Ижтимоий суғурта ва хайрия жамғармалари - Экономика - Рефераты

Ижтимоий суғурта ва хайрия жамғармалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

99 KB

Ижтимоий суғурта ва хайрия жамғармалари Режа: 1. Ижтимоий суғурта жамғармаси 2. Ижтимоий суғурта фаолияти бўйича халқаро амалиётни таҳлил этилиши, 3. Халқаро ижтимоий суғурта амалиёти

Ижтимоий суғурта жамғармаси Ижтимоий суғурта жамоат аҳолиси 1993 йил 4 августда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида ташкил этилган. Жамғарма зиммасига фуқароларнинг давлат томонидан белгиланган ижтимоий суғурта ҳуқуқларини тўла ҳажмда рўёбга чиқариш, ижтимоий суғурта бўйича нафақаларнинг кафолатли ва ўз вақтида тўланишини таъминловчи шарт- шароитлар яратиш ва бошқа муҳим вазифалар юклатилган. Бу вазифалар давлат ижтимоий суғуртасига мўлжалланган маблағларни йиғиш ва жамлаш нафакалар, вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик, ҳомиладорлик ва туғиш бўйича фарзанд туғилганда, шунингдек фуқароларни дафн этиш учун бериладиган нафақаларни тўлаш ва давлат ижтимоий суғуртасининг бошқа нафақаларни тўлаш харажатларини маблағ билан таъминлаш ва бошқа йўллар орқали бажарилди. Жамғарма асосан корхона, ташкилот, бирлашма ва кооперативлар (қайси идорага тегишлилиги ва мулкчилик шаклларидан қатъий назар)нинг иш ҳақи фондидан белгиланган фоиз бўйича тўлайдиган бадалларни ҳамда зарур ҳолларда давлат бюджетидан тўланадиган маблағлар; якка меҳнат фаолияти билан шуғулланаётган шахслар, шунингдек, хусусий, ижарадаги ёки шахсий деҳқон хўжалигининг суғурта бадаллари, фуқароларнинг мажбурий суғурта бадаллари; Ўзбекистонт Республикаси фуқароларининг, хорижий фуқароларнинг, корхона ва жамоа ташкилотларининг даромадларидан бериладиган ихтиёрий бадаллари, шунингдек, бошқа тўловлари ҳисобига жамланади. Давлат ижтимоий суғуртаси бадаллари тарифи (миқдори) Республика қонунларида белгиланган. 1995 йил 1 январда барча корхона, ташкилот ва бирлашмалар учун бадаллар тарифи меҳнат ҳақи фондининг 36 фоиз қилиб белгиланди, ёлланма шартномалар билан ишлайдиган фуқароларнинг иш ҳақидан 1фоиз бадал олинади айрим меҳнаткашлар тоифаси учун имтиёзли тариф белгиланган эди.

