Budjet tashkilotlarida budjet hisobini tashkil etishninig nazariy-uslubiy asoslari - Экономика - Рефераты

Budjet tashkilotlarida budjet hisobini tashkil etishninig nazariy-uslubiy asoslari

Загружено в:

11.09.2023

Скачано:

0

Размер:

205 KB

Budjet tashkilotlarida budjet hisobini tashkil etishninig nazariy-uslubiy asoslari Reja: 1. Budjet tashkilotlarida budjet hisobini tashkil qilishning maqsadi, vazifalari hamda xususiyatlari; 2. Budjet tashkilotlarida yuritiladigan hisob hujjatlari hamda registrlari shakllari. 3. Budjet tashkilotlarida qo‘llaniladigan hisobvaraqlar, ularni tayinlanishi va tuzilishi xamda buxgalteriya balansi. 4. Budjet tashkilotlarida budjet hisobining tashkiliy jihatlari va bosh hisobchisining majburiyatlari, huquqlari va javobgarligi; 5. Budjet tashkilotlarida budjet hisobini tashkil etishda qo‘llaniladigan axborot tizimlari. 6.Budjet tashkilotlarida budjet hisobini tashkil etishda xorij tajribasi.

Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil etishning maqsadi, vazifalari xamda hususiyatlari. Budjet tashkiloti - zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarish bilan bog‘liq bo‘lgan o‘z faoliyatini amalga oshirishi uchun Davlat budjetidan mablag‘ ajratish nazarda tutilgan va bu mablag‘ moliyalashtirishning asosiy manbai hisoblanadigan vazirlik, davlat qo‘mitasi, idora, davlat tashkiloti. Budjet tashkilotlari daromadlar va xarajatlar smetalari ijrosi bo‘yicha budjet va budjetdan tashqari mablag‘lar buxgalteriya hisobini O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida” gi Qonuniga va O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining uslubiy ko‘rsatmalariga hamda boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlariga muvofiq tashkil qiladilar. Vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralari, zarur hollarda, o‘zlarining tizimidagi budjet tashkilotlarda O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishgan holda buxgalteriya hisobining umumiy qoidalarini qo‘llash tartibi to‘g‘risida ko‘rsatmalar ishlab chiqarishlari mumkin. chizma. Budjet tashkilotlari buxgalteriya hisobi axboroti foydalanuvchilari. Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil etishdan maqsad foydalanuvchilar (ichki, tashqi) ni daromadlar va xarajatlar smetalari ijrosi jarayoni bo‘yicha o‘z vaqtida, to‘liq hamda aniq buxgalteriya va moliyaviy axborotlari bilan ta’minlab berishdan iborat. Axborot foydalanuvchilari Ichki Tashqi Moliya organlariTashkilot raxbariyati Reja moliya va boshqa o‘limlar Mutaxassislar, xodimlar Soliq organlari Statistika boshqarmalari, banklar va boshqalar

Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobining vazifalari quyidagilardan iborat: - Buxgalteriya hisobini amaldagi tegishli me’yoriy-xuquqiy xujjatlar asosida tashkil etish; - Budjet tashkilotlarida budjet va budjetdan tashqari mablag‘lardan maqsadli foydalanishni ta’minlash; - Daromadlar va xarajatlar smetalari ijrosi jarayoni muomalalarini hujjatlashtirish va hisob registrlarida aks ettirish; - Budjet tashkilotlari buxgalteriya hisobi hisobvaraqlarida aktivlarning holati va harakati, mulkiy qiymatliklar va majburiyatlarning holati to‘g‘risidagi to‘liq hamda aniq ma’lumotlarni shakllantirish; - Budjet tashkilotlarida daromadlar va xarajatlar smetalari ijrosi natijalarini shakllantirish; - Budjet ijrosiga oid buxgalteriya hisobi ma’lumotlarini umumlashtirish va hisobotlarni tuzish; - Buxgalteriya hisobini tashkil etishda zamonaviy axborot texnologiyalaridan keng foydalanish va boshqalar. Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobini alohida hususiyatlari quyidagilardan iborat (chizma). Chizma. Buxgalteriya hisobining alohida xususiyatlari Buxgalteriya h hi sobining alohida xususiyatlariDaromadlar va xarajatlar smetalari ijrosi nazorat qilinishi Kassa va xaqiqiy xarajatlar hisobini yuritilishi Byudjet tasnifi asosida hisobni tashkil etilishi va hisobotlarni shakllantirilishi Buxgalteriya hisobi va hisobotlarni me’yoriy xujjatlarga qat’iy amal qilingan xolda yuritilishi

Daromadlar va xarajatlar smetalari ijrosi nazorat qilinishi – Budjet tashkilotlarda har yili belgilangan tartibda budjet mablag‘lari bo‘yicha xarajatlar smetasi va shtatlar jadvali tuziladi va tasdiqlanadi. Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi xarajatlar smetasi ijrosini ta’minlab beradi. Bunda xarajatlarni iqtisodiy tasnifi asosida smeta doirasida xarajatlar moliyalanadi va amalga oshiriladi. Bulardan tashqari budjetdan tashqari mablag‘lar manbaalari (ta’lim muassasalarida o‘qitishning to‘lov kontrakt shakli mablag‘lari, budjet tashkilotlari rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari, tibbiyot muassasalari moddiy rag‘batlantirish va rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari, budjetdan tashqari boshqa mahsus mablag‘lar) bo‘yicha daromadlar va xarajatlar smetalari tuziladi va ijrosi amalga oshiriladi. Shuning uchun budjet tashkilotlari buxgalteriya hisobini yuritishda smetalar ijrosi nazorat qilinadi. 2. Kassa va xaqiqiy xarajatlar hisobini yuritilishi – Budjet tashkilotlarida daromadlar va xarajatlar ijrosi jarayonida kassa va xaqiqiy xarajatlar hisobi yuritiladi. Budjet tashkilotlari tomonidan g‘aznachilikdagi shaxsiy hisob varaqlardan xarajatlarni to‘lab berilishi kassa xarajatlari ko‘rinishida hisobda aks ettiriladi. Masalan ish haqi bo‘yicha moliyaviy majburiyatlar to‘lab berilganda ya’ni tegishli soliqlar va ajratmalar o‘tkazilganda xodimlar plastik kartochkalariga ish haqi o‘tkazib berilganda yoki kassadan berilganda kassa xarajati ko‘rinishida tegishli daftarlarda, hisobotlarda aks ettiriladi. Budjet tashkilotlari tomonidan xarajatlar smetalari doirasida amalga oshirilgan lekin to‘lab berilmagan xarajatlar haqiqiy xarajat ko‘rinishida hisobda aks ettiriladi. Masalan smeta doirasida ish haqi hisoblangan lekin to‘lab berilmagan yoki ish, hizmatlar ko‘rsatilgan, tovarlar olingan lekin to‘lab berilmagan xarajatlar haqiqiy xarajat ko‘rinishida tegishli daftarlarda, hisobotlarda aks ettiriladi. Kassa va haqiqiy xarajatlar hisobini yuritish uchun alohida 294 - shakldagi daftar yuritiladi shuningdek hisobot shakllarida ham aks ettiriladi. 3. Budjet tasnifi asosida hisobni tashkil etilishi va hisobotlarni shakllantirilishi - Budjet tashkilotlari tomonidan tuzilgan daromadlar va xarajatlar

