Menejer faoliyatini tashkil etish - Экономика - Рефераты

Menejer faoliyatini tashkil etish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

57.5 KB

Menejer faoliyatini tashkil etish Reja: 1.Menejer mexnati va uning xususiyatlari. 2.Bozorning menejerlarga bo’lgan talabi. 3.Attestasiya menejerlarning shaxsiy va ishbilarmonlik sifatini baxolash usuli sifatida. 4. Menejer mexnatini tashkil etish mexanizmi.

1 Menejer mexnati va uning xususiyatlari. Menejerning mexnati, tovar ishlab chiqaruvchilarning mexnatini ajralmas qismi, menejmentning funksiyalari operativ bajarilishi to’g’ri tashkil qilinishiga bog’liq bo’ladi va ishlab chiqarish natijasiga ta’sir ko’rsatadi. Menejerning mexnati aqliy, ijodiy xaraqterlarni o’zida mujassam etadi. Boshqaruv mexnatini ishchilari bevosita moddiy ta’sir ko’rsatmaydi, ammo ularning mexnati samarali bo’ladi. Boshqaruv mexnatini natijasi egri xisoblanadi, agar ishlab chiqarish faoliyati mexnat kolleqtivining ko’rsatkichlari bilan boshqaruvchilik mexnatining o’ziga xos xususiyati xam kiyin, bir xillari uni aniq ulchovini belgilash mumkin emas. Boshqaruvchilik mexnatining predmeti ishlab chiqarishning moddiy elementi emas, balki axborot, xar-xil xujjatlar, boshqaruv yechimlari xisoblanadi. Menejer mexnatida va texnik bajaruvchilarning ulushi - bu mexnat xarajatlarini olish uchun axborotni qayta ishlash, ta’minlash va saklash asosiy o’rinni egallaydi. Bitta buyum ishlab chiqaruvchining taxnologik operasiyasiga beshtagacha va undan ko’p operasiyalar to’g’ri keladi. Boshqaruv maksadga yunaltirilgan jarayondek, avvalambor insonlarni boshqarishdir. Inson ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarga ta’sir etuvchi asosiy komponentdir va xar qanday jamiyatda u bir vaqtning o’zida boshqaruvning xam obyekt xam subyekti bula oladi. Xar qanday inson u egallagan lavozimidan kat’iy nazar vakolatli organlarda o’z aksini topgan jamiyat tomonidan boshqariladi. Xar qanday darajadagi raxbar o’zining xoxishi bo’yicha boshqarmaydi. Teng xuquqli jamiyatda jamiyat tomonidan nazoratdan xech kim erkin emas, xattoki eng yuqori darajali raxbar xam, Prezident xam jamiyatning xar bir a’zosi boshqariluvchi xisoblanadi, chunki u ma’lum bir kolleqtivga kiradi. Shu bilan birga jamiyatning xar bir a’zosi boshqaruvchi bo’lib xisoblanadi. U ishlab chiqarishning xakikiy xo’jayiniga, ya’ni mulkdoriga aylanadi, shuning uchun u butun iqtisodiy, ijtimoiy- siyosiy va ma’naviy xayot bilan boshqaruvchi sifatida bo’lib chiqadi. U yoki bu darajada u kolleqtivning ishlari bilan boshqarishda katnashadi.

