Шахсий компьютерларнинг архитектуралари - Информатика и ИТ - Рефераты

Шахсий компьютерларнинг архитектуралари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

132.5 KB

Шахсий компьютерларнинг архитектуралари Режа: 1. Шахсий компьютерларнинг ички аппаратли воситалари. 2. Таш қ и қ урилмалар 3. Шахсий компьютерларни таш қ и аппаратли воситалари

IBM PC типидаги шахсий компьютер МП системани ананавий архитектурасига эга ва одатдаги ҳ амма функционал узеллардан иборат: процессор, доимий ва оператив хотира қ урилмалари, киритиш/чи қ ариш қ урилмаси, системали шина, манба блоки (3.1-расм). Шахсий компьютерларни архитектурасини асосий хусусиятлари, аппаратларни компановка қ илиш принципига ҳ амда аппаратли воситаларни системаларини танланган тўпламга келтиради. Компьютерни асосий узелларини функциялари қ уйидагилардан иборат [1,8,12]: – Марказий процессор – бу микропроцессор ўз ичига керакли бўлган ёрдамчи микросхемаларни ҳ амда таш қ и КЭШ хотираси ва система л и шинани контроллер и дан иборат. Кўпчилик пайтда марказий процессор системани шина билан алмашишни таъминлайди. – Оператив хотира – процессорни хотирасини адреслаштириладиган кенглигини ҳ аммасини эгаллаши мумкин. Лекин ҳ озирги шахсий компьютерларда системали хотирани стандарт ҳ ажми 64 Мбайтдан 512 Мбайт орали ғ ида. Компьютерни оператив хотираси динамик хотирали микросхемаларда бажарилади, шунинг учун регенерация қ илишни талаб қ илади. – Доимий хотира (ROM BIOS) –(BASE INPUT/OUTPUT SYSTEM) катта бўлмаган ҳ ажмга эга (64 Кбайтгача), ишга тушириш, системали конфигурациясини тушунтириш хати ҳ амда системали қ урилмалар билан ќамкорлик учун паст сатќдаги программаларга эга. - Узилиш контроллери системали магистрални аппаратли узилишини процессорли аппаратли узилишига ўзгартиради ва векторли узилишни адресини беради. Узилиш контроллерини бажарадиган режимлари (режимы функционирования) иш бошланишидан аввал процессордан программали берилади.

- Хотирага тў ғ ри киришига имконияти бор контроллер ПДП. ПДП контроллери системали магистралдан сўров қ абул қ илади, уни процессорга узатади ва процессор магистралини таклиф этгандан кейин киритиш/чи қ ариш қ урилмаси ва хотира орали ғ ида қ ийматларни узатишни амалга оширади. ПДП контроллерини ҳ амма ишлаш режимлари, иш бошланишидан аввал процессордан программа берилади. Компьютерга ўрнатилган узилиш ва ПДП контроллерлари қ ўлланиладиган кенгайтириш платаларини аппаратларини сезиларли соддалаштиради. – Регенерация контроллери. Шина бўйича махсус регенерация циклини ўтказиш усули билан оператив динамик хотирадаги маълумотларни даврий янгилаб туриш вазифасини бажаради. – қ ийматлар байтини ўрнини алмаштириш (ўрнига қ ўйиш) 16 ва 8 – разрядли қ урилмалар орасида қ ийматларни алмашинишига ёрдам беради, алоќида байтларни ёки бутун сўзни узатишни ташкил қ илади.Марказий процессор ПДП Контроллери Регенерация контроллери Узиш контроллери қ ийматлар байтлар и ни жо йлаштири ш Кенгайиш платаси Кенгайиш платаси Оператив хотира Доимий хотира Таймер счетчиги ва ха қ и қ ий ва қ т соати Кириш / чи қ ариш системали қ урилмалари… 3.1-расм. IBM PC типли шахсий компьютернинг архитектураси.