Ижтимоий суғурта жамғармаси бюджетининг даромад қисми 2001 йилда 25,1 млрд. сўмни, шу жумладан, корхона, ташкилот, муассасаларнинг ва шахсий тадбиркорлик билан шуғулланувчи шахсларнинг меҳнат ҳиссаси жамғармадан тушган суғурта бадаллари 21,2 млрд. сўмни ташкил қилди. Маълумки, 2005 йилдан бошлаб фойдадан олинадиган солиқ ставкаси 20 фоиздан 15 фоизга, юридик шахслар учун иш ҳақи фондидан ижтимоий суғурта ажратмалари 35 фоиздан 32 фоизга пасайтирилади. Шунингдек, айрим солиқ турлари умуман бекор қилинди. Бу чора-тадбирлар маҳсулот ишлаб чиқарувчиларнинг молиявий аҳволини яхшилашга, корхоналарнинг инвестиция соҳасидаги фаолиятини оширишга хизмат қилади. 2005 йилнинг биринчи ярим йиллик мобайнида корхоналарнинг ўз инвестициялари ҳажми 18 фоизга ортди у иқтисодиётга йўналтирилган барча инвестицияларнинг 46 фоизини ташкил этади. Дарҳақиқат, бозор ислоҳотлари чуқурлашаётган шароитда ижтимоий суғурта иқтисодиётни барқарорлаштириш ва ўсишни таъминлаш омили сифатида аҳамиятлидир. Чунки ижтимоий суғурта компанияларининг макроиқтисодий жараёнларни фаоллаштиришдаги аҳамияти ошиб боради ва вақтинча бўш суғурта захираларидан уларни барқарор ўстириш мақсадида мақбул инвестициялаш мақулдир. Биргина 2005 йилда банк депозитларидан маблағлар жами инвестицияни 29,5 фоизни ташкил этди ва улардан 65,9 фоиз акциялар ва 6,8 фоиз қимматли қоғозларга харажат қилинди. Бундан ташқари Давлатнинг банк облигацияларига 2,5 фоиз харажат қилинган эди. Ижтимоий суғурта фаолияти бўйича халқаро амалиётни таҳлил этилиши, Ўзбекистонда суғурта операцияларини халқаро даражада ўтказиш, уларни ўтказишда банкларнинг иштирок этиши, воситачи ва қайта суғурталаш тизими яратиш, республика суғурта компаниялари ихтисослашуви зарурияти, ислоҳотлар даврида республикада ижтимоий суғурта фаолияти ривожланишининг ҳолати ҳар томонлама таҳлил асосида дастур ишлаб чиқишни тақозо этади. Бу дастурда ижтимоий суғурта капитали иқтисодиётининг барқарорлаштириш ва иқтисодий ўсишни таъминлашга

таъсирини баҳолаш тизимини яратиш ва бу тизим уч даражали баҳолаш тизимидан иборат бўлиши лозим - макроиқтисодийинтеграл, макроиқтисодий -амалий ва макроиқтисодий таҳлилга асосланган бўлиши лозим. Бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида миллий суғуртани шаклланиши хусусиятлари шуни кўрсатадики, республикада ихтисослашган қайта суғурталаш компанияси, брокер ва аджастер фирмаларни ташкил этиш ҳақида тавсиялар ишлаб чиқиш, иқтисодий ўсишнинг янги босқичига мос ижтимоий суғурта тизимини кучайтиришнинг асосий йўналишларидан биридир. Бундан ташқари республикада ижтимоий суғурта жамғармалари тўлов қобилиятини сақлаш мақсадида ташкилий - институционал тузилмаларни такомиллаштириш, суғурталовчилар ассоциациясини ташкил этиш йўли билан миллий бозорни турли хил салбий жараёнлардан сақлаш сиёсатини олиб бориш, суғурта хизматларининг иқтисодий суғурталаш, ишга ёлланувчиларнинг ишловчилар саломатлигига зарар келтириш бўйича жавобгарлигини жорий қилиш, суғурта жамғармаларининг ихтисослашувини чуқурлаштириш юзасидан ишлар олиб бориш лозим. Халқаро ижтимоий суғурта амалиёти Бозор иқтисодиёти шароитида Ўзбекистон Республикасида иқтисодий ўсишни таъминлашда халқаро ижтимоий суғурта амалиётидан кенг фойдаланишни тақозо этади. Республика ижтимоий суғурта жамғармаси халқаро ижтимоий суғурта ва ижтимоий ҳимоя ташкилотлари билан кенг, ҳар томонлама алоқалар ўрнатган. Бу давлатларни ижтимоий суғурта ва хизмат модели асосан қуйидагилардан иборат: 1. Тиббий суғуртани жорий қилиш. 2. Ижтимоий хизмат ва соғлиқни сақлашни молиялаштириш. 3. Ижтимоий ва соғлиқни сақлаш янги ташкилий - функционал структурасини жорий қилиш.

