Веб-саҳифаларни яратиш ва улар билан ишлаш тартиби - Информатика и ИТ - Рефераты

Веб-саҳифаларни яратиш ва улар билан ишлаш тартиби

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

643 KB

Веб-саҳифаларни яратиш ва улар билан ишлаш тартиби Режа: 1. Веб-саҳифа тавсифи 2. Корхонага веб-саҳифа нима учун зарур 3. Саҳифа турлари ва мазмуни таркиби 4. Веб-саҳифани яратишда нималарга эътибор бериш зарур 5. Саҳифани яратиш ва жойлаштириш 6. Бошқариш 7. Оммавийлаштириш йўллари

Веб-саҳифа тавсифи Веб-саҳифа Интернетдаги саҳифадир. унда маълумотлар жойлашади. Бу — матн, расм, жадвал, аудио ва видео маълумотлардир. Веб-саҳифа сўзи инглиз тилида қуйидаги маънони англатади. «Веб» бу ўргимчак ва «саҳифа» жой, яъни тармоқдаги жой, тармоқнинг қисмидир. Веб-саҳифа Интернетдаги маълум манзилда жойлашган электрон маълумотлар мажмуасидир. Веб-саҳифа корхонага нима учун зарур Ҳозирги кунда дунёда 500 миллионга яқин веб-саҳифалар яратилган. улар оддий фойдаланувчилар ёки ташкилотлар, корхоналар, таълим муассасаларига тегишлидир. Барча вебсаҳифалар биргаликда халқаро тармоқни яратади. Шунинг учун Интернетда корхона веб-саҳифаси бозор учун энг яхши воситадир. Бу эса корхона учун веб-саҳифа зарурлигининг исботидир. Шу билан бирга, Интернетда корхона веб-саҳифасининг мавжудлиги унинг обрўсини кўтаради ва жиддийлигидан далолат беради. Веб-саҳифалар қуйидаги вазифаларга ва имкониятларга эгадир: • Алоқа — веб-саҳифа алоқа воситасидир. Корхона боғланиш учун маълумотни, яъни манзил, телефон рақамлари ва электрон манзилни веб-саҳифада кўрсатиш мумкин. унинг ёрдамида боғланиш имконияти, яна бир усули алоқа қилиш учун махсус шакл ёки форумдан фойдаланиш мумкин. Мижоз ва ҳамкорлар қулай бўлган пайтда сизга Интернет орқали мурожаат этиши ва сиз ҳам уларга қулай бўлган пайтда жавоб беришингиз мумкин. Ҳатто ҳисоботларни ва тўловларни Интернет орқали жўнатиш мумкин. Вебсаҳифа меҳмонхонаси ёрдамида ҳам боғланиш мумкин. Меҳмонхонани маъмурий равишда бошқариш тавсия этилади, янги таклиф, ғоялар ва саволлар учун махсус мурожаат учун мурожаатнома яратиш мумкин.

• Ахборот — Корхона расмий бизнес маълумотномасини, фаолияти, тажрибаси, ҳамкорлари, хизматлари, маҳсулот тавсифларини веб-саҳифада ёритиш мумкин. Корхона ҳамкорлик шартлари билан мижоз ва ҳамкорларни таништириши ҳамда режалар ҳақида маълумот бериш мумкин. Маълумот тавсифи матн, расмлар ва жадваллар ёрдамида ёритилиши мумкин. Видеотасвирлардан ҳам фойдаланиш мумкин. Маълумотлар тўғри бўлиши шарт, шунинг учун уларни мунтазам равишда, янгилаб бориш тавсия этилади. Бу корхонанинг жиддийлигини акс эттиради. • Маркетинг — Веб-саҳифада маҳсулотлар бозорини ўрганиш, янги ҳамкорлар ва мижозлар топиш, янги буюртмаларни расмийлаштириш, янги лойиҳаларни амалга ошириш, танловлар ўтказиш мумкин. Сўровномалар ёрдамида маҳсулотларга талабни тезда деярли харажатсиз ўрганиш мумкин. Масалан, янги маҳсулотга бўлган талабларни ўрганиш, янги таклиф ва ғоялар ва саволлар учун мурожаатнома яратиш мумкин. Бу маълумотлар корхона маҳсулотлари ва хизматлари сифатини оширишга ёрдам беради. Шу билан бирга, корхона мижозлари географиясини билиш мумкин. Ҳамкорлар учун маълумотларни махсус саҳифада ёритиш мумкин. Ахборотномалар ёрдамида эса уларга маълумотни мунтазам равишда юбориш мумкин. Интернет фойдаланувчилари сони жадаллик билан кўпайиб бориши уни одатдаги оммавий ахборот воситаларидан устунлигини кўрсатади. • Реклама — Веб-саҳифада корхона маҳсулотлари ва хизматларини реклама қилиш мумкин. Бунинг учун маҳсулотлар ва хизматлар ҳақидаги маълумотни бериш зарур. натижада ушбу маълумот бутун дунё бўйлаб тарқатилади. Маълумотлар аниқ, тўлиқ ва тасвирлар ёрдамида тасвирлангани маъқул. Веб-саҳифа манзили ёрдамида фойдаланувчилар ушбу маълумотлар билан таниша оладилар. Бу рекламанинг энг тез ва энг арзон усулидир. Корхона маълумотномасида албатта вебсаҳифа манзилини кўрсатиш зарур. Саҳифани қанчалик тез яратсангиз, шериклар олдида шунчалик устун

