Бизнесда таваккалчилик (риск)ни бошқариш - Экономика - Рефераты

Бизнесда таваккалчилик (риск)ни бошқариш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

82 KB

Бизнесда таваккалчилик (риск)ни бошқариш Режа: 1. Таваккалчилик ва хавф турлари. 2. Таваккалчилик ва хавф-хатарларнинг аҳамияти. 3.Таваккалчиликни бошқариш.

1. Таваккалчилик ва хавф турлари. Америкалик ишбилармонларга хос бўлгаи таваккалчиликни Америка иқтисодиётига "чапани" муҳожирлар олиб келгамлар ва сингдирганлар. Улар ўтроқ, ва эҳтиёткор ерли аҳолини ўз ишбилармонлик фаолиятида таваккалчилик ҳам қилиб туришга мажбур этишган. Америкача таърифга кўра, таваккалчилик - бу бирон иш бнлан шуғулланиш оқибатида зарар кўриб қолишлар қутулиб қолиш имконияти. Албатта, баъзи хавфларни суғурта компаниялари билан шартнома тузиш орқали олдини олиш мумкин. Бироқ, хавфнинг асосий оғирлиги, яъни: • менежернинг хатоси; • нарх ўзгариши; • талабиинг сусайиши; • нотўғри танланган лойҳа; • ишчиларнинг норозиликлари бошқа ишбилармоннинг елкасига тушади. Аммо, умуман, хориж тажрибаси ишбилармонлик таваккалчиликсиз мумкин эмаслигидан гувоҳлик беради. Кимки ҳеч бир таваккал қилмаса, охир-оқибатда хонавайрон бўлади. Шундай қилиб, таваккалчилик ҳар қандай ишлаб чиқарувчи ёки ҳар қандай банк фаолиятининг вазиятга боғлиқ, бўлган томони бўлиб, шу фаолиятнинг охири нима билан тугаши ноаниқлигини ва омад юришмаса, оқибатда зарар куриши мумкинлигини акс эттиради. Таваккалчилик фойдадан маҳрум бўлиш ва бошқа сабабларга кўра зарар кўриш сингари ёмон оқибатлар рўй бериш эҳтимоли билан ифодаланади. Шу маънода: Албатта, бу ерда янглишиш хатари ёки режанинг бажарилмас лик хатари ва ҳоказо юқоридагидек кўпмаъноликни бермайди ва у эҳтимоллик даражаси билан эмас, балки аниқ, бир шароит, ва зият билан чамбарчас боғланган ҳолда қаралади. Шундай қилиб, таваккалчилик бир бутун жараёндир. Уни қуйидагича тасвирлаш мумкин. Эртанги кун ёки бўлажакда

нима бўлишини олдиндан аниқ, башорат қилиб бўлмас экан, барча қабул қилинадиган қарорлар таваккалчилик билан боғланган. Шу сабабли таваккалчиликдан қочмаслик керак, балки уни олдиндан кўра билиб, турилиши мумкин бўлган хавф даражасини пасайтиришга ҳаракат қилиш лозим. Бизнеснинг барча ташаббускорлари таваккалчиликка боришлари зарур. Таваккалчилик даражаси Фойда ёки зарар даражаси Бугунги кунда адабиётларда таваккалчилик билан боғлиқ, бўлган эҳтимолликни турлича тушунчаларда, яъни: Хавф, Хатар. Республикада суғурта компаниялари мол-мулк, уй ҳайвонларини, тижорат ишларини, фуқароларни суғурта қиладилар. Кучмас мулкнинг ҳамма турлари суғурта қилишда қабул этилади. Бундан ташқари юкларни ташиш, банкротлик, валюта инвестицияларн, фойдалар, кредитлар, тўловлар, ходимлар, ишсизлик сугурта килинади. Уларнинг баъзиларини келтирамиз: Банк, биржа, тижорат амалиётида валюта хатарини суғурта қилишнинг турли усуллари ҳам хежирлаш деб юритилади. • қўшимча ишчи кучига, бозорнинг аҳволи ва хусусиятлари тўғрисидаги ахборотга, етарлича молиявий маблағларга эга бўлган корхоналар орасида шериклар ахтариш; » тор соҳаларнинг қайси бирида хавф ҳаммадан кўп бўлса, ўша соҳада ташқи маслаҳатчи-экспертлар хизматидан фойдаланиш; • хавфни олдиндан билиш, тусмоллаш: тор жойларни ва хавф манбаларини аниқлаб олиш; • ўзини суғурта қилиш учун корхона айланма маблағларининг бир қисми ҳисобига захира жамғармаси тузиш; • бизнесни ва ходимларни суғурта қилиш йўли билан хавфнинг бир қисмини бошқа шахслар ёки ташкилотларга етказиш.

