Меҳмонхона ва ресторанлар мулки - Экономика - Рефераты

Меҳмонхона ва ресторанлар мулки

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

73 KB

Меҳмонхона ва ресторанлар мулки Режа: 1. Меҳмонхона ва ресторанлар мулкларининг таснифи. 2. Меҳмонхона ва ресторанларнинг асосий воситалари ва активларининг амортизациясини баҳолаш. 3. Меҳмонхона ва ресторанларнинг айланма активлари ва улардан фойдаланишни баҳолаш.

1. Меҳмонхона ва ресторанлар мулкларининг тавсифи. Ўзбекистон фуқаролик кодексига биноан, меҳмонхона ва ресторанлар мулк деб тан олинган. Меҳмонхона ва ресторанларнинг мулки қаторига уларнинг фаолиятини юритиш учун мўлжалланган барча нарса, шу жумладан, ер участкаси, бинолари, иншоотлари, ускуналари, инвентари, хом ашёлари, талаб этиладиган маҳсулотлари, қарзлари ва корхона-маҳсулот-хизматларини индивидуаллаштирувчи бошқа ҳуқуқлари киради. Мулк кўчмас ва кўчириладиганларга ажратилади. Кўчмас мулк – ер, казилма бойликлари, сув манбаи, ўрмонлар, экинлар, бино ва иншоотлар, хуллас, ер билан боҒлиқ бўлган ва уларнинг кўчирилиши катта зарар келтириши мумкин бўлган объектлар киради. Пул, қимматбаҳо коғозлар кабилар кўчириладиган мулк саналади. Корхона мулк қуйидаги турларга бўлинади 1 : - капитал қ ўйилмалар ва молиявий қ ўйилмалар, - асосий воситалар ва номоддий активлар, - хом ашё, материаллар, тайёр маҳсулот ва товарлар, - тугалланмаган ишлаб чиқариш ва келгуси давр харажатлари, - капитал ва резервлар, - дебиторлар ва кредиторлар билан ҳисоб – китоб, - фойда (зарар). Капитал қ ўйилмаларга корхонанинг асосий воситаларини яхшилаш ва янгиларини ишлаб чиқаришга сарфланган харажатлар киради. Капитал қ ўйилмалар қ з молиявий ресурслари ва резервлари, қ арзга олинган молиявий воситалар, жалб қилинган молиявий воситалар (акция сотуви), давлат бюджетидан қайтариш ёки қайтармаслик шартлари билан олинган молиявий воситалар ва хорижий инвесторлардан олинган мабла Ғ лар ҳисобига амалга 1 www . peugeotufa . ru – цены услуг

оширилиши мумкин. Капитал қ ўйилмалар ҳажмига барча молиялаштириш манбаларидаги қуйидаги ишларга йўналтиришга олинган харажатлар киради: - қурилиш монтаж ишлари, капитал ишлар ва харажатлар (лойиха, геологоразведка ишлари)га; - таъмирлаш (реконструкция ) , техник қайта жихозлари, амалдаги корхоналар қ увватларини кенгайтиришга; - янги объектлар куришга; жихозлар, ускуна, инвентар, транспорт воситаларини олишга ва бошқа ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш асосий воситаларига. Янги қурилишларга – янги қ урилаётган корхоналарнинг ноишлаб чиқариш, ёрдамчи, асосий объектлар кўтариш, қурилиш битгандан сўнг мустақил балансда фаолият юритувчи ишлаб чиқариш ва филиаллар киради. Бошқа капитал ишлар таркибига капитал қ ўйилмалар ҳисобига амалга ошириладиган лойиха тад қ и қ от ишлари, ва қ урилаётган корхоналар дирекциясига сарфланадиган харажатлар, ишчи ходимлар олишга йўналтирилган харажатлар ҳамда эркин қурилиш лойихасида кўзда тутилган бошқа харажатлар киради. Молиялаштириш манбалари бўйича қуйидаги капитал қ ўйилмалари мавжуд: - хусусий молия ресурслари ва ички хўжалик ресурслар (корхона фойдаси, чегирмалар, авария ҳолатида сарфланадиган воситалар); - заём молиявий воситалар; - жалб қилинган молиявий воситалар (акция воситалари, мехнат жамоа аъзолари, фу қ аро, юридик шахсларни пай ва бошқа бадаллари); - қайтарилувчи ва қайтарилмас бюджет воситалари; -хорижий инвесторлар воситалари. Молиявий қ ўйилмалар инвестицион капитал кўпайтирувчи ёки бошқа фойдани олиш учун низом капитали инвестицияси шаклида ёки корхоналарнинг қимматбаҳо қ о ғ озлари, давлат заёмлари, облигациялари, бошқа юридик шахслари, депозит сертификатларга эга активлар. Узоқ муддатли молиявий курилмалар – корхонада бир йилдан орти қ фойдаланиш имкониятига эга қ ўйилмалардир. Қисқа муддатли молиявий қўйилмалар бир йилга етмаган муддатда тугатиладиган облигациялар, депозит сертификатлар ва эркин пул воситалардир.

