Taqlidiy modellar - Информатика и ИТ - Рефераты

Taqlidiy modellar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

607 KB

Taqlidiy modellar Reja: 1. Taqlidiy statistik modelning asosiy elementlari va modellashtirishning umumiy sxemasi 2. Jarayonlarning taqlidiy statistik modellashtirishning umumiy sxemasi 3. Mashina tajribasi va modelning to`g`riligini tekshirish 4. Taqlidiy model asosida tarmoq ilmiy-texnik jarayonini boshqarish masalasi

1. Taqlidiy statistik modelning asosiy elementlari va modellashtirishning umumiy sxemasi Jarayon va tizimlarni statistik taqlidlash usuli EXM va kompg`yuterlarni modellashtirish jarayoniga qo`llash imkoniyatlarini kengaytiradi. Taqlidiy model- lashtirish usuli sifatida ko`pdan buyon ma’lum bo`lib, tizimlarning trenajyorlari, maketlari tarzida qo`llanib kelingan. Tezkor EXM, kompyuterlarning yuzaga kelishi bilan taqlidiy modellashtirish usuli murakkab tizimlar va jarayonlarni ilmiy tadqiq qilish usuliga aylandi. Taqlidiy model modellashtirilayotgan tizimning tuzilmaviy aloqalari, mantiqi va vaqt bo`yicha funktsional ketma-ketligini EXM dasturi ko`rinishida soddalashtirib aks ettiradigan algoritmdir. SHuning uchun, taqlidiy model dinamik modellar qato-riga kiradi. Bunda modellashtirish jarayoni tenglamalarni yechish yo`li bilan emas, qaralayotgan tizim yoki jarayonni taqlidlovchi tajribalarni mashinada o`tkazish yo`li bilan olib boriladi. Taqlidiy modellashtirish-ikkita tsiklik bosqichlarni takrorlashdir: modelning algoritmini qurish va modelni mukammallashtirishni ta’minlovchi mashi-na tajribasini o`tkazish. Taqlidiy modellashtirish usulini boshqa usulni qo`llash imko-niyati bo`lmagan hollarda qo`llash mumkinligi uning ahamiyatini yanada oshiradi. Bu usulning real tajribalar o`tkazish imkoni bo`lmagan, qiyin yoki qimmat bo`lganda qo`llanish imkoniyati mavjuddir. Taqlidiy statistik model(TSM) bir qator o`zgarmas va o`zgaruvchi miqdorlarni EXM da qayta ishlash natijasida quriladi. Bu miqdorlar quyidagilar. 1. Dastlabki ma’lumotlar - taqlidlash uchun TSM ga kiritish zarur bo`lgan sonli ko`rsatkichlar va massivlar to`plami. 2. Kiruvchi miqdorlar- qiymatlari jarayon yoki tizim holatiga bog`liq bo`lmay- digan, lekin atrof-muhit va tashqi omillarning unga ta’sirini taqlidlovchi o`zgarmas va o`zgaruvchi miqdorlar to`plami. 3. Ichki miqdorlar- tadqiqotchi biror aniq masalani yechish uchun foydalan- maydigan, jarayon yoki tizimni taqlidlash uchun zarur bo`lgan, jarayon yoki tizim