Jamiyatning turli a’zolarining ishtiroki bir xil bosqichda bulmaydi. Ko’pchilik ishga passiv katnashadi, shu bilan birgalikda turli jamoa-tashkilot va komissiya a’zolari bo’lib xisoblanadi. Professional muxandislar guruxi xam bo’lib, ishlab chiqarishni tashkillashtiruvchi, davlat, xo’jalik organlari raxbarlari xisoblanadi. Ular maxsus boshqaruv mexnati bilan shug’ullanib, jamoa foydali mexnati turlari bo’lib xisoblanadi. Menejer mexnati o’zini xarakatlarida, operasiyalarda, ya’ni insonlar boshqaruv jarayonida bajarganda jipslashadi. U yopik siklik formaga egadir. Boshqaruv jarayoni qo’yilgan maksaddan boshlanib, vazifa va vazifaning yechilishi bilan yakunlanib, maksadga erishish bilan tugaydi. Masala yechilgandan keyin, maksadga erishishda, yana boshqa vazifa qo’yiladi, yangi maksad va yana boshqaruv jarayoni boshlanadi. Maksad xarakat natija maksad - o’zilmas boshqaruv siklining sxematik ko ‘rinishi shunday. Lekin bunda boshqaruv jarayoni nazariy jixatdan to’g’ri bo’ladi, amaliyotda boshqaruv ko’pgina, bir-biridan farklanadigan jaranlarda namoyon bulshi mumkin. Korxonalarda menejer mexnati ko’pgina masalalarni xal qilishga qaratilgan bo’ladi: – texnik, ya’ni uskunalardan foydalanishi, ishlab chiqarish maydonlari bilan bog’liq, ishlab chiqarishni tashkillashtirish va x.k.; – texnologik, ya’ni loyixalashtirish va texnologik jarayonlarni takomillashtirish bilan bog’liq; – iqtisodiy, ya’ni korxona ichki va tashqi muxitida iqtisodiy munosabatlarni takomillashtirishdir; – tashkiliy, ya’ni ishlab chiqarish va mexnatni tashkil qilishda boshqaruv strukturasini takomillashtirish bilan bog’liq; – ijtimoiy, ya’ni ijtimoiy munosabatlarni takomillashtirish bilan bog’liq va x.k. Menejer mexnati qo’yilgan maksadga erishishdagi jamoa a’zolarining xarakatini koordinasiya qilishga qaratilgan. U korxona rivojida asosiy o’rin tutadi.

Shunday vaziyatlar bo’lganki, bunda yangi tayinlangan raxbar zarar bilan ishlayotgan korxonani foyda keltiradigan korxonaga aylantirgan. Bu shundan dalolat beradiki, boshqaruv devoni xo’jalik faoliyatiga bevosita ta’sir ko’rsatadi. Zamonaviy boshqaruv xodimlarining xaraqteristik xususiyatlari - yuqsak professionalzm va ishbilarmonlik xususiyatlari, boshqaruv bilimi asoslari va iqtisodiy fikr yuritishdan xabari bo’lishi kerak. Yuqsak ma’rifatli va madaniyatli, demoqratik, moxirlik va xalqka xsob kila olish, xalqning extiyojini bilishi kerak. Bundan tashqari maksadni kura olish ijtimoiy muammolarni yecha olish, kolleqtivni yarata olish va yunaltirish xususiyatlariga ega bo’lishi kerak. 2. Bozorning menejerlarga bo’lgan talabi. Bozor iqtisodiyotiga kirib borishning strategik kursi yangi yondoshuvchilarni talab kiladi. bu talablar asosan iqtisodiyotda, boshqaruvda va ijtimoiy muammolar yechimida namoyon bo’ladi. Insoniyat bulmagan yoki katnashmaydigan yuqori texnologiya va mexanizmlar keraklicha ta’sirchan bula olmaydi. Menejment sistemasida xo’jalik mexanizmining isloxati asosiy omil bo’ladi, bundan tashqari faoliyatchanlik va ta’sirchanlik isloxatlari boshqaruv qadrlari ya’ni menejerlar tomonidan aniqlanadi. Bozor iqtisodiga utgan, ishlab chiqarishda strukturali siljish, ilmiy-texnik yutuklarni amalda qo’llash, xo’jalikning ijtimoiy ahamiyatiiyatining usishi, jamiyatning demoqratizasiyalashtiriluvchi, bularning xamaasi menejer ishlaini kiyinlashtiradi va bir qator isloxatlar talab kiladi. Xo’jalik mexanizmining xar qanday isloxati ongimizdagi eskicha fikrlashning inkor etilishidan boshlanadi: Yangi vazifalarning aniq tushunilishini talab kiladi. maksad va vazifalar belgilanganidan sung, bularning amaliyotda qo’llanilishi ko’p tomonlama boshqaruv apparatiga bog’liq. Qadrlar tanlanishi shunaka jarayonki, mansabning talablariga javob beradigan kishilarni kidirish. Ayni paytda bu tanlov orqali ularni rasional joylashtirish muammosi xam xal qilinadi. Qadrlar joylashtiriluvi, eng yuqsak ishlab chiqaruvni