Молиявий қўйилмаларга эга бўлишда сотилиши билан боҒлиқ бўлган барча харажатларни ўз ичига олган баҳода нархланади (брокер, банк хизматлари мукофотлари). Эга бўлган вақтдан олдин ҳисобланган фоизлар, девиденлар, молиявий қўйилмалар сотувчига тўланган фоизга камайтирилган нархда сотиш ҳисобида акс эттирилади. Қисқа муддатли молиявий қурилмалар бухгалтерия балансида, кундалик баҳода ва энг паст нархда сотилиш ва кундалик баҳода ҳисобга олинади. Агар қисқа муддатли қурилмалар энг паст нархда сотилса ва кундалик баҳода ҳисобга олинса баланс баҳоси умумий портфель (ҳалта) асосида ёки қўйилмалар турлари, ёки бўлак қўйилма асосида аниқланади. Қисқа муддатли курилмалар кундалик нархининг ўзгаришидан олинадиган зарар ёки фойда қайси даврда бўлган бўлса шу давр ҳисоботида акс эттирилади. 2. Меҳмонхона ва ресторанларнинг асосий воситалари ва активларининг амортизациясини баҳолаш. Асосий воситаларга хизмат муддати бир йилдан ортиқ бўлган, ишлаб чиқариш жараёнида кўп марта натурал шаклда фойдаланиладиган воситалар киришади. Асосий воситаларни қуйидагича таснифлаш мумкин: - бинолар, - иншотлар, - ўзатувчи қурилмалар, - машина ва ускуналар, - асбоблар, - ҳисоблаш техникаси воситалари, - транспорт воситалари - ишлаб чиқариш ва хўжалик инвентари, - подалар, - кўп йиллик экинлар - ерни яхшилаш учун қилинган капитал қўйилмалар, - бошқа асосий воситалар. Асосий воситалар бошлан Ғ ич, тикланган ва қолди қ қ ийматлари бўйича баҳоланади. [13]