holatini xarakterlovchi, aniqlovchi va unga bog`liq bo`lgan o`zgarmas va o`zgaruv-chi miqdorlar to`plami. 4. CHiquvchi miqdorlar- taqlidning borishi va natijalari haqida axborot beruvchi modelni ifodalovchi o`zgarmas va o`zgaruvchi miqdorlar to`plami. Fizik miqdorlar- jarayon yoki tizimning ma’lum xususiyatlariga va ko`rsatkich-lariga mos keluvchi miqdorlar to`plami. 6. YOrdamchi miqdorlar- taqlidiy modellashtirish jarayoniga xizmat qiluvchi, biror jarayon yoki tizimni ifodalamaydigan, TSM ning funktsional qismi uchun zarur bo`lgan o`zgaruvchi va o`zgarmas miqdorlar to`plamidir. 7. Tasodifiy bo`lmagan miqdorlar - modellashtirish jarayonida tasodifiy qiy- matlarni qabul qilmaydigan o`zgaruvchi va o`zgarmas miqdorlar to`plamidir. 8. Tasodifiy o`zgaruvchilar - TSM ning (psevdo) soxta tasodifiy sonlar generatori (STSG) yordamida ishlab chiqilgan yoki soxta tasodifiy sonlar qatnashgan almashtirishlar natijasida olingan o`zgaruvchilardir. YUqoridagi ta’riflar shartli bo`lib, bitta miqdor bir necha guruxlarga kirishi mumkin. TSM imitator-dasturga kiritiladigan formula, massiv ko`rinishidagi har xil funktsional bog`lanishlar va tasodifiy miqdorlarning taqsimotlaridan ham foydalanadi. Bu bog`lanishlar modelning kiruvchi, ichki va chiquvchi xususiyatlari rolini o`ynashi mumkin. Modelning bosishga chiqariladigan chiquvchi miqdorlari ichida modellashtirish natijalari va modellashtirilayotgan jarayon samaraliligini baholovchi, samaradorlik ko`rsatkichlari ajratib olinadi. Samaralilik ko`rsatkichlari vaqtning tasodifiy funktsiyasi y(t) ko`rinishida bo`lib, aniq texnologik, fizik- mexanik yoki iqtisodiy jarayonni aks ettiruvchi ichki o`zgaruvchilar bazasida shakllanadi. Samaradorlik ko`rsatkichlari sifatida amalda matematik kutilish y(t), dispersiya, o`rta kvadratik chetlanish, taqsimot funktsiya, dispersiyaning spektral zichligi, korrelyatsion va o`tish funktsiyalaridan foydalaniladi.

Tizimli vaqt . Tizimli vaqt T jarayon yoki tizimning holatini vaqtning qaysi holatida turganligini ko`rsatadi. Tizimli vaqt TSM ning zaruriy elementi bo`lib hisoblanadi. Modellashtirish jarayonida T b - boshlang`ich qiymatdan T o - oxirgi qiymatgacha uzluksiz o`zgarib boradi. Mashinaning diskret hisoblash xususiyatiga moslangan diskret taqlidiy modellashtirish jarayoni  T-diskret vaqt qadami bo`yicha o`zgaradi.  T ning o`zgarish qonuni bo`yicha TSM asinxron va sinxron TSM larga ajraladi. ("hodisa bo`yicha" va "takt bo`yicha" modellashtirish). Asinxron modellashtirishda  T-tasodifiy miqdor bo`lib, oldindan noma’lum bo`ladi va taqlidlash jarayonida generatsiyalanadi. SHuning uchun,       i б i T Т Т0 tasodifiy miqdordan iborat bo`ladi. Sinxron TSM da  T-tasodifiy miqdor bo`lmay, oldindan beriladigan o`zgarmas miqdor-tizimli vaqt qadamidir. Asinxron TSM uslubi tasodifiy intervallarda bo`laklari holati tez o`zgarib turadigan tizim va jarayonlarni modellashtirishda kutilgan samarani beradi. Asinxron modellashtirish jarayonni diskretlashtirish natijasida yuzaga keladigan xatolikni bartaraf etish imkonini beradi.  T ning kichik qiymatlarida mashina vaqtining ortib ketishi va T o - T b vaqtning tasodifiy bo`lishi hisobiga modelning xatoligi ortishi asinxron modellashtirish tamoyilining kamchiligidir. Bunday xatolik  Tning o`rtacha qiymati kattalashganda yanada ortadi. Mavjud statistik usullar  T ning o`zgarmas qiymati uchun yaroqli bo`lganligi tufayli vaqt qatori realizatsiyasini statistik qayta ishlash jarayoni ham murakkablashadi. Sinxron modellashtirish tamoyilida taqlidlashning har bir taktida T vaqtga  T o`zgarmas vaqtni qo`shib boriladi. Sinxron TSM da taqlidlash tezligini  T va taktlar sonini o`zgartirish bilan o`zgartiriladi. Lekin bunda modellashtirish uslubining xatoligi ortadi. SHunga qaramay, ko`pgina uzluksiz jarayonlar va tizimlarni model-lashtirishda  T ni sharoitga mos holda tanlash hisobiga sinxron modellashtirish tamoyili qulay bo`ladi.