4. Ижтимоий ва суғурта соҳасига янгиликларни жорий қилиш тажрибаси. Юқорида келтирилган тиббий суғуртани жорий қилиш тамойиллари қуйидагилардан иборат: 1. Жамоа бирдамлиги тамойили «соғлом одам касал учун тўлайди» - мажбурий суғурта тўловлари; - тиббий ёрдам хажми суғурта тўловига боғлиқ эмас. 2. Жамиятнинг умумий тамойиллари: - Ўзбекистон Республикасининг ҳамма фуқароларига тиббий ёрдам берилади. 3. Ҳудудий - ишлаб чиқариш тамойиллари: - суғурта амалиёти ҳамма ҳудудларга тенг бўлиниши; 4. Пулни касални кетидан юриши. 5. Субъектлар ўртасидаги шартнома: - умумий тиббий суғурта (УТС) шартномаси; - икки томонлама мажбурий ва жавобгарлик тизимиси. Соғлиқни сақлаш учун харажатлар бўйича Марказий, шарқий Европа давлатлари ва янги мустақил давлатлари синфланиши, Жаҳон Банки (1995 йил) ҳисоботларига кўра қуйидагича ифодаланади: иқтисодий имкониятлари мамлакатларни, иқтисодий ҳолатларига қараб аниқланган яъни ЯММ ташқи қарз ва хоказоларга қараб: - иқтисодий имкониятларидан кўпроқ харажат қилувчи давлатлар: Болгария, Польша, Чехия, Венгрия, қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон, Ўзбекистон. - имкониятлардан камроқ харажат қилувчи давлатлар: Руминия, қозоғистон ва бошқалар. - керагидан ҳам кўп харажат қилувчи давлатлар: Белоруссия, Литва, Украина, Молдава, Россия.

Ривожланган давлатларда молиялаштириш тамойиллари, асосан икки моделга бўлинади: 1. Беверидж модели бўйича соғлиқни сақлаш тизимлари. - Соғлиқдан молиялаштириш - Дания - Давлат томонидан назорат - Филяндия - Давлат бюджети - Греция - Катта бўлмаган хусусий сектор қолдиқ - Ирландия. - Ҳамма фуқаролар учун очиқ йўл - Италия. -Давлат бошқарувидаги юқори ихтисослашган тизими - Норвегия - Истеъмолчи хизматига бир қанча қўшимча тўловлар - Испания,Швеция, Буюк Британия. 2. Бисмарк модели бўйича соғлиқни сақлаш тизимлари. - Иш берувчилар ва ишловчилар мажбурий тўловлар ёки солиқлар ёрдамида молиялаштириш - Австрия, Белгия, Франция. - Сармоядорлар нодавлат ташкилотларига тушади, лекин қонуний тиббий фондлар органларига - Германия, Голландия, Швейцария. - Шифохоналар фондлар билан шартнома асосида ишлаш, тиббий хизматларни шартнома асосида таъминлаш, хизмат кўрсатиш тўлови бюджет асосида. Шу билан бир қаторда ғарбий Европа давлатларида тиббий ёрдамнинг бир қисми суғуртага асосланган ва иккинчи қисми солиқларга асосланган бўлиб, суғуртадан солиқларга ўтиш давлатлари ҳам мавжуд. Ҳозирги кунда тиббий хизматнинг шакллари жорий қилинмоқда, шу жумладан, тиббий ёрдамни оила амалиётини жорий қилишдир. Бу тадбирни яхши ёки ёмон томонлари қуйидагилардан иборат. 1. Аҳоли ва касаллар учун тенглик, хақиқат, ишонч, қониқтириш, оила ҳақида қайғуриш, узлуксиз тиббий-профилактика иши, танлаш имконияти. 2. Оила шифокорлари учун режалаштирилиш имконияти, қўшимча хизматлар учун қўшимча гонорарлар имконияти, обрў-эътиборнинг ўсишини қониқтириш.

3. Мутахассис шифокорлар учун мутахассисларни қисқартириш ҳисобига гонорарлар ошиш имконияти, кенгашчи сифатида обрўэътиборнинг ўсиши. 4. Соғлиқни сақлаш тизими учун масъулиятли оила шифокорининг пайдо бўлиши, ҳамма соғлиқни сақлаш хизматларини такомиллаштириш, касалхоналарга жойлаштиришнинг даража ва давомийлигининг ҳисобига соғлиқни сақлашнининг сифатини ошириш, соғлиқни сақлаш касалликларни олдини олиш, босқичма-босқич ва ўз вақтида ёрдам ва бошқалар. 5. Бутун жамият учун аҳоли соғлиғининг даврий яхшиланиши, муддатдан олдин ўсишнинг даражасининг пасайиши, кўп касалликларни олдиндан аниқлаш ва уларнинг олдини олиш, аҳоли қониқишининг ўсиши ва ҳоказо. Хулоса қилиб айтиш керакки, хозирги даврда ижтимоий ёрдам нуқтаи назардан соғлиқни сақлаш моделлар вариантлари такомиллаштирилмоқда.

