар бизнинг сегментимизга суқилиб кириб, бизнинг ўрнимизни эгаллаётган бўлиши ҳам мумкин. Буларнинг барчасини рақобатчилар таҳлили аниқлаб беради. Рақобатчиларни таҳлил қилиш натижасида бозордаги янги, ҳали эгаллаб олинмаган, биринчи бўлиб эгалланиши осонроқ бўлган жой сегментларни аниқлаб олиш мумкин бўладики, бу келгусида корхонанинг муваффақиятини янада кучайтириши мумкин бўлади. [12,13]

4. Меҳмонхона ва ресторанларнинг нарх сиёсати. Ҳаммамизга маълумки маҳсулотни ҳарид қилишда энг кўп таъсир этувчи омил бу нархдир. Туристик маҳсулот истеъмолчиларнинг аксарияти нарх сиёсатига жуда ҳам эътибор билан қарашади. Баъзи бирлари нисбатан арзонроқ туристик маҳсулотга интилишса, бошқалари қимматроқ, аммо юқори даражадаги маҳсулотга қизиқишади, айримлари эса ўртача сифатдаги маҳсулотни ўртача нархда харид қилишга интилади. Шундай бўлсада, нархларнинг арзонлашиши туристик маҳсулот истеъмолчиларининг аксарияти томонидан ижобий қабул қилинади. Америка мақолида таъкидланишича 25 центни тарози палласида босиб кетадиган содиқлик йўқ албатта, яъни кучанинг нариги томонида 25% га арзон нархда гамбургерларни таклиф қилувчи шахобча энг содиқ мижозни ҳам ўзига оғдириб олади. Демак, қимматбаҳо сўзи бизнинг онгимизда нарх билан чамбарчас боғлиқ. Ҳалқ маҳсулот ёки хизмат кўрсатиш қийматига ҳақикий нархига келишилади ва ҳарид қилинади. Белгиланаётган нарх маҳсулотнинг қийматига қанчалик яқин бўлса, унинг ўз харидорини топиш шунчалик осон бўлади. Истеъмолчи маҳсулотни ҳарид этаётганда шунга ўхшаш маҳсулот учун рақобатчилар қандай нарх бераётганлигини ҳам инобат олади. Шу сифатдаги рақобатчининг маҳсулоти сезиларли даражада арзон бўлса, ёки рақобатчининг шу нархдаги маҳсулоти нинг сифати ва қўшимча хизматлари анча устун бўладиган бўлса, истеъмолчиларнинг аксарияти рақобатчи корхонанинг мижозига айланиб қолиши мумкин. Нарх белгилашда икки йўналиш мавжуд: 1.Қиёсий (қ). 2.Харажат. Қиёсий йўналиш шунга ўхшаш маҳсулотга сўралаётган нарх таққослаш билан асосланади. Харажатлар (қ) йўналиши барча харажатларга ҳаракатлар устидаги фоиз ҳисобидан фойда олишга асосланади. Кўриниб турибдики иккала йўналиш ҳам ўз афзал томонларига эга. 5. Мижозларга доимий хизмат кўрсатиш сиёсати. Меҳмонхоналарда истеъмолчига доимий равишда хизмат кўрсатишни яхшилаш, уни кенгайтиришга эътибор қаратиш, биноларни реконструкция