Бошлангич нарх – асосий воситани сотиб олишга қилинган ҳақикий харажатлар, шу жумладан, бундан тўланган соликлар ва йи ғ имлар, транпорт харажатлари, монтаж, ўрнатиш ва созлаш сарфлари, мўлжал бўйича фойдаланиш учун асосий воситани иш ҳолатига келтириш учун бевосита сарфланган барча харажатлардир. Бошлангач нарх бухгалтерия ҳисоби учун асосий воситалар ҳаракатини назорат қилиш, амортизация ажратмаларини ҳисоблаш ва эскиришнинг қийматини аниқлашга асос бўлади. Тикланган қиймат – асосий фондларни ишлаб чиқариш, яъни қ уриш ёки жорий бозор нархларида сотиб олиш қийматидир. Тикланган қийматдан аоссий фондни сотиб олиш шарти билан ижарага бераётганда ва ҳиссадорлик жамиятининг қиймати аниқланаётганда фойдаланилади. Қолдик қиймати – асосий воситаларнинг сақланиб қолган қийматидир, яъни, бунда бошлангич қийматдан эскириш қиймати айириб ташланади. Эскириш асосий фонднинг ишлатилиши натижасида юз берадиган бўлса, бу – фойдаланиш эскириш деб аталди. Ёғингарчилик, ҳарорат, намлик, атроф- муҳит таъсиридаги эскириш табиий эскириш дейилади. Янги инновацияларнинг пайдо бўлиши натижасида эски асосий фонднинг қадрсизланиши – маънавий эскириш деб аталади. Амортизацион ажратмаларнинг маҳсулот қийматига қўшилиши асосий фондларнинг айланма фондларга ўтиши сингари тушунилади. Буни амалга ошириш учун дастлаб амортизация нормаси ва суммаси нималигини тушуниб олиш керак: Амортизация нормаси – эскиришнинг асосий фондларни бошланҒич қийматига нисбатан фоиздаги ифодасидир. Амортизация суммаси – асосий воситанинг белгиланган ишлаш муддати (жараёни)да ишлаб чиқарилган маҳсулот таннархига эскиришнинг амортизация қийматини тизимли равишда киритиб бориш қийматидир. Амортизация суммаси қуйидагича ҳисобланади: Ҳисобот давр бошидаги асосий фондларнинг қиймати ҳисоблаб топилади, ҳисобот даврида ишга туширилувчи асосий воситаларнинг қиймати аниқланади, ишдан чиқувчи асосий воситаларнинг ўртача йиллик қиймати

аниқланади, амортизацияланадиган асосий воситаларнинг ўртача йиллик қиймати аниқланади. Ишга туширилаётган асосий воситаларнинг қийматини аниқлаш учун бу асосий воситаларнинг ўртача йиллик қиймати 12 га бўлинади ва ишланадиган тўлиқ ойлар сонига кўпайтирилади. Ишдан чиққан асосий воситаларнинг ўртача йиллик қиймати ҳам шу тариқа ҳисобланади. Асосий фондлар комиссия тузилиб, тегишили хужжатлар (паспорт, бухгалтерия, ва бошқалар) кўриб чиқилиб, баҳоланади. Ассоий фондлар уларнинг ишга ярамай қолганлиги тў ғ рисидаги актларини имзоламай туриб бўзиш мумкин эмас. Ассоий фонд бузилгани (демонтаж)дан сўнг, унинг ишга яро қ ли қисмлари бухгалтерия хужжатларида кирим этилади. Асосий фондларнинг ҳақикатда мавжудлиги, уларнинг сифати қандайлиги, хужжатларда кўрсатилганига тў ғ ри келишлигини текшириш мақсадида инвертаризация ўтказилиши мумкин. Номоддий активлар қаторига ноу-хаулар, патентлар, муаллифлик ҳуқуқлари, электрон дастурлар кабилар киради. Улар сотиб олиш нархи, тури, хўжалик фаолиятидаги ўрнидан келиб чиқиб баҳолаш мумкин. Номоддий активлар ҳам амортизацияланади. Уларнинг эскириш нормаси бошлангич баҳо ва улардан фойдали фойдаланиш муддатидан келиб чиқиб ҳисобланади. Улардан фойдали фойдаланиш муддатини аниқлашнинг иложи бўлмай қоладиган бўлса, эскириш нормаси энг кўпи билан 5 йил муддатга асосланиб ҳисобланади. 3. Меҳмонхона ва ресторанларнинг айланма активлари ва улардан фойдаланишни баҳолаш. Хом ашё ва материаллар, тайёр маҳсулот ва товарлар, тугалланмаган ишлаб чиқариш ва келгуси давр харажатлари, пул воситалари ва банк ҳисобидаги маблаглар корхонанинг айланма воситаларини ташкил этишади. Айланма воситаларни – пул воситаларининг тўхтовсиз айланишини таъминлаб берувчи айланма ишлаб чиқариш фондлари ва айланма фондларини ташкил этиш учун авансланган пул воситалари сифатида тушуниш мумкин. Айланма ишлаб чиқариш фондлари – ишлаб чиқариш жараёнида фойдаланиладиган мехнат предметларидир. Уларнинг қиймати тайёрланувчи