Ko`p tarmoqli o`zaro bog`langan tizimlarni modellashtirishda asinxron tamoyil har bir elementar tarmoq uchun alohida T k (k=1,….,m) tizimli vaqtni tanlashni taqozo etadi. Bunda tizim uchun tizimli vaqt T=min(T 1 ,……T m ) munosabatdan aniqlanadi. Buning uchun, vaqtning keyingi momentlarida jarayonning holatlarini aniqlash uchun zarur bo`lgan xususiyatlarni to`plash zarur bo`ladi. Bunda keyingi holatlar uchun zarur bo`lmagan xususiyatlar chiqarib yuboriladi. Ma’lumotlarni saqlash va almashtirish ishlari ko`p aloqali tizimlarni asinxron tamoyil bo`yicha modellashtirish jarayonini qiyinlashtiradi. Bunday masalalarni yechish uchun ko`plab dasturlar yaratilgan. Ko`p aloqali tizimlarni sinxron tamoyil asosida taqlidiy modellashtirish maqsadga muvofiqdir. 2. Jarayonlarning taqlidiy statistik modellashtirishning umumiy sxemasi Har qanday jarayon va tizim uchun TSM ni qurish bir o`lchovli yoki ko`p o`lchovli taqsimot qonuniga ega bo`lgan, modellashtirish jarayoni uchun zarur bo`lgan kiruvchi ko`rsatkichlarni aniqlashdan boshlanadi. Undan keyin(psevdo) soxta tasodifiy sonlarni hosil qiluvchi mashina yordamida tasodifiy miqdor bo`ysunadigan ko`p o`lchovli taqsimot xususiyatlarining qiymatlari hosil qilinadi. Bu qiymatlarni hosil qilish algoritmi jarayon mexanizmi haqidagi axborotlar bo`yicha TSM muallifi tomonidan ishlab chiqiladi. Olingan qiymatlar EXM yoki kompyuter xotirasida saqlanib, bu qiymatlarni hosil qilish jarayonini talab qilingan miqdordagi qiymatlar to`plangunga qadar davom ettiriladi. Modellashtirish jarayoni tizimli vaqt yordamida sinxronlashtiriladi va boshqariladi. Bitta jarayonning modellari bir-birlaridan ob’yektning elementlarini detallash-tirish va sinxron yoki asinxron modellashtirish tamoyilini qo`llash bilan farq qila-dilar. Ko`p bog`lanishli tizimlarni modellashtirishda taqlidiy modellashtirish tizim dinamikasini aks ettiruvchi tenglamalar tizimini sonli yechish masalasiga keltiriladi.