smetalari O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazriligida 2010 yil 11 oktyabrda 2146- son bilan ro‘yxatga olingan “O‘zbekiston Respublikasi Budjet tasnifini qo‘llash bo‘yicha Yo‘riqnoma” asosida 1-gurux, 3-gurux, 3-gurux, 4-gurux xarajatlari xarajatlarning iqtisodiy tasnifi bo‘yicha aks ettiriladi hamda ijrosi xaqidagi buxgalteriya hisobotlari shakllarida ham budjet xarajatlarining iqtisodiy tasnifi bo‘yicha axborotlar shakllantiriladi. 4. Buxgalteriya hisobi va hisobotlarni me’yoriy hujjatlarga qat’iy amal qilingan xolda yuritilishi - Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobini yuritish va moliyaviy hisobotlarni tuzish “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni va boshqa bir qator qonunlar, O‘zbekiston Respublikasi Hukumati hamda Moliya vazirligining bir qancha me’yoriy-huquqiy hujjatlariga muvofiq olib boriladi. Shu bilan birga qonunchilikka muvofiq budjetdan tashqari daromadlar aniq manbaalari bo‘yicha shakllantiriladi va sarflanishi yo‘nalishlari belgilanadi. Masalan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 414 – son “Budjet tashkilotlarini mablag‘ bilan ta’minlash tartibini takomillashtirish to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq budjet tashkilotlari rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘larini shakllantirishi manbaalari belgilangan. Shuningdek rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari birinchi navbatda kreditorlik majburiyatlarni tugatish yo‘naltirilishi, agarda kreditorlik qarzdorlik mavjud bo‘lmasa kamida 75 foizi moddiy texnika bazasini mustaxkamlashga, ko‘pi bilan 25 foizgacha hodimlarni moddiy rag‘batlantirishga yo‘naltirilishi belgilangan. Buxgalteriya hisobini yuritishda yuqorida keltirib o‘tilgan qonunchilik bilan belgilangan me’yorlarga qatiy amal qilinadi. Umuman budjet tashkilotlarida hisobni tashkiliy, texnik, uslubiy jihatlari me’yoriy-xuquqiy hujjatlarga qat’iy amal qilgan holda tashkil etiladi. “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonunga muvofiq budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi quyidagi tamoyillarga asosan tashkil etiladi: - buxgalteriya hisobini ikki yoqlama yozuv usulida yuritish; - uzluksizlik; - xo‘jalik operatsiyalari, aktivlar va passivlarning pulda baholanishi;

- aniqlik; - hisoblash; - oldindan ko‘ra bilish (ehtiyotkorlik); - mazmunning shakldan ustunligi; - ko‘rsatkichlarning qiyoslanuvchanligi; - moliyaviy hisobotning betarafligi; - hisobot davri daromadlari va xarajatlarining muvofiqligi; - aktivlar va majburiyatlarning haqiqiy baholanishi. 2.Budjet tashkilotlarida yuritiladigan hisob hujjatlari hamda registrlari shakllari. Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi memorial order shaklida olib boriladi. Tekshirilgan va hisobga olish uchun qabul qilingan hujjatlar sanasi bo‘yicha tartiblashtirilib, quyidagi doimiy raqamli memorial order — jamlanma qaydnomalar bilan rasmiylashtiriladi: 1-memorial order – kassa operatsiyalari bo‘yicha jamlanma qaydnoma, 381- son shakl; 2-memorial order – budjet mablag‘larining harakatiga doir jamlanma qaydnoma, 381- s on shakl; 3-memorial order – budjetdan tashqari mablag‘lar harakatiga doir jamlanma qaydnoma, 381-son shakl; 5-memorial order – ish haqi va stipendiyalar bo‘yicha hisob-kitob varaqalari yig‘indisi, 05-son shakl; 6-memorial order – turli tashkilotlar va muassasalar bilan olib boriladigan hisob- k itoblar bo‘yicha jamlanma qaydnoma, 408-son shakl; 8-memorial order – hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblar bo‘yicha jamlanma qaydnoma, 386-son shakl; 9-memorial order – asosiy vositalarning hisobdan chiqarilishi va joydan joyga ko‘chirilishi bo‘yicha jamlanma qaydnoma, 438-son shakl; 11-memorial order – oziq-ovqat mahsulotlarining kirimiga doir jamlanma

