logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Информатика и ИТ
  4. C++ dasturlash tilida ifodalar va operatorlar

C++ dasturlash tilida ifodalar va operatorlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

129.5 KB
Скачать
C++ dasturlash tilida ifodalar va operatorlar R e j a KIRISH. I. C++ TILIDA IFODALAR VA OPERATORLAR 1.1. Ifodalar 1.2. Bloklar va kompleks ifodalar 1.3. Amallar, Operatorlar 1.4. O&#39;zlashtirish operatori. Matematik operatorlar 1.5. Butun songa bo&#39;lish va qoldiqni olish operatorlari 1.6. Inkrement va dekrement 1.7. Prefiks va postfiks 1.8. Operatorlar prioriteti. Ichki qavslar 1.9. Munosabat operatorlari. if operatori 1.10. Mantiqiy operatorlar. Mantiqiy ko&#39;paytirish operatori II. AMALIY MASALA 2.1. Masalaning quyilishi va tahlili 2.2. Algoritm blok - sxemasi 2.3. Algoritm dasturiiy kodi va natijalar Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar KIRISH Hozirgi kunda respublikamizdagi texnika oliy o`quv yurtlarida “Telekommunikatsiya” va “Informatika va axborot texnologiyalari” yo`nalishi va mutaxassisliklariga turli xil dasturlash tillarini o`rgatish mo`ljallangan. Bizga ma`lumki, dasturlash tillarining yuzdan ortiq ko`rinishlari mavjud, lekin qo`llanilishi ko`lamiga qarab C/C++ va C# dasturlash tillari yuqori dasturlash sinfiga mansubdir. Mutaxassislarning fikriga ko`ra C++ dasturlash tili Assembler dasturlash tiliga eng yaqin bo`lib, tezlik jihatidan 10 % ortda qolar ekan. Keyingi yillarda amaliy dasturchilarga juda ko`p integratsion dastur tuzish muhitlari taklif etilmoqda. Bu muhitlar u yoki bu imkoniyatlari bilan bir–biridan farq qiladi. Aksariyat dasturlashtirish muhitlarining fundamental asosi C / C ++ tiliga borib taqaladi. Ushbu kurs ishi hozirgi kunda komp’yuterda berilgan masalalarni dasturlash tillari orqali echih va dasturda ifodalar va operatorlar o`zgaruvchi, funksiya, va protsedura tushunchalaridan foydalanish kabi vazifalarni o`rg anishga olib keladi . Ifodalar Dastur biror bir aniqlangan ketma - ketlikda bajariluvchi komandalar to&#39;plamidan iborat. . C++ tilida ifodalar biror bir hisoblash natijasini qaytaruvchi boshqa ifodalar ketma-ketligini boshqaradi yoki hech nima qilmaydi (nol ifodalar). C++ tilida barcha ifodalar nuqtali vergul bilan yakunlanadi. Ifodaga misol qilib o&#39;zlashtirish amalini olish mumkin. x=a+b; Algebradan farqli ravishda bu ifoda x a+v ga teng ekanligini anglatmaydi. Bu ifodani quyidagicha tushinish kerak: a va v o&#39;zgaruvchilarni qiymatlarini yig&#39;ib natijasini x o&#39;zgaruvchiga beramiz yoki x o&#39;zgaruvchiga a+v qiymatni o&#39;zlashtiramiz. Bu ifoda birdaniga ikkita amalni bajaradi, yig&#39;indini hisoblaydi va natijani o&#39;zlashtiradi. Ifodadan so&#39;ng nuqtali vergul qo&#39;yiladi. (=) operatori o&#39;zidan chap tomondagi