ta’minlash maksadida, ularni (qadrlarni) maksadga muvofiq shaklda boshqaruv apparatida joylashtiriluviga bog’liq. Qadrlar tanlovi, bozor sharoitida ishlay oladigan kishilar va ularda kolleqtiv yo’zaga keltirish bilan bog’liq. Bozor iqtisodiyoti munosabati menejerlardan, tadbirkorlik va tez qaror qabul qilishni talab kiladi. muxim bo’lgani nafakatgina isloxat tamoyillarini umumiy tushunish, balki ularni qadrlarni xar kungi xayotida ishlata olish, ishning tarzini va uslubini o’zgartira olish. Bularni inobatga olgan xolda ma’suliyatli faoliyat ko’rsatish, yangi xuquqlardan foydalanish va sezilarli darajada intizomni mustaxkamlash kerak. Menejerlar yaxshi taqtikkina bo’lib kolmay, strateg xam bo’lishlari kerak. Ular bozor extiyojlarini inobatga olishlari, bozorning shakllanishida ta’sir etish, talabdagi o’zgarishga egiluvchan shaklda javob berish, u maksadni aniq tasavvur kila olish, ertangi kun muammolarini yechish uchun bugundan taraddud kura olish, texnik yutuk va iqtisodiy ijtimoiy rivojdan orkada kolmaslik uchun va samarali xo’jalik yuritish kera. Bunga erishish uchun iqtidorli boshqaruv apparatiga extiyoj seziladi. Bozor sharoitlarida yaxshi natijalarga erishish uchun. 3. Attestasiya menejerlarning shaxsiy va ishbilarmonlik sifatini baxolash usuli sifatida. Boshqaruv mansabiga tavsiya qilinayotgan kishining ishbilarmonlik va kishilik xususiyatlarini baxolash, avvalambor shartnoma tuzilishi kerak. Bugungi kunda qadrlar faoliyatchanligini baxolashda attestasiya usuli keng tarqalgan. Ushbu attestasiyani utkazish uchun raxbar buyrugi bilan rais, sekretar (kotib) va boshqalardan tarkib topgan attestasiya komissiyasi to’ziladi. Ushbu komissiya tarkibini yuqori malakali mutaxassislardan, imtixon bulayotganlarning bevosita raxbarlaridan, yuqori malakali ishchilardan va jamoa tashkilotlari vakillari tashkil etadi. Atetstasiya bulayotgan xar bir kishiga o’zining raxbari xaraqteristika to’zadi, bu tavsifnomada usha kishinnig ijtimoiy va ish faoliyati o’z aksini topadi.