qaydnoma, 398-son shakl; 12-memorial order – oziq-ovqat mahsulotlarining sarfiga doir jamlanma qaydnoma, 411-son shakl; 13-memorial order – materiallar sarfiga doir jamlanma qaydnoma, 396-son shakl; 15-memorial order – ta’lim muassasalarida bolalarni saqlaganlik uchun ota- onalar bilan olib boriladigan hisob-kitoblar bo‘yicha qaydnoma, 406-son shakl. Qolgan operatsiyalar (asosiy vositalarga eskirish hisoblash, asosiy fondlarni har yilgi qayta baholash, budjetdan tashqari daromadlar hisobi, yilni yakunlash operatsiyalari va h.k) va “Storno” operatsiyalari bo‘yicha alohida memorial orderlar tuziladi (274-son shakl) va ular har oy uchun alohida 16 raqamdan boshlab raqamlanadi. Operatsiyalar hajmiga qarab jamlanma qaydnomalarni tuzish talab qilinmaydigan tashkilotlarda subschyotlar korrespondensiyasi alohida memorial orderlarda (274-son shakl) yuqorida keltirilgan doimiy raqamlar berilib ko‘rsatiladi. Alohida memorial orderlar operatsiyalarning sodir bo‘lishiga qarab, ammo boshlang‘ich hisob hujjatlari olingandan keyingi kundan kechiktirmasdan ayrim hujjatlarga yoki bir xildagi hujjatlarning bir guruhi asosida tuziladi. Subschyotlar korrespondensiyasi memorial orderlarda ikki yoqlama yozuv qoidasiga muvofiq yozib boriladi. Memorial orderlar bosh hisobchi (yoki uning o‘rinbosari) va ijrochi (hisobchi) tomonidan imzolanadi. Barcha memorial orderlar 308-son shakldagi “Bosh-jurnal kitobi”da ro‘yxatga olinadi. “Bosh-jurnal kitobi” har bir subschyot bo‘yicha yuritiladi. “Bosh-jurnal kitobi” o‘tgan yildagi yakunlovchi balansga muvofiq yil boshiga qolgan qoldiq summalarni ko‘chirib yozish bilan ochiladi. Bu daftarga yozuvlar memorial orderlar va memorial order – jamlanma qaydnomalar tuzilgandan keyin oyiga bir marta yoziladi.

Memorial orderdagi summa dastlab “Order bo‘yicha summa” qatoriga, keyin esa, tegishli subschyotlarning debeti va kreditiga yoziladi. Barcha subschyotlar bo‘yicha oylik aylanmalar summasi debetda ham kreditda ham “Order bo‘yicha summa” qatorining jamiga teng bo‘lishi kerak. Oylik aylanmalardan keyingi ikkinchi qatorda har bir subschyot bo‘yicha kelgusi oyning boshiga qoldiq chiqariladi. Vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralari hamda ularning tizimidagi tashkilotlar O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishgan holda ishlab chiqilgan ko‘rsatma mavjud bo‘lgandagina buxgalteriya hisobi yuritishning jurnal-order shaklida olib borishlari mumkin. Budjet tashkilotining rahbari tashkilotda buxgalteriya hisobini tashkil qilinishiga, moliya-xo‘jalik faoliyatidagi amalga oshirilgan muomalalarni amaldagi qonun hujjatlariga muvofiqligiga hamda buxgalteriya hujjatlarini saqlanishiga javobgar bo‘ladi. 3.Budjet tashkilotlarida qo‘llaniladigan hisobvaraqlar, ularni tayinlanishi va tuzilishi xamda buxgalteriya balansi. Schyotlar rejasi – bu budjet tashkilotining mablag‘lari va ularni tashkil bo‘lishi manbalariga xarakatiga oid muomalalarni hisobi uchun belgilangan schyotlarini tizimga solingan ro‘yxatidir. Xozirgi kunda budjet tashkilotlari schyotlar rejasi alohida belgilangan bo‘lib yuritib kelinmoqda va ular yordamida muomalalarni joriy hisobda aks ettirish, iqtisodiy guruxlash, tezkor nazorat qilish jarayonlari amalga oshirilmoqda. Budjet tashkilotlari schyotlari tasnifi bo‘yicha turlarga ajratish mumkin. Ya’ni balansga nisbatan balans schyotlari va balansdan tashqari schyotlar. Balans schyotlari budjet tashkilotlarida daromadlar va xarajatlar smetalari ijrosi jarayonida mablag‘lar va ularni tashkil bo‘lish manbaalarini aks ettiradi. Balans schyotlari hisobga oladigan ob’ektlarni nomlanishi bo‘yicha nomoliyaviy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlar, moliyaviy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlar, debitor va kreditorlarni hisobga oluvchi schyotlar, moliyaviy natijalarni hisobga oluvchi schyotlarga bo‘linadi. Balans schyotlari hisobga oladigan ob’ektlarni iqtisodiy mazmuni bo‘yicha aktiv schyotlar, passiv schyotlar, aktiv passiv schyotlarga

bo‘linadi. Ob’ektlarni hisobda aks ettirish usuli bo‘yicha sintetik schetlar va analitik schyotlarga bo‘linadi. BUDJET TASHKILOTLARIDA BUXGALTERIYA SCHYOTLARI TASNIFI Balansdan tashqari schyotlarda tashkilotda vaqtinchalik turgan va unga qarashli bo‘lmagan moddiy qimmatliklar (ijaraga olingan asosiy Hisobga olinadigan ob’ektlarning iqtisodiy mazmuni bo‘yicha Aktiv-passiv schyotlar Passiv schyotl arAktiv schyotl ar Hisobga olinadigan ob’ektlarning nomlanishi bo‘yicha Moliyaviy natijalarni hisobga oluvchi schyotlar Moliyaviy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlar Nomoliyaviy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlar Debitor va kreditorlarni hisobga oluvchi schyotlarBalansga nisbatan Balans schyotlari Balansd an tashqari schyotlar Hisobda aks ettirish usuli bo‘yicha Sintetik schyotlar Analitik schyotlarBUDJET TASHKILOTLARIDA BUXGALTERIYA SCHYOTLARI TASNIFI