– ҳ а қ и қ ий ва қ т соати ва таймери (счётчик) - бу ички ва қ тни ва кунларни назорат қ илиш қ урилмасидир, булардан таш қ ари ва қ т орали қ ларини программали ушлаш, частотани программали бериш ва бош қ а вазифаларни бажаради. – Системали киритиш/чи қ ариш қ урилмаси – бу қ урилма компьютерни ишлаши хамда стандарт бўлган таш қ и паралел ва кетма–кет интерфейслар билан муло қ от қ илиш учун қ ўлланилади. – Кенгайтириш платалари – бу платалар системали магистрални слотларига ўрнатилади ва компьютерни ОХ қ хамда киритиш/чи қ ариш қ урилмаси бўлиши мумкин. Бу платалар программали алмашиш, узилиш ва ПДП режимларида бош қ а қ урилмалар билан шина бўйича қ ийматларни алмашиши мумкин. Процессорни подсистемаси Хотира подсистемаси Хисоблаш машинасининг системали ядроси Переферия курилмаси Диск под - системаси Видео - монитор Телекоммуникация подсистемаси КЕШ хотираси Лока л шинали буфери Системали шинанинг шифратори М хотира шинаси S системали шина Хисоблаш машинаси буфер Хотирага тугри кириш подсисте - маси Узиш под - системаси Клавиатур - адан бошка - риш подсис - темаси Системали переферия Таймер счетчикларни подсистема си СМО S хотирасини подсистемаси /РВ соати 3 . 2 - расм. IBM PC AT нинг архитектураси ва КЕШ хотираси билан

Бош қ а турдаги шахсий компьютернинг структурали схемаси, 3.3- расмда келтирилган. Тактли импулслар генератори электр импулслари кетма-кетлигини ишлаб чи қ аради . Шахсий компютернинг асосий блоклари ва уларнинг вазифалари. - Ишлаб чи қ арилаётган импулсларнинг частота си машинанинг тактли частотасини ани қ лайди. - қ ўш ни импулслар орасидаги ва қ т орали ғ и машинани иш тактини аниšлайди.

Ало š а каналиМатематик сопроцессор Асосий хотира Таш қ и хотира Микро - процес - сор Доими й эслаб қ олувч и қ урилм а (ДЭ ққ ) Тезкор эслаб қ олувч и қ урилм а (ТЭ ққ ) қ атти қ мсагни т дискда ги йиђувч и ( қ МДЙ ) Эгилув чи магнит дискда ги йиђувч и (ЭМДЙ ) Тактли импульс- лар генерато - ри қ МДЙ адап- тери ЭМДЙ адап - тери Тай - мер Системали шина Видео адаптер Принтер адаптер и Таъминот манбаи Тармо қ адапте ри Видео монитор (дисплей) Босиш қ урилма си (принтер )Интер - фейслар тизими Клавиатура интер фейси Клавиатура 3.3 - расм . Шахсий компьютернинг структурали схемаси .

Шахсий компьютерларнинг ички аппаратли воситалари. Микропроцессор [5,7,9,11,12]. Микропроцессор (МП). Микропроцессор ШК нинг марказий блоки бўлиб, у ма шинанинг барча блоклари ишини бош қ ариш ҳ амда ахборот устида арифметик ва манти қ ий амалларни бажариш учун мўлжалланган. Тизимли шина. Тизимли шина — компютернинг асосий интерфейсли тизими бўлиб, у компьютернинг барча қ урилмалари орасидаги ўзаро ула нишни ва алоқани таъминлайди. Тизимли шина қ уйидагиларни ўз ичига олади:  қ ийматларнинг кодли шинаси ( Қ КШ), у операнд сонли коди нинг (машина сўзи) ҳ амма разрядларини параллел узатиш учун симлар ва улаш схемаларини ўз ичига олади;  адреснинг кодли шинаси (АКШ), у асосий хотира ячейкалари нинг ва таш қ и қ урилма киритиш-чи қ ариш портларининг адреслари кодининг ҳ амма разрядларини параллел узатиш учун симлар ва ула ниш схемаларини ўз ичига олади;  кўрсатмаларнинг кодли шинаси (ККШ), у машинанинг ҳ амма блокларига кўрсатмаларни (бош қ арувчи сигналларни, импульсларни) узатиш учун симлар ва уланиш схемаларини ўз ичига олади;  таъминот (ток) шинаси, у энерготаъминот тизимига ШК нинг блокларини улаш учун симлар ва уланиш схемаларини ўз ичига олади. Тизимли шина ахборотни учта йўналишда узатилишини таъминлайди: 1. Микропроцессор билан асосий хотира орасида:( богланишлар кетма-кетликлари).