бўласиз. Чунки у корхонага бўлган қизиқишни оширади. Веб-саҳифада маълумотларни янгилаб бориш мумкин. Бу имконият Интернетда мавжуд бўлиб, унинг ёрдамида маълумотларни кун давомида ўзгартириш ва зарур бўлса, бир-неча марта ўзгартириш мумкин. Бунинг учун ҳеч қандай харажат ҳам талаб этилмайди. Фойдаланувчилар ҳар куни 24 соат давомида маълумотлардан фойдаланиши мумкин. Бу имкониятни оммавий ахборот воситаларидан фақатгина Интернет амалга ошириши мумкин. Веб-саҳифага кирган фойдаланувчи корхона маҳсулотлари ва хизматлари билан танишиши ҳамда буюртма бериши мумкин. Фойдаланувчи корхона офисига ташриф буюрган мижоздир. Офисда иш давомида чекланган мижозларни қабул қилиш мумкин. Веб-саҳифада эса ихтиерий сондаги мижозларга хизмат қилиш мумкин. Шу билан бирга, корхона баннерини бошқа веб-саҳифаларда бериш мумкин. • Бошқарув — Веб-саҳифа орқали ҳамкорларга ва ходимларга корхона хизмати ҳақида маълумотлар бериш, шартнома, аризаларни тузиш ва қабул қилиш, янги мижозлар ва шерикларни жалб этиш, ходимлар учун ички тармоқ яратиш мумкин. Бу корхона фаолияти ишини қулайлаштиради. Бунда ҳар бир ходим ички тармоқда қайд қилинган бўлиб, номи ва пароль орқали корхона фаолиятини олиб бориш учун зарур бўлган ҳужжатлар, қўлланмалар ва йўриқномалардан фойдаланиши мумкин. Зарур ҳолда, ҳужжатлар устида биргаликда ишлаши мумкин бўлади. Доимо янгиликлардан хабардор бўлиши мумкин. Ходимлар фаолиятини ушбу имконият ёрдамида кузатиб бориш ҳам мумкин. Ходимлар сафар пайтида ҳам ушбу имкониятга эга бўладилар. Веб- саҳифа ёрдамида янги ходимларни топиш мумкин. Саҳифа корхона ваколатхоналарини вилоятларда ёки туманларда очиш заруратини йўқотади. Топшириқ: Корхона веб-саҳифаси фойдаланувчиларининг рўйхатини тузинг. Масалан, мижозлар, ҳамкорлар ва ҳоказо. Корхона веб-саҳифаси қандай мақсадда ва қандай хизматлар зарурлигини аниқланг. Ҳар бир хизматни таърифланг.

Интернетда корхоналар саҳифаларини ўрганиб чиқинг. Уларнинг ким учун ва нима мақсадда яратилганини аниқланг. Масалан, www.chamber.uz, www.bfu.uz Саҳифа турлари ва мазмуни таркиби Веб-саҳифалар қандай вазифани бажариши билан фарқланади. Масалан, маълумот учун саҳифалар корхона ҳақидаги қисқа маълумотни ёритади. узнетда бундай саҳифалар мавжуд. Бундан ташқари, бошқарув учун яратилган саҳифалар ҳам мавжуд. Шу билан бирга, саҳифалар мазмуни таркиби билан фарқланади. Қуйида уларнинг турлари ва таркиблари билан танишамиз. Саҳифани яратишда авваламбор саҳифа ким учун мўлжалланганлигини аниқлаш зарур. Саҳифа фойдаланувчилари мижозлар, ходимлар, ҳамкорлар ва бошқалар бўлиши мумкин. Саҳифа ёрдамида қандай вазифаларни амалга ошириш кўзда тутилганлиги ҳам муҳимдир. Саҳифа турлари Хизмат кўрсатилиши асосидаги турлари: • Очиқ веб-саҳифа — веб-саҳифа хизматлари барча фойдаланувчиларга очиқ саҳифа. • Ярим очиқ веб-саҳифа — веб-саҳифа баъзи хизматларидан фойдаланиш учун фойдаланувчи саҳифада рўйхатдан ўтиши зарур. Одатда бу бепул хизматдир. Масалан, саҳифа янгиликларини олиш учун рўйхатдан ўтиш зарур бўлади. Чунки янгиликларни юбориш учун маъмурият Сизнинг электрон манзилингизни билиши ёки савол бериш учун рўйхатдан ўтиш зарур бўлиши мумкин. Масалан, www.bfu.uz

• Ёпиқ веб-саҳифа — Корхона мижозлари ёки корхона ходимлари ҳамда фақат дўстлар ёки оила аъзолари учун мўлжалланган саҳифалардир. уларга кириш учун логин ва пароль бўлиши шарт, яъни ёпиқ саҳифанинг фойдаланувчилари сони чекланган бўлади, янги аъзолар кириши учун уларга таклиф юборилади. Одатда, йирик корхоналар ёпиқ саҳифалар ёрдамида иш юритади. Масалан, www.uforum.uz саҳифаси рўйхатдан ўтган фойдаланувчилар учун имкониятлари кўпроқдир. Бунда ушбу саҳифа фойдаланувчиларига рухсатни саҳифа эгаси беради. Мазмун кўринишига асосан турлари: • Статик — Веб-саҳифа мазмуни ўзгармас бўлади. Фойдаланувчи маълумотларнинг сервердаги асли шаклидан фойдаланиши мумкин. • Динамик — Веб-саҳифа мазмуни бошқа маълумотлар асосида йиғилади. Маълумотларни йиғиш махсус дастурлар ёрдамида амалга оширилади, яъни ўзгарувчан маълумотлардир. Жойлашиш асосида турланиши: • Глобал веб-саҳифалар барча фойдаланувчилар фойдаланиши мумкин бўлган веб-саҳифалар. Бу саҳифалар Интернет тармоқдаги серверларда жойлашган бўлади. • Маҳаллий веб-саҳифалар фақатгина маҳаллий тармоқдаги фойдаланувчилар учун мўлжалланган, улардан фақатгина ушбу тармоқдаги мижозлар фойдаланиши мумкин бўлади. Тармоқ ташқарисида ушбу саҳифа кўринмайди. Баъзи провайдерлар фойдаланувчилари учун ўз серверида