қилиш, янги технологияларни киритишга эътибор бериш керак. Мижознинг талаби - энг устивор вазифа. Қанча кўп мижозларнинг талабларини қондирилса, шунча сизнинг мижозингизга айланиб қолиш эҳтимоли бор. Мижознинг талабини қондириш – барча бўлим, менежерлар ва ҳамма ишчи жамоанинг ягона мақсадидир. Мижознинг талаби – доимий қайғуриш объекти ва илмий тадқиқотлар предмети. Мижознинг талабларини ўзгаришлари мунтазам равишда эътиборга олиниши ва қайд қилиниши лозим. Янги маҳсулотларни ва янги хизмат турларини ишлаб чиқариш зарурлиги ўз вақтида сезилиши лозим. Мунтазам равишда корхонанинг бўш ва кучли томонларини қиёсий таҳлил қилиш лозим: Кучли томонлари эътиборга олиниб қайд қилинади, бўш томонларини эса йўқотилишга ҳаракат қилинади. Мижознинг талабини ўзгаришини олдиндан кўра билиш ва барча маркетинг имкониятларини амалга ошириш лозим. Корхона фаолиятига мижоз томондан берилган баҳо барча ходимларга маълум қилиниши керак. Маҳсулот, хизмат кўрсатиш даражаси ва реклама мижоз томондан берилган баҳо асосида ривожланиб боради. Корхона бўлимлари орасидаги ахиллик, ҳамкорлик юқори баҳоланади. Ҳамкорлик кенгайган сари, хизмат кўрсатиш даражаси шунча юқори бўлади ва мижозни талаби тўлиқ қондирилади. Туризм индустрияси томонидан таклиф этиладиган товар номоддий характерга эга бўлгани учун, уни ишлаб чиқаришда қатнашувчи мехнат ресурслари яъни инсонлар катта роль ўйнайди. Кўп ҳолларда бир меҳмонхона ёки ресторан бир-бирига ташқи томондан жуда ўхшаш аммо ходимларни касбий махорати билан фарқ қилади. Ҳеч қандай индустрия туризм индустриясидан кўп ходимларга эга эмас ва ўз маҳсулоти истеъмолчилари билан яқин алоқада эмас. Шу нуқтаи назардан инсон ресурслари туризм индустриясининг асосий элементларининг биридир. [32] Инсоннинг хулқини, унинг хохишини аниқлайдиган куч - бу унинг маданияти. Маданият жамиятда яшаётган инсоннинг хохиши, хусусиятлари, асосий бойликларини ўз ичига олади. Маданият бир қатор онгли равишда сезиладиган ва туртта асосий категориялар билан аниқланади: таом, яшаш жойи, кийим, санъат. Маданият биз нима истеъмол қилишимиз, қаерга

боришимиз, қаерда йўлда тўхташимизни белгилаб беради. Маданият – динамик хосса: у атроф муҳит ўзгаришига қараб ўзгариб боради. Шаклланувчи бозор баҳолай оладиган янги маҳсулот ва хизмат кўрсатиш турларини ишлаб чиқиш учун маркетинг мутахассислари мунтазам инсон маданиятидаги ўзгаришлар тенденцияларини аниқлашга ҳаракат қилишади. Масалан, Америка маданиятига хос соҒлом турмуш тарзига интилиш баландлиги меҳмонхоналарда турли спорт клублар ва спорт заллари кўпайишига олиб келди. Бундай спорт клублар ва спорт заллар куриш имконига эга эмас меҳмонхоналар маҳаллий спорт клублар билан спорт билан шуғулланишга шартнома тузишни йўлга қўймоқди. Америкаликларнинг енгил со ғ лом таомларга интилиши ресторанлардаги менюни ҳам ўзгаришига олиб келди. Аста-секин инсонлар яшайдиган уйлари хоналарини очиқ рангларга бўяшни афзал кўрмо қ далар ва арзон оддий мебел ҳарид қилишмо қ да. Шуларнинг ҳаммаси меҳмонхона ва ресторанларни дизайнида ҳам ўз аксини топмо қ да. Аммо шундай истеъмолчилар гурухи учрайдики, улар ўта ширин, нархи юқори таомларни истайди. Баъзи ресторанларда хўррандалар қ айнатилган бали қ ва салатлар билан тушлик қилиб, десерт дастурхонига катта порция ё ғ лик музкаймо қ буюришади. Истеъмолчиларнинг ҳатти ҳаракатларини тушуниш ниҳоятда мураккаб. Чунки, туризм соҳасидаги истеъмолчилар турли мамлакатлардан тариф буюришади, турли мамлакатларда инсонларнинг ҳаётий қадриятлари, ҳарид вақтидаги ҳатти-ҳаракатлари турлича бўлади. Маркетинг мутахассислари ўз корхоналари маҳсулотларини турли талабларга қанчалик даражада мослаштириш лозимлигини аниқлашлари лозим. Мабодо, бир варакайига ҳамма мижозларга ёқишга интилинса, товар ўзининг индивидуаллигини йўқотиб, ҳеч бир аниқ истеъмолчи талабига мос келмай қолиши мумкин. Шунинг учун, товар-хизматини янги ўзгараётган талабга мослаштиришда, қанчалик миқдорда фойда олиниши, бу ишнинг асосий мақсадларга эришилишига таъсири қандай бўлиши, мавжуд истеъмолчиларга қандай таъсир этиши мумкинлиги кабилар инобатга олиниши лозим. Янги талаб учун янги маҳсулот ишлаб чиқариб, товар хизматлар