TSM qurish jarayonini o`ta detallashtirish mashina vaqtini me’yoridan ortiqcha sarflashga olib keladi. SHuning uchun, TSM ni yaratish sanoati jarayon yoki tizimni detallashtirishning ratsional darajasini tanlashdan iborat. Jarayon yoki tizimning bir qismini sinxron tamoyil asosida, bir qismini asinxron tamoyil asosida modellashtirish TSM usulini qo`llash imkoniyatlarini sezilarli darajada kengayti- radi. Bunda tizim elementlarini qanaqa tartibda modellashtirish shart-sharoitlar bo`yicha tanlanadi. (T b ,T 0 ) vaqt oralig`ida jarayon yoki tizimni bir karrali taqlidlashning umumiy sxemasi quyidagi ko`rinishda bo`ladi: 1.Dastlabki ma’lumotlarni kiritiladi. 2.Modellashtirilayotgan jarayonning dastlabki holatini aniqlanadi. Ichki va chiquvchi tasodifiy miqdorlarning dastlabki qiymatlarini hosil qilinadi. 3.Tizimli vaqtga T=T b dastlabki qiymatni beriladi. 4.  T orttirmani aniqlanadi. Jarayon yoki tizim holatining navbatdagi o`zgarish momenti T=T+  T ni aniqlanadi. 6.Modellashtirish jarayonining tugashini tekshirish: T>T 0 bo`lsa, 9- bandga, aks holda 7- bandga o`tiladi. 7.Jarayon yoki tizimning holatini o`zgartirish: zarur bo`lgan hamma almashtirishlar bajariladi, talab etilgan tuzilmaviy o`zgartirishlar kiritiladi, foydalaniladigan tasodifiy miqdorlarning qiymatlari hosil qilinadi, jarayon yoki tizimlarning keyingi holatlarini o`zgartirish uchun zarur bo`lgan qiymatlar xotirada saqlab qolinadi. 8.Taqlidlash qadamida olingan statistik ma’lumotlarni to`planadi: 4- bandga qaytiladi. 9.Taqlidlash qadamida to`plangan statistik ma’lumotlarni ishlab chiqiladi. TSM- ning bajarilgan qadami uchun samaradorlikning chiqish ko`rsatkichlarini rasmiylashtiriladi. Bu erda sxemaning ba’zi operatsiyalarini tushuntirib o`tamiz.

2-bandda EXMga boshlang`ich shartlar sifatida kiritilmagan tasodifiy miqdorlarni hisoblash va hosil qilish ishlari bajariladi. Soxta tasodifiy miqdorlarni hosil qiluvchi mashina taqsimot qonunining ko`rsatkichlari dastlabki shartlar sifatida kiritilgan tasodifiy miqdorlarni hosil qiladi yoki 2- bandda hosil qilinib, 7- bandda o`zgartiriladi. 4- bandda sinxron tamoyil bo`yicha modellashtirishda  T oldindan o`zgarmas qilib tanlab olinadi, asinxron tamoyil bo`yicha modellashtirishda esa, modellashtirilayotgan jarayon mexanizmi-ning xususiyatlari bo`yicha tasodifiy miqdor sifatida hosil qilinadi. Taqlidiy modellashtirish usuli hamma operatsiyalarni EXM yoki kompyuter yordamida avtomatik tarzda bajarishni taqazo etadi. 3. Mashina tajribasi va modelning to`g`riligini tekshirish Jarayonlar va tizimlarni taqlidiy modellashtirishda axborotlarni olishning bosh vositasi-mashina tajribasidir. Mashina tajribasining umumiy masalalari va maqsadlari yechilayotgan muammo bo`yicha aniqlanadi. Taqlidiy statistik model qurilgandan so`ng uning yaroqli yoki yaroqli emasligi mashina tajribasi yordamida tekshiriladi. Modelning yaroqliligini tekshirish modellashtirish jarayonining murakkab masalalaridan biri hisoblanadi. Agar taqlidiy statistik model ob’yektni to`g`ri aks ettirmasa, mashina tajribasining natijalari real natijalardan keskin farq qiladi. Ko`rsatilgan holatlar to`plamini ma’lum xatolik bilan aniqlanganligi modelning yaroqliligini rasmiylashtirish masalasini murakkablashtiradi. Taqlidiy statistik modelning yaroqliligini tekshirish ishlarini model va ob’yektning murakkabligi, tajriba o`tkazishning noqulayligi, modellashtirish ob’yekti tabiatining tasodifiyligi ham qiyinlashtiradi. Modellashtirish ob’yekti loyihalanayotgan paytda modelning yaroqli yoki yaroqsiz ekanligini tekshirishning umuman imkoniyati bo`lmaydi. SHuning uchun, modelning yaroqliligi mashina tajribasi yordamida tekshirib boriladi.