маълумотлардан фойдаланишга имкон яратади. Бу фойдаланувчилар учун қулайлик яратади. Чунки улардан фойдаланиш учун ташқи каналлардан фойдаланиш зарурати бўлмайди. Бу ресурслар учун харажат талаб қилинмайди. Масалан, корхона ёки ташкилот веб-саҳифаси, таълим муассасаси веб-саҳифаси, ўқув марказ веб-саҳифаси. Масалан, провайдер ресурслари маҳаллий фойдаланувчилар учун очиқ. Саҳифа мазмуни, ҳажми ва вазифаларига асосан эса қуйидаги турлари мавжуд: • Корхонанинг маълумотномаси Интернетда баён этилган саҳифалар. унда корхона ҳақидаги умумий маълумотлар, фаолияти, маҳсулот ва хизматлар тавсифи, мурожаат учун маълумотлар кўрсатилади. • Корхонанинг Интернетдаги ваколатхонаси саҳифалари. ушбу саҳифада корхона ҳақидаги умумий маълумотлар, фаолияти, маҳсулот ва хизматлар тавсифи, мурожаат учун маълумотлар билан бирга, корхона тажрибаси ва ҳамкорлари тавсифи, мурожаат учун қабулхона ҳамда меҳмонхона мавжуд бўлади. • Корхонанинг корпоратив веб-саҳифалари. ушбу саҳифаларда компания ҳақидаги маълумотлар ва янгиликлар тўлиқ, батафсил берилади. унда маълумотларни қидириш тизими, тадбирлар жадвали, блог ва форумлар мавжуд бўлади. Ходимлар фойдаланиши учун маълумотлар жойлаштирилган бўлиши ҳам мумкин, яъни ички ва ташқи маълумотлар мавжуд бўлади. Ички маълумотлар фақатгина ходимлар учун ва ташқи маълумотлар барча ходимлар ва мижозлар учун мўлжалланган бўлади. • Электрон каталогли веб-саҳифаларда корхона маҳсулотлари тавсифи келтирилади. унда маҳсулот ташқи кўриниши, хусусиятлари, техник кўрсаткичлари, нархлари, мижозлар ва экспертлар фикрлари келтирилади. Лекин ушбу саҳифада маҳсулотни сотиб олиш мумкин бўлмайди. Ҳозирги кунда электрон каталоглар сони узнетда ўсиб бормоқда. Масалан, www.yarmarka.uz .

• Электрон – дўконда (электрон савдо дўкони, Интернет савдо дўкони ёки электрон бозор) маҳсулотларни сотиб олиш мумкин бўлади. Бунда маҳсулотлар электрон каталоги келтирилади. Маъқул бўлган маҳсулотларни савдо дўконидагидек саватга йиғиб сотиб олиш мумкин бўлади. Одатда, тўлов пластик карточка ёки ҳисоб шартномаси ёрдамида амалга оширилади. Баъзи электрон дўконлар нақд пул ёрдамида савдони амалга оширади. Масалан, сиз маҳсулотга буюртма берасиз, маҳсулот сизга етказилганда пулини тўлайсиз. Бу электрон дўконнинг энг содда шакли ҳисобланади. Ҳозирги кунда баъзи корхоналар ва ресторанлар, савдо дўконлари каби ушбу хизматни амалга оширади. Бу усул мижозлар учун ҳам, корхона учун ҳам қулайдир. Китобларни ушбу усулда сотиб олиш кенг тарқалган. Масалан, www.interpress.uz . • Ахборотли веб-саҳифаларда одатда, ахборотлар жойлаштирилади. ушбу саҳифалар турли мавзуда маълумотлар, янгиликлар ва режалар ҳақида ахборот беради. Баъзи информацион саҳифалар тематик бўлади, яъни айнан бир мавзуга бағишланган бўлади. Масалан, технологияларга, тиббиётга ёки тадбиркорликка оид маълумотларни ёритиб боради. уларда алоқа учун хизматлар мавжуд бўлади, яъни улар доимий равишда фойдаланувчилар билан мулоқотда бўлади. Одатда, саволномалар, форум ва оператив савол

каби хизматлардан фойдаланилади. Масалан, http://www.mtrk. uz/ , www.pc.uz , www.infocom.uz саҳифалари. • Веб-хизмати кўрсатувчи вебсаҳифалар вазифаси хизмати билан аниқланади. Масалан, электрон эълонлар, почта хизмати, қидирув тизимлари, форум ва блоглар, файллар алмашуви хизмати, расмхоналар, видеохона кабилар мисол бўлади. Расмхоналарда расмлар галереясини очиш мумкин. жамоа тармоқларида шахсий саҳифа очиб, унда маълумотларни бериш ва мулоқотларда иштирок этиш мумкин. Бунга www.olam. uz мисол бўла олади. Мазмуни таркиби Веб-саҳифа мазмунининг тар Бўлим номи киби унинг қандай вазифаларни ба Тавсифи - Корхона ҳақида Қуйида веб-саҳифа умумий та жаришига боғлиқ. Веб- саҳифа мазмуни «контент» деб ҳам аталади. Корхона номи, тарихи, мақсад ва вази- Бу инглиз тилидан «content», яъни мазмун маъносини англатади. фалари, тузилиши ҳақидаги маълумотркиби тузилишини келтирамиз: лар келтирилади. Корхона фаолияти Корхона фаолияти, тажрибаси, бўлимлари ва ходимлари ҳақидаги