2. Микропроцессор билан таш қ и қ урилмаларнинг киритиш - чи қ а риш портлари орасида: 3. Асосий хотира билан таш қ и қ урилмаларнинг киритиш-чи қ ариш портлари орасида (хотирага бевосита мурожаат қ илиш режимида). Асосий хотира . Асосий хотира (АХ) маълумотларни са қ лаш ва машинанинг бош қ а блоклари билан маълумотларни алмашиш учун мўлжалланган. АХ икки хил эслаб қ олувчи қ урилмани ўз ичига олади: доимий эслаб қ олувчи қ урилма (ДЭ ҚҚ ) ва тезкор эслаб қ олувчи қ урилма (ТЭ ҚҚ ОХ Қ ). ДЭ ҚҚ (ROM-Read Only Memory) ўзгармайдиган да стурли ва маълумотнома ахборотларини са қ лаш учун мўлжаллан ган; ўзида са қ ланаётган маълумотни фаšат тезкор ў қ иш имконини беради (ДЭ ҚҚ даги ахборотни ўзгартириш мумкин эмас). ТЭŠŠ (RAM-Random Access Memory) ШК жорий ва қ т ора ли ғ ида бажараётган, бевосита ахборот- ҳ исоблаш жараёнида қ атнаша ётган маълумотларни (дастурлар ва маълумотларни) тез ёзиш, са қ лаш ва ў қ иш учун мўлжалланган. Асосий хотирадан таш қ ари, ШК нинг тизимли платасида энергия га бођли қ бўлмаган CMOS RAM (Complementery Metall – Oxide Semiconductor RAM ) хотира ќам мавжуд бўлиб, у доимо ўзининг аккумуляторидан таъминланади; унда ШК нинг аппаратли жойлаши ши (компьютерда бор бўлган ҳ амма аппаратура) тў ғ рисидаги маълу мот са қ ланиб, бу жойлашиш тизими ҳар сафар уланганда текширилади. Таш қ и хотира. Таш қ и хотира ШК нинг таш қ и қ урилмаси бўлиб, бу қ ачондир масалани ечиш учун керак бўлиши мумкин бўлган маълумотни узо қ ва қ т са қ лаш учун ишлатилади. Хусусан, таш қ и хотирада компьютер нинг

бутун дастурий таъминоти са қ ланади. Таш қ и хотира турли хил эслаб қ олиш қ урилмаларини ўз ичига олади, лекин улардан энг кўп тар қ алгани, деярли исталган компьютерда мавжуд бўлган ва структу рали схемада кўрсатилган қ атти қ ( Қ МДЙ) ва эгилувчан магнит дисклардаги йи ғ увчилардир (ЭМДЙ) . Таш қ и хотира šурилмалари сифатида кўпинча яна оптик дискдаги йиђувчилар (CD ROM—Compact Disc Read Only Memory) ва камро қ ҳ олларда кассетали магнит лентадаги эслаб қ олувчи қ урилма лар (стриммерлар) ишлатилади. Таъминот манбаи — ШК нинг автоном ва тармо қ ли энерготаъ миноти тизимини ўз ичига олган блок. Таймер — машина ичидаги ҳ а қ и қ ий ва қ т электрон соати, у керак бўлганда, жорий ва қ т пайтини автоматик олишни таъминлайди (йил, ой , соатлар, минутлар, секундлар ва секунд улушлари). Таймер автоном таъминот манбаига — аккумуляторга уланади ва машина тармо қ дан узилганда ҳ ам ишлайверади. Таш қ и қ урилмалар ШК нинг таш қ и қ урилмалари (Т Қ ) — ҳ ар қ андай ҳ исоблаш ком плексининг му ҳ им таркибий қ исмидир, шуни айтиш етарлики, Т Қ бутун ШК нархининг 80 — 85 % ини ташкил этади. ШК нинг Т Қ , машинани таш қ и му ҳ ит: фойдаланувчилар, бош қ а риш объектлари ва бош қ а Э ҳ М лар билан ўзаро ишлашини таъминлайди.

