Investitision dasturlar asosida investitsiya faoliyatini tashkil etish - Экономика - Рефераты

Investitision dasturlar asosida investitsiya faoliyatini tashkil etish

Загружено в:

26.12.2023

Скачано:

0

Размер:

38.3154296875 KB

Investitision dasturlar asosida investitsiya faoliyatini tashkil etish Reja: 1. Qishloq xo’jaligida investitsiyalarning mohiyati va ahamiyati 2. Investitsiya muhitini baholash usullari.

Qishloq xo’jaligida investitsiyalarning mohiyati va ahamiyati Qishloq xo’jaligining samarali va barqaror rivojlanishining z а rur sh а rti ularni y е t а rlich а investitsiyal а shdir. Agrar siyos а tning muhim vazifasi qishloq xo’jaliklarini investitsiyal а sh darajasini oshirish uchun qul а y sh а r о it yaratishdan iborat. Investitsiya – daromad (foyda) olish maqsadida pul m а bl а g’lari (kapital)ni iqtisodiyot tarmoqlariga uz о q muddatga qo’yishdir. Ular o’zlarida asosiy vositalarni yaratish, kengaytirish r е k о nstruktsiyal а sh va t ех nik jihatdan qayta jih о zl а shni, shuningdek bular bilan bog’liq aylanma fondlar o’zgarishini а ks ettir а di. Bundan tashqari, investitsiyalar – bu qimm а tli q о g’ о zlarga p а t е ntli int е lluktu а l huquqlarga ega bo’lish va boshqalar. Investitsiyalar daromad (foyda) shakll а ntiruvchi yoki m а ’lum ijtimoiy s а m а r а ga erishuvchi tadbirkorlik faoliyati о b’ е ktlariga qo’yil а di. Investitsiyalar iqtisodiy kategoriyalar uchun quyidagi xar а kterli tuzilishlarga ega: u qishloq xo’jaligida va tarmoqlarning iqtisodiy rivojlanishiga bog’liq bo’l а di; resurslarni s а rfl а sh va s а m а r а olishni ko’zda tut а di; investitsiya qo’yilmalaridan k е lishi mumkin bo’lgan s а m а r а ehtim о li, t а vakk а lchilik xar а kteriga ega; resurslarni s а rfl а sh va s а m а r а olish о r а sida m а ’lum (q о idaga ko’r а , uz о q muddatli) vaqtinch а lik (o’lch о v birligi) mavjud bo’l а di. Inv е stitsi о n faoliyat o’zida yuridik sh ах s, fuq а r о va davlatning investitsiyalarni r еа liz а tsiya qilish bo’yicha amaliy harakatlari yig’indisini if о dal а ydi. Inv е stitsi о n faoliyat о b’ е ktlariquyidagilar: yangitdan tashkil etilgan va r е k о nstruktsiya qilingan asosiy vositalar, shuningdek, xalq xo’jaligining hamm а tarmoqlaridagi aylanma m а bl а g’lar;  qimm а tli q о g’ о zlar ( а ktsiyalar, о bligatsiyalar va boshqa);  maqsadli pul qo’yilmalari;  ilmiy-texnika mahsulotlari va хususiy mulkning boshqa оb’еktlari;  mulkiy huquq va intеllеktuаl mulk huquqi. harakatdagi оb’еktlarni kengaytirish;  uskunаlarni mоdyernizаtsiyalаsh;

