Tashkiliy, o‘tish va shartli operatorlar - Информатика и ИТ - Рефераты

Tashkiliy, o‘tish va shartli operatorlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

50.5 KB

T a s h k i l i y , o ‘ t i s h v a s h a r t l i o p e r a t o r l a r . Reja: 1. Tashkiliy operator va uning fazifasi; 2. O‘tish operatori; 3. CHala va to‘liq shartli operatorlar.

1 . T a s h k i l i y o p e r a t o r v a u n i n g v a z i f a s i Bir nechta operatorlarning ketma-ketligini bitta operatorga birlashtirish uchun tashkiliy operator zarur bo‘ladi. Tashkiliy operator -bu begin va end xizmatchi so‘zlari orasiga olib yozilgan, ixtiyoriy operatorlarning ketma- ketligidir : <tashkiliy operator>::q begin <operator>{;<operator>} end Xususiy holda, operatorlar ketma-ketligi bitta operatordan ham tashkil topishi mumkin. Tashkiliy operatorga doir misollar : 1. Begin k := 5 end 2. Begin y:= x/7*ex’(x+5); z:= ln(abs(y)) end 3. Begin k:=0; begin i:=0; z:=i*(i+k); end; k:=2*k; end 4. if x>0 then begin a:=5; c:=a*Sin(a) end Yuqoridagi 3-misolda ko‘rsatilganday, tashkiliy operator rekursiv xarakterga ham ega. 2 . O ‘ t i s h o p e r a t o r i

Odatda, programma o‘z ishini yozilgan operatorlar ketma-ketligi bo‘yicha amalga oshiradi. Operatorlarning tabiiy bajarilish ketma-ketligini buzish uchun, shartsiz o‘tish operatoridan foydalanish mumkin. Programmaning biror operatoridan boshqarishni boshqa operatorga uzatish uchun, boshqarilish uzatiladigan operator oldiga tamg‘a (metka) qo‘yilishi kerak . Boshqarishni shartsiz uzatish operatori quyidagi formada yoziladi : <o‘tish operatori>::= goto <metka> bu yerda goto - … ga o‘tmoq. Bu operator yordamida boshqarish ko‘rsatilgan metkali operatorga uzatiladi. Yuqorida aytganimizdek, programmada qatnashgan barcha metkalar, programmaning metkalar bo‘limida ehlon qilinishi kerak. O‘tish operatoriga doir misollar: 1) a := 5.75; b:= sqr(a); goto L5; c:= 9.76; L5: d:= a+b; 2) L: a:=5; goto L; 3) 1: x:=0; d:=x*x; goto 1; y:=x; 1- programmada S:=9.76 operatoridan boshqa barcha operatorlar bajariladi; 2- programma a :=5 qiymatni tinimsiz hisoblaydi; 3- programma ham x :=0 va d := x * x ifodani qayta-qayta hisoblab, y := x ifodani hisoblashga navbat kelmaydi. Umuman olganda, programma tuzuvchi iloji boricha o‘tish operatorida foydalanmaslikka harakat qilgani mahquldir. CHunki o‘tish operatoridan

foydalanish, programmaning o‘qilishini qiyinlashtirib,uning sifatini keskin pasaytiradi. O‘tish operatoridan foydalanishga doir quyidagi to‘liq programmani ko‘rib chiqaylik: ‘rogram m1; Label 1; Var a,y:real; Begin 1: Readln (a); If a< 0 then goto 1; { a ning q iymati a  0 shartini q anoatlantirmaguncha q ayta - dan kiritilmo q da } y:  ln(a) Writeln(‘y= ’,y); end. 3 . S h a r t l i o p e r a t o r Algoritmlar nazariyasidan ma’lumki hisoblash jarayonlarini shartli ravishda uch xil guruhga ajratish mumkin : 1. Chiziqli jarayonlar; 2. Tarmoqlanuvchi jarayonlar; 3. Takrorlanuvchi jarayonlar. Chiziqli jarayonni hisoblash algoritmi qathiy ketma-ketlik asosida amalga oshiriladi. Bunday jarayonni hisoblash uchun o‘zlashtirish operatorining o‘zi yetarli bo‘ladi. Tarmoqlanuvchi jarayonni hisoblash yo‘li ma’lum bir shartni bajarilishi yoki bajarilmasligiga qarab tanlanadi. Tarmoqlanuvchi jarayonlarni hisoblash uchun shartli operatordan foydalaniladi. Shartli operatori ikki xil ko‘rinishda bo‘ladi:  to‘liq shartli operator;