vositalar, javobgarlikda saqlash uchun yoki qayta ishlash uchun olingan moddiy qimmatliklar), shuningdek, qat’iy hisobot blankalari, dam olish uylari hamda sanatoriylar uchun yo‘llanmalar va boshqalar hisobga olinadi. Balansdan tashqari schyotlarda hisob oddiy hisob sistemasida yuritiladi. Balansdan tashqari schyotlarda hisobga olingan barcha tovar-moddiy qimmatliklar, shuningdek, ijaraga olingan asosiy vositalar balansda hisobga olinadigan moddiy qimmatliklar uchun belgilangan tartibda va muddatda inventarizatsiya qilinadi. Tashkilotlarga, zarur hollarda, buxgalteriya hisobini to‘g‘ri yuritilishini ta’minlash maqsadida, belgilangan tartibda qo‘shimcha balansdan tashqari schyotlarni qo‘llashlariga ruxsat etiladi. Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga (Adliya vazirligida 2010 yil 22 dekabrda 2169-son bilan ro‘yxatga olingan) muvofiq schyotlar rejasi joriy etiladi. Barcha schyotlar beshta qism bo‘yicha tizimga keltirilgan bo‘lib ular quyidagilardan iborat: I. Nomoliyaviy aktivlar; II. Moliyaviy aktivlar; III. Debitorlar va kreditorlar; IV. Moliyaviy natijalarni hisobga oluvchi schyotlar; V. Balansdan tashqari schyotlar. Schyotlar rejasining birinchi va ikkinchi bo‘limlari aktiv schyotlar hisoblanadi, uchinchi bo‘lim schyotlari aktiv-passiv schyotlar, to‘rtinchi bo‘lim schyotlari passsiv schyotlar hisoblanadi. BUDJET TASHKILOTLARIDA BUXGALTERIYA HISOBINING SChYoTLAR REJASI Schyotlarning nomi Schyot raqami Subschyotlarning nomi Subsc hyot raqami NOMOLIYAVIY AKTIVLAR Asosiy vositalar va boshqa uzoq muddatli nomoliyaviy aktivlar Asosiy vositalar 01 Turar-joy imoratlar 010 Noturar joy imoratlar 011 Inshootlar 012

Schyotlarning nomi Schyot raqami Subschyotlarning nomi Subsc hyot raqami Mashina va jixozlar 013 Transport vositalari 015 Kutubxona fondi 018 Boshqa asosiy vositalar 019 Asosiy vositalarning eskirishi 02 Turar-joy imoratlarning eskirishi 020 Noturar joy imoratlarning eskirishi 021 Inshootlarning eskirishi 022 Mashina va jixozlarning eskirishi 023 Transport vositalarining eskirishi 025 Boshqa asosiy vositalarning eskirishi 029 Boshqa uzoq muddatli nomoliyaviy aktivlar 03 Nomoddiy aktivlar 030 Noishlab chiqarish aktivlari Noishlab chiqarish aktivlari 04 Erni obodonlashtirish 040 Tovar – moddiy zahiralar Tayyor mahsulot 05 Tayyor mahsulot 050 Boshqa tovar- moddiy zahiralar 06 Qurilish materiallari 060 Oziq-ovqat mahsulotlari 061 Dori–darmonlar va yarani bog‘lash vositalari 062 Inventar va xo‘jalik jixozlari 063 Yonilg‘i, yoqilg‘i – moylash materiallari 064 Mashina va asbob – uskunalarning ehtiyot qismlari 065 Boshqa tovar–moddiy zahiralar 069

Schyotlarning nomi Schyot raqami Subschyotlarning nomi Subsc hyot raqami Nomoliyaviy aktivlarga qo‘yilmalar Asosiy vositalarga qo‘yilmalar 07 O‘rnatish uchun mo‘ljallangan asbob-uskunalar 070 Tugallanmagan qurilish 071 Asosiy vositalarga boshqa xarajatlar 072 Nomoddiy aktivlarga qo‘yilmalar 08 Nomoddiy aktivlarga xarajatlar 080 Boshqa nomoliyaviy aktivlarga qo‘yilmalar 09 Tovar (ish, xizmat)larga xarajatlar 090 Tovar-moddiy zahiralarga boshqa xarajatlar 091 MOLIYAVIY AKTIVLAR (A) Hisobvaraqlardagi Budjet mablag‘lari 10 Tashkilotni saqlash uchun moliyalashtirilgan Budjet mablag‘lari 100 Boshqa maqsadlar uchun moliyalashtirilgan Budjet mablag‘lari 101 Hisobvaraqlardagi Budjetdan tashqari mablag‘lar 11 To‘lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblardan tushgan mablag‘lar 110 Ta’lim muassasalarida o‘qitishning to‘lov-kontrakt shaklidan tushgan tushumlar 111 Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari 112 Boshqa Budjetdan tashqari mablag‘lar 113

Schyotlarning nomi Schyot raqami Subschyotlarning nomi Subsc hyot raqami Budjet tashkilotining vaqtincha ixtiyorida bo‘ladigan mablag‘lar 114 Valyuta hisobvarag‘i 115 Boshqa hisobvaraqlardagi pul mablag‘lari 119 Kassa 12 Milliy valyutadagi naqd pul mablag‘lari 120 Xorijiy valyutadagi naqd pul mablag‘lari 121 Boshqa pul mablag‘lari 13 Akkreditivlar 130 Yo‘ldagi pul mablag‘lari 131 Pul ekvivalentlari 132 Moliyaviy qo‘yilmalar 14 Depozitga qo‘yilgan pul mablag‘lari 140 DEBITORLAR VA KREDITORLAR Turli debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar 15 Mol etkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar 150 Xaridor va buyurtmachilar bilan hisob-kitoblar 152 Sug‘urta bo‘yicha to‘lovlar 154 Budjet tashkilotining ixtiyorida vaqtincha bo‘ladigan mablag‘lar bo‘yicha hisob-kitoblar 155 To‘lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar 156 Boshqa debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar 159 Budjet va Budjetdan tashqari jamg‘armalar bilan hisob-kitoblar 16 Budjetga to‘lovlar bo‘yicha Budjet bilan hisob-kitoblar 160 Yagona ijtimoiy to‘lov bo‘yicha hisob-kitoblar 161 Shaxsiy jamg‘arib boriladigan 162