маҳсулот нархига ўтказилади. Булар: хом ашё, асосий материаллар ва ярим тайёр маҳсулотлар, ёрдамчи материаллар, ёқилғи, ёнилғи, идишлар, эхтиёт қисмлар, кам қийматли ва тез эскирувчи материаллар, тугалланмаган ишлаб чиқариш ва келгуси давр харажатларидир. Айланма фондларга – корхонанинг тайёр маҳсулотнинг захираларига, юкланган товарларга қилинган, ҳали ҳаққи олинмаган харажатлари киради; айланма фондларга бу харажатлардан ташқари, банк ҳисобидаги ва кассадаги пул маблағлари ҳам киради. Меҳмонхоналар ишлаб чиқариш жараёнига нисбатан харажатларига қараб, яъни меҳмонхона маҳсулотлари ва хизматлари билан боҒлиқ харажатларга қараб тавсифланади, булар туризм маҳсулотини ҳаракатга келтириш ва сотиш билан боҒлиқ харажатлардир. Меҳмонхона ташкилотининг ишлаб чиқариш харажатлари, ўз навбатида қуйидагиларга бўлинади 2 : - меҳмонхона маҳсулотини ишлаб чиқариш чоғида фойдаланиладиган бошқа ташкилот маҳсулотига ҳуқуқий мақомни сотиб олиш харажатлари. Бунга жойлаштириш ва яшаш бўйича, транспорт хизмати (ташиш) ва овқатланиш бўйича, экскурсия хизмати бўйича, тиббий хизмат кўрсатиш бўйича, касалликларни даволаш ва уларнинг олдини олиш бўйича, виза хизматини кўрсатиш бўйича кетган харажатлар (жумладан, туристик сафарни расмийлаштириш билан боғлиқ харажатлар), маданий-маърифий, маданий томоша ва спорт тусидаги хизматлар бўйича харажатлар, бахтсиз ходисалардан, касалликлардан ихтиёрий суғурта, туристик сафар чоҒида тиббий суғурта харажатлари, таржимон-гидларга ва кузатиб борувчиларга хизмати бўйича харажатлар, меҳмонхона маҳсулотини ишлаб чиқиш чоғида фойдаланиладиган бошқа хизматлардаги харажатлар киради. - ишлаб чиқариш ходимларининг фаолияти билан боғлиқ харажатлар меҳмонхона маҳсулотларини ишлаб чиқаришда бевосита банд бўлган, штатда турган, шунингдек фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги шартнома асосида ишларни бажараётган ходимлар ишлаб чиқариш ходимлари ҳисобланади. Бу турдаги 2 Индустрия туризма: менежмент организации. Жукова М.А. М; Финансы и статистика 2003 г