Mashina tajribasining statistik ishonchliligi modelni qayta qurish hisobiga ta’minlanadi. Taqlidiy statistik modelning yaroqliligini quyidagi algoritm bo`yicha tekshirish maqsadga muvofiqdir: 1) jarayon yoki tizimning statsionar holatida model va modellashtirilayotgan ob’yektning asosiy ko`rsatkichlarini solishtirish; 2) Taqlidiy statistik model bo`yicha olingan natijalarni boshqa usul yordamida qurilgan modellar natijalari bilan solishtirish; 3) Taqlidiy statistik model va modellashtirish ob’yekti dastlabki ma’lumotlarning mos kelishini tekshirish; 4) elementlarni va ularning bog`lanish tuzilmasini taqlidlash algoritmlarining to`g`riligini tahlil qilish. Taqlidiy modellashtirishda juda ko`p axborotlarni qog`ozga chiqariladi va bu holat taqlidiy modelga ishonchni orttiradi. SHuning uchun, taqlidiy modelning yaroqliligini tekshirish jarayoniga alohida ahamiyat berish zarur. Mashina tajribasining tuzilmasi quyidagi ketma-ket amallardan iborat: 1)tajriba rejasini va dastlabki ma’lumotlarni kiritish; k=1 deb qabul qilinadi; 2)tajribaning rejasi bo`yicha k- tajriba uchun kiruvchi o`zgaruvchilarning qiymatlari-ni tanlanadi; 3)kiruvchi o`zgaruvchilarning tanlangan qiymatlari bo`yicha takroriy immitatsion statistik model qurish va k- tajriba bo`yicha samarali ko`rsatkichlar uchun statistik ma’lumotlarni to`plash; 4)k=k+1 deb qabul qilinadi; k  n bo`lsa, 2- bandga, aks holda 5- bandga qaytiladi; 5)hamma tajribalar bo`yicha natijalarni olish va ularni n ta tajribalar natijalari asosida ishlab chiqish. Bu erda 3- band bitta dastlabki ma’lumot bo`yicha tasodifiy miqdorlarning har xil qiymatlarida zaruriy miqdordagi taqlidiy statistik modellar qurishni anglatadi. Bu holat natijalarining statistik ahamiyatini oshiradi. Modellarning takroriy soni tajriba o`tkazish rejasi va natijalarini ishlab chiqish rejasi bo`yicha ajratilgan mashina vaqti va statistik aniqlik nuqtai nazarlaridan aniqlanadi. Mashina tajribasi

bosqichlarining ba’zilari avtomatik tarzda, ba’zilari avtomatlashtirilgan tarzda bajariladi. 4. Taqlidiy model asosida tarmoq ilmiy-texnik jarayonini boshqarish masalasi Tarmoq ilmiy-texnika jarayonini boshqarishni ichki (endogen, boshqariluvchi) ko`rsatkichlarning o`zgarishiga bog`liq holda tashqi (ekzogen, boshqaruvchi) o`zga-ruvchilarning o`zgarishini aks ettiruvchi taqlidiy model ko`rinishida ifodalaymiz. Boshqarish jarayonini taqlidiy modellashtirish qaralayotgan tarmoq uchun endogen va egzogen o`zgaruvchilarni aniqlashdan boshlanadi. Ekzogen o`zgaruvchilar sifatida, ishlab chiqarish hajmi, tovar-mahsulot, toza mahsulot, mexnat unumdorligi, iqtisodiy samara(foyda) va ishning sifati tanlanadi. Endogen o`zgaruvchilar sifatida esa kompleks mexanizatsiyalash, avtomatlashtirish va texnologiyalar, avtomatlashtirish jixozlari tarkibi, ishlab chiqarishning moddiy sig`imi va energiya bilan ta’minlanganligi ko`rsatkichlarni tanlaymiz. Masalaning bunday qo`yilishida taqlidiy model ishlab chiqarishning mexanizatsiyalashtirilganligi, energiya bilan ta’minlanganligi va moddiy sig`imi bo`yicha ishlab chiqarish samaradorligi va ishning sifatini baholaydi. Model qurish uchun dastlabki ma’lumotlarni shunday guruxlash zarurki, har-bir ekzogen o`zgaruvchiga endogen o`zgaruvchilarni bir xildagi birikmalari mos kelsin. 4.1- jadvalda texnologik jarayonlarni boshqarish bo`yicha ma’lumotlar keltirilgan. Taqlidiy model alohida texnologiyalar(quyuvchi ishlab chiqarish, lazer texnologiyasi, metallarga bosim bilan ishlov berish, plastmassani qayta ishlash) bo`yicha ham butun tarmoq bo`yicha ham quriladi(4.1- jadval). 4.1- jadval bo`yicha quyidagicha funktsional bog`lanishlar o`rnatiladi:

        , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 5 4 3 2 1 4 4 5 4 3 2 1 3 3 5 4 3 2 1 2 2 5 4 3 2 1 1 1           t x x x x x f y t x x x x x f y t x x x x x f y t x x x x x f ybunda t-vaqt omili. Umumiy holda:       , ,...., , ,..... , ......... .......... .......... .......... ,...., , ,..... , ,...., , ,..... , 1 2 1 1 2 1 2 2 1 2 1 1 1       n n n n n n n n t t x x x f y t t x x x f y t t x x x f y (1) Ko`pincha model                              n i ii n i ii m n i ii n i ii n i ii n i ii tc xc с y tb xb b y ta xa a y 1 1 0 1 1 0 2 1 1 0 1 (2) chiziqli tenglamalar tizimi ko`rinishida qidiriladi, bunda i i i i i i c b a c b a c b a , , , , , , , , 0 0 0 - noma’lum koeffitsiyentlar; t i - vaqt(i=1,2,3,……n); n- endogen o`zgaruvchilar soni; m- ekzogen o`zgaruvchilar soni n=m bo`lganda (1) va (2) tenglamalar tizimlari yagona yechimga ega bo`ladi. Boshqarish jarayoni endogen o`zgaruvchilarga har xil qiymatlar kombinatsiyalarini berib, ekzogen o`zgaruvchilarning zarur bo`lgan qiymatlarini topishdan iboratdir. 4.1- jadval Yil Ekzogen o`zgaruvchilar (chiqishda) Endogen o`zgaruvchilar (kirishda)

Rivojlantirish varianti Tovar m ahsuloti 1000 t, u1 M ahsulot. narxi, so`m , kishi, u2 Iqt.sam arador-lik, u3 Ish sifati, u4Komplek s mexaniz a-tsiya sathi, x 1 Komple ksavtom a- tizatsiya sathi, x 2 M ateri -al sarfi, x3 M exnat energiyasi, 106, j, x4 Texnolo- giya sathi, koef, x5 1 198 0 ….. 90,40 ……. 8,62 ……. . 1,21 … … 0,79 … …. 0,14 ……. 0,092 ……. 399,6 …… 8533, 6 …… 0,447 …… 2 200 0 198 0 …. 323,94 127,60 ……. 30,91 12,17 ……. 4,32 1,70 … …. 0,94 0,85 3 … …. 0,965 0,15 ……. 0,949 0,103 ..…. 253,3 4 - ….. 1386 0 - …… 0,734 0,454 …. 3 200 0 198 0 ….. 456,89 134,37 ……. 43,59 12,82 ……. 6,10 1,79 … …. 0,96 0,86 1 … … 0,996 0,16 ……. 0,993 0,105 ….. - - ……. - - ……. 0,824 0,455 ….. 4 200 0 198 0 …. 522,59 162,16 ……. 30,78 15,47 …… 12,4 2,16 … …. 0,94 0,88 ….. 0,964 0,17 ……. 0,949 0,114 …… - - ……. - - ……. 0,732 0,461 ….. 5 200 0 198 0 ….. 1395,2 4 228,82 …….. 133,1 2 21,83 ……. 18,6 3 3,05 … ….. 0,98 0,92 … …. 1,00 0,21 …… 1,00 0,161 …. - - ……. - - ….. 0,995 0,474 …..