Schyotlarning nomi Schyot raqami Subschyotlarning nomi Subsc hyot raqami Pensiya hisobvarag‘i badallari bo‘yicha hisob-kitoblar Budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi bilan hisob-kitoblar 163 Boshqa Budjetdan tashqari jamg‘armalar bilan hisob-kitoblar 169 Xodimlar va stipendiya oluvchilar bilan hisob-kitoblar 17 Kamomadlarga doir hisob- kitoblar 170 Xodimlar bilan ijtimoiy nafaqalar bo‘yicha hisob-kitoblar 171 Hisobdor shaxslar bilan hisob- kitoblar 172 Xodimlar bilan mehnatga haq to‘lash bo‘yicha hisob-kitoblar 173 Stipendiya oluvchilar bilan hisob-kitoblar 174 Talabalar bilan boshqa hisob- kitoblar 175 Xodimlarning ish haqidan ushlab qolinadigan haq bo‘yicha hisob-kitoblar 176 Deponentlangan to‘lovlar bo‘yicha hisob-kitoblar 177 Xodimlar bilan boshqa hisob- kitoblar 179 Boshqa hisob- kitoblar 18 Yuqori va quyi tashkilotlar o‘rtasidagi boshqa hisob-kitoblar 180 MOLIYAVIY NATIJALARNI HISOBGA OLUVCHI SCHYOTLAR R E A L I Z A TS I YA V A X A R A J A T L A R 20 Mahsulot (ish, xizmat)lar realizatsiyasi 200

Schyotlarning nomi Schyot raqami Subschyotlarning nomi Subsc hyot raqami Mahsulot (ish, xizmat)lar realizatsiyasi Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi 201 Boshqa xarajatlar 21 Taqsimlanadigan xarajatlar 210 Davr xarajatlari 211 J o r i y y i l g a m o l i ya v i y n a t i j a l a r Budjet mablag‘lari bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 23 Budjet mablag‘lari bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 230 Budjet mablag‘lari bo‘yicha xaqiqiy xarajatlar 231 Budjetdan moliyalashtirish 232 To‘lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 24 To‘lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 240 To‘lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo‘yicha mablag‘lar hisobiga amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar 241 Ta’lim muassasalarida hisoblangan ota-onalarning mablag‘lari 242 Ta’lim muassasalarida o‘qitishning to‘lov- kontrakt mablag‘lari bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 25 Ta’lim muassasalarida o‘qitishning to‘lov-kontrakt mablag‘lari bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 250 Ta’lim muassasalarida o‘qitishning to‘lov-kontrakt shaklidan tushgan tushumlar hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar 251

Schyotlarning nomi Schyot raqami Subschyotlarning nomi Subsc hyot raqami Ta’lim muassasalarida o‘qitishning to‘lov-kontrakt mablag‘lari bo‘yicha daromadlar 252 Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 26 Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 260 Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar 261 Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari bo‘yicha daromadlar 262 Boshqa daromadlar bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 27 Boshqa daromadlar bo‘yicha joriy yilga moliyaviy natijalar 270 Boshqa daromadlar bo‘yicha xaqiqiy xarajatlar 271 Boshqa Budjetdan tashqari daromadlar 272 Inventarizatsiya natijasida ortiqcha chiqqan mol-mulklar 273 Ya k u n i y m o l i ya v i y n a t i j a l a r Yakuniy moliyaviy natijalar 28 Budjet mablag‘lari bo‘yicha yakuniy moliyaviy natija 280 To‘lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo‘yicha yakuniy moliyaviy natija 281 Ta’lim muassasalarida o‘qitishning to‘lov-kontrakt mablag‘lari bo‘yicha yakuniy moliyaviy natija 282

Schyotlarning nomi Schyot raqami Subschyotlarning nomi Subsc hyot raqami Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari bo‘yicha yakuniy moliyaviy natija 283 Boshqa daromadlar bo‘yicha yakuniy moliyaviy natija 284 Budjetga va Budjetdan tashqari jamg‘armalarga hisoblangan soliq va boshqa majburiy to‘lovlar bo‘yicha imtiyozlar 285 B A L A N S D A N T A SH Q A R I S CH YO T L A R Ijaraga olingan asosiy vositalar 01 Mas’ul saqlashga olingan tovar-moddiy qimmatliklar 02 Qat’iy hisobot blanklari 04 Ishonchsiz debitorlarning qarzlarini xarajatga chiqazilishi 05 Markazlashtirilgan ta’minot bo‘yicha to‘langan moddiy qimmatliklar 06 O‘quvchilar va talabalarning qaytarilmagan moddiy qimmatliklar bo‘yicha qarzlari 07 Ko‘chma sport sovrinlari va kuboklari 08 To‘lanmagan yo‘llanmalar 09 Foydalanishdagi inventar va xo‘jalik jihozlari 10 Xarbiy texnikalarning o‘quv predmetlari 11 Eskirganlarining o‘rniga berilgan transport vositalarining ehtiyot qismlari 12 Budjet tashkilotlarida buxgalteriya balansi bu tashkilot mablag‘larini ularni turlari va tashkil topish manbaalari bo‘yicha muayyan bir davrga pulda ifodalanib umumlashtirib aks ettirish va iqtisodiy guruxlashdir. Budjet tashkilotlari balansi tarkibi aktiv va passiv qismlardan iborat bo‘lib, aktiv tomoni nomoliyaviy aktivlar, moliyaviy aktivlar, debitorlar bo‘limlaridan iborat. Balansni passiv tomoni kreditorlar, moliyaviy natijalar bo‘limlaridan iborat.

Budjet tashkilotining daromadlar va xarajatlar smetalarini ijrosi bo‘yicha buxgalteriya balansining sxematik kurinishi. AKTIV PASSIV Bo‘lim Bo‘lim I Nomoliyaviy aktivlar IV Kreditorlar II Moliyaviy aktivlar V Moliyaviy natijalar II I Debitorlar BALANS BALANS Budjetdan tashqari hisoblar 4. Budjet tashkilotlarida budjet hisobining tashkiliy jihatlari va bosh hisobchisining majburiyatlari, huquqlari va javobgarligi. O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonuniga hamda Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga (Adliya vazirligida 2010 yil 22 dekabrda 2169-son bilan ro‘yxatga olingan) muvofiq budjet tashkilotining bosh hisobchisi, hisobchilari mazkur tashkilot rahbari tomonidan qonunchilikka muvofiq lavozimiga tayinlanadi va lavozimidan ozod qilinadi. Agarda tegishli qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, tashkilotlarning bosh hisobchilari o‘zlarining tizimidagi tashkilotlarda buxgalteriya hisobini yuritilishini va moliyaviy hisobotlarni to‘g‘ri tuzilishini muntazam nazorat qilib turishlari lozim. Bosh hisobchi boshchilik qiladigan tashkilotning buxgalteriyasi mustaqil tarkibiy bo‘linma hisoblanadi. Tashkilot bosh hisobchisi bevosita mazkur tashkilot rahbariga bo‘ysunadi. Buxgalteriya hisobini yuritish, hisobotlarni tuzish va taqdim qilish masalalari bo‘yicha esa, tashkilotning rahbaridan tashqari yuqori tashkilot bosh hisobchisiga ham bo‘ysunadi hamda tashkilotda buxgalteriya hisobini yuritilishiga, moliyaviy hisobotlarni o‘z vaqtida va to‘liq topshirilishiga hamda yuqoridagi Yo‘riqnoma, shuningdek, boshqa normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni bajarilishiga javobgar bo‘ladi.