маълумот келтирилади. Корхона режалари Корхонанинг жорий ва келажакдаги режалари берилади. Бу ҳамкорлар ва мижозлар учун фойдали маълумотдир. Ҳамкорлар ва мижозлар Корхона ҳамкорлари ва мижозлари ким, улар билан қандай лойиҳалар ёки шартномалар амалга оширилганлиги ҳақида маълумотлар келтирилади. Лойиҳалар Амалга оширилган ва оширилаётган лойиҳалар ҳақида қисқача маълумот берилади. Корхона хизматлари ва маҳсулотлари Корхона хизматлари ва маҳсулотлари рўйхати ва уларни тўла ёки қисқача тавсифи келтирилади. Тавсиф расмлар, техник кўрсаткичлар ва нархларни ўз ичига олади. Мурожаат учун манзил Мурожаат учун манзил, электрон манзил, телефон ва факс

рақамлари кўрсатилади. Баъзилар корхонанинг жойлашиш харитасини ҳам келтирадилар, бу корхонага ташриф буюриш учун фойдалидир. Янгиликлар ва эълонлар Корхона фаолиятидаги янгиликлар ва эълонлар жойлаштирилади. Масалан, янги имкониятлар ёки янги маҳсулотлар ҳақидаги хабарлар, янги ҳамкорлар ва шартномалар ҳақидаги маълумотлари, муаммолар ҳақидаги хабарлар берилади. Эслатма! Саҳифа мазмунини тайёрлашда қуйидагиларга эътибор беринг: • Саҳифада аниқ ва тўғри маълумотларни бериш зарур. Шундагина у фойдаланувчи учун қизиқарли ва фойдали бўлади. Бу эса уларнинг эътиборини яна жалб этади. • Маълумотлар матн, жадвал, расм ва диаграммалардан ташкил топгани маъқул. • Матндаги зарур ибора ва атамалар курсив ёки ярим қалин шрифт билан ажратилиши зарур. • Саҳифа мазмуни фойдаланувчилар учун тушунарли бўлган тилда ёки тилларда яратилиши мақсадга мувофиқ.

• Бир абзацда фақат бир фикрни ифодаланг. Зарур ҳолда, узун катта абзацни қисмларга бўлиб, гиперматндан фойдаланинг. Гиперматнлар меъёрда бўлгани маъқул. Акс ҳолда, матнни ўқишнинг иложи бўлмайди. • Веб-саҳифага кўп расмларни жойлаштирманг. Расмлар ҳажмини веб- форматида беринг. • Жадваллар кўринишидаги маълумотни жойлаштиришда экран ўлчамларини ҳисобга олинг. Катта жадвални қисмларга бўлган афзал. • Матн экранда аксланишини унутманг ва дизайн ёрдамида уни шакллантиринг. • Энг муҳими – матнда грамматик хатолар бўлмаслиги лозим. Топшириқ: Корхона веб-саҳифаси мазмуни тузилишини яратинг. Ҳар бир бўлим тавсифини ёзинг. Бўлимлар учун маълумотларни йиғинг. Расмларни сараланг ёки расмни тайёрлашни режалаштиринг. Ҳозирги кунда камера ёки мобил телефони ёрдамида расм тушириш мумкин. www.chamber.uz саҳифаси тузилишидан фойдаланишингиз мумкин. Веб-саҳифани яратишда нималарга эътибор бериш зарур Авваламбор, веб-саҳифа яратиш учун тайёрмисиз? Чунки бу вақт ҳамда харажат талаб этади. Лекин ушбу харажатлар ўзини тезда қоплайди. Имкониятларингизни ҳисоблаб кўргандан сўнг, веб-саҳифа яратишни қуйидаги тартибда бошлаш мумкин. • Авваламбор, веб-саҳифа фойдаланувчиларини аниқлаш зарур. • Веб-саҳифа ёрдамида қандай вазифаларни амалга оширасиз – вазифалар рўйхатини тузинг. • Веб-саҳифа мазмуни таркибини тузинг. • Веб-саҳифа бўлимлари учун маълумотларни тайёрланг. • Саҳифа шаклини режалаштиринг. • Саҳифа дизайнини тасаввур этинг. • Саҳифа домен номини қайд қилинг. • Саҳифани жойлаштириш учун серверни танланг.

• Электрон манзилни қайд қилинг. • Саҳифани яратувчи веб-студиялар веб-саҳифалари билан танишинг. • Веб-студиялар билан боғланинг ва уларнинг таклифларини ўрганинг. • Веб-студияни танланг ва у билан ишни бошланг. • Веб-саҳифани серверга жойлаштиринг. • Веб-саҳифа лойҳасини тестдан ўтказиш. • Веб-саҳифа тақдимотини Интернетда ўтказинг. ушбу тартибни кенгайтириш ёки қисқартириш мумкин. Баъзан веб- студиялар ушбу тартибни тўла амалга оширади, лекин тартибнинг биринчи қадамларини амалга оширсангиз, веб-студия билан ишлаш қулай бўлади. Веб-студия ҳам улар асосида талабларингизга бўлган таклифларни аниқ ва тезда тайёрлайди, яъни бу корхона веб-саҳифасидан унумли фойдаланишингизга тамойил бўлади. ушбу тартиб веб-студия учун техник топшириқ яратишда зарур бўлади. Ҳозирги кунда саҳифани яратиш учун турли дастурлар мавжуд. Масалан, WordPress , Битрикс , Web 2.0. Дастурлар пуллик ва очиқ (текин) бўлади. улар ёрдамида саҳифани мустақил яратиш мумкин. Лекин бу сиздан кўпроқ вақт талаб этади. Оддий саҳифаларни яратишга кўп вақт талаб этилмайди. уларни очиқ дастурлар ёрдамида яратиш мумкин. Корхона веб-саҳифасини масъул ходим бошқариш мақсадга мувофиқ. Агар корхона саҳифаси кўп вазифаларни бажариши режалаштирилган бўлса, веб-студия хизматидан фойдаланган маъқул. Веб-саҳифани аввал оддийроқ кўринишда яратиб, аста-секин ривожлантириб бориш мумкин. Корхона веб- саҳифа яратиш режаси билан веб-студияни таништириши лозим.Топшириқ: http:// uz.wordpress.org/ веб-саҳифаси билан танишинг. Унда веб- саҳифа яратиш имкониятларини ўрганинг.