Atetstasiya bulayotgan ishchi avvaldan, (bir xafta oldindan) tavsifnoma bilan tanishishi shart. Komissiya ushbu materiallarni ko’rib chiqadi, attestasiya bulayotgan kishini tinglaydi va qaror beradi: a) O’zining mansabi talablariga javob beradi; b) O’zining mansabi talablariga javob beradi ish sharoiti yaxshilaganida va komissiyaning tavsiyalarini bajo keltirganida, 1 yildan sung qayta atetstasiya qilinadi; v) O’z mansabi talabiga javob bermaydi. Komissiya ba’zi ishchilarni martabasini yuqsaltirishga va ba’zi xizmatlari uchun takdirlashga va boshqa ishga utkazishga tavsiya qilish mumkin. Menejerlarning ishbilarmonlik va shaxsiy xususiyatlarini yana xam obyeqitiv baxolash uchun attestasiyadan tashqari boshqaruv amaliyotida uch guruxga bo’linadigan turli xil usullar qo’llaniladi: 1 gurux. Xodimning ishbilarmonlik va shaxsiy xususiyatlarini baxolaydigan, sbyeqtiv xaraqterga ega bo’lgan ta’rif beruvchi yoki sifat usullarini o’z ichiga oladi. Ularga «qadrlar xisob varagi» va «Avtobiografiyadagi» boshqaruvchi talabiga da’vogarlik qiluvchi kondidatning biografik ma’lumotlarini urganish, raxbarlardan usha odam xaqida ma’lumot yigish kiradi. 2 gurux. Xodimning ishbilarmonlik va shaxsiy xususiyatlarini yetarli darajadagi obyektivlikdan miqdoriy baxosini aniqlash ta’minlaydi. Eng ko’p tarqalgan usul ball bo’yicha baxolash usulidir. Bu usul bo’yicha xodimning xar bir bajargan vazifasi va erishgan yutuklariga karab ballar qo’yilib boriladi va uning urtacha balli chiqarilib aniqlanadi. 3 gurux. Yuqoridagi 2ta guruxni ya’ni ta’rif beruvchi va miqdoriy usullarni o’z ichiga oladi. Ulardan eng ko’p tarqalgani test usuli bo’lib, oldindan tayyorlab qo’yilgan masalalar natijalariga karab baxo beriladi. Ishbilarmonlik uyinlari usuli - qo’yilgan ishlab chiqarish masalasi yoki nizoli vaziyatga berilgan to’g’ri javobga karab baxo qo’yilad. Raxbarlar va mutaxassislarning ishbilarmonlik va va shaxsiy xususiyatlarini ball bo’yicha baxolash uchun xodim xususiyatlarini ball bo’yicha baxolash yoki attestasiya utkazish bilan aniqlash mumkin. Buning uchun

xodimning ishbilarmonlik va shaxsiy xususiyatlarini baxolash uchun eng kamida 2 ta kul ostidagi ishchisi, 2 ta raxbari va 2 ta xamkasbini baxolashlarini xisobga olishadi. Oxirgi natijaviy baxoni komisiya beradi. Qadrlarni baxolash kriteriyasi bitta bo’lishi kerak, ya’ni konkret ishlar. Attestasiya menejerlarning ishbilarmonlik va shaxsiy xususiyatlarini baxlash usuli bo’lishi bilan birga ularni qayta tayyorlash bilan chambarchas bog’liqdir. Menejerni tayyorlash va qayta tayyorlash - bu ta’limning ilmi asoslangan sistemasi bulbi ma’lum soxada faoliyat ko’rsatish uchun bilim, tajriba va yo’l yurik urgatadi. Menejerlarni qayta tayyorlash va tayyorlashdan asosiy maksad ularning nazariy bilimlarini oshirish, fan va texnika soxasida erishilgan yutuklarini tula- tukis kamrab olish, boshqarish va ishlab chiqarishni tashkil etishdan iborat. Bozor iqtisodiyoti qadrlar tayyorlash tizimiga yangi talablar kuyadi, bu tizimda universitet va institutlar aloxida o’rin egallashi lozim, oliy va urta maxsus ukuv yurtlarida yangi tipdagi, iqtisodiyotni yaxshi biluvchi, boshqaruvning iqtisodiy, ijtimoiy-psixologik usullari va texnika vositalarini qo’llay oluvchi menejerlar tayyorlanishi lozim. Boshqaruvni isloxat qilish sharoitida ukuv jarayoni mazmuni va uni tashkil etishga ishlab chiqarish darajasi usishi va xo’jalik yuritishning bozor utilishini xisobga olgan xolda yangiga yondashuv qo’llaniladi. «Korxonalar to’g’risida» qonunda ta’kidlab utilganidek: «Korxona qadrlar kasbiy maxorati va madaniy darajasi o’zluqsiz usib borishi xaqida doimo gamxurlik kiladi, xodimlar malakasi va ishlab chiqarish manfaatlarini xisobga olgan xolda ular lavozimini o’zgartirib boradi. Bu maksadda korxona qadrlar tayyorlashni amalga oshiradi va bevosita ishlab chiqarishda ukuv yurtlarida xodimlar malakasini oshirishga imkon yaratadi, ukuv-uslubiy bazani kengaytiradi, biznes maqtablari, kurslar, markazlar tashkil etadi. Korxona ukuv jarayonini ish bilan kushib olib borish uchun zarur sharoit yaratadi va qonunda ko’zda tutilgan imtiyozlar beradi. Ishchilar o’z xoxishlariga kura urta maxsus va oliy ukuv yurtlariga, shuningdek stipendiya tulash sharti bilan aspiranturaga yuborishlari mumkin. Korxona yoshlarni mexnatga tayyorlash, kasbga kizikishlarini shakllantirishda ukuv yurtlariga yordam kurstadi».