дифференциациясини йўлга қўйиш мумкин, бироқ, шунда ҳам бу ишнинг барча афзалликлари ва камчиликларини ўрганиб чиқиш тавсия этилади. Нима бўлса ҳам, истеъмолчиларнинг талаблари вақт ўтиши билан ўзгариши мумкин. Истеъмолчиларнинг даромадларининг ўзгариши, талабларининг ўзгариши ёки ҳар доим бир хил маҳсулот истеъмол этишдан зерикишлари мумкин. Шунда маҳсулотларни ўзгариб бораётган талаб-эҳтиёжларга мослаштириб, такомиллаштириб бориш, шунингдек, эҳтиёжларнинг келажакдаги ўзгаришларини олдиндан чамалаб, уларга тайёр бўлиб бориш ҳам келажакда катта манфаатлар келтириши мумкин. Сервис маркетингини ўзгаришда инсон ўсган муҳитидаги маданиятини бозорга таъсирини тушириш лозим. Кўп қўшимча маҳсулотлар бозорнинг асосий сегментини ташкил этади, мутахассислар кўп ҳолларда шу сегментни эгаллашга қаратилган маркетинг дастурларини ишлаб чиқишга ҳаракат қилишади. Ҳар қандай жамият у ёки бу синфий таркибга эга. Аммо ҳар қандай жамиятда инсонлар асосий урф-удумларга таянади. Масалан, кўпчилик америкаликлар ҳаётда – тўғри сўз, мехнатсевар, яхши оилали бўлиш ҳамда мехр-мурувватни аямаслик асосий деб билишади. Бу маданиятнинг асоси деб ҳисоблашади, чунки маданиятни бошқа элементлари унинг мевасидир. Улар фарзандларига ота-оналаридан ўтади, давлат муассалари томондан ташвиқот сифатида берилади, мактабларда, мадрасаларда, маркетинг муҳитини таҳлилида, маълумотни ҳаётий циклида, комписацияларда, маркетинг мақсадларида, бозорни баҳолашда, маркетинг режаларида, бозор талабида, иқтисодий омилларда намоён бўлади. 6. Ўзбекистон меҳмонхоналарида хизмат кўрсатиш истиқболлари. Меҳмонхоналарда истеъмолчи ва корхона ўртасидаги алоқани ўрганиш лозим, ҳамда хизмат кўрсатиш стратегияси ишлаб чиқиш керак. Хизмат кўрсатиш стратегияси - мижозларнинг эҳтиёжларини қондиришдан келадиган фойдали бизнесга йўналтирувчи “моёк”дир. Бу корхона ва мижоз ўртасидаги бозорга муносабатлар учун асосдир. “Сифатли хизмат кўрсатишдан” ташқи у ёки бу стратегия керакми, йўқми? Сифатли хизмат кўрсатиш кўп таркибий