Саҳифани яратиш ва жойлаштириш Веб-саҳифа яратувчи корхоналар веб-студия ёки дизайн студия деб аталади. Баъзи провайдерлар ҳам веб-саҳифа яратиш билан шуғулланади. уларнинг сони кўпайиб бормоқда. Оддий веб-саҳифаларни мустақил равишда яратиш мумкин. Лекин мураккаброқ веб-саҳифани яратиш учун мутахассислар зарур бўлади. Хўш, қайси веб-студия билан ва қандай ишлаш зарур деган саволлар пайдо бўлиши аниқ. Қуйида веб-студияларни танлаш ва улар билан ишлаш тартибларини келтирамиз: • Веб-саҳифани яратувчи корхона ёки мутахассисни топиш. Шаҳрингиздаги веб-саҳифа яратувчи корхоналар ёки мутахассислар манзилини Интернетдан топишингиз мумкин. ушбу маълумот учун Савдо- саноат палатаси вилоятлардаги ва туманлардаги бўлимларига мурожаат этиш ёки ҳамкорларингиз саҳифаларидан ҳам олиш мумкин. Одатда, веб-саҳифада яратувчи корхона манзили берилади. Бу ҳолда маълумот учун ҳамкорларга мурожаат этиш мумкин. Веб-студиялар ёки мутахассислар яратган саҳифалар билан танишиб кўринг. Агар уларнинг иши сизга маъқул бўлса, уларга мурожаат этинг. Бир корхонага ёки мутахассисга эмас, балки камида 3 та корхонага мурожаат этиш тўғридир. Бу веб-саҳифа яратувчилари ўртасида соғлом рақобатни яратади ва таклиф сифати ҳамда нархларига таъсир кўрсатади. • Техник топшириқни тайёрлаш. Техник топшириқ лойиҳаси билан веб-саҳифа яратувчисига мурожаат қилинг. Техник топшириқ асосида улар таклифлар тайёрлайди ва эътиборингизга ҳавола этади. Веб-студиялар баъзан техник топшириққа қўшимчалар ёки ўзгартиришлар киритилишини таклиф қилиши мумкин. ушбу таклифларни муҳокама қилишингиз мумкин. Техник топшириқ биргаликда муҳокама қилиниши ва тайёрланиши веб-саҳифа кўзланган мақсадда яратилишининг гаровидир. Техник топшириқ веб- саҳифага тегишли барча томонларни ҳисобга олгани маъқул. Баъзи студиялар техник топшириқни яратиш хизматини кўрсатадилар. Техник топшириқ одатда қуйидаги бандлардан иборат бўлади:

• саҳифа номи • домен номи • саҳифа яратилиш мақсади • саҳифа вазифалари • мазмуни • тиллари • матнли ва графикли маълумотлар умумий ҳажми • шакли • дизайни • бошқарилиши • янгиланиши кабилардир • Давлат органининг расмий саҳифага қўйиладиган асосий талаблари мавжуд. улар билан қуйидаги манзилларда танишиш мумкин – http://lex.uz/guest/doc/925847#927248 (ўзбек тилида) ва http://lex.uz/guest/doc/ 925901#927680 (рус тилида). Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг веб-саҳифаларини яратиш бўйича услубий кўрсатмалар билан компьютерлаштириш ва ахборот-коммуникация технологияларини ривожлантириш бўйича мувофиқлаштирувчи кенгаш саҳифасида – http://ict.gov.uz/uzb танишиш мумкин. • Веб-студия билан шартнома тузиш. Веб-студия техник топшириққа жавоб берувчи таклифлар асосида танлангандан сўнг веб-студия билан шартнома тузилади. ушбу шартномага техник топшириқни илова қилиш зарур. Шартнома шакли одатда веб-студияларда мавжуд бўлади. Веб-саҳифа дизайнини корхона логотипи асосида, шрифт ва рангларга бўлган талаблар асосида яратиш зарур бўлса, ушбу талабларни техник топшириққа киритиш зарур. Шартномада веб-саҳифа яратилиши ва ишга туширилиш тартибларини кўрсатиш тавсия этилади. • Веб-саҳифа яратилиши назорати. Веб-саҳифа яратувчи зарур ҳолда, сиз билан мулоқотда бўлиши зарур. Масалан, дизайнни танлашда, матнларни ёритишда ва расмларни танлашда муҳокамалар зарур бўлади. Веб-сайт