Mutaxassis egallagan bilimlar tez eskirgani sababli, uni doimo takomillashtirib berish lozim. Agar raxbar o’z bilimini takomillashtirib bormasa, eski bilimlariga tayanib kolishi, ishlab chiqarish bundan zarar qurishi mumkinligini tajribada qurish mumkin. Olingan maxsus bilimga doimo tuldirilib borilishi lozim bo’lgan asos sifatida karash kerak. Bozor munosabatlari sharoitida texnik ma’lumotga ega bo’lgan ishlab chiqarish raxbarlari ayniqsa iqtisodiyot, marketing, ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish masalalarini chukur urganishlari kerak. O’z dunyokarashini kengaytirish bo’yicha mustaqil ishlash xam katta ahamiyatiiyatga egadir. 4. Menejer mexnatini tashkil etish mexanizmi. Menejer mexnatini tashkil etishda boshqaruv apparatidagi xar bir ijrochining ishi cheklangan va nisbatan bir turda bo’lishiga erishish talab qilinadi. Bu mexnat unumdorligi ortishi, ish sifati yaxshilanishi va xar bir ijrochi tajribasi ortib borishiga imkon yaratadi. Ixtisoslashuv majburiyatlar doirasini shunday belgilash lozimki, bunda xar bir ishlovchi masalasi imkoni boricha tulik ishga solinsin. Mexnatni kooperasiya qilish boshqaruv tashkilotlari bilan boshqaruv apparati turli bo’linmalari xodimlari urtasida aloqa o’rnatilishini ko’zda tutadi. Boshqaruv jarayonida, xam shu korxonada, xam undan tashqaridagi aloxida xodimlar, xizmat va bo’linmalar faoliyati birlashtiriladi. Menejerlar mexnati taksimlash va kooperasiya qilish yo’llari tarkibiy bo’linmalar xaqida koidalar va boshqaruv apparati xodimlari lavozim qo’llanmasi tomonidan belgilangan bo’ladi. «Korxonalar to’g’risida» qonun asosida korxona va uning bo’linmalarida xar bir raxbar, mutaxassis va texnikaviy ijrochi uchun lavozim qo’llanmalari ishlanadi. Lavozim qo’llanmalari, xuquq va majburiyatlari yakka boshchilik tamoyili asosida mansabdor shaxslarning buysunushi, topshirilgan vazifa uchun javobgarligi beliglanadi.

Lavozim qo’llanmalari va koidalar davriy ravishda qayta kurilib, ishlab chiqarish, mexnat va boshqaruv jarayonlari takomillashib borganligini xisobga olgan xolda to’zatilib, tuldirilib berilishi kerak. Boshqaruv apparati mexnatini maqbullashtirishga yagona yondashuvni ta’minlash maksadida ta’rif-malaka ma’lumotnomasi xam qo’llanilib, ularda xodimlar bajarishi lozim bo’lgan ishlar xajmi murakkabligi, raxbarlik lavozimi turli boshqaruvchilik vazifalarini bajaruvchilar uchun talab etiladigan daraja xamda ish staji ko’rsatiladi. Boshqaruv ishi texnologiyasida ish vaqtining katta qismi (70%) xujjatlar bilan ishlashga sarflanadi. Shu sababli xujjatlar almashinuvini doimo takomillashtirib borish lozim. Menejer mexnatiga, shuningdek, korxona va tashkilotda axborot oqimlari yunalishi va xujjatlar aylanish texnologiyasi maqbulligi xam katta ta’sir ko’rsatadi. Bu yerda xujjatlar utadigan bosqichlar sonini ularni birlashtirish natijasida kiskartirish katta samara berib, natijada asoslanmagan muvofiqlashtiruv bartaraf etiladi. Agar muvofiqlashtirish muxim bo’lsa, xujjatlar utish bosqichlari urnini almashtirish xam yaxshi natija beradi. Xujjatlar almashinuviga ketadigan vaqtni kiskartirish maksadida ular utish texnologiyasi belgilanadi, axborot o’zatilishining maqbul yo’llari belgilanadi. Raxbar fakat boshqalarga topshirish mumkin bulmagan xujjatlarga imzo chekadi. Xatlar tayyorlash bilan bog’liq ish vaqtini tejashda maxsus namunali matnlar standart blanklardan foydalanish katta ahamiyatiiyatga ega. Korxona va tashkilotlar urtasida yozishmalarda kelgan xujjatni javobi bilan qaytarish keng qo’llaniladi. Xujjatlarni bir xillashtirish va standartlash - menejer mexnatini tashkil etishning muxim yunalishidir. Standart blanklarni qo’llash xatolar kamayishiga va natijada boshqaruv xarajatlari kiskarishiga olib keladi. Axborot xajmi muntazam ortib borayotgan sharoitda menejer mexnatini mexanizasiyalash va avtomatlashtirish ayniqsa muximdir. Mutaxassislar fikriga kura boshqaruv apparatida tashkiliy va xisoblash mashinasi, aloqa vositalari