operandga o&#39;ng tomondagi operandlar ustida bajarilgan amallar natijasini o&#39;zlashtiradi. Bo&#39;sh joy (probel) belgisi. Bo&#39;sh joy belgilariga nafaqat probel, balki yangi satrga o&#39;tish va tabulyasiya belgilari ham kiradi. Yuqorida keltirilgan ifodani quyidagicha ham yozish mumkin: x = a+ b ; Bu variantda keltirilgan ifoda ko&#39;rimsiz va tushunarsiz bo&#39;lsa ham to&#39;g&#39;ridir. Bo&#39;sh joy belgilari dasturning o&#39;qilishliligini ta&#39;minlaydi. Bloklar va kompleks ifodalar. Ba&#39;zan dastur tushunarli bo&#39;lishi uchun o&#39;zaro mantiqiy bog&#39;langan ifodalarni blok deb ataluvchi komplekslarga birlashtirish qulaydir. Blok ochiluvchi figurali qavs ({) bilan boshlanadi va yopiluvchi figurali qavs (}) bilan tugaydi. Blok ochilganda va yopilganda nuqtali vergul qo&#39;yilmaydi. { temp= a; a = b; b = temp; } Bu blok xuddi bir ifodadek bajariladi, u a va v o&#39;zgaruvchilar qiymatlarini almashtiradi. Amallar. Bajarilishi natijasida biror bir qiymat qaytaradigan barcha ifodalar C++ tilida amallar deyiladi. Amallar albatta biror bir qiymat qaytaradi. Masalan, 3+2 amali 5 qiymatni qaytaradi. Operatorlar. Operator - bu qandaydir amalni bajarish tug&#39;risida kompilyatorga uzatiladigan literaldir. Operatorlar operandlarga ta&#39;sir qiladi. C++ da operandlar deb alohida literallar va butun ifodalar tushuniladi. C++ tilida ikki ko&#39;rinishdagi operatorlar bor: o&#39;zlashtirish operatorlari matematik operatorlar O&#39;zlashtirish operatori . O&#39;zlashtirish operatori (=) o&#39;zidan chap tomonda turgan operand qiymatini tenglik belgisidan o&#39;ng tomondagilarni hisoblangan qiymatiga almashtiradi. Masalan, x = a+b; ifodasi x operandga a va v o&#39;zgaruvchilarni qiymatlarini qo&#39;shishdan hosil bo&#39;lgan natijani o&#39;zlashtiradi. O&#39;zlashtirish operatoridan chapda joylashgan operand adresli operand yoki l–kiymat (chap-chap so&#39;zidan olingan) deyiladi. O&#39;zlashtirish operatoridan o&#39;ngda joylashgan operand operasion operand yoki r–kiymat deyiladi. O&#39;zgarmaslar faqatgina r–kiymat bo&#39;lishi mumkin va hech qachon adresli operand bo&#39;la olmaydi, chunki dasturning bajarilishi jarayonida o&#39;zgarmas qiymatini o&#39;zgartirib bo&#39;lmaydi. 35 = x // notugri! l–kiymat esa r–kiymat bo&#39;lishi mumkin. Matematik operatorlar . C++ tilida 5 ta asosiy matematik operatorlar ko&#39;llaniladi: qo&#39;shish (+), ayirish (-), ko&#39;paytirish (*), butun songa bo&#39;lish (\) va modul bo&#39;yicha bo&#39;lish (%)(qoldiqni olish). Ishorasiz butun sonlarni ayirishda, agarda natija manfiy son bo&#39;lsa g&#39;ayrioddiy natija beradi. Ayirish natijasida butun sonni to&#39;lib qolishiga misol # include < iostream.h > int main() { unsiegned int ayirma unsisgned int kattaSon = 100; unsigned int kichikSon = 50; ayirma = kattaSon – kichikSon; cout << “Ayirma“:<< ayirma<< “ ga teng\n”; ayirma = kichikSon - kattaSon ; cout << “Ayirma“:<< ayirma<< “ ga teng\n”; endl; return 0; } NATIJA: Ayirma: 50 ga teng Ayirma: 4294967246 ga teng Butun songa bo&#39;lish va qoldiqni olish operatorlari . Butun songa bo&#39;lish odatdagi bo&#39;lishdan farq qiladi. Butun songa bo&#39;lishdan hosil bo&#39;lgan bo&#39;linmaning faqatgina butun qismi olinadi. Masalan, 21 sonini 4 ga bo&#39;lsak 5 soni va 1 qoldiq hosil bo&#39;ladi. 5 butun songa bo&#39;lishni qiymati, 1 esa qoldiqni olish qiymati hisoblanadi. Inkrement va dekrement. Dasturlarda o&#39;zgaruvchiga 1 ni qo&#39;shish va ayirish amallari juda ko&#39;p hollarda uchraydi. C++ tilida qiymatni 1 ga oshirish inkrement, 1 ga kamaytirish esa dekrement deyiladi. Bu amallar uchun maxsus operatorlar mavjuddir. Inkrement operatori (++) o&#39;zgaruvchi qiymatini 1 ga oshiradi, dekrement operatori (--) esa o&#39;zgaruvchi qiymatini 1 ga kamaytiradi. Masalan, s o&#39;zgaruvchisiga 1 qiymatni qo&#39;shmoqchi bo&#39;lsak quyidagi ifodani yozishimiz lozim. C++ //s o&#39;zgaruvchi kiymatini 1 ga oshirdik. Bu ifodani quyidagicha yozishimiz mumkin edi. s=s+1; Bu ifoda o&#39;z navbatida quyidagi ifodaga teng kuchli: s+=1; Prefiks va postfiks. Inkrement operatori ham, dekrement operatori ham ikki variantda ishlaydi: prefiksli va postfiksli. Perefiksli variantda ular o&#39;zgaruvchidan oldin (++Age), postfiksli variantda esa o&#39;zgaruvchidan keyin (Age++) yoziladi. Oddiy ifodalarda bu variantlarni qo&#39;llanishida farq katta emas, lekin bir o&#39;zgaruvchiga boshqa o&#39;zgaruvchining qiymatini o&#39;zlashtirishda ularning qo&#39;llanilishi boshqacha xarakterga ega. Perefeksli operator qiymat o&#39;zlashtirilguncha, postfiksli operator esa qiymat o&#39;zlashtirilgandan keyin bajariladi. Buni quyidagi listingdan ko&#39;rishimiz mumkin: Prefiksli va postfiksli operatorlarni qo&#39;llanishi. # include < iostream. h > int main() { int myAge = 39; int yourAge = 39; cout << “Men” << MyAge <<”yoshdaman \n”; cout << “Siz” << yourAge <<“yoshdasiz \n”; myAge++ ; // postfiksli inkrement ++yourAge; // prefeksli inkrement cout << “Bir yil o`tdi …\ n”; cout << “Men” << MyAge <<”yoshdaman \n”; cout << “Siz” << yourAge <<“yoshdasiz \n”; cout << “Yana bir yil o`tdi \n”; cout <<” Men”<< myAge++ <<“yoshdaman \n”; cout <<”Siz”<<++yourAge<<“yoshdasiz \n”; cout << “Ma`lumotlarni qaytadan” cout << “chiqaraylik \n”; cout <<” Men”<< myAge<<“yoshdaman \n”; cout <<”Siz”<<yourAge<<“yoshdasiz \n”; return 0; } NATIJA: Men 39 yoshdaman Siz 39 yoshdasiz Bir yil o`tdi … Men 40 yoshdaman Siz 40 yoshdasiz Yana bir yil o`tdi … Men 40 yoshdaman Siz 41 yoshdasiz Ma`lumotlarni qaytadan chiqaraylik Men 41 yoshdaman Siz 41 yoshdasiz Operatorlar