элементлардан ташкил топганлиги учун ва кишилар оммасига боғлиқ бўлганлиги учун бундай катта хўжаликда стратегияни четлаб ўтиб бўлмайди. Хизмат кўрсатиш стратегиясини ташкил қилиш учун корхона рахбари энг аввало тикламоқчи бўлаётган бозор шароитининг мохиятини англаб етиши ва бу шароитда корхона қандай ўрин тутишини англамоғи лозим? Яхши ишлаб чиқилган стратегия шунингдек, қуйидаги саволларга жавоб бериш лозим: -биз мижозларни қандай эҳтиёжларини қондира оламиз? -кимдан-дир яхшироқ хизмат кўрсатиш учун, биз етарлича билим ва тажрибага эгамизми - йўқми? -узоқ вақт давомида рақобатбардош бўлиш учун ва қўйилган капиталдан етарлича фойда олиш учун биз қандай хизмат кўрсатмоғимиз лозим? Дам олувчиларни фойдасига маданий-оммавий ва ёрдамчи бўлимлар шуҒулланади. Пансионатнинг маданий дастури тўла ва турли хилдир: Киноконцерт залига ҳар куни турли хил турдаги тадбирлар ўтказилади. Бу турли хил солистлар ва жамоаларнинг концертли чиқишлари ва шунингдек маданият бўлими томонидан ўйлаб чиқилган ва ташкил қилинган дастурлардир. Шу дам олувчиларнинг ўзлари ўйлаб топган чиқишлар ҳам ўта қ изи қ дир: “Бир кўришда севги”, “Муси қ ани топ”, “Мисс Черноморочка”, “Нептун куни”, ғ олибларни турли хил сов ғ алар кутади. Кечки кафе ва барлар, шунингдек тунги дискотека кун давомида дам ола олмаганларнинг ҳаммасини қабул қилади. Чўмилиш жойларига боришни ташкиллаштириш билан ёрдамчи бўлим шу ғ улланади. Дам олувчиларга денгиз атрибутикаси, буюртмага яхта, скутер, “банан”, винсерфинг, кайиклар ва катамаранлардан фойдаланиш имконияти яратилади. Пляжда ичимликлар ва мўзкаймоқ сотувчи кафе ва киоскалар мавжуддир. Бали қ чилар ҳар доим пляжда янги дудланган бали қ ларни сотишади. Сауналар кун-тун давомида ишлашади. Хизмат кўрсатиш стратегияси бу соҳада ҳар қандай ишбилармонларга 3 та асосий компонентни: -мижозларнинг эҳтиёжлари; -бу эҳтиёжларни қондиришда компаниянинг қобилиятлари; -компаниянинг узоқ муддат давомида фойдани ушлаб туриши.

Меҳмондустлик индустрияси бозорни хусусий талабларига мос келиши учун ўз хизмат кўрсатиш стратегияларини ташкил қилишлари лозим. Хизмат кўрсатиш стратегиясини ишлаб чиқишга киришишдан олдин энг аввало бошқарув органи ўзларига энг муҳим саволлардан бирига жавоб беришлари лозим: “Меҳмонхонанаинг ишларини қандай йўналишда олиб боришнинг турини танлаш, талабгорнинг кўз олдида афзалликка эга эканлигини аниқлашдан иборатдир?”. Курорт туридаги меҳмонхона корхонасининг хизмат кўрсатиш спецификасини қараб чиқамиз. Курортларнинг ривожланиш учун ёрдам берувчи 3 та омилни курорт корхоналарининг бошлиқлари тасдиқлашади: -курортнинг репутацияси; -қизиқишлар объектлари; -спорт билан шу ғ улланиш учун шароит. Бу омиллар маркетинг ва бошқарувни, бино ва иншоатлар архитектурасига бўлган махсус талаблар, меҳмонлар учун хоналарни, спорт майдончаларини, магазинлар, медицина иншоатларини, дам олиш жойларини қулай жойлашувини эътиборга олади. Ҳар қандай турдаги меҳмонхона учун меҳмонларни такрорий келиши зарур бўлганлиги учун, умуман олганда курортли меҳмонхоналарнинг ишлаб туриши учун заминдир. Ҳозирги кунда курортли меҳмонхоналарни рахбарияти хусусий маркетинг анжомлари ва реклама усуллари билан яхши таниш бўлимлари лозим, чунки мижознинг ташлаши учун кўпгина дам олиш жойлари мавжуд. Охирги йилларда кўпгина курортлар ўз эътиборларини конгресс ва ишчи туризмга қаратмоқда. Меҳмонларни асосий вазифаси юқори сифатли хизмат кўрсатувчи корхона деган репутацияга эга бўлишга интилишдир. Меҳмонхоналар гурухли буюртмаларни қабул қилиш учун рекламага маълум миқдордаги маблағни сарф қилиши мумкин ёки 1 ёки 2та конгрессни муваффақиятли ўтказилса, бундан мижозларнинг хурсанд бўлишининг ўзигина муваффақиятли рекламадир. Конгресс туризм яна қайта келувчилар учун яхши имкониятлар яратади, чунки меҳмонхона билан таниқли, хизмат кўрсатиш кишилар сони ортиб боради. Агарда улар яхши қабул қилинган бўлса ва

