Корхона (фирма) нинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш - Экономика - Рефераты

Корхона (фирма) нинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш

Загружено в:

12.02.2024

Скачано:

0

Размер:

59.5 KB

Корхона (фирма) нинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш Режа : 1. Корхонанинг иқтисодий манфаатлари ва фаолияти қоидалари 2. Корхонанинг иқтисодий манфаатлари ва хавфсизлигига таҳдидлар 3. Корхона (фирма) иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш

Бозор иқтисодиёти шароитида корхона ягона миллий иқтисодиётнинг узвий таркибий қисми ва айни пайтда, иқтисодий жиҳатдан алоҳидалашган бўғини ҳисобланади. Корхона ўз фаолиятини ўзини-ўзи бошқариш, ўз харажатларини ўзи қоплаши асосида фойда (даромад) олиш мақсадида юритадиган бирламчи хўжалик субъектидир. Корхонани бошқариш мақсади хўжалик фаолиятининг асосий манфаатларидан келиб чиқади. Бунда корхона ўз ходимларининг моддий ва интеллектуал даражасига салбий таъсир кўрсатувчи ички ва ташқи таҳдидларни бартараф этиш, ривожланишнинг салбий тенденцияларига барҳам бериш, иқтисодий хавфсизликни таъминлашга ҳаракат қилади. Бу мақсадларга эришиш учун қуйидаги вазифалар белгиланади: - хўжалик субъектларининг давлат, нодавлат ташкилотлари, мамлакат ичидаги ва хориждаги ҳамкорлари ҳамда рақобатчилари билан бўладиган ўзаро муносабатларда қонун билан белгиланган ҳуқуқларини ҳимоя қилиш; - корхонанинг моддий ва молиявий базасини сақлаш ва кўпайтириш, меҳнат жамоаси, тадбиркорнинг ижтимоий эҳтиёжларини қондиришга йўналтирилган ресурслардан самарали фойдаланиш; - маҳсулот ва кўрсатилаётган хизматларнинг рақобатбардошлигини ошириш, ички ва ташқи бозорларда уларни сотиш учун қулай бозор конъюнктурасини яратиш; - хўжалик тузилмалари фаолиятининг ички ва ташқи ташкилий барқарорлиги, иқтисодий алоқаларнинг ишончлилигига эришиш ва тасодифий ҳамда ноинсоф, виждонсиз ҳамкор ва шерикларга қарам бўлиб қолишдан сақланиш; - хўжалик тузилмалари фаолиятини тўлиқ, аниқ ахборотлар билан таъминлаш, ишлаб чиқариш ва тижорат сирлари ҳамда интеллектуал мулкка бўлган ҳуқуқни сақлаш; - реклама ахборотидан фойдаланиш самарадорлиги ва корхона нуфузини ошириш. Ушбу манфаатларни амалга ошириш учун уларга хавф соладиган

таҳдидларни аниқлаш ва уларни бартараф этишга интилиш корхона фаолиятининг муҳим таркибий қисми ҳисобланади. Корхонанинг иқтисодий манфаатлари ва хавфсизлигига таҳдидлар Корхонанинг иқтисодий манфаатлари фойдали ишни юритиш, турли эҳтиёжлар мавжуд шароитда талабни қондириш, яшаш ва ривожланиш учун рақобат кураши кучайган шароитда ҳимоя қилинади. Тадбиркор фаолиятининг муваффақияти қуйидагиларга боғлиқдир: - бозор конъюнктурасини билиш; - унга наф келтирадиган, бозор талабларидан келиб чиқадиган қимматли ахборотлардан фойдаланиш; - ўзининг ишлаб чиқариш сирларини сақлаш; - интеллектуал салоҳияти ва технологияси; - рақобатчининг режаси ва технологик сири тўғрисидаги ахборотга эга бўлиши. Корхона (фирма)нинг иқтисодий хавфсизлиги - маъмурият ва персонал томонидан амалга оширилган ҳуқуқий, ташкилий-иқтисодий ва инженер техник тавсифдаги чора-тадбирлар тизими туфайли вужудга келтирилган ҳаётий муҳим иқтисодий манфаатларининг ички ва ташқи хавф- хатарлардан ҳимояланганлик ҳолатидир. Корхона турли йўналишдаги иқтисодий хавфсизлик стратегиясини ишлаб чиқади. Уларнинг муҳимлари қуйидагилардан иборат: - мавжуд ёки вужудга келиши мумкин бўлган. Иқтисодий таҳдидларни бартараф этиш ёки олдини олишга йўналтирилган, масалан, ахборот оқимларига; - хавфсизлик объектларига нохуш, салбий таъсирларни чекловчи, масалан, тижорат сирини ташкил этувчи маълумотлар; - рискларни ҳисобга олган ҳолда инновацион ва инвестицион сиёсатларни амалга ошириш оқибатида корхонага етказилган зарар ёки йўқотишларнинг ўрнини қоплаш, уларни тиклашга қаратилган хавфсизлик стратегиялари.