Хайрия жамғармалари Хайрия жамғармалар Ўзбекистон Республикаси Конститутцияси ҳамда амалдаги қонунларга риоя қилган ҳолда ўзини ўзи бошқариш тамойиллари асосида иш кўради. Жамғармалар ўз сафига миллати, ирқи, дини ва фуқаролигидан қатъий назар, аждодларимиз қолдирган бой маданий меросни халқлар дўстлиги учун, маданиятининг ривожи, умуминсоний қадриятлар тантанаси учун хизмат қилдириш ниятида бўлган барча кишиларни ташкилот, муассаса ва корхоналарни кўнгилли равишда бирлаштиради. Давлат ва жамоат ташкилотлари, ижтимоий уюшмалар ва фуқароларнинг фаолияти ва эътиборини ёш авлод тарбиясига, етим-есир ва ногиронларни, кам даромадли оилаларни қўллаб-қувватлашга қаратади. Республикада 2005 йилда 250 га яқин халқаро, Республика хайрия жамғармалари, хорижий жамғармаларнинг Ўзбекистондаги бўлимлари фаолият олиб боради. Экосан, Евроазия (АҚШ), Конрад Аденаур (Олмония) ва бошқалардир. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов 2003 йил 7 октябр куни янги тузилган Ўзбекистон либерал-демократик партияси ташаббус гуруҳи азолари билан учрашуви бўлиб ўтди. Бу учрашууда давлатимиз раҳбари мамлакатимизда амалга оширилаётган бозор иқтисодиётини чуқурлаштириш, ишлаб чиқаришни юксалтириш, умуман халқ фаравонлигини ошириш ҳамда иқтисодиётни барқарор ривожланишини таъминлашда кичик ва ўрта бизнес вакиллари ҳамда тадбиркорларнинг ҳиссаси тобора ортиб бораётганини таъкидлади. Юртбошимиз бу ерга тўпланганлар янги партияни тузиш ташаббуси билан чиқани, бундай ташаббус Конституциямиз ва амалдаги бошқа қонунлар доирасида, ҳар томонлама чуқур мушоҳада билан амалга ошириладиган бўлса, уни қўллаб-қувватлаш лозимлигини айтди_. Дарҳақиқат, мустақиллик юртдошларимиз онгида катта ўзгаришлар ясади. Одамларимизда, айниқса ёшларимизда тадбиркорлик билан шуғуланишга

кучли рағбат уйғотмоқда. Уларга ўз иши, бизнесини ташкил этиши учун мамлакатимизда барча ҳуқуқий асослар яратилган ва жамоат ташкилотлар кўмак беради. Ҳозирги кунда партиялар, касаба уюшмалари, ёшлар ташкилотлари, Хотин -қизлар қўмитаси, турли Жамғармалар Ўзбекистоннинг энг муҳим ижтимоий ташкилотлари ва жамғармалари ҳисобланади. Ижтимоий мониторинг тадқиқотининг якунлари ЮНИСЕФнинг «2003 йил ижтимоий мониторинги» тадқиқотини БМТ Болалар жамғармаси (ЮНИСЕФ) буюртмасига кўра Марказий ва Шарқий Европа ҳам МДҲ мамлакатларида аҳолининг ижтимоийиқтисодий фаравонлигига тадқиқ этилди. Бу тадқиқотда 8 8 Халқ сўзи, 2003 йил 8 октябр. мамлакатларнинг тарқалиб кетиши ва уларнинг ҳудудида 27 янги давлатнинг пайдо бўлиши жараёнида улар мураккаб иқтисодий бўҳронлар ва низоларни, ижтимоий соҳада мисли кўрилмаган муаммоларни бошидан кечиргани ва аҳолишунослик харитасида ўзгаришлар рўй бергани таъкидланади. Қиёсий статистиқ маълумотлар асосида нафақат макроиқтисодий ўзгаришлар суръати, балки амалга оширилаётган ислоҳотларнинг ижтимоий жиҳатига ҳам баҳо берилган. ЮНИСЕФ маълумотларига кўра, Ўзбекистонда ялпи ички маҳсулотнинг амалдаги ўсиши 2005 йилда 1989 йилга нисбатан 106,8 фоиз (МДҲ мамлакатлари орасида энг юқори кўрсаткич)ни ташкил этди. Чехия ҳам ҳудди шундай ўсишга эришган, Айни пайтда Молдовада бу кўрсаткич 38,4 фоиз, Россияда 64,3 фоиз, қозоғистонда 85,6 фоизни ташкил этган. 90-йиллар охиридан бошлаб Марказий ва Шарқий Европа ҳамда МДҲнинг барча мамлакатларда миллий даромад ўсиши кузатилмоқда. Шу билан бирга