200 0 1967,8 4 187,7 5 26,2 7 0,99 1,00 1,00 - - 1,00 1- rasm. Tarmoqni boshqarishning taqlidiy modeli. Taqlidiy model grafik ko`rinishda alohida texnologiya yoki tarmoqni x 1 , x 2 , ……x n , t- endogen o`zgaruvchilari va y 1 , y 2 ,……y m , t- ekzogen o`zgaruvchilar aloqalari shaklida tasvirlanadi(1- rasm,  -  - bloklar). Birinchi ekzogen o`zgaruvchi uchun dastlabki ma’lumotlar matritsasi quyidagicha yoziladi:mn m m n n i m y x x x x x x y y y n x x y t M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1 2 12 11 1 12 1 1 1 2 1 1 (3) i=1, 2, ……, m.

SHunday qilib, dastlabki ma’lumotlarning matritsalari bir-birlaridan ekzogen o`zgaruvchilar y 1 , y 2 ,……, y m larning qiymatlari bilan farq qiladi.na a a ,...... , 1 0 noma’lum koeffitsiyentlar eng kichik kvadratlar usuli bo`yicha hisoblanadi:                       n j k n i ii n i iji ki ta xa a M 1 2 1 1 0 min (4) k=1,2,……….,m (4) tenglikdan noma’lum koefitsiyentlar bo`yicha xususiy hosilalarni olib, nolga tenglab, tenglamalar tizimlarini hosil qilamiz va bu tizimlardan noma’lum i i i i i i c b a c b a c b a , , , , , , , , 0 0 0 - koeffitsiyentlarning har xil kombinatsiyalarini topamiz. SHunday qilib, har bir ekzogen o`zgaruvchi uchun taqlidiy model qurish algoritmini tahlil qildik. Kompyuterda har xil holatlar uchun tekshirish operatsiya- larini bajarib, modelning yaroqliligi masalasi tahlil qilinadi. Faraz qilaylik, 2005 yilda tarmoq ko`rsatkichi(ish unumdorligining ortishi) 10% bo`lishi talab qilinsin. Buning uchun avvalo 2- jadvalning 1- variantiga mos keluvchi fond sig`imi kamroq va moddiy sarf kamroq talab etiladigan texnologiya ko`rinishlari tahlil qilinadi. Agar ko`zlangan maqsadga erishilmasa, keyingi variantlar tahlil etiladi. 4. 2- jadval Taraqqiyot V arianti Taraqqiyot mezonlari 1 2 I Ishlab chiqarish texnologik talablarni minimal darajada qondirish hisobiga kengaytirilib, rivojlantiriladi. II Ishlab chiqarish texnologik talablarni maksimal darajada qondirish hisobiga kengaytirilib rivojlantiriladi. III Ishlab chiqarish yangi texnikani joriy qilish hisobiga rivojlantiriladi. IV Ishlab chiqarish bir vaqtning o`zida texnologik talablarni minimal qondirish hisobiga kengaytirilib va yangi texnikani joriy qilib rivojlantiriladi. Ishlab chiqarish bir vaqtning o`zida texnologik talablarni

V maksimal qondirish hisobiga kengaytirilib va yangi texnikani joriy qilib rivojlantiriladi. Misol. Faraz qilaylik, eng kichik kvadratlar usulini qo`llash natijasida (2) ko`rinishdagi modellar uchun             3 3 2 2 2 4 4 2 1 5 3 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0 a a a a a a a a a chiziqli tenglamalar tizimi olingan bo`lsin. Kramer qoidasini qo`llab, a 0 =2, a 1 =-2, 1 1 а yechimlarni topamiz. Demak, izlangan taqlidiy model Y=2-2x+t ko`rinishga ega bo`ladi. O`zgaruvchilar soni 3 tadan ortiq bo`lganda taqlidiy modellashtirish usuli texnologik jarayonlarni boshqarish uchun muhim qulayliklar tug`diradi.

Похожие

Korrelyatsion modellar

O`xshashli modellar

Regression matematik modellar

Ma`lumotlarni modellashtirish turlari. Ma`lumotlar modellari. Infologik modellar. Datalogik modellar. Fizik modellar

Relyatsion modellar. Relyatsion modellar asoslari. Infologik modellardan relyatsion modellarga o`tish. Relyatsion amallar