Шахсий компьютерларни таш қ и аппаратли воситалари ШК таш қ и қ урилмаларига қ уйидагилар киради:  таш қ и эслаб қ олиш қ урилмалари (ТЭ ҚҚ ) ёки ШК нинг таш қ и хотираси;  фойдаланувчининг муло қ от воситалари;  маълумотларни киритиш қ урилмалари;  маълумотларни чи қ ариш қ урилмалари;  ало қ а ва телекоммуникация воситалари. Фойдаланувчининг муло қ от воситалари ўз таркибига видеотерми налларни (дисплейлар) ва маълумотни нут қ ли киритиш-чи қ ариш қ у рилмаларини олади. Видеомонитор (дисплей) — ШК га киритилаётган ва ундан чи қ арилаётган маълумотларни акс эттириш учун м ў лжалланган қ урилмадир. Нут қ ли киритиш-чи қ ариш қ урилмалари тез ривожланаётган мул тимедиа воситаларига киради. Нут қ ли киритиш қ урилмаси — бу турли хил микрофонли акус тик тизимлар, “товушли сич қ онлар”, масалан, одам талаффуз қ илаётган ҳ арф ва сўзларни англай оладиган, уларни идентификация қ иладиган ва кодлайдиган мураккаб дастурли таъминот. Нут қ ли чи қ ариш қ урилмаси — бу компьютерга уланган баланд гапирувчилар (динамиклар) ёки товушли колонкалар ор қ али ишлаб чи қ ариладиган, ра қ амли кодларни ҳ арф ва сўзларга ўзгартиришни ба жарадиган турли хил товуш синтезаторлари. Маълумотларни киритиш қ урилмаларига қ уйидагилар киради:  клавиатура — ШК га сонли, матнли ва бош қ арувчи ахборотни қ ўлда киритиш учун интерфейс қу рилма;

 график планшетлар (дигитайзерлар) — планшет бўйича махсус кўрсаткични (перони) ќаракатлантириш йўли билан график маълу мотларни, тасвирларни қ ўлда киритиш учун перо силжиганда унинг к оординаталари ў қ илади ва бу маълумотлар ШК га киритилади;  сканерлар (ў қ увчи автоматлар) — машинада ёзилган матнлар, графиклар, расмлар, чизмаларни қ о ғ оздаги ташувчилардан автоматик ў қ иш ва ШК га киритиш учун мулжалланган;  кўрсатиш қ урилмалари (график манипуляторлар) — график ахборот ни дисплей экранига киритиш учун курсор ќаракатини экран бўйича бош қ ариш йўли билан ва кейинчалик курсор координатини кодлаш ва уни ШК га киритиш билан (жойстик — ричаг, "сич қ онча", трекбол — гардишдаги шар, ёру ғ лик пероси ва б.);  сенсорлик экранлар — тасвирлар, дастурлар ёки буйр қ уларнинг алохида элементларини дисплейнинг полиэкранидан ШК га кири тиш учун мулжалланган қ урилмалардир. Маълумотларни чи қ ариш қ урилмаларига қ уйидагилар киради: • принтерлар — маълумотни қ огозли ташувчида қ айд этиш учун ёзувчи қ урилма; • график қ урувчилар (плоттерлар) — график маълумотни (гра фиклар, чизмалар, расмлар) ШК дан қ огоздаги ташувчига чи қ ариш учун. Ало қ а ва телекоммуникация қ урилмалари асбоблар ва автомат лаштиришнинг бош қ а воситалари билан ало қ а қ илиш учун хамда ШК ни ало қ а каналларига, бош қ а ЭКМ ва ҳ исоблаш тармо қ ларига улаш учун ишлатилади. Ю қ орида айтиб ўтилган қ урилмаларнинг кўпчилиги шартли ажра тилган гурухга — мултимедиа воситаларига мансубдир.