Кавказорти мамлакатларида аҳоли жон бошига нисбатан даромаднинг ўсиш кўрсаткичлари энг пастлиги қайд этилган. Бироқ, айрим мамлакатларда иқтисодий ўсиш аҳоли ўртасида тенгсизликнинг кучайишига олиб келмоқда «Жини» коэффициентини қўллаб тадқиқот ўтказган экспертлар Грузияда барча даромадлар аҳолининг ярмидан кам қисмида эканлигини, қолганлар тирикчилик учун ҳеч қандай маблағга эга эмаслигини аниқлади. («Жини» коэффициентига кўра, агар аҳолининг барча қисми бир хил даромад қилса, «Жини» 0 га тенг, агар ҳамма даромадлар битта субъектларнинг қўлида бўлса, «Жини» 1,0 га тенг. Ривожланган мамлакатларда «Жини» ўртача 0,25-0,35га тенг бўлиб, бу энг мақбул кўрсаткич ҳисобланади). Россия, Қирғизистон ва Қозоғистонда ҳам Грузиядаги вазият юзага келган. Уларда «Жини» 0,512-0,514 даражада. (МДҲ мамлакатлари орасида энг паст кўрсаткич). Тадқиқотда аҳоли турмуш даражасида ҳақиқий ўзгаришни таъминлаш учун иқтисодий ислоҳотлар самарали ижтимоий сиёсат билан уйғун бўлиши лозимлиги таъкидланади. ЮНИСЕФ маълумотларига кўра, соғлиқни сақлаш, мактаб ва касбҳунар техник таълимига сарфланаётган давлат харажатлари ҳажми Марказий Осиё мамлакатлари орасида Ўзбекистонда энг юқори. Ўзбекистонда аниқ мақсадга йўналтирилган иқтисодий ислоҳотлар натижасида болалар, ёшлар, оила, оналик ва кексаларга ғамхўрлик кўрсатишга қаратилган махсус дастурлар ижросининг таъминланаётганлиги туфайли аҳолининг нисбатан ҳимояга муҳтож қатламларини ижтимоий муҳофаза қилиш даражасини ифодаловчи қуйидаги кўрсаткичларга эришилди: 1. Ўзбекистонда туғилаётган болаларнинг атиги 4,7 фоизи 20 ёшгача бўлган оналарнинг ҳиссасига тўғри келади. Бу Марказий ва Шарқий Европа мамлакатларига нисбатан энг яхши кўрсаткичлардан биридир (Полшада -7,0 фоиз, Венгрияда -7,4 фоиз, Словакияда 9,1 фоиз). МДҲ мамлакатларда бу кўрсаткич 8,8 фоиздан (Қирғизистон) 16,3 фоизгача (Молдова) ташкил этади.