Bosh hisobchi buxgalteriya xodimlari uchun xizmat vazifalarini har bir xodim uchun alohida belgilaydi. Buxgalteriyada xizmat vazifalari funksional belgilarga qarab taqsimlanadi, ya’ni xodimlarning har bir guruhiga yoki alohida bir xodimga ishning hajmiga qarab, ma’lum bir soha biriktiriladi. Tashkilot bosh hisobchisi lavozimga tayinlanishida va undan ozod etilishida belgilangan tartibda tashkilot rahbarining buyrug‘iga muvofiq tuzilgan komissiya tomonidan qabul qilish – topshirish kunida hisob, hisobot va arxiv hujjatlarining holatini ko‘rsatgan holda buxgalteriya ishlarini qabul qilish–topshirish to‘g‘risidagi dalolatnoma tuziladi. Zarur hollarda, ushbu komissiya tarkibiga yuqori tashkilot hamda tegishli moliya organlari bilan kelishilgan holda ularning vakillari ham kiritilishi mumkin. Quyida buxgalteriya ishlarini qabul qilish–topshirish to‘g‘risidagi dalolatnomani namunaviy ko‘rinishini keltiramiz: Budjet tashkiloti bosh hisobchisining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: • buxgalteriya hisobini yuqoridagi Yo‘riqnomaga va boshqa normativ- huquqiy hujjatlarga amal qilgan holda yuritish, shuningdek, hisob ishlarini zamonaviy texnik vositalar va axborot texnologiyalaridan foydalangan holda tashkil etish; • buxgalteriya hujjatlarini o‘z vaqtida va to‘g‘ri rasmiylashtirilishini hamda amalga oshirilayotgan operatsiyalarning qonuniyligini oldindan nazorat qilish; • budjet mablag‘larini, shuningdek, budjetdan tashqari mablag‘larni xarajatlar smetasida ko‘zda tutilgan muayyan maqsadlarga to‘g‘ri sarflanishi, shuningdek, pul mablag‘lari va moddiy qimmatliklarning butligi ustidan muntazam nazorat qilish; • tizimiga kiruvchi tashkilotlarda buxgalteriya hisobini qonunchilik talablariga muvofiq yuritilishini nazorat qilish; • tashkilotda xodimlarning ish haqlarini va unga tenglashtirilgan to‘lovlarini, shuningdek, ta’lim muassasalarida talabalarning stipendiyalarini belgilangan tartibda hamda o‘z vaqtida hisoblab chiqish;

• smeta ijrosi jarayonida vujudga keladigan yuridik va jismoniy shaxslar bilan olib boriladigan hisob-kitoblarni o‘z vaqtida amalga oshirish; • pul mablag‘lari, hisob-kitoblar va moddiy qimmatliklar, shuningdek, boshqa aktivlarni va majburiyatlarni inventarizatsiya qilishda qatnashish, inventarizatsiya natijalarini o‘z vaqtida va to‘g‘ri rasmiylashtirish hamda ularni buxgalteriya hisobida aks ettirish; • moddiy javobgar shaxslarga ularning javobgarligida turgan moddiy qimmatliklarning butligini saqlash va hisobini olib borish yuzasidan tushuntirish ishlarini o‘tkazish; • moddiy qimmatliklarni olish uchun berilgan ishonchnomalarni hisobini yuritish va ulardan to‘g‘ri foydalanilishini nazorat qilish; • moliyaviy hisobotlarni belgilangan muddatlarda tuzish va topshirish; • tashkilot rahbari tasdiqlashi uchun xarajat smetalarini va ularga ilova qilinadigan hisob-kitoblarni tuzish (agar rejalashtirish bo‘limlari yoki ushbu vazifani amalga oshiruvchi lavozim shtatlar jadvalida nazarda tutilmagan bo‘lsa); • asosiy vositalar hamda boshqa moddiy qimmatliklarni ularning saqlanish va foydalanish joylarida butligini muntazam nazorat qilish; • buxgalteriya hujjatlarini, hisob registrlarini, shuningdek, xarajatlar smetalarini (ilova hisob-kitoblari bilan birga) saqlanishini ta’minlash (agar rejalashtirish bo‘limlari yoki ushbu vazifani amalga oshiruvchi lavozim shtatlar jadvalida nazarda tutilmagan bo‘lsa); • qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa vazifalarni bajarilishini ta’minlash. MUNTAZAM RAVISHDA NAZORAT QILISH TMZ larning qabul qilinishi va topshirilishini rasmiylashtirishda belgilangan qoidalarga rioya etilishini Mehnatga haq to‘lash jamg‘armasini to‘g‘ri sarflanishini, mansab maoshlarining to‘g‘ri belgilanishi, shtat, moliya va kassa intizomiga qat’iy rioya etilishini Pul mablag‘lari, tovar- moddiy qiymatliklar, asosiy vositalarni inventarizatsiya qilish, hisob kitoblar va to‘lov majburiyatlarini bajarishning belgilangan qoidalariga rioya etilishini Belgilangan muddatlarda debitorlik qarzni undirib olinishi va kreditorlik qarzni qaytarilishi bo‘yicha tegishli chora- tadbirlarni ko‘rilishini, to‘lov intizomiga muntazam rioya etishni