yordamida 7g% ishni mexanizasiyalash mumkin ekan. Menejer mexnatini takomillashtirishning muxim younalishi ish joyini maqbul tashkil etish va eng avvalo, mexnat xususiyatlarini bo’linmalar o’zaro aloqasini ishlar muximligini xisobga olgan xolda joylashtirishdir. Ish stollari, uskuna, javon, kartotekalar kulay va kul yetadigan qilib joylashtirilishi kerak. Ish joylari joylashtirilishi va ularni texnika vositalari xamda yordamchi uskunalar bilan jixozlashda o’zluqsiz ishlashni ta’minlash talablarini xisobga olinishi kerak. Tajribadan ma’lumki, ish joyini texnologiya, ergonomika, psixofiziologiya, estetika talablariga muvofiq joylashtirish mexnat unumdorligini oshirish (50% va undan ko’pga) imkonini beradi. Boshqaruv apparati mexnati uchun sanitar-gigiyena meyorlari, temperatura, namlik, yoruglik meyorlari, shovkin darajasi, shuningdek mexnat va dam olish tartiblarini xisobga olgan xolda sharoit yaratish muxim ahamiyatiiyatga ega. Mexnat unumdorligiga - psixologik omil, xodimlar va raxbar, shuningdek xodimlar urtasidagi o’zaro munosabatlar xam katta ta’sir ko’rsatadi. Ularning kayfiyati, mexnat faolligi, oxir natijada mexnat natijalari bu omilga bog’liq bo’ladi. Boshqaruv samaradorligi asosan raxbar o’z vazifasini qanchalik muvaffaqiyatli bajarish bilan bog’liq bo’ladi. Xozirgi davr menejeri mexnat va boshqaruvni tashkil etishning yangi ilmiy va texnikaviy yechimlari, usullarini qo’llashi, ishlab chiqarish imkoniyatlarini iqtisodiy ravishda kengaytirishi lozim. Menejer xam tashkilotchi, tarbiyachi, xam izlanuvchi, ma’muriyatchi sifatlariga ega bo’lishi kerak. Menejerlar tomonidan qabul qilinadigan qarorlar murakkabligi va javobgarlik ortishi bajariladigan ishlar turli - tumanligi ulardan vaqtni unumli taksimlanishi talab kiladi. o’z faoliyatini rejalashtirishni bilmaydigan, fakat joriy masalalar bilan shug’ullanuvchi menejerlar fakat boshqaruv jarayonida vujudga keluvchi u yoki bu vaziyat natijalarini taxlil qilishgagina ulgurub, kelajakda qilinishi lozim bo’lgan ishlarni xal etish uchun vaqt topolmay koladilar.