саҳифалари макетлари яратилади. Макет шакллари буюртмачига кўрсатилади. Одатда асосий саҳифаларнинг макетлари яратилади. Танланган макетлар асосида саҳифа яратилади. Веб-саҳифа тайёр бўлгандан сўнг уни тестлаш зарур бўлади. унинг тақдимотини ходимлар учун ўтказиш мумкин. • Веб саҳифани Интернетга жойлаштириш. Веб-саҳифа тайёр бўлгандан сўнг у Интернетга жойлаштирилиши зарур. Веб-саҳифа учун жой веб-сервер деб аталади ва у провайдердан олинади. Баъзи провайдерлар веб-саҳифа доменини қайд қилиш хизматини ҳам амалга оширади. «Uz» доменининг қайд қилувчи корхоналар рўйхати қуйидаги манзилда берилган — www.cctld.uz/reg/ . Интернетда саҳифани жойлаштириш учун шартнома тузилиши зарур. ушбу хизмат хостинг деб аталади. Бу инглиз тилидан (host) жой билан таъминлаш маъносини билдиради. Қайси провайдер билан шартнома тузиш бўйича веб-студиядан маслаҳат олишингиз мумкин. Провайдер билан шартнома тузгандан сўнг веб-студия уни жойлаштиради. • Веб-саҳифани турли браузерлар ёрдамида очиб кўринг. уларда веб- саҳифа тўғри очилишини текширинг, яъни мижозлар турли браузерлардан фойдаланишини ҳисобга олинг. • Веб-саҳифа тақдимоти. Веб-саҳифа жойлаштирилгандан сўнг веб- саҳифа манзилини барча мижозларга тарқатишингиз мумкин. Веб-саҳифани қидирув тизимларда қайд қилинганлигини текширинг. ушбу тақдимот вебсаҳифани мижозлар ўртасида оммалаштиради. Веб-саҳифа манзилини корхона реклама маҳсулотларида кўрсатинг. Мижозлар билан ишлашда веб- саҳифадан фойдаланинг. Баъзи корхоналар веб-саҳифадан кундалик иш фаолиятида фойдаланишни унутадилар. Веб-саҳифа корхона фаолиятини жадаллашишига имкониятлар яратади. Топшириқ:

Корхона веб-сайтини техник топшириғини яратинг. Бунинг учун Интернетдан мисоллар топинг ва улардан фойдаланинг. Давлат ҳокимияти ва бошқарув органларининг веб-саҳифаларини яратиш бўйича услубий кўрсатмалар билан танишинг. Уни http:// ict.gov.uz/uzb саҳифасидан топинг. Бошқариш Веб-саҳифа яратилгандан сўнг уни бошқариш зарур бўлади. Бошқариш деганда веб-саҳифага хизмат назарда тутилади, яъни веб-саҳифадаги маълумотлар янгиланиши, келган саволларга жавоб берилишини, хатлар қабул қилиниши, веб-саҳифа иши назорат қилиниши тушунилади. Одатда, бу ишни бажарувчи шахс администратор деб аталади, яъни масъул ходим. Одатда, бу ходимни белгилаш зарур. Агар корхонада маркетинг ва реклама бўйича мутахассис бўлса, унга янгиликлар ёзишни ва пресс-релизлар ёзишни топшириш тўғри бўлади. Тижорат бўлими ёки ходими веб-сайт орқали келган буюртмалар билан ишлаши, маҳсулотлар нархини янгилаб бориши, маркетинг бўлими эса мижозлар талабини ўрганиш бўйича тадбирларни тайёрлаши зарур бўлади. Котиба келган хатларни қайд қилиб бориши мумкин бўлади. Бу ишларнинг барчасини администраторга юклаб қўйиш хато бўлади. Веб-саҳифа корхонанинг Интернетдаги ваколатхонаси (виртуал офис) бўлгани учун уни маълумот билан ва виртуал офис ишини таъминлашда барча ходимлар ёки бўлимлар иштирок этиши зарур. ушбу жараённи администратор бошқариши мумкин. Администратор қуйидаги вазифаларни бажаради: • Веб-сайт устида ишни бошқариш • Хатлар ва саволларни бошқариш • Веб-саҳифа саҳифаларини тўғри аксланишини назорат қилиш • Янги маълумотларни жойлаштириш • Расмларни веб-саҳифа учун тайёрлаш • Буюртмаларни қабул қилиш • Веб-саҳифа янги дизайни бўйича таклифлар бериш

• Веб-саҳифани ривожлантириш бўйича таклифлар бериш • Веб-саҳифа нусхасини яратиш • Веб-саҳифа маълумотлари хавфсизлигини таъминлаш кабилардир. Веб-саҳифа хавфсизлигини таъминлашга жиддий эътибор бериш зарур. Вируслар ва босқинчи дастурлар босқини натижасида вебсаҳифа маълумотлари қисман ёки бутунлай ўчирилиш хавфи мавжуд. Шунинг учун веб-саҳифа хавфсизлигини таъминлаш зарур бўлади. Корхона веб-саҳифаси нусхасини ҳафта охирида кўчириш лозим. Агар корхона веб-саҳифаси ҳафта давомида янгиланмаса, унда янгиланишига қараб икки ҳафтада ёки ойда кўчирилиши лозим. ушбу кўчириш амали backup (инглиз тилидан резерв нусха маъносини анг латади) деб аталади. Баъзан бу вазифани хостинг билан таъминловчи провайдер бажаради. Провайдер билан шартномада ушбу хизмат кўрсатилиши зарур. Лекин веб- саҳифа нусхасини корхона администратори амалга ошириш мақсадга мувофиқ. Топшириқ: Баъзи сайтларда жалб қилувчи реклама баннерлар эътиборингизни тортади. Шубҳали мазмундаги сайтларни ва баннерларни очманг. Қўлланманинг 3-бобида келтирилган корхона ахборот хавфсизлиги бўйича тавсияларга риоя қилинг. Топшириқ: Корхона веб-саҳифасини бошқариш режасини тузинг. Веб-сайт бўлимларини бошқарувчи бўлимларни ёки ходимлар рўйхатини тузинг. Оммавийлаштириш йўллари Веб-саҳифани жойлаштирилгандан сўнг уни оммалаштириш, яъни унга фойдаланувчилар эътиборини жалб этиш зарур бўлади. Бу эса корхона маҳсулотлари ва хизматларига мижозларни жалб этади. Буни амалга ошириш тартиблари мавжуд: • Авваламбор, сайт мазмуни асосий омил ҳисобланади. Шунинг учун мазмун аниқ, тўла ва қизиқарли, дизайн ёқимли бўлишини таъминланг.