Bosh hisobchi tashkilotning tegishli bo‘linmalari va xizmatlarining rahbarlari bilan birgalikda quyidagilarni muntazam ravishda nazorat qilishi lozim: Budjet tashkilotining bosh hisobchisi yuqoridagi vazifa va majburiyatlardan kelib chiqqan holda quyidagi huquqlarga ega: • buxgalteriya hisobi va nazorat ishlari to‘g‘ri tashkil etilishini ta’minlash yuzasidan tegishli chora-tadbirlar ko‘rishni tashkilot rahbaridan talab qilish; • tarkibiy bo‘linmalarda pul mablag‘lari, tovar-moddiy va boshqa qimmatliklarni qabul qilish, saqlash hamda sarflash yuzasidan belgilangan tartibga amal qilinishini tekshirib turish; • mukofotlar hajmlarini pasaytirish (agarda qonunchilikda belgilangan normalardan oshib ketgan bo‘lsa) to‘g‘risida tashkilot rahbariga takliflar kiritish; • tashkilotning barcha bo‘linmalaridan buxgalteriya hisobini yuritish uchun talab qilinadigan hujjatlar va ma’lumotlarni rasmiylashtirishni hamda buxgalteriyaga taqdim qilishni talab qilish; • qonunchilikda belgilangan boshqa huquqlarni amalga oshirish. Bosh hisobchi quyidagilar uchun javobgar hisoblanadi: • buxgalteriya hisobi noto‘g‘ri yuritilib, natijada tartibsiz holatga kelgani va moliyaviy hisobot buzilganda (noto‘g‘ri tuzilganda); • pul mablag‘lari, tovar-moddiy va boshqa qimmatliklarni kirim qilish, saqlash va sarflash yuzasidan qonunchilikda belgilangan tartibga zid operatsiyalar bo‘yicha hujjatlar rasmiylashtirilgan va ijroga qabul qilingan hollarda; • pul mablag‘lari bo‘yicha operatsiyalar, shuningdek, debitorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar kechikib hamda noto‘g‘ri amalga oshirilganda;

• kamomadlar, debitorlik qarzlari va boshqa yo‘qotishlarni buxgalteriya hisobidan chiqarilish tartibi buzilganda; • buxgalteriya hisobini tashkil etishga doir boshqa normativ-huquqiy hujjatlar talablari buzilganda. Mansabdor shaxslar tomonidan noqonuniy xatti-harakatlar qilinayotgani ma’lum bo‘lib qolgan hollarda, bosh hisobchi tegishli chora ko‘rishi uchun bu haqda tashkilot rahbariga yozma axborot berishi lozim. Moddiy javobgar shaxslarni (kassirlar, ombor mudirlari va boshqalar) lavozimga tayinlash, ozod etish va boshqa lavozimga o‘tkazish masalasi bosh hisobchi bilan kelishib hal qilinadi. Turli tashkilotlar bilan tuziladigan shartnomalarni, agar ular bevosita tashkilotning moliya-xo‘jalik faoliyatiga bog‘liq bo‘lsa, shuningdek, xodimlarga mansab maoshlari, ish haqi ustamalari hamda mukofotlarni belgilash to‘g‘risidagi buyruqlar va farmoyishlarni dastlab bosh hisobchi ko‘rib chiqadi va ularga imzo chekadi. Shundan keyingina mazkur hujjatlar tashkilot rahbari tomonidan imzolanishi mumkin. Bosh hisobchining pul mablag‘lari, tovar-moddiy va boshqa qimmatliklarni qabul qilish, saqlash va sarflash bo‘yicha qonunchilikka zid bo‘lgan operatsiyalar bilan bog‘liq hujjatlarni ijroga qabul qilishi hamda rasmiylashtirishi taqiqlanadi. Agarda, tashkilot rahbari tomonidan bosh hisobchiga ijro etishi uchun berilgan farmoyish (buyruq) yuzasidan bosh hisobchi va tashkilot rahbari o‘rtasida ushbu farmoyishni (buyruqni) buxgalteriya hisobi va hisobotini yuritishning belgilangan tartibiga yoki qonunchilikka muvofiqligi borasida ziddiyat (kelishmovchilik) yuzaga kelsa, bosh hisobchi ushbu farmoyish (buyruq)ni ijro etmay turib, zudlik bilan tashkilot rahbariga mazkur holat yuzasidan asoslangan yozma axborot beradi. Bosh hisobchi tomonidan yozma ravishda axborot berilishiga qaramasdan tashkilot rahbari qayta yozma farmoyish (buyruq) bergan hollarda, bosh hisobchi ushbu farmoyish (buyruq)ni bajaradi. Bunda ushbu harakatni sodir bo‘lganligi uchun javobgarlik to‘liq tashkilot rahbariga yuklatiladi.

Shundan so‘ng, tashkilot rahbari o‘zi qabul qilgan qaror to‘g‘risida yozma ravishda uch kunlik muddat ichida yuqori tashkilotga yoki tegishli moliya organiga habar berishi shart. Shunday xabarni olgan yuqori tashkilot yoki tegishli moliya organi belgilangan tartibda uni ko‘rib chiqadi va tegishli chora-tadbirlarni ko‘radi. Bosh hisobchiga uning hisob va hisobot bo‘yicha to‘g‘ridan-to‘g‘ri vazifalarini bajarish bilan bog‘liq bo‘lmagan topshiriqlarni berish mumkin emas. Shuningdek, bosh hisobchiga pul mablag‘lari va moddiy qimmatliklar uchun bevosita moddiy javobgarlik bilan bog‘liq bo‘lgan vazifalarni yuklash mumkin emas. Unga banklar va boshqa tashkilotlardan bevosita pul mablag‘larini olish taqiqlanadi. Budjet tashkilotlarida budjet hisobini tashkil etishda xorij tajribasi. Iqtisodiyotning davlat sektori(DS) - qarashli murakkab iqtisodiy ob'ektlar (to'liq yoki qisman) davlat. bir filiallari soni va ularning keyingi qayta qurish (Frantsiya, Italiya, Avstriya, Buyuk Britaniya) ommaviylashtirish natijasida - Ba'zi mamlakatlarda HS boshqa qurilish kompaniyalari va infratuzilma (AQSh, Germaniya, Shvetsiya, Yaponiya), natijasi bo'ldi. 80-90 yillarda. Evropa mamlakatlari xususiy kapital o'rnini mustahkamlash kabi, mamlakatlarida integratsion jarayonlarni chuqurlashtirish, davlat sektori korxonalarini davlat tasarrufidan chiqarish (xususiylashtirish) faol jarayon. 65% - AQSh, Iroq tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish 12% davlat sektori hisob ulushi. 60% - Rossiyada 1995-yilda, xususiy korxonalar, lekin umuman olganda, "xususiy sektor" da, yalpi ichki mahsulotning 25% ishlab chiqarildi. Shunday qilib, barcha mamlakatlar tajribasi shuni ko'rsatadiki, mamlakatda yana o'tkir iqtisodiy vaziyat, to'g'ridan-to'g'ri ma'muriy usullar (davlat tomonidan tartibga solish) katta rol; yanada barqaror vaziyat, bozor muharriridan va bilvosita usullari oliy roli (etc soliqlar, kredit, narxlar, ..). davlat tomonidan tartibga solish roli o'z bozor usullari haqida ko'payish jarayoni zid bo'lgan ziddiyat va buzilishlarga olib kelishi mumkin, deb aslida kelib chiqadi. Barcha holatlarda, qanchalik xilma-xil davlat