Menejer faoliyati maksadini belgilashda avvalo undan yuqorirok boshqaruv tizimi oldida turgan vazifalardan kelib chiqishi lozim, chunki aks xolda butun tizim faoliyatiga to’g’ri kelmaydigan (yoki qarama-qarshi) ish qurishi mumkin. Raxbar ishi sur’atining tezligi uning mexnat faoliyati tulakonli dam olish bilan, shuningdek ish kuni davomida mexnat turlari almashinishini talab etadi, chunki fakat shunday qilinganda mexnat yuqori samarali bo’lishi, ish kobiliyati tulik tiklanishi mumkin. Menejer mexnatida maqbul ish sur’atini o’rnatish, u amalga oshiruvchi xarakatlarning doimiy tartibini o’rnatish juda muximdir. Menejer ish vaqtining katta qismi xujjatlar bilan ishlashga sarflanadi. Olinuvchi axborot (xat, farmoyish, xujjat va x.k.lar) xajmi juda katta. Bunday xolda axborotni «filtrdan» utkazish juda muximdir. Raxbarga fakat u xal qilishi mumkin bo’lgan axborot berilishi lozim. Bu bosqichda raxbarga axborotni ijrochilar urtasida taksimlovchi kotib yoki yordamchi (referent) katta yordam ko’rsatadi. U malakali xodim bo’lishi, boshqaruvning barcha bo’linmalari va tashkilotlari faoliyati xususiyatini bilishi lozim. Raxbar va unga buysnuvchi boshqaruv apparati urtasida majburiyatlarni maqbul taksimlash raxbar ish avqtini samarali sarflashda imkon beradi. Ijrochilarga mavjud qonunchilik doirasida iloji boricha ko’prok xujjatga imzo chekishi uchun imkon berishi kerak. Bu raxbar vaqtini tejash, ijrochilar tashabbuskorligi va javobgarligini oshirish imkonini beradi. Menejerlar faoliyatida turli-tuman yigilish va majlislar muxim o’rin egallab, ularga ish vaqtining 70%i sarf bo’ladi. Shu sababli, majlislarni to’g’ri tashkil etish uchun quyidagilarga aloxida e’tibor berish lozim. 1. Majlisda quriladigan masala fakat jamoa tomonidan xal etiladigan muammodan iborat bo’lishi kerak. Bu muammo bitta majlis davomida xal etilishi lozim. 2. Majlis katnashchilari muxokama etilayotgan muammo bo’yicha yetarli tajriba va bilimga ega bo’lishlari kerak.

3. Majlisda quriladigan masalalar mavzusi katnashchilarga ular tayyorgarlik qurish uchun vaqtga ega bo’lishlari uchun avvaldan e’lon qilinishi lozim. 4. Yigilish utkaziladigan sana, vaqt va joy avvaldan ko’rsatilishi lozim, chunki uning katnashchilari o’z ish vaqtlarini rejalashtirishlari kerak. 5. Yigilish raxbari avvaldan yigilish maksadi va utkazilish shaklini belgilash lozim. Yigilish utkazilish tartibi, erkin, ishchan muxokama uchun sharoit yaratish xam muximdir. Raxbarning ko’plab majburiyatlari ichida tashrif qiluvchilarni qabul qilish va suxbat utkazishni aloxida ajratib ko’rsatish lozim. Kul ortida ishlovchilar tashabbusi bilan qabul qilish uchun aloxida vaqt ajratish muximdir, chunki «ochik eshiklar siyosati» tashqaridan demoqratik xususiyatga ega bo’lsada, ish vaqtini noto’g’ri sarflashga olib keladi. Suxbat davomida raxbar savollar berish yo’li bilan xodimlardan ular niyatini aniq bilib olishi, o’z iltimos yoki takliflarini asoslab berishiga intilishi kerak. Agar suxbat raxbar tashabbusi bilan amalga oshadigan bo’lsa, xodim suxbat vaqti va maksadi xaqida ma’lumotga ega bo’lishi kerak. Bu x odimga masala mazmuni bo’yicha tayyorgarlik qurish psixologik tanglikka duch kelmaslik uchun imkon yaratadi. Suxbat davomida o’zaro ishonch muxitini yaratish u muvaffaqiyatli bo’lishiga imkoniyat beradi. Bunda raxbar muxbat maksadi va xodimning o’ziga xos xususiyatlarini xisobga olishi kerak. Suxbat oxirida raxbar albatta muxokama etilgan masala bo’yicha erishilgan natija va uni keyincha xal etish yo’llarini kayd qilib quyishi kerak. Raxbar mexnati samaradorligining muxim omillaridan biri - qabul qilingan qarorlarni bajarilishini nazorat qilishni tashkil etishdir. Nazorat raxbarning doimiy vazifasi bo’lib, uning ish rejasida xisobga olinishi lozim, xamda materiallar bilan tanishuv, shaxsan ma’lumot berish uchun qabul qilish, inspeqsiya qilish yo’li bilan amalga oshiriladi. Nazorat qilishning kulay shakli - topshiriklarni maxsus muddatli kartochkalar va perfokartalar vositasida xisobga olishdir.