prioriteti. Murakkab ifodalarda qaysi amal birinchi navbatda bajariladi, qo&#39;shishmi yoki ko&#39;paytirishmi? Masalan: x=5+3*8; ifodada agarda birinchi qo&#39;shish bajarilsa natija 64 ga, agarda ko&#39;paytirish birinchi bajarilsa natija 29 ga teng bo&#39;ladi. Har bir operator prioritet qiymatiga ega. Ko&#39;paytirish qo&#39;shishga nisbatan yuqoriroq prioritetga ega. Shuning uchun bu ifoda qiymati 29 ga teng bo&#39;ladi. Agarda ikkita matematik ifodaning prioriteti teng bo&#39;lsa, ular chapdan o&#39;ngga qarab ketma – ket bajariladi. Demak x=5+3+8*9+6*4 ifodada birinchi ko&#39;paytirish amallari chapdan o&#39;ngga qarab bajariladi 8*9=72 va 6*4=24. Keyin bu ifoda soddaroq ko&#39;rinish hosil qiladi. x=5+3+72+24 Endi qo&#39;shishni ham xuddi shunday chapdan unga qarab bajaramiz: 5+3=8; 8+72= 80; 80+24=104; Lekin, barcha operatorlar ham bu tartibga amal qilmaydi. Masalan, o&#39;zlashtirish operatori o&#39;ngdan chapga qarab bajariladi. Ichki qavslar Murakkab ifodalarni tuzishda ichki qavslardan foydalaniladi. Masalan, sizga sekundlarning umumiy soni keyin esa barcha qaralayotgan odamlar soni, undan keyin esa ularning ko&#39;paytmasini hisoblash kerak bo&#39;lsin. TotalPersonSeconds=((NumMinutesToThink+ NumMinutesToType)*60*(PeopleInTheOffice+ PeopleOnVocation )) Bu ifoda quyidagicha bajariladi. Oldin NumMinutesToThink o&#39;zgaruvchisining qiymati NumMinutesToType o&#39;zgaruvchisi qiymatiga qo&#39;shiladi. Keyin esa hosil qilingan yig&#39;indi 60 ga ko&#39;paytiriladi. Bundan keyin PeopleInTheOffice o&#39;zgaruvchi qiymati PeopleOnVocation qiymatiga qo&#39;shiladi. Keyin esa sekundlar soni kishilar soniga ko&#39;paytiriladi. Munosabat operatorlari Bunday operatorlar ikkita qiymatni teng yoki teng emasligini aniqlash uchun ishlatiladi. Taqqoslash ifodasi doimo true (rost) yoki false (yolg&#39;on) qiymat qaytaradi. Munosabat operatorlarining ko&#39;llanilishiga oid misol 4.1. jadvalda keltirilgan. Munosabat operatorlari. Nomi Operator Misol Qaytaradigan qiymat Tenglik == 100==50 50==50 false true Teng emas != 100!=50 50!=50 true false Katta > 100>50 50>50 true false Katta yoki teng >= 100>=50 50>=50 true true Kichik < 100<50 50<50 true false Kichik yoki teng <= 100<=50 50<=50 false true I F operatori Odatda dastur satrma–satr tartib bilan bajariladi. If operatori shartni tekshirish (masalan, ikki o&#39;zgaruvchi tengmi) va uning natijasiga bog&#39;liq ravishda dasturni bajarilish tartibini o&#39;zgartirish imkonini beradi. If operatorining oddiy shakli quyidagi ko&#39;rinishdadir: if (shart) ifoda; Qavs ichidagi shart ixtiyoriy ifoda bo&#39;lishi mumkin. Agarda bu ifoda false qiymatini qaytarsa undan keyingi ifoda yoki blok tushirib qoldiriladi. Agarda shart true qiymat qaytarsa navbatdagi ifoda bajariladi. Quyidagi misolni qaraymiz: If (kattaSon>kichikSon) KattaSon=kichikSon; Bu erda kattaSon va kichikSon o&#39;zgaruvchilari taqqoslanayapti. Agarda kattaSon o&#39;zgaruvchisi qiymati katta bo&#39;lsa, bu navbatdagi qatorda unga qiymat sifatida kichikSon o&#39;zgaruvchisining qiymati o&#39;zlashtiriladi. if operatorida figurali qavs ichiga olingan ifodalar blokini ham ishlatish mumkin. If (shart) { - ifoda - ifoda - ifoda } Quyida ifodalar blokining qo&#39;llanilishiga oid misol keltirilgan if(kattaSon>kichikSon) { kattaSon=kichikSon cout<<”kattaSon:”<<kattaSon << “/n”; cout<<”kichikSon:”<<kichikSon<< “/n”; } Bu holda kattaSon o&#39;zgaruvchisiga nafaqat kichikSon o&#39;zgaruvchisi o&#39;zlashtirilayapti, balki ekranga bu haqida axborot ham chiqarilayapti. Munosabat operatorining qo&#39;llanilishi orqali tarmoqlanishga misol munosabat operatori // bilan birgalikda if instruksiyasining // ko&#39;llanilishi namoyish etilgan # include <iosrteam.h> int main( ) { int BuxoroGol, PaxtakorGol; cout<<“Buxoro komandasi kiritgan to`plar” << “sonini yozing:”; cin >> BuxoroGol; cout<<“Paxtakor komandasi kiritgan” << “to`plar sonini yozing:”; cin >> PaxtakorGol; cout << “\n”; if ( BuxoroGol>PaxtakorGol) cout << “Yashasin Buxoro!\n” if (BuxoroGol < PaxtakorGol) { cout << “Yashasin PaxtakorGol \n” cout << “Bugun Toshkentda bayram!\n”; } if (BuxoroGol==PaxtakorGol) { cout << “Durrangmi? Yo-oq? Bo`lishi”<< “ mumkin emas \n”; cout <<“Paxtakorning kiritgan to`plari” << “haqida ma`lumotni qaytadan yozing\n” cin >> PaxtakorGol; if (BuxoroGol>PaxtakorGol) { cout<<“Buxoro yutishini oldindan bilgan” <<“ edim! Shuning uchun qayta so`radim\n”; cout<< “Yashasin Buxoro!”; if (BuxoroGol<PaxtakorGol) { cout<<“Paxtakor yutishini oldindan bilgan” <<“ edim! Shuning uchun qayta so`radim\n”; cout<< “Yashasin Paxtakor!”; cout << “Bugun Toshkentda bayram!\n”; if (BuxoroGol==PaxtakorGol) cout<<“Qoyil! Haqiqatan ham during ekan\n”; } cout<<“\n Ma`lumotingiz uchun rahmat\n”; return 0; } NATIJA: Buxoro komandasi kiritgan to`plar sonini yozing:3 Paxtakor komandasi kiritgan to`plar sonini yozing:3 Durrangmi? Yo-oq? Bo`lishi mumkin emas Paxtakorning kiritgan to`plari haqida ma`lumotni qaytadan yozing: 2 Buxoro yutishini oldindan bilgan edim! Shuning uchun qayta so`radim Yashasin Buxoro! ELSE kalit so&#39;zi Dasturlarda ko&#39;p hollarda biror bir shartning bajarilishiga (ya&#39;ni bu shart true qiymat qaytarsa) bog&#39;liq ravishda bir blok, uning bajarilmasligiga asosan esa (ya&#39;ni bu shart false qiymat qaytarsa) boshqa bir blokning bajarilishi talab qilinadi. 