уларнинг эҳтиёжлари қондирилган бўлса, улар эртами кечми яна шу меҳмонхонага кайтиб келишади. Курортли меҳмонхоналарни рахбарияти актив фойдаланадиган бозорнинг бошқа сегменти бу интенсив-туризмдир. Курортли районлардаги туризм бизнеси билан боҒлиқликда туристик оқимнинг ҳаракати 2та йўналишда ташкил этилади: келиш вақтининг кўпайтирилиши ва дам олиш мақсадида қайта келишларни стимуллаштириш. Шахарлардаги меҳмонхоналар кўпинча туристик активлик пасайиб кетган даврда курортлик концепциядан фойдаланади, бунда улар “мини дам олиш” деб аталувчи хизмат кўрсатишни махсус комплексини таклиф қилишади. Махсус тематик турларда мавсумлар ўртасида одамлар сонини кўпайтириш маркетинг анжомининг унумдорлиги ҳисобланади. Дам олиш учун шароит яратишга жуда катта эътибор қаратилади. Қ они қ арли дам олишни ташкил этиш учун атроф-муҳитни ва хизматларни таклиф этади. Ҳозирги кунда 1 ёки 2та бинодан иборат меҳмонхоналар жуда кам, рақобатлар шунга олиб келадики, бундай турдаги меҳмонхоналар ўртасида нормаллари бу теннис учун столлари бўлган, отда юриш учун майдонча яхши жихозланган спорт заллари, бассейнлар, гольф ўйнаш учун майдончалар, теннис кортлари. Оилавий дам олишга махсуслаштирилган кўпгина курортлар, болалар учун махсус дастурлар тайёрлаб, ота-оналар учун қулай имкониятлар яратишади. Маълум курорт районаларини ну қ таи-назарича, казино кун-тун давомида туристик оқимни таъминлашнинг деярли зарурий элементи ҳисобланади. Хизмат кўрсатишни зарурий элементлари бўлиб хушмуомалалик ва унумдорлик ҳисобланади. Индивидуал хизмат кўрсатиш давомида меҳмонлар ва курорт меҳмонхоналари ишчи - хизматчилари, ўртасида янада яқинро қ муносабатлар юзага келади, бу эса маъмурият томонидан актив та қ дирланади. Охир о қ ибатда бу мижозларнинг яна қайта ташрифи ва стабиллашувига олиб келади. Яхши курортлар “уй ўчо ғ ини” ташкил қилишга интилади, чунки меҳмонлар бу ерга “катта оилага” йи ғ илгандай келишади ва хизматчиларни ўзларининг эски дустлари каби қабул қилишади. Курорт корхоналарида ҳар бир

хизматчи меҳмондустликни фалсафий тарзда амалга ошириб, инсонларнинг муносабатларини яхшилашга имкон яратиши керак. Меҳмондўстлик индустрияси корхона ва ташкилотларни ҳаваскорлар бошқарадиган даврлар ўтиб кетди. Ҳозир бозор у вақтдагидай эмас, балки ҳозир ва келажакда фақат профессионаллар ишлаб кетиши мумкин. [27]