• Сайтни оммабоп каталогларда ва қидирув тизимларида қайд қилиш лозим. Бу имконият сўров бажарилганда атамалар асосида сайтингиз қидирув натижалари рўйхатида юқори ўринда туришини таъминлайди. Масалан, 2011 йилда дунёдаги энг оммабоп тизимлар ва хизматлар рўйхати: • Google (www.google.com) — қидирув тизими ва турли хизмат кўрсатувчи портал • YouTube (www.youtube.com) — видеоматериаллар омбори. • «Yahoo!» (yahoo.com) — қидирув тизими ва турли хизмат кўрсатувчи портал. • Wikipedia (www.wikipedia.org) — универсал мультитиллардаги энциклопедия. Ўзбекистондаги оммабоп ресурслар рўйхати рейтингини www.uz саҳифасидан топишингиз мумкин: • www.torg.uz - Ўзбекистон савдо-сотиқ майдони • Finmanconsult (www.fmc.uz) – Консалтинг корхона • ZorUz (www.zor.uz) – Тошкент янгиликлари • OLAM.uz (www.olam.uz) – Ўзбекистон портали • Сайтни Интернетда оммалаштириш зарур, яъни сайт ҳақидаги маълумотларни тарқатиш зарур. Турли маркетинг тадбирларда, танловларда ва фестивалларда иштирок этишни олдиндан режалаштиринг. • Баннерлар билан алмашиш ёрдамида оммалаштириш. Ҳамкорлар ва мижозлар саҳифаларида ва оммабоп саҳифаларда корхона вебсаҳифаси баннерини қўйиш мумкин. Одатда баннерлар билан алмашилади. • Мавзули веб-саҳифаларда манзиллар билан алмашилади. • Корхона веб-сайти баннери учун реклама жойлари сотиб олинади. • Корхона янгиликлари ахборотномаси яратилади ва мунтазам равишда мижозларга ва ҳамкорларга тарқатилади. Одатда, ахборотномага 1000дан ортиқ мижозлар қайд қилинади, яъни мунтазам равишда, уларга маълумотлар юборасиз ва улар билан мулоқотда бўласиз. улар салоҳиятли мижозга

айланиши мумкин. Ахборотнома саҳифага доимий мижозларни киришини таъминлайди. Бу виртуал қабулхонадир. Бу рекламанинг энг ишончли усулидир. ушбу ахборотномага қайд қилиш учун шакл яратинг ва уни саҳифанинг энг кўринарли жойида жойлаштиринг. • Саҳифа ахборотномасига қайд қилинган мижозлар учун совғалар беринг. Масалан, юзинчи мижозга корхона календарини, ёки ручкасини бериш. Бу саҳифага янги мижозлар киришини таъминлайди. • Саҳифа ахборотномасига қайд қилинган мижозларни байрамлар билан табрикланг. • Қизиқарли мақолаларни юборинг. Бу мақолалар бепул тарқатилишини эслатинг. натижада мақолали-ахборотномалар мижоздан мижозга юборилиб, янги мижозлар саҳифангизга ташриф буюради. • Ахборотномани оммавий ахборот воситаларида қайд қилинг. • Ҳамкорлар билан янгиликларни тарқатишда ҳамкорлик қилинг. • Янгиликлар учун блоглар яратинг. Блогни жамоа тармоқларида олиб бориш мумкин. Лекин уларни бошқариб бориш мақсадга мувофиқ. Сайтни оммавийлаштиришнинг афзалликлари: • Веб-саҳифа фойдаланувчилари сони кўпаяди. • Салоҳиятли мижозларнинг сони кўпаяди. • Сайтга мурожаатлар ёки кўрсатмалар сони кўпаяди. • Қидирув тизимларида саҳифа юқорида жойлашади. • Виртуал корхона оммавийлашиши корхонанинг кенг доирада танилишини таъминлайди. • Корхона мавқеини кўтаради. Топшириқ: Ҳамкорлар веб-сайти рейтингини ўрганинг. Бунинг учун www.uz саҳифасидан фойдаланинг. www.torg.uz саҳифаси оммавийлиги сабабларини аниқланг. Фойдали маслаҳатлар Маълумотларни Веб-саҳифада катта

тўла ёритиш ҳажмдаги маълумотларни жойлаштириш имконияти мавжуд. Шунинг учун корхона фаолияти ҳақидаги маълумотларни тўла ёритиш мумкин. Бу ортиқча харажат талаб қилмайди. Маълумотларни янгилаш Веб-саҳифадаги маълумотларни доимо янгилаб бориш зарур. Буни амалга ошириш учун бироз вақт талаб этилади. Шунинг учун мижозларга зарур бўлган маълумотларни мижоз фикр ва мулоҳазаларини ҳисобга олган ҳолда янгилаб бориш зарур. Бу мижозлар эътиборини тортади, айниқса, маҳсулот тавсифларини ва шартнома тузиш шартлари ҳақидаги маълумотларни тўлиқ бериш зарур. Корхона мижозлари билан алоқада бўлиш Корхона мижозлари билан алоқа учун Интернетдан унумли фойдаланиш сиёсатини юргизиш талаб этилади. Чунки тезкор алоқа мижозларга хизмат