харажатларга ишлаб чиқариш ходимларига тўланадиган меҳнат хақи: ижтимоий эҳтиёжларга ажратмалар, ишлаб чиқариш ходимларининг хизмат сафарлари билан боғлиқ харажатлар киради. - туризм ташкилотининг туристик маҳсулотни ишлаб чиқаришда қатнашаётган бўлинмаларининг харажатлари. Бу бўлинмаларга меҳмонхоналар, дам олиш уйлари, мотеллар, кемпинглар, спорт иншоотлари, махсус туристик транспорт киради. - устама харажатлар. Бунга туристик маҳсулотни ишлаб чиқаришни ташкил этиш билан боғлиқ харажатлар (бошқарув ходимларининг меҳнатига тўланган ҳақ, махсус эҳтиёжларга ажратмалар билан бирга, хизмат сафари харажатлари), жумладан туризм ташкилоти ходимларига хорижий паспортни ва бошқа хужжатларни расмийлаштириш харажатлари, маъмурий биноларнинг ижара ҳақи, уларни сақлаш ва фойдаланиш харажатлари, шу жумладан коммунал хизматлар, таъмирлаш ва техник хизмат кўрсатиш харажатлари, туризм ташкилоти ходимларига транспорт хизмати харажатлари, ҳисоблаш техникаси ва ташкилий техникани сақлаш ва ундан фойдаланиш харажатлари, жумладан уларни таъмирлаш ва фойдаланиш, техник хизмат кўрсатиш харажатлари, барча турдаги мулк амортизацияси, туристлар борадиган мамлакатларда янги йўналишларни ўзлаштириш билан боғлиқ харажатлар (туристлар борадиган мамлакатларда ходимларни тил ўрганиш бўйича стажировкаси харажатлари), алоқа хизматига тўловлар (телефон, факсимиля, пейжер, уяли, телеграф, почта ва бошқа алоқаларга тўловлар), махсус бланкалар (сток-чипталар, туризм йўлланмаси бланкалари, ваучерлар, ҳисобот бланкалари), ёзув-чизув буюмлари сотиб олиш харажатлари, кредит бўйича фоиз тўловлари, ахборот, аудиторлик ва консултация хизматларига тўловлар, кадрларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш харажатлари, меҳмонхона мулкини мажбурий ва ихтиёрий суғурталаш харажатлари, қонунда рухсат этилган захираларни барпо этишга ажратмалар, тармоқ ва тармоқлараро бюджетдан ташқари махсус фондларга ажратмалар, таннархга киритиладиган солиқлар, йиғимлар, тўловлар ва бошқа мажбурий ажратмалар, хусусан, туристлар хизматларнинг бир қисмидан фойдаланмаганидан (уларга ҳуқуқ туркум, блок ва бошқа ажралмас комплекс

билан туризм маҳсулоти ишлаб чиқариш учун, хусусан транспорт воситасини тўла ёки бир қисмини ижарага олиш хизмати ҳуқуқи сотиб олинади) технологик йўқотиш билан боғлиқ чиқимлар, юк ташувчилардан ва бошқа чартер дастури ташкилотчиларидан мунтазам қатнайдиган транспорт воситасидаги жойлар блокини (блок-чартер) сотиб олиш харажатлари киради. Реклама (туризм маҳсулотларини сотиш, уларни бозорга чиқариш мақсадида истеъмолчига таъсир ўтказишга қаратилган ахборот) харажатлари реклама буюмлари (расмлар, суратлар билан безатилган каталоглар, рисолалар, альбомлар, проспектлар, проқатлар, афишалар, реклама хатлари ва очиқ хатлари ва шу кабилар)ни ишлаб чиқиш ва нашр қилиш, янги фирма пакетларининг эскизларини, этикеткаларини, намуналарини ишлаб чиқиш ва тайёрлаш, реклама совҒалари, оммавий ахборот воситалари орқали (матбуотда эълон бериш, радио ва телевидениеда эшиттириш каби) реклама тадбирлари, ёруҒлик рекламалари ва бошқа ташқи рекламалар харажатлари; реклама тахталар, кўрсаткичларни сотиб олиш, нусха кўчириб кўпайтириш, такрорлаш ва намойиш қилиш, уларни сақлаш ва келтириш, реклама материалларини божхонада расмийлаштириш, туризм маҳсулотларини тарғиб қиладиган ўзга реклама тадбирларини ўтказиш, кўргазмалар ташкил қилиш ва иштироқ этиш харажатлари.