Raxbar butun jamoa va boshqaruv apparati osoyishta ishlashi uchun sharoit yaratishi lozim, chunki butun boshqaruv tizimi va natijada butun ishlab chiqarish samaradorligi shu narsaga bog’liqdir.

Xulosa. Boshqaruvchilik mexnatining predmeti ishlab chiqarishning moddiy elementi emas, balki axborot, xar-xil xujjatlar, boshqaruv yechimlari xisoblanadi. Menejer mexnatida va texnik bajaruvchilarning ulushi - bu mexnat xarajatlarini olish uchun axborotni qayta ishlash, ta’minlash va saklash asosiy o’rinni egallaydi. Bitta buyum ishlab chiqaruvchining taxnologik operasiyasiga beshtagacha va undan ko’p operasiyalar to’g’ri keladi.

Adabiyotlar: 1. О‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi.-T.: О‘zbekiston, 200 9 . – 40 b. 2. О‘zbekiston Respublikasining 2003 yil 11 dekabrdagi “Xususiy korxona tо‘g‘risida”gi Qonuni. -О‘zbekiston Respublikasi qonun xujjatlari tо‘plami. № 3 - T.: Adolat, 2004 . – 7-9 b. 3. “Monopoliyaga qarshi ishlarni tartibga solish va raqobatni rivojlantirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari tо‘g‘risida” : О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 26 fevraldagi PF-4191-son Farmoni // О‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari tо‘plami – 9 son – 2010- 9 mart. 4. “Barkamol avlod yili” davlat dasturini ishlab chiqish va amalga oshirish bо‘yicha tashkiliy chora-tadbirlari tо‘g‘risida: О‘zR Prezidentining Farmoyishi. 2009 yil 9 dekabr //Xalq sо‘zi. -2009. - № 238. – mo dekabr. – 1 b. 5. О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ”Bozor islohotlarini chuqurlashtirish va iqtisodiyotni yanada erkinlashtirish sohasidagi ustuvor yо‘nalishlar amalga oshirilishini jadallashtirish chora-tadbirlari tо‘g‘risidagi” Farmoni// Xalq sо‘zi, 2005 , 15 iyun. 6. О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Tadbirkorlik subyektlari tomonidan taqdim etiladigan xisobot tizimini takomillashtirish va uni noqonuniy talab etganlik uchun javobgarlikni kuchaytirish tо‘g‘risida” Farmoni// Xalq sо‘zi, 2005,15 iyun. 8.О‘zbekistan Respublikasi Vazirlar Mahkamasining О‘zbekiston Respublikasi, Prezidentining “Aholi bandligini oshirish hamda mehnat va axolini ijtimoiy muxofaza qilish organlari faoliyatini takomillashtirish chora- tadbirlari tо‘g‘risida” 2007 yil 6apreldagi PK-616 sonli qarolrni amalga oshirish chora- tadbirlari haqida”gi qarori О‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlis palatalarining Axborotnomasi, 2007, №5

Похожие

Mehnat faoliyatini tashkil etish

Turizmda reklama faoliyatini tashkil etish

Menejment tizimida menejerlar faoliyatini tashkil etish

Investitision dasturlar asosida investitsiya faoliyatini tashkil etish

Innovatsion korxonalarida patent va litsenziyalash faoliyatini tashkil etish