2. Ўзбекистонда 20 ёшгача бўлган оналарнинг никоҳсиз бола туғиши Шарқий Европанинг кўпгина давлатларидагига нисбатан уч баробар, Россия, қозоғистон ва қирғизистондагидан икки баробар кам. 3. Ўзбекистонда гўдакларнинг ўлими кескин камайди, яъни илгари ҳар 1000 нафар чақалоқдан 38,1 нафари нобуд бўлган бўлса, бу кўрсаткич истиқлол йилларида 18,3 нафаргача тушди. Бу Марказий Осиёда энг яхши кўрсаткичдир. Оналар ўртасида ҳам ўлимнинг кескин камайиши кузатилмоқда, яъни ҳар 100 минг ҳомиладор аёлдан 42,8 нафари туғиш жараёнида ҳаётдан кўз юмган бўлса, бу кўрсаткич мустақиллик йилларида 33,5 нафаригача камайди. Ҳолбуки, ушбу кўрсаткич Қозоғистонда 50, Қирғизистонда 43,8, Тожикистонда 45,4 нафарни ташкил этади. 4. Сўнгги 12 йилда Ўзбекистонда аборотлар сони уч баробар камайиб, бугунги кунда ҳомилани сунъий тушуриш Эстониядагидан 10 баробар, Россиядагидан 15 баробар, қозоғистондагидан 6 барбар, Туркманистондагидан 2 баробар кам рўй бермоқда. 5. Ўзбекистонда ўлимнинг умумий даражаси 1000 кишига нисбатан 5,3 нафарни ташкил этади, бу Шарқий Европа давлатларидагидан ўртача икки марта, Европа мамлакатларидагидан уч марта кам демакдир. 6. Никоҳнинг бекор қилиниш даражаси сўнгги 12 йилда 1,5 баробар пасайиб, 100 та никоҳга нисбатан 9,2 ҳолатни ташкил этади, бу эса Чехия ва Беларусиядан 6 марта, Россиядагидан 7,5 марта, қозоғистондагидан 3 марта, Туркманистон ва қирғизистондагидан икки марта камдир. 7. Ўзбекистонда меҳрибонлик уйларида тарбиёланаётганлар 100 минг кишига 34,8 бола тўғри келса, бу кўрсаткич Россия, Украина ва қозоғистонда 10 баробар кўпдир. 8. Мамлакатимизда мустақиллик йилларида жиноятчиликнинг умумий даражаси учдан бирга камайиб, 2005 йилда 100 минг кишига нисбатан 298 ҳолатни ташкил этди. Шу даврда Россияда жиноятчилик икки баробар ўсди (100 минг кишига 2056 ҳолат тўгри келади). Украина, Молдова ва қозоғистонда жиноятчилик даражаси Ўзбекистондагидан уч баробар юқори.

Вояга етмаганлар орасида жиноят содир этиш ҳолатлари Ўзбекистонга нисбатан Россияда 15 баробар, Украинада 10 баробар, қозоғистонда эса 6 баробардан кўпроқдир. 9. Экологик муаммоларга қарамай, республикамизда сил касали тарқалишининг олди олинди. қозоғистонда сўнгги 12 йил ичида силга чалинганлар сони икки баробар, ўсиб, ҳар 100 минг кишининг 155,5 нафари ушбу касаллика дучор бўлган, қирғизистонда эса бу касаллик қарийб уч баробар кўпайган, шунингдек, ЮНИСЕФ экспертлари Туркманистон ва Тожикистонда ҳам мазкур хавфли хасталикка учраганлар кўпайиб бораётганлигини қайд этган. 10. Мамлакатимизда 25-39 ёшдаги (энг лаёқатли ёш) эркаклар ўртасида ўлим даражаси МДҲ мамлакатлари ўртасида энг кам кўрсаткични ташкил этади. Россия, Белорус ва қозоғистонда бундай ҳолат республикамиздагига нисбатан икки баробар кўпдир. 11. Ўзбекистонда 17 ёшгача бўлган соғлом янги авлод 10 миллион 924 минг кишини ташкил этади. Бу кўрсаткич бўйича Болгария, Молдова биздан 10 баробар, Венгрия, Чехия, Туркманистон, қирғизистон 5 баробар, Тожикистон 3 баробар, қозоғистон икки баробардан кўпроқ орқада. Мамлакат келажаги бўлган ёш фуқаролар сони бўйича биз Украинадан ўзиб кетдик. Қисқача хулоса: Ижтимоий суғурта жамоат аҳолиси 1993 йил 4 августда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида ташкил этилган. Жамғарма зиммасига фуқароларнинг давлат томонидан белгиланган ижтимоий суғурта ҳуқуқларини тўла ҳажмда рўёбга чиқариш, ижтимоий суғурта бўйича нафақаларнинг кафолатли ва ўз вақтида тўланишини таъминловчи шарт- шароитлар яратиш ва бошқа муҳим вазифалар юклатилган. Дарҳақиқат, бозор ислоҳотлари чуқурлашаётган шароитда ижтимоий суғурта иқтисодиётни барқарорлаштириш ва ўсишни таъминлаш омили сифатида аҳамиятлидир. Чунки ижтимоий суғурта компанияларининг макроиқтисодий жараёнларни фаоллаштиришдаги аҳамияти ошиб боради ва вақтинча бўш