 chala shartli operator. To‘liq shartli operator quyidagi formada yoziladi: <to‘liq shartli operator>::= if <mantiqiy ifoda> then <operator> else <operator> bu yerda if (agar), then (u holda), else (aks holda) - xizmatchi so‘zlar. SHunday qilib, to‘liq shartli operatorni soddaroq quyidagicha yozish mumkin: if S then S1 else S2; bu yerda S – mantiqiy ifoda; S 1 – S mantiqiy ifoda rost qiymat qabul qilganda ishlovchi operator; S 2 – S mantiqiy ifoda yolgon qiymat qabul qilganda ishlovchi operator. Shartli operatorning bajarilishi unda yozilgan S 1 yoki S 2 operatorlaridan faqat birini bajarilishiga olib keladi, yahni agar S mantiqiy ifoda bajarilishidan so‘ng true (rost) qiymati hosil bo‘lsa S 1 operatori, aks holda esa S 2 operatori bajariladi. To‘liq shartli operatorga doir misollar: 1. if a=2 then d:= x+2 else d:= x-2; 2. if (x<y) and z then begin y:= x * sin(x); t:=x * cos(x) end else begin y:= 0; t:=1 end; 3. if (x<0) or (x=3) then y:= x*x+1 else if x<2 then y:= sqr(abs(x-1)) else y:= x*x;

Chala (to‘li q mas) shartli operatorning yozilishini =uyidagicha ifodalasa bo‘ladi: if S then S1; bu ye rda S - mantiqiy ifoda , S1 - operator . Agar S ifoda qiymati true ( rost ) bo‘lsa S1 operatori bajariladi , aks holda esa , boshqarish shartli operatordan keyin yozilgan operatorga uzatiladi . Yuqorida aniqlangan shartli operatorlardan bir xil maqsadda bemalol foydalanish mumkin . Bu ikkala operatordan foydalanib, programma tuzish uchun quyidagi misolni ko‘rib chiqaylik: y ax b cx d      а га р x > 0 а га р x 0 bu yerda faraz qilaylikki a = 1,5 ; b = 4 ; c = 3,7; d = - 4,2. x - esa qiymati beriladigan noma’lum o‘zgaruvchi. " y " tarmoq funktsiyasini hisoblash programmasini tuzish talab etilsin. 1. To‘liq shartli operatordan foydalanib tuzilgan programma: ‘rogram misol1; var x, y, a, b, c, d: real; begin readln (x); { x nig qiymatini klaviaturadan kiritish so‘ralmoqda} a:=1.5; b:=4; c:=3.7; d:=-4.2; if x>0 then y:= a*x+b else y:=c*x+d; writeln ( y ); end . 2. Chala shartli operatordan foydalanib tuzilgan programma: program misol2; label L1; var x, y, a, b, c, d: real;

begin readln (x); a:=1.5; b:=4; c:=3.7; d:=-4.2; if x>0 then begin y:=a*x+b; goto L1 end; y:= c*x+d; L1: writeln (y); end. Shartli operatorning sintaksis q oidasiga ko‘ra then va else xizmatchi so‘zlaridan so‘ng fa q at bitta operator yozilishi mumkin , agar bir nechta operatorlarni yozish lozim bo‘lsa u holda , bu operatorlar ketma - ketligi begin va end xizmatchi so‘zlari orasiga olinib tashkiliy operator hosil q ilinadi . Misol : if a>b then begin y: a*cos(a); z:  Sqr(y); ‘:  Sqrt(abs(y  z)); writeln(z) end else begin y:  a*sin(a); z:  Sqr(y)*y; ‘:  tan(y  z); writeln(z) end; Ko‘pgina operatorlar kabi, shartli operator ham rekursivlik xossasiga ega yahni, shartli operator ichida yana shartli operator qatnashishi mumkin. Lekin,

chala shartli operatorning ichida yana shartli operator yozishda ehtiyot bo‘lmoq zarur, chunki yozilgan operatorni ikki xil ma’noda tushunish mumkin: if B1 then if B2 then S1 else S2 bu operator quyidagicha tushunilishi mumkin: 1) if B1 then begin if B2 then S1 else S2 end 2) if B1 then begin if B2 then S1 end else S2

Похожие

Tashkiliy, o`tish va shartli operatorlar

Takrorlovchi operatorlar

C++ dasturlash tilida ifodalar va operatorlar

Asosiy konstruksiyalar o‘zgaruvchilar operatorlar funksiyalar

Delphi tilida asosiy operatorlar tavsifi