Мултимедиа (multimedia — кўп воситалилик) воситаси — бу ап парат ва дастур воситалари тўплами бўлиб, у одамга компьютер би лан ўзи учун табиий бўлган турли хил му ҳ итларни: товуш, видео, гр афика, матнлар, анимация ва б. ишлатиб, муло қ от қ илишни таъмин лайди. Мултимедиа воситаларига қ уйидагилар киради: маълумотларни нут қ ли киритиш ва чи қ ариш қ урилмалари; кучайтиргичли, товуш ко лонкали, катта видеоэкранли микрофонлар ва видеокамералар, акус тик ва видеотасвирга олувчи тизимлар; тасвирни видеомагнитофон дан ёки видеокамерадан олувчи ва уни ШК га киритувчи товушли ва видеоплаталар, видео ушлаб олувчи платалар; ҳ озирдаё қ кенг тар қ алган сканерлар (чунки улар компьютерга ёзилган матнларни ва расмларни автоматик киритиш имконини беради); ва нихоят, кўпин ча товушли ва видеомаълумотларни ёзиш учун ишлатиладиган, оптик дискдаги катта симли таш қ и эслаб қ олиш қ урилмалари. ШК конструкцияси. Конструкция жи ҳ атдан ШК марказий тизим блоки кўринишида бажарилган, бу блокка разъёмлар — уланиш жойлари ор қ али таш қ и қ урилмалар: хотиранинг қ ўшимча блоклари, клавиатура, дисплей, прин - тер ва б. уланади. Тизим блоки одатда ўз ичига тизим платаси, манба блоки, диск лардаги йиђувчилар, қ ўшимча қ урилмалар ва назоратчилар билан кен гайтириш платалари — таш қ и қ урилмалар адаптерларини олади. Тизим платасида (кўпинча уни бош (оналик) плата — motherboard деб аташади) ўз навбатида қ уйидагилар жойлашади:  микропроцессор;  математик сопроцессор;  тактли импулслар генератори;

 Қ Қ ва ДЭ ҚҚ модуллари (микросхемалар);  CMOS — хотира микросхемаси;  клавиатура, К МД Й ва ЭМДЙ адаптерлари;  узилишлар назоратчиси;  таймер ва б. Уларнинг ҳ аммаси бош платага разъёмлар (слотлар) ёрдамида уланади.

Адабиётлар : 1.Микропроцессоры 1-2-3 под ред. проф. Л.Н. Преснухина. М. 1986 2.Алексеенко и др. Проектирование радиоэлектронной аппаратуры на микропроцессорах. М. 1984 3.Проектирование микропроцессорных измерителных приборов и систем. В.Д. Циделко и др. Киев, Техника 1984. 2. В.В. Майоров. Гаврилов А.И. Практический курс програмирования МП систем. М. Машиностроение 1989. 5. С. Т. Хвош и др. Микропроцессоры и микро ЭВМ в системах автоматического упраления.

Похожие

Шахсий компьютерларнинг дастурий таъминоти.Дастурий таъминотнинг таснифланиши.Амалий дастурлар таъминоти

Компьютерларнинг дастурий таъминоти

Хусусий компьютерларнинг программавий таъминоти

Шахсий компютерлар

Шахсий компъютер операцион системалари