Бюджет ва бюджетдан ташқари фондлар билан ҳисоблашлар аудити - Экономика - Рефераты

Бюджет ва бюджетдан ташқари фондлар билан ҳисоблашлар аудити

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

88 KB

Бюджет ва бюджетдан ташқари фондлар билан ҳисоблашлар аудити Режа: 1. Бюджет билан ҳисоб китоблар аудити ва унинг хусусиятлари. 2. Бюджетдан ташқари ташкилотлар билан ҳисоб китоблар аудити. 3. Ижтимоий суғурта ва таъминотга доир ҳисоб китоблар аудити.

Ҳисоб-китоб муомалаларини аудиторлик текширувидан ўтказишнинг вазифалари, манбалари ва кетма-кетлиги, умумий қоидалар. Ҳисоб- китобларни текширишнинг аҳамияти, текшириш объектлари. Ҳисоб- китобларни тартибга соладиган меъёрий ҳужжатлар ва уларга риоя қилинишини текшириш. Мол етказиб берувчилар, харидорлар ва буюртмачилар билан ҳисоб-китоблар корхоналар хўжалик фаолиятида энг кўп учрайдиган ҳисоб китоблардир. Ҳисоб-китоб счётлари бўйича текшириш қуйидаги асосий икки йўналиш бўйича амалга оширилиши лозим: Олинган ёки юклаб жўнатилган материал қийматликлари учун тўловлар ёки келиб тушган суммаларнинг тўғрилигини аниқлаш; қийматликларни киримга олиш ва ҳисобдан чиқаришнинг тўлиқлигини текшириш. Мол етказиб берувчилар ва харидорлар ўртасидаги ҳисоб-китоблар қоидага кўра нақд пулсиз амалга оширилади ва икки гуруҳга бўлинади: товарли муомалалар ва молиявий мажбуриятлар бўйича. Ҳисоб-китобларнинг асосий шакллари акцепт, аккредитив, махсус счётларда амалга ошириладиган ҳисоб- китоблар, тўлов топшириқлари, тўлов талабнома-топшириқлар, чеклар, режали тўловлар тартибидаги, шунингдек, мавоза (бартер) асосида мол етказиб беришда ўзаро талабларини ҳисобга олиш. Бюджет билан ҳисоб китоблар аудитор учун жиддий эътибор берилиши лозим бўлган объект ҳисобланади. Бюджетга тўланадиган солиқларнинг нотўғри ҳисобланганлиги учун жарималар. Ҳисоб китоблар тўғрилиги ва қарзларнинг хаққонийлигини тасдиқловчи аудиторлик хулосалари солиқ инспекциялар томонидан текширилиши. Солиқлар тўланишини текширишдан олдин солиққа тортиладиган объект бўйича кўрсаткичнинг ишончлилиги, солиққа тортиладиган база ва бюджет турларини (Республика бюджети, вилоят, туман, шахар бюджетлари) ҳисобга

олган ҳолда солиқ ставкаларига риоя қилиниши, шунингдек, солиқ тўлаш амалга ошириладиган манба бўйича ҳисоб-китоблар аниқлигини текшириш. Ўзбекистон Республикаси қонунчилигида давлат солиқ қўмитасига катта ҳуқуқлар берилган. Хусусан, Республика солиқ қўмитаси ва вилоятлар, туманлар ва шаҳарлардаги солиқ инспекцияларига берилган ҳуқуқлар. Бюджетга тўловларнинг рўйхати Ўзбекистон Республикасининг солиқ кодекси билан тартибга солинади, айрим тўловлар бўйича бюджет билан ҳисоб китобларни амалга ошириш тартиби эса Давлат солиқ қўмитаси ва молия вазирлигининг тегишли йўриқномалари билан тартибга солинади. Юридик шахслардан олинадиган даромад (фойда) солиғини текшириш. Даромад (фойда) солиғи-мустақил ёки ўзгаришнинг структурасига кирувчи тижорат бўлинмалари орқали ёки бошқа корхоналар билан шартнома асосида хўжалик ва бошқа исталган тижорат фаолиятини амалга ошириладиган корхоналар, бирлашмалар даромадининг бир қисмини давлат томонидан олиш йўли билан бюджетга маблағлар тушадиган асосий манбалардан биридир. Солиққа тортиш базасини текшириш. Фойда ҳақидаги баланс маълумотларини унинг 80 - «Фойда ва зарарлар» счёти бўйича бош дафтарда, журнал-ордерларда, машинограммалардаги ва «Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот» (2-шакл) бўйича текшириш. Баланс фойдаси йил давомида акс эттирилади: пассивда- олинган фойда, активда эса унинг ишлатилиши (ёки кўрилган зарар). Йил якунида аниқланган фойда ишлатилган суммасига 81-«Фойданинг ишлатилиши» счётини кредити ва 80-«Фойда ва зарарлар» счётини дебетлаб тўғриланади (корректировка қилинади). Фойданинг тақсимланмай қолган қисми эса 80- счётни дебетлаб 87-«Тақсимланмаган фойда (қопланмаган зарар)» счётининг кредитига ўтказилиб, ҳисобдан ўчирилишини текшириш. Ҳақиқий фойдани таҳлил қилишда 46-«Маҳсулот (иш, хизмат) лар реализацияси, 47-«Асосий воситаларни сотиш ва уларни бошқача тарзда ҳисобдан чиқарилиши» ва 48-«Бошқа активларни сотиш» счётларининг