4.3. – listingda birinchi tekshirish (BuxoroGol>PaxtakorGol) true qiymat qaytarsa ekranda bir xabar, false qiymatida esa boshqa bir xabar chiqariladi. Bunday masalalarni yuqorida ko&#39;rsatilgan usul, ya&#39;ni qator shartlarni tekshirish uchun bir nechta if operatorini qo&#39;llash orqali hal qilish mumkin, lekin bu tushunish uchun biroz murakkabroqdir. Dasturning soddaligini ta&#39;minlash uchun else kalitli so&#39;zidan foydalanish mumkin. If (shart) Ifoda; Else Ifoda; else kalitli so&#39;zining ishlatilishi. If va else kalit so&#39;zlarini // ishlatilishiga oid misol # include <iostream.h> int main() { int BirinchiSon, IkkinchiSon; cout << “Katta sonni kiriting: cin >> BirinchiSon; cout<<“\n Kichik sonni kiriting:”; cin >> IkkinchiSon; if (BirinchiSon > IkkinchiSon) cout << “\n Rahmat! \n”; else cout << “\n Ikkinchisi katta son-ku!”; return 0; } NATIJA: Katta sonni kiriting: 10 Kichik sonni kiriting: 12 Ikkinchisi katta son - ku! if operatori orqali murakkab konstruksiyalarni hosil qilish If–else konstruksiyasida ifodalar blokida ixtiyoriy operatorlarni ishlatishda hech qanday chegara yo&#39;q. Shu jumladan, ifodalar bloki ichida yana if–else operatorlarini ishlatish mumkin. Bu holda bir nechta if operatoridan iborat ichma – ich konstruksiya hosil bo&#39;ladi. if (1–shart) { if (2–shart) 1–ifoda else { if (3–shart) 2–ifoda else 3–ifoda } } else 4–ifoda; Ushbu bir nechta if operatoridan tashkil topgan konstruksiya quyidagi tartibda ishlaydi: agarda 1–shart va 2–shart rost bo&#39;lsa 1–ifoda bajariladi. Agarda 1–shart rost va 2–shart yolg&#39;on natija qaytarsa, u holda 3–shart tekshiriladi va agarda bu shart rost bo&#39;lsa 2–ifoda, yolg&#39;on bo&#39;lsa esa 3–ifoda bajariladi. Va eng oxiri, agarda 1–shart yolg&#39;on bo&#39;lsa 4–ifoda bajariladi. Bunday murakkab konstruksiyaga misol keltirilgan. if operatori ichki bo&#39;lgan murakkab konstruksiya If operatori ichki // bo&#39;lgan murakkab konstruksiyaga misol # include < iostream.h> { // Ikkita son kiritamiz.Ularni BirinchiSon //va IkkinchiSon o&#39;zgaruvchilariga beramiz //Agarda KattaSon kiymati KichikSon // kiymatidan katta bo&#39;lsa katta son //kichigiga koldiksiz bo&#39;linishini tekshira- // miz. Agarda u koldiksiz bo&#39;linsa ular //teng yoki teng emasligini tekshiramiz. int BirinchiSon, IkkinchiSon; cout<<“Ikkita son kiriting.\n Birinchisi: ”; cin >> BirinchiSon; cout << “\n Ikkinchisi: cin >> IkkinchiSon;; cout << “\n\n; if (BirinchiSon>=IkkinchiSon;) if ( (BirinchiSon%IkkinchiSon)==0) { if (BirinchiSon==IkkinchiSon;) cout<< “Ular bir – biriga teng!\n”; else cout<< “Birinchi son ikkinchisiga”<< “karrali!\n”; } else cout<<“Ikkinchi son katta!