Тадбиркорлар тижорат сирларини саноат шпионажидан, ошкора бўлишдан ҳимоялаш учун қуйидагиларни амалга оширадилар: - илмий-техникавий янгилик ва ахборотларни ҳимоя қилиш учун уларни патентлаштириш, муаллифлик ҳуқуқини олиш, тижорат сири ҳисобланган маълумотларни аниқлаш; - ҳужжатлар билан ишлайдиган ходимларни аниқлаш, рўйхатини тузиш, уларнинг фаолиятини мунтазам назорат қилиш, ахборот ва маълумотлар билан ишлаш тартибини белгилаш ҳамда унинг устидан назорат ўрнатиш; - тижорат маълумотлари ва ахборотларини махсус ҳисобга олиш, уларни сақлаш тартибини ўрнатиш, назорат остида кўпайтириш ҳамда махсус шахслар кузатувида ҳужжатларни йўқ қилиш; - ходимларни ҳужжатлар билан ишлаш ва уларни ҳимоялаш бўйича ўқитиш, машғулотлар ўтказиш, инструкция, тавсиялар бериш, кундалик эслатмалар қилиш. Умумиқтисодий тавсифдаги таҳдидларга қуйидагилар киради: - иқтисодий цикл, жаҳон молиявий ва иқтисодий инқирози, рецессиялар; - хом ашё ресурсларига жаҳон бозорларидаги нархларнинг тушиб кетиши; - халқаро молиявий муассасалар ва транснационал банкларнинг кредит ресурслари қийматининг ўсиши; - ташқи қарз бўйича давлат мажбуриятларининг бажарилмаслиги. Миллий иқтисодиёт доирасидаги ташқи таҳдидлар ичида муҳим ўрин тутадиган сиёсий таҳдидлар қуйидагилардан иборат: - сиёсий таҳлика ва беқарорлик, ижтимоий низоларнинг кучайиши; - қонунчиликнинг такомиллашмаганлиги; - иқтисодиётни тартибга солишда рағбатлантириш ўрнига ман қилувчи, чекловчи тавсифдаги усул ва воситаларнинг устуворлиги; - давлат хариди ва буюртмаларининг қисқариши; - давлат ички қарзларининг кўпайиши, солиқ юкининг ошиши, монополизмнинг ҳимоя қилиниши ва рақобатнинг чекланиши;

- молия сиёсатидаги салбий ўзгаришлар, банклар сонининг қисқариши, молия тизими ҳолатининг ёмонлашуви, мулкни қайта тақсимлаш ва хусусий корхоналарни миллийлаштиришнинг кучайиши ва ҳ. к. Корхона (фирма) иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш Корхона хавфсизлигини таъминлаш учун хўжалик фаолиятининг сифат ва миқдор кўрсаткичларини таҳлил қилиш йўли билан унинг турли таҳдидларга барқарорлиги ҳамда хавфсизлик даражаси баҳоланади. Ушбу таҳлил қуйидагиларни ўз ичига олади: - иқтисодий манфаатларга таҳдидлар бўйича корхонанинг заиф томонлари, таҳдидларнинг салбий таъсири баҳоланади; - иқтисодий таҳдидларнинг салбий таъсирини бартараф этиш бўйича шу вақтгача кўрилган чора-тадбирларни хўжалик субъектларини бошқариш элементларининг фаолияти билан боғлиқ равишда қайта кўриб чиқиш; - таҳдиднинг салбий таъсирини бартараф этишда хўжалик субъектини бошқаришнинг функционал элементларининг ролини миқдор ҳамда сифат жиҳатдан тавсифлаш ва баҳолаш; - иқтисодий хавфсизлик даражасини интеграл баҳолашни шакллантириш; - хавфсизлик даражасини баҳолашнинг жорий натижаларини илгариги даврда олинган натижалар билан солиштириш ва таққослаш; - иқтисодий манфаатларга таҳдидларни бартараф этиш ёки нейтраллаштириш бўйича кўрилган чора-тадбирларнинг етарли даражада натижалар бермаганлиги сабабларини аниқлаш; - иқтисодий хавфсизликни таъминлашда хўжалик субъектини бошқаришнинг функционал элементлари фаолиятини яхшилаш бўйича қўшимча тавсиялар тайёрлаш. Иқтисодий хавфсизликни таъминлаш мақсадида хўжаликсубъектининг молиявий барқарорлигини таҳлил қилишда қуйидаги ҳисобот кўрсаткичларидан фойдаланилади:

- корхонанинг ўз маблағлари билан таъминланиш коэффиценти, ўзининг айланма активларининг умумий активлар суммасига нисбати; - жорий ликвидлик кўрсаткичи; - ўз капиталининг рентабеллиги; - умумий тўловга қодирлик кўрсаткичи, активлар бозор қийматининг хўжалик субъектининг барча мажбуриятларига нисбати; - капиталлаштириш коэффициенти, ўз капиталини бозор қиймати қарз маблағларининг баланс қийматига нисбати; - менежмент коэффициенти, сотишдан олинган пул тушумининг жорий мажбуриятлар миқдорига нисбати. Корхона хавфсизлигини таъминлаш учун ҳуқуқий, ташкилий, техник тавсифдаги чора-тадбирлар мажмуасини ишлаб чиқиш лозим. Бунда хавфсизликни таъминлашнинг асосий тамойиллари қуйидагилардан иборат бўлади: қонунийлик; шахсий ва корхона манфаатларининг уйғунлиги; персонал ва раҳбарларнинг ўзаро биргаликдаги масъулияти; давлат хавфсизлик ва ҳуқуқ-тартибот органлари билан ҳамкорлик қилиш. Корхонанинг иқтисодий манфаатлари, фирма назариялари, корхона иқтисодий манфаатларига таҳдидлар, саноат-иқтисодий шпионаж, иқтисодий разведка ва контрразведка, риск ва риск омиллари, корхонанинг иқтисодий барқарорлиги, барқарорликни тавсифловчи кўрсаткичлар, хавфсизлик хизмати. Иқтисодий хавфсизликни таъминлаш тамойиллари.

Адабиётлар: 1. Мирзиёев Ш.М.Танқидий таҳлил, қатъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик -ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак: Мамлакатимизни 2016 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2017йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг кенгайтирилган мажлисидаги маъруза. -Т.:” Ўзбекистон”, 2017. 2. Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз: Ўзбекистон Республикаси Президенти лавозимига киришиш тантанали маросимига бағишланган Олий Мажлис палаталарининг қўшма мажлисидаги нутқи. // Халқ сўзи, 2016 йил 15 декабрь. 3. Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга мурожаатномаси// Халқ сўзи, 2017йил 23 декабрь 4. Абулкасимов Х.П. Давлатнинг иқтисодий хавфсизлиги. Ўқув қўлланма. - Т.: Akademiya, 2012. 5. Aбулқосимов Ҳ. П., Фармонов Қ. З., Содиқов А.Х. Божхона ва иқтисодий хавфсизлик.Т.:” Iqtisod - Moliya “, 2009. 6. Абулқосимов Ҳ. П., Расулов Т.С. Ўзбекистонда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш йўллари. Рисола. - Т., ” Fan va texnologia”, 2015. 7. Абулкасимов Х.П., Саидахмедова Н.И., Абулкасимов М.Х.Экономическая безопасность предпринимательской деятельности. Учебное пособие. -Т.: Ilmiy- TexnikaAxboroti-Press, 2016. - 168 с.

Похожие

Минтақа иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш

Минтақа иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш

Мамлакатнинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш

Шахснинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш муаммолари

Инновацион лойиҳалар корхона (фирма)нинг ривожланиши манбаи ва услублари сифатида