Хулоса Меҳмонхона ва ресторанларнинг мулки қаторига уларнинг фаолиятини юритиш учун мўлжалланган барча нарса, шу жумладан, ер участкаси, бинолари, иншоотлари, ускуналари, инвентари, хом ашёлари, талаб этиладиган маҳсулотлари, қарзлари ва корхона-маҳсулот-хизматларини индивидуаллаштирувчи бошқа хуқуқлари киради. Мулк кўчмас ва кўчириладиган бўлиши мумкин. Кўчмас мулк – ер, қазилма бойликлари, сув манбаи, ўрмонлар, экинлар, бино ва иншоотлар, хуллас, ер билан боғлиқ бўлган ва уларнинг кўчирилиши катта зарар келтириши мумкин бўлган объектлардир. Пул, қимматбахо қоҒозлар кабилар кўчириладиган мулк саналади.

Фойдаланилган адабиётлар 1.«Ўзбекистонда туризмни ривожлантиришнинг 2005 йилгача бўлган давлат дастури», Ўзбекистон Республикаси Президенти И. А. Каримовнинг 15.04.1999 йилдаги УП-№2286 фармони. 2. Ў збекистон Республикасининг «Туризм тў ғ рисидаги қонуни». Халқ сўзи газетаси 14.09.1999. 3. « Ў збекистонда туризм соҳаси учун малакали кадрлар тайёрлаш тў ғ рисида», Ў збекистон Республикаси Президенти И. Каримовнинг 30 июн 1999 йилда ПФ- №2332 фармони. 4. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан №346 от 8 августа 1998 года «О совершенствовании организации деятельности туристических организаций». 5 . Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан от 3.06. 1995 г. за №210 «О мерах по созданию современной инфраструктуры международного туризма в Республике Узбекистан». 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг ”Буюк Ипак йўли” ини қайта тиклашда Ўзбекистон Республикасининг иштирокини авж олдириш ва республикада халқаро туризмни ривожлантириш борасидаги чора –тадбирлар тўҒрисидаги” Фармони. 7. Указ Президента Республики Узбекистан “Об образовании Национальной компании Узбектуризм”” за № УП-447 от 27 июля 1992года. 8. Закон Республики Узбекистан “О туризме”. 1999г. 9. Нарчаев. “Испанияда халқаро туризмнинг ривожланиши” номзодлик диссертацияси. 2004. 1 0. Александров А.Ю. Международный туризм. Уч.пособие для вузов.- М.: Аспект Пресс, 2004. 1 1. Большой Глосарий терминов международного туризма - Биржаков М.Б., Никифров В.И 2002 год. 1 2. Биржаков.Б. Никифроф В.И. Индустрия туризма: 2003 г 1 3. Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издательский Торговый Дом «Герда», 2004 14. Введиние в гостипремство Учеб пособе - Уокер Д.Р 2002. 15. География международного туризма: Страну СНГ и Балтики. Учеб пособе Гайдукевич Л.М Хомич С.А., Аношко Я.И. 2004. 16. География туризм. Романов А.А. Саакянц Р.Г. Романов А.А. 2003 г. 17. Гостинечное и ресторанное дело туризм: Сборник нормативных документов 2004 г. 18. Интернет сайтлари. www . peugeotufa . ru – цены услуг www.bashexpo.ru – выставки, конференции www.interunion.ru – туристские ассоциации www . world - tourism . org – Всемирная туристская организация www . wttc . org – Всемирный Совет по путешествиям и туризму

www . tag - group . com – Консультативная группа по вопросам туризма ( TAG )

Похожие

Меҳмонхона ва ресторанлар фаолияти маркетинги

Меҳмонхона ва ресторанлар бозорининг мустақил хўжалик субъектлари

Меҳмонхона ва ресторанлар хўжалик фаолиятини ривожлантиришда инвестицияларнинг роли

Меҳмонхона ва ресторанларни бошқариш

Меҳмонхона бизнесида маркетинг ва сотувлар