9. 2. Таваккалчилик турлари. Хатоликларга йўл қўймаслик ва шу жиҳатларни яхшилаш мақсадида турли-туман таваккалчиликка борадилар. Шундай шароитда қайси бир турдаги таваккалчиликни танлаш, қайси бири кўпроқ, самара бериши мумкинлигини аниқлаш кўп жиҳатдан таваккалчилик турларининг илмий асосланган тавсифномасини билишни тақоза этади: -Соф,чайқовчилик (спекулятив) таваккалчилик, табиат билан боғлиқ таваккалчилик, экология билан боғлиқ таваккалчилик, сиёсат билан боғлиқ таваккалчилик, транспорт билан боғлиқ таваккалчилик, тижорат билан боғлиқ таваккалчилик. Ишлаб чиқариш билан боғлиқ таваккалчилик — бу ишлаб чиқариш жараёнининг тўхтаб қолиши ёки бир маромда ишламаётганлиги, технологиянинг бузилиши, сифатсиз хом ашё оқибати ёки ходимларнинг сифатсиз ишлашлари эвазига эҳтимол (тавак кал) қилинадиган зарар ёки қўшимча харажатлардир. Тизимли таваккалчилик — бу, у ёки бу бозорда коньюнктуранинг ёмонлашиши ёки тушиб кетиши оқибатида эҳтимол қилинадиган зарар. Бу таваккалчилик инвестицияни аник, бир объектга эмас, балки муайян бозор (масалан, валюта бозори, кузгалмас мулк бозори ва бошқалар) учун барча қуйилган маблағ бўйича таваккалчиликни ифодалайди. Бунда инвестор катга зарар етказмасдан туриб ўз маблағини қайтара олмайди. Тизимли таваккалчилик усулида инвестицияни қайси бир активга (айтайлик, қимматли қоғозларгами ёки кузгалмас мулкка) таваккал қилиб сарфлаш мақсадга мувофиқлиги аниқланади. Селектив таваккалчилик — бу у ёки бу бозорда инвестиция объектини нотўғри танлаб олиниши оқибатида кўриладиган таваккал зарар ёки бой берилган наф. Масалан, қимматли коғозлар) портфелини шакллантиришмизда фонд биржасидаги қимматли қоғозлар турини нотўғри танлаш оқибатида кўриладиган зарар таваккал турига киради. • рақобатнинг камаиши да кўриладиган таваккал зарар;

• кузда тутилмаган харажатларнииг вужудга келиши ва даромаднинг камайиш оқибатида кўрладиган таваккал зарар; • корхона маблағининг талофати туфайли кўрладиган тавак кал зарар. Таваккал капитал эгаси маълум иқтисодий хафвни ўз зиммасига олади, чунки янги ишга солинган капиталнинг нақадар фойда бериши ёки бермаслири олдиндан аниқ, маълум бўлмайди. Лекин капитал тусмолланиб, кўр-кўрона қўйилмайди, балки у янгилик - ка бўладиган талабни, бозорнинг умумий ҳолатини ҳисобга ола ди, бизнес соҳаси талабни ўзгаришига эътибор берувчи фирмалар хизматидан фойдаланади. 9 .3.Таваккалчиликни бошқариш. Юқорида таъкидлаганимиздек, аксарият ҳолларда иқтисодий баҳолашлар ва бошқарув қарорлари кўп вариантли бўлиб, эҳтимоллик характерига эга. Шу сабабли хато янглишиш бу жараёнда табиий бўлганда, барибир нохуш ҳолдир. Қуйидаги шароитда менежер: • таваккалчиликдаги хавф эҳтимолини; · у хавф даражасини пасайтириш чораларини; · эҳтимол қилинаётган зарарни қоплаш йўлларини олдиндан ҳисоб- китобини қилиши лозим. Таваккалчиликни áîøқàðèø нинг моҳияти ҳам ана шунда. Таваккалчиликни бошқариш фаолияти менежмент соҳасида энг тез ривожланиб бораётган профессионал фаолият ҳисобланади. Ғарб фирмаларининг штатида айнан шу хавфни камайтиришга жавоб берувчи таваккалчилик бўйича лавозим мавжуд (таваккалчи-менежер). Улар фирма раҳбарлари билан бир қаторда хавф-таваккалчилик бўйича қабул қилинадиган қарорларда қатнашадилар ва унинг оқибати учун баб-баравар жавоб берадилар. Таваккалчилик корхонаси банкротликка олиб борадими ёки аксигами — бунинг миқдорий ўлчовни билиш ўта зарурдир.