кредити ва дебетида акс эттирилган барча ёзувларни текшириш. Экспорт фаолияти билан шуғулланадиган корхоналарда маҳсулот (иш, хизматлар) ва товарлар реализациясидан олинган даромаддан экспорт тарифларини чегириб ташлаш. Ялпи фойда (даромад) нинг иккинчи таркибий қисми-асосий воситалар, арзон баҳо ва тез эскирадиган буюмлар (АТБ), қимматбаҳо қоғозлар, хорижий валюталар, бошқа мулклар ва номатериал активларни сотишдан олинган даромадлар. Ялпи фойда (даромад) нинг учинчи таркибий қисми-реализациядан ташқари муомалалардан олинган даромадларнинг шу муомалаларга те-гишли харажатлар чегириб ташланганидан қолган қисмини таҳлил қилиш. Солиққа тортиладиган базани ҳисоблаш учун корхонанинг ялпи фойдаси (даромад) ини корректировка қилиш. Фойда (даромад) солиғи бўйича бир қанча имтиёзлар белгиланган бўлиб, фақат ҳақиқий қилинган харажатлар ва сарфларга қараб қўлланилади. Бунда аудитор имтиёзларнинг қўлланилишини тўғрилигини текшириши лозим. Тахмин қилинаётган фойда ва солиқларнинг бўнак (аванс) тўловлари ҳақидаги маълумотларни текшириш. Солиқ тўловчи солиқ суммасини мустақил аниқлашда, ўзи солиқ бўйича бериладиган имтиёзларни ҳисобга олади ва солиқларни ўз вақтида ва ҳар хил даражадаги бюджетларга тўланиши учун жавобгардир. Аудитор штатдаги ходимлардан, шунингдек, пудрат шартномаси асосида ва меҳнат битими бўйича ишга жалб қилинган шахслардан ҳам солиқлар ушланишининг тўғрилигини танлаб текшириши керак. Назорат Ўзбекистон Республикасининг Солиқ Кодекси талабларига риоя қилинаётганлигини текширишдан иборат. Жисмоний шахснинг календар йили бошидан то охиригача олган жами даромади солиғи ҳисоблаш учун база бўлиб ҳисобланади. Солиққа тортиладиган базани тўғри аниқлаш учун жами даромаддан чегириб ташланадиган суммалар ва уларни текшириш.

Қўшилган қиймат солиғи бизнинг иқтисодиётимиз учун нисбатан янги бўлиб, сотиб олинаётган товарлар, ишлар, хизматлар баҳосига қўшилади. Юридик шахс ҳуқуқига эга бўлган ташкилотлар, корхоналар, муассасалар, агар товар (хизмат) лар реализациясидан оладиган даромади қ.қ.С ҳақидаги қонунда белгиланган суммадан ошмаса, юридик шахс ҳуқуқига эга бўлмасдан тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи жисмоний шахслар ҳам Қ.Қ.С тўловчилари ҳисобланадилар. қўшилган қиймат солиғи объектлари, ставкалари, ҳисоблаш ва ўтказиш тартиби. Аудитор қ.қ.С ни тўлашнинг тўғрилигини текширишда моддий қийматликлари харакати акс эттириладиган барча счётларни, тўлов топшириқлари ва бошқа тўлов ҳужжатларини назорат қилиб чиқиши лозим. Аудитор текширув жараёнида қ.қ.С.нинг тўғри ҳисобланганига ишонч ҳосил илиш лозим. Ҳисоб китоб махсус шакл бўйича тузилади ва бюджетга тўланиши лозим бўлган солиқ суммаси харидорларга сотилган товарлар (бажарилган ишлар, кўрсатилган хизматлар учун улардан олинган ва сотиб олинган моддий ресурслар, ёқилғи, хизматлар учун мол етказиб берувчиларга тўланган солиқ суммасининг мазкур ҳисобот даврида ишлаб чиқариш ва муомала сарфларига ҳақиқатдан олиб борилган қийматига тегишли суммаси ўртасидаги фарқ кўринишида намоён бўлади. Яна иккита ҳолат синчиклаб таҳлил қилишни талаб этилади: корхоналар бўйича ва шунингдек товар (иш хизмат) лар бўйича ҳам қ.қ.С.га доир қўлланиладган имтиёзларнинг асосланганлиги ва мол етказив берувчиларга тўланган қўшилган қиймат солиғининг шунга ўхшаш корхонанинг ўз солиғидан ошган суммаларни бюджетдан қоплаш учун қилинган ҳисоб китобларнинг аниқлиги, солиқлар ва аванс тўловларининг ўз вақтида ўтказилиши. Маҳаллий солиқлар ва йиғимларни текшириш. Солиққа тортиш объекти. Мулк солиғи у қайси манбадан олинганидан қатъий назар, корхона балансида турган мулкларнинг йиллик ўртача қийматидан олинади. Аудитор солиққа тортиладиган объект суммаси ва ҳар чоракликда йил бошидан ўсиб борувчи