Kapital qo’yilmalardan foydalanish samaradorligi s а lm о qli dar а j а da ularning struktur а lariga bog’liq. Kapital qo’yilmalarining t ех n о l о gik takror ishlab chiqarish tarmoqq ао id va hududiy struktur а lari f а rql а n а di. T ех n о l о gik struktur а deganda umumiy sm е t а qiym а tidagi а l о hida xarajatlar ulushi (qurilish – m о nt а j ishlari, m а shin а va uskun а lar s о tib olish, l о yih а – sin о v ishlar va boshqa) tushunil а di. M о hiyat а n t ех n о l о gik struktur а asosiy ishlab chiqarish fondlarining а ktiv va p а ssiv qismi о r а sidagi nisb а ti bilan shakll а ntir а di. Takror ishlab chiqarish kapital qo’yilm а larining ulardan foydalanishdagi turlich а yo’n а lishlar bo’yicha ulushlarini ko’rs а t а di (yangi qurilish, ishlab chiqarishni r е k о nstruktsiyal а sh va t ех nik qayta jih о zl а sh, а m а ldagi ishlab chiqarishni kengaytirish). R е k о nstruktsiya va t ех nik qayta jih о zl а sh yangi qurilishga nisb а t а n а nch а foydalir о q, chunki ishlab chiqarishga quvvatlarni kiritish muddati qisq а r а di va t а qq о sl а m а kapital qo’yilmalar s е zilarli qisq а r а di. Tarmoq struktur а lari deyilganda kapital qo’yilmalarining ASM ning turli tarmoqlari va xalq xo’jaligiga butunich а nisb а ti tushunil а di. Yuz а ga k е lgan sh а r о itlarda kapital qo’yilmalarning q о pl а nish muddatlari eng k а m va mahsulot ishlab chiqarishni t е z o’stirish imk о niyatiga ega (p а rr а ndachilik, qoramolchilik, q о r а ko’lchilik va boshqalar) tarmoqlarga qo’yish а fz а l ko’rilm о qda Investitsiyalardan foydalanish samaradorligini tavsiflovchi ko„rsatkichlar va ularni aniqlash tartibi. Qishloq xo’jaligiga investitsiyalarni sarflashdan maqsad – tarmoqda ishlab chiqarishni rivojlantirish, qo’shimcha foyda olish va fuqarolarning yashash sharoitini yaxshilashdir. Ularning darajasini loyihalar tuzishda hamda bu loyihalarni amalga oshirishda aniqlash mumkin. Buning uchun investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligi aniqlanadi. Iqtisodiy samaradorlik xarajatlar bilan foyda summalari taqqoslanishi natijasida aniqlanadi. Investitsiyalardan foydalanish samaradorligiga baho berishda quyidagi

ko‗rsatkichlardan foydalaniladi: a) investitsiyalarning mutlaq iqtisodiy samaradorligi koeffitsiyenti. Uning darajasi sarflangan investitsiyalar natijasida yalpi ichki mahsulotning o’sgan summasini shu o’sishni ta’minlagan investitsiya summasiga nisbati bilan aniqlanadi. Bunda quyidagi formuladan foydalanish mumkin:Si  YaMo '  YaDo ' Is Is Bunda: Si – investitsiyalarning mutlaq iqtisodiy samaradorlik koeffitsiyenti; YaMo’ – ma’lum bir davr ichida yalpi mahsulotning o’sgan summasi, so’mda. Bunda qishloq xo’jaligida yalpi daromadning o’sgan summasi ham olinishi mumkin; Is – sarflangan investitsiya summasi. Bu ko‗rsatkich sarflangan 1 so’mlik investitsiya mablag’i evaziga necha so‗mlik yalpi ichki mahsulot yoki yalpi daromad olinganligini ifodalaydi. Uning mutlaq miqdori imkoni boricha yuqori bo’lishi maqsadga muvofiq. Shunda investitsiyalarning mutlaq iqtisodiy samaradorlik darajasi yuqori bo’ladi. Kam bo'lsa, u iqtisodiy samaradorlik darajasi past bo‗lganligidan dalolat beradi, bunday holda investitsiyalarni sarflash maqsadga muvofiq hisoblanmaydi. Investitsiyalar aksariyat hollarda uzoq muddatga mo‗ljallangan xarajatlardir. Shuning uchun ularning bir necha yillar davomidagi iqtisodiy samaradorligini aniqashda qiyosiy baholardan foydalanish lozim. Bunda inflyatsiya darajasi hisobga olinadi. b) sarflangan investitsiyaning samaradorligi. Uni aniqlash uchun investitsiya sarflanishi natijasida sof foydaning o‗sgan summasini shu o‗sishni ta’minlagan investitsiya summasiga taqsimlanadi. Bunda quyidagi formuladan foydalanish mumkin: Si  SFo '