ҚИСҚА ХУЛОСАЛАР. Бозор иқтисодиёти шароитида таваккалчиликлар ва уларни турлари. Таваккалчиликлар (рисклар)нинг тарифи ва уларни доимий мавжудлиги ҳақида. Таваккалчиликлар, хавф-хатарлар (рисклар) ҳаётда мавжудлигини тан олиш. Таваккалчилик фойдадан маҳрум бўлиш ва бошқа сабабларга кўра зарар кўриш сингари ёмон оқибатлар рўй бериш эҳтимоли билан ифодаланади. Шу маънода: Таваккалчилик-бу оқибатнинг яхши бўлишига умид боғлаб, хавф эҳтимоллигини зиммасига олинган ҳолда қилинадиган ҳаракат. Таваккалчилик — бу ресурс ёки даромаддан тула ёки қисман йўқотиш хавфи. Таваккалчилик — бу ноаниқлиқ шароитида ҳ ар қандай довюрак менежер учун табиий ҳолат, вазият. Таваккал — ботирнинг иши. Таваккалчилик — бу омадсиз оқибатнинг миқдорий баҳоланиши. Хавф — бирор кунгилсиз ҳодиса ёки фалокат юз бериш эҳтимоллиги, хатар; кўрқинч. Хатар — бирор бахтсизликка, фалокатга олиб келиши мумкин бўлган шароит; хавф; таҳлика. Хавф-хатар — хавф ва хатар, бирор нарсадан қўрқиш. Кўриб турибмизки, хавф тушунчаси эҳтимоллик билан боғланилаётган бўлса, хатар иборасида эса асосий урғу шароитга, ва зиятга бериляпти. Учинчисида ҳар иккала тушунча бир хил маъ нода талқин қилиняпти. Бизнинг фикримизча, бошқаришда, хусусан, таваккалчиликда хавф тушунчасини қўллаш маъқулроқдир. Чунки айнан бу ту шунча эҳтимоллик, ноаниқлик тушунчалари билан ўзаро ҳамо-ҳангдир. Бизнеснинг барча ташаббускорлари таваккалчиликка боришлари зарур. Кредитлар қисқа муддатли, ўрта муддатли, ўзоқ муддатли кредит турларига бўлинади. Кредитлар олишдаги рисклар уларни бошқариш.

Адабиётлар руйхати Асосий адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Бозор ислоҳатларини чуқурлаштириш ва иқтисодиётни янада эркинлаштириш соҳасидаги устивор йўналишлар амалга оширилишини жадаллаштириш чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони // Халқ сўзи, 2005, 15 июн. 2. Каримов И.А. “Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир”. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Олий Мажлис Қонунчилик палатасм ва Сенатининг қушма мажлисидаги маърузаси // Халқ сўзи, 2005, 29 январ, 20- сон. 3. Ходиев Б.Ю., Қосимова М.С., Самадов А.Н., Мухиддинова У.С. Кичик бизнесни бошқариш. –Т.: “Ўқитувчи”, 2003. 4. Абдуллаев Ё., Каримов Ф. Кичик бизнес ва тадбиркорлик асослари.-Т.: Меҳнат, 2000. 5. Еременко А. Разработка бизнес-приложениий в Microsoft Business solutions-Alapta в ерсии. 3.0 / Фелексей Ермененко, Руслан Шашков. –М.: Альпина Бизнес Букс, 2005.-503 с. 6. Ходиев Б.Ю., ва бошқалар. Кичик тадбиркорлик асослари(ўқув-амалий қўлланма)-Т.:ЕҲ. ТЕМПУС “Консаудит”, 2004. 7. Rambler-http : // www / rambler, ru; 8. www. gov. uz.

Похожие

Кичик бизнесда таваккалчилик

Молиявий таваккалчилик рискни бошқариш

Корхоналарда молиявий риск (хатар)ларни бошқариш

IT рискларини бошқариш усуллари

Кичик бизнесда маркетинг