Ўзбекистонда электрон тўлов тизимларининг ташкил этилиши ва улардан самарали фойдаланиш - Информатика и ИТ - Рефераты

Ўзбекистонда электрон тўлов тизимларининг ташкил этилиши ва улардан самарали фойдаланиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

73 KB

Ўзбекистонда электрон тўлов тизимларининг ташкил этилиши ва улардан самарали фойдаланиш Банк соҳасидан фарқли ўлароқ 2006 йилдан бошлаб тезкор тўловларнинг банкдан ташқари сектори шиддат билан ривожланди (Диаграмма 1). Ушбу жабҳада Paynet, E-pay, Fast-pay, Unipay, Cyberplat каби савдо белгилари остида бир қанча компаниялар фаолият юритмоқда. Ушбу компаниялар аҳоли учун қулай жойларда жойлашган кўплаб агентлар тармоғи билан ишлайди ва аҳолидан уяли алоқа, Интернет-провайдерлар, халқаро телефон алоқа хизматлари учун тўловларни қабул қилади. Тошкент шаҳри бўйича шунингдек шаҳар телефон алоқаси, электрэнергия ва табиий газ хизматлари учун тўловларни амалга ошириш мумкин. Мазкур хизматларнинг қулайлиги агентларнинг кўп сони ва белгиланган миқдор доирасида ҳар қанча суммани тўлаш имконияти мавжудлиги мазкур хизматларнинг қулайлигини таъминлайди. Ўз хизматлари учун агентлар тўлов суммасидан ўртача 2% оладилар. Диаграмма 1. Халқаро тўлов тизимлари карталари ва банк-мижоз электрон тизимига эга тижорат банклари мижозларининг сони

Тўловларнинг банкдан ташқари секторини ривожлантиришнинг кейинги босқичи бу мобил тўловлар тизимлари бўлди. Улар қаторида Mobliss савдо белгиси, тижорат соҳасига кириб борганлигини 2008 йилнинг март ойида эълон қилган PayCarta Интернет-тўловлар тизими ҳамда ўз тақдимотини BestSoft 2008 кўргазмасида намойиш этган eKarmon тизимидир. Қайд этилган тизимлар ўз мижозларига уяли алоқа, Интернет тармоғидан фойдаланиш, халқаро телефон алоқа хизматлари, Интернет-магазинлар ва тушликни етказишни амалга оширадиган ресторанлардаги харидлар учун тўловларни бажариш имконини беради. eKarmon Group компаниясидан хабар беришларича, eKarmon тизимининг ўзига хос жиҳати олди-сотдини амалга ошириш давомида хавфсизликни таъминлаш мақсадида фойланувчи учун электрон рақамли имзо рўйхатга олинишида бўлиб, мижоз уни қўллаган ҳолда тўловларни амалга ошириши мумкин. Бунинг учун ишлаб чиқарувчи-компания ЭРИ калитларини рўйхатга олиш марказини рўйхатга олди. Компания, шунингдек, eKarmon тизимида тўловларни қабул қилиш имкониятига эга Интернет-магазинларни яратиш бўйича тайёр ечимларни таклиф этиш ниятида. 2005 йилда Ўзбекистонда WebMoney Transfer он-лайн тўловлар тизимининг кафолати рўйхатга олинган эди, 2006 йил июлида эса муомалага WM ўзбек валютасининг WMY титул белгилари чиқарилди. Дастлабки эмиссиянинг ҳажми 100 миллион WMY ташкил этди, бу 100 миллион сўмга тенг эди. Ўзбекистон аҳолисининг ўз «кармонларини» тўлдириш ва маблағларни он-лайн-магазинларда товарларни сотиб олиш учун сарфлаш имкони пайдо бўлди. 2008 йил бошининг ҳолатига кўра, WMYни уяли алоқа, Интернет тармоғидан фойдаланиш, халқаро телефон алоқа учун тўловлар ҳамда рақамли товарлар, доменли исмлар, косметика харид қилиш учун қўллаш мумкин. Бундан ташқари, Интернет тармоғида WebMoney Transfer тизимининг электрон валюта айирбошлаш шоҳобчалари фаолият юритади, улар АҚШ доллари, евро, Россия ва Беларусь рубли, Украина гривни ва бошқа Яндекс.Деньги, RuPay, E-gold каби электрон тўлов тизимларга деноминация қилинган. WMY титул белгиларини бошқаларига алмаштириб, тизим

иштирокчилари улардан маиший электроника, компютер, алоқа воситалари ва бошқа қатор товарларни харид қилиш учун фойдаланишлари мумкин. Онлайн каталоглардаги веб-сайтлар рўйхатидан 01.01.2008 йил ҳолатига кўра, 24 виртуал магазин аниқланган, уларда товарга буюртма бериш учун «саватча-корзина» қўлланилади, рақамли товарлар ёки ПИН-кодларни он-лайн тўлов тизимларининг «пул бирликларига» сотиш ҳолларида эса уларни ўша заҳоти сотиб олиш мумкин. Аниқланган 24 магазиндан 8 таси компьютер ва электрон маиший техникани сотиш, 4 гул ва совғаларни етказиш, 6 - рақамли товарлар ва уяли, халқаро алоқа, он-лайн ўйинларда иштирок этиш ҳамда Интернет тармоғидан фойдаланиш учун тезкор тўлов карталари ПИН- кодларини сотиш, 3 озиқ-овқат маҳсулотлари ва маиший буюмлар, 3 - китоб, мусиқа ва фильмларнинг компакт-дискларини сотишга ихтисослашган. Ушбу веб-сайтлардан 4 таси - ишлаб чиқилиш жараёнида, 4 - тўловларни халқаро тўлов тизимлари пластик карталаридан фойдаланган ҳолда амалга ошириш имконини таклиф этади, 12 - тўловларни WM Transfer тизимида қабул қилади, 4 — етказиб бериш жараёнида сўмдаги пластик карталар билан тўлаш имконини тақдим этади, 12 - етказиб бериш жараёнида тўловларни нақд пулда қабул қилади ва 7 таси - товарларни нақд пулсиз ҳисоб-китоб орқали ёзма шартнома тузилгандан сўнг сотади. Онлайн-банкинг ва банкдан ташқари электрон тўловлар тизимларининг янада ривожланиш жараёнида он лайн сотувлар секторида жадал ўсишни кутиш лозим, бунда улгуржи ва чакана савдо билан шуғулланувчи барча компаниялар Интернет тармоғи орқали товарларини бемалол сотишлари мумкин бўлади.

Похожие

Электрон тижорат тизимлари ва уларнинг аҳамияти

Электрон почтада ахборотларга нисбатан мавжуд хавф-хатарлар ва улардан химояланиш асослари

Электрон жужжат алмашинувида хеш функциялардан фойдаланиш усуллари

Электрон хужжат ва электрон хужжат алмашинуви

Ахборот тизимларининг тузилмаси ва таснифи