жами билан ҳисобланадиган солиқ суммасининг тўғрилигини текшириш лозим. Солиқ ставкси мулкларнинг ўртача йиллик қийматига нисбатан қўлланилиб, қуйидаги тарзда ҳисоблаб чиқарилади. Мулк суммаси унинг ўтган ҳар ойнинг 1-санасига бўлган қолдиғи бўйича ҳисобланади (ҳисобланган баҳолар бўйича). қишлоқ хўжалик корхоналарида ягона ер солиғининг ставкалари, ҳисоблаш ва тўлаш тартибини текшириш. Солиқларнинг нотўғри ҳисобланганлиги ва суммаларнинг нотўғри ўтказилганлиги учун жарима солиш тартиби. Мулк, ер ва сув солиқлари бўйича имтиёзларни қўллашнинг тўғрилигини текшириш. Бюджетдан ташқари тўловларни ҳисоблаш ва ўтказишнинг тўғрилигини текшириш. Ижтимоий суғуртага доир ҳисоблашувлар тўғрилигини текшириш. Корхонада ижтимоий суғурта тўловларининг ажратилиши ва ўз вақтида ўтказилиши ҳамда ишлатилишининг тўғрилигини текшириш. Иш ҳақидан ижтимоий суғуртага ажратмаларнинг меъёрлари (фоизлари) нинг тўғрилигини текшириш. Бюджет ва бюджетдан ташқари тўловлар бўйича ҳисоблашувларни аудит текширишидан ўтказиш жараёнида компъютерлардан фойдаланиш.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. - Т.: Ўзбекистон, 1992 йил 8 декабр. 2. Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик Кодекси. Ўзбекистон Республикаси Олий мажлисининг 29.08.96 йил. 257 1-сон қарорига мувофиқ, тасдиқланган 1997 йилнинг 1 мартидан кучга киритилган. 3. Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодекси. 22.09.1994 йил 4. Ўзбекистон Рсспубликаси Олий мажлисининг № 120-12 сон қарор билан тасдиқланган (01.04.1995 йил кучга кирган) 5. Ўзбекистон Республикаси Солиқ Кодекси 24.04.1997 6. Ў збекистон Республикаси Олий мажлисининг №396 1-сон қарор билан тасдиқланган. 7. Ўзбекистон Республикаси «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги қонуни. 1996 йил 30 август. 8.Ўзбекистон Республикаси «Аудиторлик фаолияти тўғрисида»ги қонуни. 2000 йил 26 май. 9. Ўзбекистон Республикаси Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандартлари №00-21-сонлари. «Norma» дастури. 10.Ўзбекистон Республикаси Аудиторлик фаолиятининг миллий стандартлари.-Т.: 2004. Президент И.А.Каримов асарлари 11.Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. - Т.: «Ўзбекистон», 1997. - 286 б. 12. Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида. 6-товд. - Т.: «Ўзбекистон», 1998. - 262 б. 13. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда. - Т.: «Ўзбекистон», 2000. - 83 б.

14. Каримов И.А. Иқтисодиётни эркинлаштириш ва ислоҳотларни чуқурлаштириш - энг муҳим вазифамиз. Т.8.-Т.: Ўзбекистон. 2000. 15. Каримов И.А. «Эришган марраларимизни мустаҳкамлаб, ислоҳотлар йўлидан изчил бориш - асосий вазифамиз». Т.12.-Т.: «Ўзбекисто н ». 2004.-400 б. 16 . www.ziyonet.uz 17 . www.nur.uz

Похожие

Бюджетдан ташқари фондлар

Бюджет ташкилотларини бюджетдан ташқари жамғармалари

Бюджетлар уртасида хисоблашишлар ва бюджет ссудалари, фондлар ва бюджет ижроси буйича натижалар хисоби

Бюджетлар уртасида хисоблашишлар ва бюджет ссудалари, фондлар ва бюджет ижроси буйича натижалар хисоби

Молиявий қўйилмалар ва қимматли қоғозлар билан бўладиган операциялар аудити