Хулоса Тадбиркорлик соҳасида муваффа қ иятга эришиш учун ҳар бир корхона маркетинг ва сотувлар борасида фикр юритиш керак. Маркетингни Меҳмонхона ва ресторанлар тадбиркорлиги соҳасида Ўзбекистонга келаётган туристларни эхтиёжларини тўғри аниқлаб юқори сифатли жозибадор туристик маҳсулот яратиш ва потенциал туристларга ўзига мос келадиган туристик маҳсулот билан таништирди. Албатта шуни таъкидлаш лозимки, бугунги бозор иқтисодиёти шароитида бозорни тадқиқ этиб, бозор имкониятларини ўрганиб натижада корхона мақсадларига эришишга олиб келувчи маркетинг фаолиятларини режалаштириш ва амалга ошириш лозим. Шуни айтиш мумкинки, бугунги кунда туризм тармоғи корхоналари ҳаваскорлар бошқарадиган даврлар ўтди. Энди ва яқин келажакда фақат профессионаллар Ушбу соҳада ишлаб кетиши мақсадга мувофиқдир.

Фойдаланилган адабиётлар 1.«Ўзбекистонда туризмни ривожлантиришнинг 2005 йилгача бўлган давлат дастури», Ўзбекистон Республикаси Президенти И. А. Каримовнинг 15.04.1999 йилдаги УП-№2286 фармони. 2. Ў збекистон Республикасининг «Туризм тў ғ рисидаги қонуни». Халқ сўзи газетаси 14.09.1999. 3. « Ў збекистонда туризм соҳаси учун малакали кадрлар тайёрлаш тў ғ рисида», Ў збекистон Республикаси Президенти И. Каримовнинг 30 июн 1999 йилда ПФ- №2332 фармони. 4. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан №346 от 8 августа 1998 года «О совершенствовании организации деятельности туристических организаций». 5 . Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан от 3.06. 1995 г. за №210 «О мерах по созданию современной инфраструктуры международного туризма в Республике Узбекистан». 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг ”Буюк Ипак йўли” ини қайта тиклашда Ўзбекистон Республикасининг иштирокини авж олдириш ва республикада халқаро туризмни ривожлантириш борасидаги чора –тадбирлар тўҒрисидаги” Фармони. 7. Указ Президента Республики Узбекистан “Об образовании Национальной компании Узбектуризм”” за № УП-447 от 27 июля 1992года. 8. Закон Республики Узбекистан “О туризме”. 1999г. 9. Нарчаев. “Испанияда халқаро туризмнинг ривожланиши” номзодлик диссертацияси. 2004. 1 0. Александров А.Ю. Международный туризм. Уч.пособие для вузов.- М.: Аспект Пресс, 2004. 1 1. Большой Глосарий терминов международного туризма - Биржаков М.Б., Никифров В.И 2002 год. 1 2. Биржаков.Б. Никифроф В.И. Индустрия туризма: 2003 г 1 3. Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издательский Торговый Дом «Герда», 2004 14. Введиние в гостипремство Учеб пособе - Уокер Д.Р 2002. 15. География международного туризма: Страну СНГ и Балтики. Учеб пособе Гайдукевич Л.М Хомич С.А., Аношко Я.И. 2004. 16. География туризм. Романов А.А. Саакянц Р.Г. Романов А.А. 2003 г. 17. Гостинечное и ресторанное дело туризм: Сборник нормативных документов 2004 г. 18. Интернет сайтлари. www . peugeotufa . ru – цены услуг www.bashexpo.ru – выставки, конференции www.interunion.ru – туристские ассоциации www . world - tourism . org – Всемирная туристская организация

www . wttc . org – Всемирный Совет по путешествиям и туризму www . tag - group . com – Консультативная группа по вопросам туризма ( TAG )

Похожие

Меҳмонхона ва ресторанлар мулки

Туризм ва меҳмонхона хўжалиги маркетинги

Меҳмонхона ва ресторанлар бозорининг мустақил хўжалик субъектлари

Меҳмонхона ва ресторанлар хўжалик фаолиятини ривожлантиришда инвестицияларнинг роли

Меҳмонхона ва ресторан хўжаликлари фаолияти самарадорлигини иқтисодий баҳолаш