\n” return 0; } NATIJA Ikkita son kiriting Birinchisi: 9 Ikkinchisi: 3 Birinchi son ikkinchisiga karrali! Mantiqiy operatorlar Dasturlashda bir emas balki bir nechta shartli ifodalarni tekshirish zaruriyati juda ko&#39;p uchraydi. Masalan, x o&#39;zgaruvchisi y o&#39;zgaruvchisidan, y esa o&#39;z navbatida z o&#39;zgaruvchisidan kattami sharti bunga misol bo&#39;la oladi. Bizning dasturimiz mos amalni bajarishdan oldin bu ikkala shart rost yoki yolg&#39;onligini tekshirishi lozim. Quyidagi mantiq asosida yuqori darajada tashkil qilingan signalizasiya sistemasini tasavvur qiling. Agarda eshikda signalizasiya o&#39;rnatilgan bo&#39;lsa VA kun vaqti kech soat olti VA bugun bayram YoKI dam olish kuni BO&#39;LMASA polisiya chaqirilsin. Barcha shartlarni tekshirish uchun C++ tilining uchta mantiqiy operatori ishlatiladi. Mantiqiy operatorlar Operator Belgi Misol VA && 1ifoda && 2ifoda YoKI || 1ifoda||2ifoda INKOR ! !ifoda Mantiqiy ko&#39;paytirish operatori Mantiqiy ko&#39;paytirish operatori ikkita ifodani hisoblaydi, agar ikkala ifoda true qiymat qaytarsa VA operatori ham true qiymat qaytardi. Agarda sizning qorningiz ochligi rost bo&#39;lsa VA sizda pul borligi ham rost bo&#39;lsa siz supermarketga borishingiz va u erdan o&#39;zingizga tushlik qilish uchun biror bir narsa xarid qilishingiz mumkin. Yoki yana bir misol, masalan, if(x==5)&&(y==5) mantiqiy ifodasi agarda x va u o&#39;zgaruvchilarini ikkalasining ham qiymatlari 5 ga teng bo&#39;lsagina true qiymat qaytaradi. Bu ifoda agarda o&#39;zgaruvchilardan birortasi 5 ga teng bo&#39;lmagan qiymat qabul qilsa false qiymatini qaytaradi. Mantiqiy ko&#39;paytirish operatori faqatgina o&#39;zining ikkala ifodasi ham rost bo&#39;lsagina true qiymat qaytaradi. Mantiqiy ko&#39;paytirish operatori && belgi orqali belgilanadi. Mantiqiy qo&#39;shish operatori Mantiqiy qo&#39;shish operatori ham ikkita ifoda orqali hisoblanadi. Agarda ulardan birortasi rost bo&#39;lsa mantiqiy qo&#39;shish operatori true qiymat qaytaradi. Agarda sizda pul yoki kredit kartochkasi bo&#39;lsa, siz schyotni to&#39;lay olasiz. Bu holda ikkita shartning birdaniga bajarilishi: pulga ham va kredit kartochkasiga ham ega bo&#39;lishingiz shart emas. Sizga ulardan birini bajarilishi etarli. Bu operatorga oid yana bir misolni qaraymiz. Masalan, if(x==5)||(y==5) ifodasi yoki x o&#39;zgaruvchi qiymati, yoki u o&#39;zgaruvchi qiymati, yoki ikkala o&#39;zgaruvchining qiymati ham 5 ga teng bo&#39;lsa rost qiymat qaytaradi. Mantiqiy inkor operatori Mantiqiy inkor operatori tekshirilayotgan ifoda yolg&#39;on bo&#39;lsa true qiymat qaytaradi. Agarda tekshirilayotgan ifoda rost bo&#39;lsa inkor operatori false qiymat qaytaradi. Masalan, (if!(x==5)) ifodasining qiymati, agarda x o&#39;zgaruvchisi 5 ga teng bo&#39;lmasa true qiymat qaytaradi. Bu ifodani boshqacha ham yozish mumkin: if(x!