суғурта захираларидан уларни барқарор ўстириш мақсадида мақбул инвестициялаш мақулдир. Бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида миллий суғуртани шаклланиши хусусиятлари шуни кўрсатадики, республикада ихтисослашган қайта суғурталаш компанияси, брокер ва аджастер фирмаларни ташкил этиш ҳақида тавсиялар ишлаб чиқиш, иқтисодий ўсишнинг янги босқичига мос ижтимоий суғурта тизимини кучайтиришнинг асосий йўналишларидан биридир. Бундан ташқари республикада ижтимоий суғурта жамғармалари тўлов қобилиятини сақлаш мақсадида ташкилий - институционал тузилмаларни такомиллаштириш, суғурталовчилар ассоциациясини ташкил этиш йўли билан миллий бозорни турли хил салбий жараёнлардан сақлаш сиёсатини олиб бориш, суғурта хизматларининг иқтисодий суғурталаш, ишга ёлланувчиларнинг ишловчилар саломатлигига зарар келтириш бўйича жавобгарлигини жорий қилиш, суғурта жамғармаларининг ихтисослашувини чуқурлаштириш юзасидан ишлар олиб бориш лозим. Ижтимоий суғурта ва хайрия жамғармалар асоси, республикада ижтимоий суғурта жамғармасини ривожланиши, суғурта фаолияти, республикада суғурта операцияларини халқаро ижтимоий суғурта амалиёти, тиббий суғурта, Беверидж модели, Бисмарк модели, хайрия жамғармалар кўриб чиқилган. Қисқача ҳулосалар Ижтимоий суғурта фаолияти бўйича халқаро амалиётни таҳлил этилиши, Ўзбекистонда суғурта операцияларини халқаро даражада ўтказиш, уларни ўтказишда банкларнинг иштирок этиши, воситачи ва қайта суғурталаш тизими яратиш, республика суғурта компаниялари ихтисослашуви зарурияти, ислоҳотлар даврида республикада ижтимоий суғурта фаолияти ривожланишининг ҳолати ҳар томонлама таҳлил асосида дастур ишлаб чиқишни тақозо этади. Бу дастурда ижтимоий суғурта капитали иқтисодиётининг барқарорлаштириш ва иқтисодий ўсишни таъминлашга

таъсирини баҳолаш тизимини яратиш ва бу тизим уч даражали баҳолаш тизимидан иборат бўлиши лозим - макроиқтисодийинтеграл, макроиқтисодий -амалий ва макроиқтисодий таҳлилга асосланган бўлиши лозим.

Тавсия этилган адабиётлар: «Ўзбекистон Республикаси пенсия таъминоти тўғрисида»ги қонуни. Халқ сўзи, 1993 йил, 14 сентябрь. Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг «Янгиланиш ва барқарор тараққиёт йўлидан янада изчил харакат қилиш, халқимиз учун фаровон турмуш шароити яратиш-асосий вазифамиздир» маърузаси. – «Халқ сўзи», 2007 йил, 13 февраль. Асаев Т.Ш. Управление социальным развитием - М.: изд. МГУ, 2004. Ишмухамедов А.Э., Каланова М.З. «Ижтимоий соҳа иқтисодиёти» Маърузалар матни Т.: ТДИУ, 2005.

Похожие

Давлат мақсадли жамғармалари

Суғурталаш ва суғурта иши

Суғурта атамалари ва тушунчалари

Бюджет ташкилотларини бюджетдан ташқари жамғармалари

Суғурта ташкилоти молияси