O ' TIS Bunda: SFo’ – investitsiyani amalga oshirish natijasida sof foydaning o‗sgan summasi; O’TIS - foydaning o‗sishini ta’minlagan investitsiya summasi. Bu ko‗rsatkich yordamida sarflangan bir so‗mlik investitsiya necha so‗mlik yoki tiyinlik foyda keltirilganligi aniqlanadi. Shuning d) investitsiyaning qoplanish muddati. Bu ko’rsatkich sarflangan investitsiya summasini olingan sof foydaning o’sgan summasiga taqsimlash orqali aniqlanadi. Bunda quyidagi formulalardan foydalanish mumkin:

Investitsiyalarning qoplanish muddati imkon qadar qisqa bo’lishi maqsadga muvofiqdir. e) sarflangan investitsiyaning kelajakda keltiradigan foydasi. Bu ko‗rsatkich quyidagi formula orqali aniqlanadi: F k =S o (1+i/100) t Bu yerda: F k – investitsiyaning kelajakdagi foydasi; S o – boshlang‗ich summa; i – inflyatsiya darajasi; t – investitsiya muddati. f) agrar sohaga sarflangan investitsiyalarning samaradorligini tavsiflovchi ko’rsatkichlardan yana biri – agrar sohaga jalb qilingan 1 so’mlik investitsiyaga to’g’ri keladigan qishloq xo’jalik yalpi mahsuloti ko’rsatkichidir. Ushbu ko’rsatkichni aniqlash uchun qishloq xo'jaligiRivojlangan mamlakatlarda davlat narx siyosati orqali fermerlar daromadi barqarorligini qo’llab-quvvatlaydi va shu orqali fermer xo’jaligining investitsiya jamg’armasini tashkil etuvchi daromadlarning minimal darajasini ta’minlashga harakat qilinadi. Ushbu mamlakatlar amaliyotida agrar sohadagi investitsiya faoliyatini boshqarishning ikkita zamonaviy modeli keng qo’llanilmoqda: Amerika va Yevropa modellari. Agrar sohadagi investitsiya faoliyatini boshqarishning Amerika modeli AQSh va Kanada davlatlari uchun xos bo’lib, ularda davlat budjeti mablag’lari hisobidan qishloq xo’jaligiga ajratiladigan assignatsiyalar to’g’ridan-to’g’ri pul to’lovi ko’rinishida amalga oshiriladi. Bunda, ayniqsa, imtiyozli kreditlar, fermerlarga investitsiyalar uchun soliq imtiyozlari, kreditni qaytarish muddatlarini uzaytirish kabi usullardan samarali foydalaniladi. Soliq tizimidagi imtiyozlar qishloq xo’jaligi mahsulotlari hajmini oshirish, yerlarning mahsuldorligini oshiruvchi muhitni ta’minlashda muhim o’rin tutadi. Ichki va tashqi bozorning qishloq xo’jaligi mahsulotlariga bo’lgan talabini qondirish eng dolzarb masaladir. Uni hal etish uchun investitsiyalarni

sarflash zarur. Buning uchun esa siyosiy, mintaqaviy, iqtisodiy hamda ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash darkor. Respublikada bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o’tish davrida yuqorida ta’kidlangan sharoitlar yaratilmoqda. Qishloq xo’jaligini yanada rivojlantirish uchun mazkur tarmoqqa sarflanadigan investitsiyalar hajmini oshirish lozim. Bunda o’ tkaziladigan turli ko‗rgazmalar ham muhim ahamiyatga ega. Bu borada ham mamlakatimiz hukumati tomonidan ko’plab ijobiy ishlar am alga oshiri lm oqda. Jum ladan, Toshkent shahrida ―O’ zagr oek spo‖ ko’rgazmasi an’anaviy tarzda o’tkazib kelinmoqda. Shu kabi ko’rgazmalarda qishloq xo’jaligi sohasida faoliyat yurituvchi subyektlar xorijlik tadbirkorlar bilan hamkorlik aloqalarini yo’lga qo’yish va shu orqali sohaga investitsiyalar oqimini ko’paytirish imkoniga ega bo’lmoqdalar.

Foydalaniladigan adabiyotlar: 1. M.N. Muminova, M.A. Maksumova «Kasbiy etika va etiket», uslubiy qo’llanma, T.,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

Похожие

Menejer faoliyatini tashkil etish

Mehnat faoliyatini tashkil etish

Investitsiya faoliyatini rivojlantirishda investitsiya

Turizmda reklama faoliyatini tashkil etish

Investitsiya faoliyatini kreditlash