=5) Masalaning quyilishi va tahlili 2 ta matrisa berilgan. Ularni o&#39;zaro ko&#39;paytirib yangi matrisa hosil qilish. Bu erda 1-matrisaning ustunlar soni 2-matrisaning satrlar soniga teng bo&#39;lishi kerak. Algoritm blok-sxemasi. Algoritm dasturiiy kodi va natijalar boshlash kiritish tamom # include <iostream.h> # include <conio.h> # include <stdlib.h> # include <time.h> void main ( ) { { srand ( time (0)); int a[3][3], b[3][3],c[3][3], i, j, k; cout<<&#34;\n&#34;; cout<<&#34;Hosil bo&#39;lgan yangi matrisa elementlari&#34;; cout<<&#34;\n&#34;; for (i=0; i<3; i++) for (j=0; j<3; j++) a[i][j] = rand ( ); for (i=0; i<3; i++) for (j=0; j<3; j++) b[i][j] = rand ( ); for (i=0; i<3; i++) { for (j=0; j<3; j++) { c[i][j] = 0; cout<<&#34;\n&#34;; for (k=0; k<3; k++) c[i][j] = c[i][j] + a[i][k]*b[k][j]; cout <<&#34; c=&#34;<<c[i][j]<<&#34;\t&#34;; } cout << endl; } cout<<&#34;\n&#34;; cout<<&#34;Davom etirish uchun ixtiyoriy klavishni bosing . . .&#34;<<endl; cout<<&#34;\n&#34;; system(&#34;pause&#34;); } } Dastur ishga tusirib natija oladigan bo`lsak kompyuter ekranida quyidagini olamiz XULOSA Xulosa qilib aytganda, C++ dasturlash tili va unda o`zgarmaslar, o`zgaruvchilar toifalari, hamda ifodalar va operatorlar bilan ishlash xaqida umumiy ma’lumotlarga ega bo`ldim. Borland C++ Builder - Windows muhitida ishlaydigan dastur tuzish uchun qulay bo`lgan vosita bo`lib, komp’yuterda dastur yaratish ishlarini avtomatlashtiradi, xatoliklarni kamaytiradi va dastur tuzuvchi mehnatini engillashtiradi. Borland C++ dastur zamonaviy vizual loyihalash texnologiyasi asosida ob`ektga yo`naltirilgan dasturlash nazariyasini hisobga olgan holda tuziladi. Borland C++ Builder 6 sistemasi C++ tilining rivoji bo`lgan ob`ektga yo`naltirilgan Object C / C # dasturlash tillarini ishlatadi. Borland C++ Builder sistemasi dasturni loyihalash va yaratish vaqtini kamaytiradi, hamda Windows muhitida ishlovchi dastur ilovalarini tuzish jarayonini osonlashiradi. Men C++ dasturi strukturasi xaqida, belgilar bayoni, algoritm va dastur tushunchasi, ma’lumotlarni kiritish va chikarish operatorlari xamda dasturda ishlatiladigan toifalar, ifodalar va operatorlar hamda sinflar va funksiya bilan ishlash xaqida bilim va kunikmalarga ega bo`ldim. Foydalanilgan adabiyotlar. 1. Sh.А.Nаzirоv, R.V.Qobulоv «Оb’еktgа mo‘ljаllаngаn dаsturlаsh   » 2. Xaldjigitov A.A., Madraximov Sh. F., Adambayev U.E., Eshboyev E.A., Informatika va programmalash. T.:O`zMU, 2005, -148. 3. Гради Буч. Объектно –ориентированной анализ и проектирование с примерами приложений на С++. Невский диалект, 560 стр, 2001 г. 4. Грехем И. Объектно ориентированные методы. Принципы и практика. Вильямс. 879 стр, 2004 г. 5. Иванова Г.С. Объектно ориентированное программирование. Учебник. МГТУ им Баумана. 320 стр, 2003 г. 6. www.ziyonet.uz 7. www.tuit.uz 8. www.tuit.kf.uz 9. www.referat.uz 10. www.intuit.ru

Похожие

C++ Visual dasturlash tilida stаtistik
C++ visual dasturlash tilida sinflar tavsifi
C++ visual dasturlash tilida ko`rsatgichlar va funksiyala
C++ visual dasturlash tilida ishlatiladigan tiplar tavsifi
Delphi tilida asosiy operatorlar tavsifi