tomonidan tartibga solishning roli turli bosqichlarida, u muayyan chegarasidan o'tib kerak. 90-yillarning oxiriga kelib. iqtisodiyotning davlat tomonidan tartibga solish U3 tarqaldi, moliya va kredit tartibga solish - bozor iqtisodiyotining yetakchi mamlakatlar deyarli butun iqtisodiyoti. Milliy iqtisodiyoti uchun eng muhim mezon - Bu chegaralari va iqtisodiyotning davlat aloqadorlikda darajada (- mikro muhitini ing davlat mulki ko'lami, davlat budjeti ulushi, ijtimoiy sohani davlat tomonidan moliyalashtirish, makroiqtisodiy siyosat, Regulus) ta'kidlash lozim. Rivojlangan mamlakatlarda, ijtimoiy yo'naltirilgan va ijtimoiy-demokratik yo'nalishini, liberal izolyatsiya bozor iqtisodiyoti modelida davlat jalb darajasiga qarab. liberal yoki xususiy-korporativ modeli uchun ifodalanadi: xususiy mulk mutlaq ustunlik; bozor aktyorlar maksimal erkinlik uchun qonun qo'llab-quvvatlash; davlat tomonidan tartibga solishning ma'nosini cheklab; Yalpi ichki mahsulotga nisbatan davlat budjeti va ijtimoiy xarajatlarni orqali davlat investitsiya va to'lovlar ulushi nisbatan kichik ulushi. standart liberal model AQSh iqtisodiyoti hisoblanadi. Quyidagi parametrlar bilan xarakterlanadi ijtimoiy yo'naltirilgan iqtisodiyotni odatda, bir model: aralash iqtisodiyot, davlat mulkini juda muhim ulushi; makroiqtisodiy boshqarish nafaqat pul-kredit va soliq siyosatining orqali amalga oshiriladi, balki boshqa iqtisodiyotning joylari (tuzilishini, investitsiya siyosatini, ish) qamrab oladi; Yalpi ichki mahsulotdagi davlat budjetining yuqori nisbati; Bu maqsadlar uchun davlat etakchi roli va davlat xarajatlarining ijtimoiy qo'llab-quvvatlash rivojlangan tizimi. Bu fazilatlarini eng to'liq to'plami Germaniyada ijtimoiy bozor iqtisodiyoti modelida taqdim etiladi. ijtimoiy-demokratik model oldingi biriga yaqin, lekin bozor iqtisodiyoti ortadi jamiyatga darajasi; asosiy parametrlari: tuzilishi ijtimoiy inshootlar hukmron bo'lgan davlat sektorida, muhim roli;

Yalpi ichki mahsulotdagi davlat budjetining ulushi 50%, ijtimoiy sohani moliyalashtirishga, maqolalari hukmron bo'lgan budjetining xarajatlar yon oshadi; mehnat munosabatlari bilan tartibga solish, milliy darajada korxonalar va tarmoqlar darajasida emas; daromad darajasi va ishsizlik kamaytirish tomonidan aholining farqlash; sanoat demokratiya rivojlangan tizimi. Bu model Shimoliy Evropa va Skandinaviyada davlatlari bilan xarakterlanadi.

Adabiyotlar: 1.“ O’zbekiston Respublikasining 2016 yil 13 apreldagi “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Qonuni, O`RQ-404-sonli. 2.O’zbekiston Respublikasining “Budjet kodeksi” 2013 yil 26 dekabrdagi 360- sonli qonun bilan qabul qilingan . 3. O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va uning hududiy bo’linmalarida. budjetdan mablag’ oluvchilarning shaxsiy hisobvaraqlarini ochish,yopish va yuritish qoidalari” O’zR AV. tomonidan 2013yil 18 yanvarda № 2414 son bilan ro’yxatdan o’tgan. 4. O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 2013 yil 2 dekabr 157-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan “ O’zbekiston Respublikasi Davlat budjeti g’azna ijrosi budjet hisobi to’g’risida yo’riqnoma ” . 5.“Davlat Budjetining g’azna ijrosi qoidalari” O’zR AV. tomonidan 2009 yil 16 sentyabrda № 2007 - son bilan ro’yxatdan o’tgan; 6.“Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Yo’riqnoma 22 dekabr 2010 yil № 2169-son bilan O’zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligidan ro’yxatdan o’tgan. 7 .O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi 414- sonli "Budjet tashkilotlarini mablag‘ bilan ta’minlash tartibini takomillashtirish to‘g‘risida"gi qarori. 8 . “O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjetidan mablag‘ bilan ta’minlanadigan tashkilotlarning davriy moliyaviy hisobotlarini tuzish, tasdiqlash hamda taqdim qilish bo‘yicha qoidalar” O‘z.R AV. tomonidan 2011 yil 27 sentyabrda № 2270- son bilan ro‘yxatdan o‘tgan.

Похожие

Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobinitashkilqilish

Budjet jarayonini tashkil etish asoslari

Budjet tashkilotlarida hisob-kitoblar hisobi

Budjet tashkilotlarida moliyaviy aktivlar hisobi

Budjet tashkilotlarida moliyaviy natijalar hisobi