кўрсатиш сифатини оширади ва оптималлаштиради. Талабномалар билан ишлаш Корхона маҳсулотлари сотувини амалга ошириш учун махсус талабнома шаклларини веб-саҳифада йўлга қўйиш зарур. Бу шаклларни яратишда мутахассислар ёрдамидан фойдаланинг. Реклама ва маркетинг Веб-саҳифада турли реклама ва маркетинг акцияларни олиб бориш тавсия этилади. Бу мижозлар эътиборини корхонангизга тортади. Веб-саҳифа ёрдамида янги маҳсулотларга бўлган талабларни доимо ўрганиб бориш мумкин. Реклама тадбирлари натижаларини кузатиб бориш, Веб-саҳифа фойдаланувчилари статистикасини кузатиб бориш зарур. Статистик натижалар таҳлили веб- саҳифада маҳсулотларга бўлган талабни ўрганиш мумкин. Веб-саҳифада сўровномалар, овоз бериш

ва байрам акцияларини ўтказиш мумкин. Мижозлар тармоғини ошириш Интернет ёрдамида мижозлар тармоғини кенгайтиришни режалаштиринг. Буни амалга ошириш учун авваламбор, веб-саҳифани турли тиллардаги шаклини яратинг. Бу бошқа шаҳар ва мамлакатлардан янги мижозларни жалб этади. Мижозлар билан ишлаш Веб-саҳифа фойдаланувчилари талабларини доимий равишда ўрганиб боринг, веб-саҳифа айнан улар учун яратилганини унутманг. Шунинг учун турли тадбирлар, сўровномалар ва байрам акцияларини ўтказишни режалаштиринг. Кадрлар билан ишлаш Веб-саҳифа ёрдамида янги ходимларни топиш мумкин. Бунинг учун янги вакансиялар ёки янги ходимлар учун саҳифасини яратиш мумкин. Бу сизга малакали ходимлар ҳақида

маълумотлар йиғишга ва уларни танлашга имкон яратади. ушбу саҳифада иш шартлари ва номзодга бўлган талабларни жойлаштириш мумкин. Бу сизга салоҳиятли номзодларни топишга ёрдам беради. Маълумотном а хизмати Маълумотнома хизматини яратиш жуда қулай. ушбу хизматдаги маълумотларни янгилаб бориш мумкин. Бу хизмат ёрдамида мижозлар саволларга жавоб оладилар. Агар саволга жавоб топа олмаса, янги саволни бериш мумкин бўлади. натижада саволлар талабга асосан янгиланиб боради. Бу хизмат ходимларнинг вақтидан унумли фойдаланиш имконини яратади. Ҳамкорлар учун маълумотлар Ҳамкорлар учун ҳамкорлик шартлари ҳақидаги маълумотлар учун алоҳида саҳифа яратиш маъқул. унда ҳамкорлик қандай ва қайси йўналишларда олиб

борилиши ҳақидаги маълумотни келтиринг, яъни корхона талабларини ёритинг. Бу эса ҳамкорлар учун қулайликлар яратади. Веб-саҳифа рейтингини кузатинг Ўзбекистондаги оммабоп ресурслар рўйхати рейтингини www.uz саҳифасида ўрганиб боринг. Корхона веб-сайти рейтингини кузатинг. Демак, корхона веб-саҳифасини яратиш тартиби қуйидагича бажарилади: - Авваламбор, веб-саҳифа фойдаланувчилари аниқланади. - Веб-саҳифа вазифалари аниқланади. - Веб-саҳифа мазмуни тузилади. - Веб-саҳифа учун маълумотлар тайёрланади. - Саҳифа шакли ва дизайни тайёрланади. - Саҳифа домен номи қайд қилинади. - Саҳифани жойлаштириш учун сервер танланади. - Веб-студия танлананади ёки саҳифа мустақил яратилади. - Веб-саҳифа Интернетга жойлаштирилади.

Адабиётлар : 1. « Ахборотлаштириш » тўғрисидаги » Қонун , Тошкент шаҳри , 1993 йил 7 май . 2. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан «О мерах по организации разработки программы развития компьютерных и информационных технологий на 2001-2005 годы, обеспечения широкого доступа к международным информационным системам «Интернет» (23 мая 2001 г. №230) 3. Указ Президента Республики Узбекистан "О дальнейшем развитии компьютеризации и внедрении информационно-коммуникационных технологий" (30 мая 2002 г. № УП-3080) 4. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан «О дальнейшем совершенствовании деятельности в сфере информационнокоммуникационных технологий» (27 сентября 2002 г. № 36). 5. Постановление Президента Республики Узбекистан «Об организации информационно-библиотечного обеспечения населения республики» (20 июня 2006 года) 6. Тадбиркорлар учун компьютер. Компьютердан бизнесда қандай қилиб, унумли фойдаланиш мумкин. Қўлланма, Тошкент, 2010. 7. Берченко Н., Березовская И. Самоучитель по работе в Интернете и каталог ресурсов. Минск, 1999 г. 8. Нехаев С. А., Кривошеин Н.В. Основные понятия прикладной интернетики, Москва, 2001 г. 9. Материалы конференции по телемедицине, Ташкент, 2010 г.

Похожие

Веб-саҳифаларни яратиш ва улар билан ишлаш тартиби

ЭҲМ ва улар билан ишлаш

Матн мухаррирлари ва улар билан ишлаш

Турбо-Паскаль тилида массивлар ва улар билан ишлаш

Веб сахифа яратиш учун нималар керак биринчи веб сахифа