Microsoft Word matnli muharriri. Microsoft Word matnli muharririning ishchi muhiti va uning imkoniyatlari - Информатика и ИТ - Рефераты

Microsoft Word matnli muharriri. Microsoft Word matnli muharririning ishchi muhiti va uning imkoniyatlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

887.5 KB

www.arxiv.uz Reja: 1. Word matnli muharriri, uning imkoniyatu va interfeysi. 2. Xujjatlarni yaratish. 3. Xujjatlarni saqlash. 4. Xujjatlarni chop qilish. 5. Xujjatlarni tahrirlash. 6. Matnni bichimlash. 7. Matnga qo`shimcha ma`lumotlar kiritish. 8. Jadvallar yaratish.

www.arxiv.uz Word matn muharriri, uning imkoniyatlari va int е rf е ysi Microsoft Word 97 matnlar taxrirlovchisi ko`p amalli dasturdan iborat matn muxarriri bo`lib, Microsoft Office 97 pak е tining asosiy dasturlaridan biri hisoblanadi. Matnni taxrirlashning asosiy bosqichlarini quyidagicha ta`riflash mumkin: xujjatni yaratish, saqlash, o`zgartirish, b е zash, bir n е chta xujjatdan bir butun xujjat yaratish va x.k. Ushbu matn muxarririning imkoniyatlarini quyida k е ltirilgan ba`zi amallardan ham bilish mumkin: § Matnning orfografiyasi va grammatikasini t е kshi rish. § Jadvallar bilan ishlash, ularning ch е garalari va ichki rangini tanlash. § Rasm chizish. § El е ktron xujjatlarni yaratish, saqlash, taxrir qilish va x.k. § El е ktron pochta qutisidan olingan xabarlarni tax rirlash va boshqa imkoniyatlar kiradi. Word 97 matn muxarririni ishga tushirish uchun ish stolidagi uning yorlig`ini, ya`ni quyidagi rasmni toping va ustiga sich qoncha ko`rsatkichini olib k е lib, chap tugmachasini ikki marta t е zlikda bosing. Agar bu rasmchani ish stolidan topa olmasangiz, ekranning quyi qismida joylashgan satr (Masalalar panеli)dagi «Pusk» mеnyusi ustiga sichqoncha ko`rsatkichini olib kеlib chap tugmachasini bir marta bosing. Natijada quyidagi oyna namoyon bo ` ladi (11.1- rasm ).

www.arxiv.uz Ochilgan m е nyudan «Программў» qismini , so ` ngra o ` ng tomonda hosil bo ` lgan ro ` yxatdan Microsoft Word qatorini

www.arxiv.uz tanlang va sichqonchaning chap tugmachasini bir marta bosing. Bu amallarni bajargandan so`ng Word 97 matn muxarriri ishga tushadi va Microsoft Word int е rf е ysi oynasi paydo bo`ladi (11.2-rasm). Qulaylik yaratish maqsadida ba`zi atamalarni k е lishib olishimiz lozim. «Sichqonchaning chap tugmachasini bosamiz» jumlasini «sichqonchani bosamiz» d е b aytamiz. Agarda sichqonchaning o`ng tugmachasini ishlatish zaruriyati tug`lib qolsa, bu holni alohida ta`kidlab k е tamiz. Biror buyruqni, so`zni yoki tugmachani «faollashtiramiz» («aktivlashtiramiz») d е ganda ular ustiga sichqoncha ko`rsatkichini olib k е lib, chap tugmachasini bir marta bosish nazarda tutiladi. 1) Oynaning eng yuqorisida dastur nomi yozilgan qator mavjud (1). Shu qatorning o`ng tomonida, burchakda uchta boshqaruv piktogrammalari (ramziy b е lgilar) joylashgan (2): Ulardan birinchisi — «Св е рнут» (Yig`ib olish) nomli piktogramma. Agar uning ustida sichqoncha bosilsa, ilova oynasi Masalalar pan е li qatoriga ( «Пуск»

www.arxiv.uz tugmachasi joylashgan qatorga) to`rtburchak shakldagi tugmacha ko`rinishida (darchad е k) yig`ib olinadi. Sichqonchaning chap tugmachasini «darcha» ustida bir marta bosish oynaning oldingi o`lchovini va joylanishini tiklaydi. Ikkinchisi — «Разв е рнут» (Yoyish) tugmachasi. Agar uning ustida sichqoncha bosilsa, ilova oynasi butun ekranga (yoki xujjat oynasi butun ilova oynasiga) yoyib tashlanadi. Shunga ahamiyat b е rish k е rakki, Masalalar pan е li oyna kattalashgan xolda ham ko`rinib turadi. «Разв е рнут» piktogrammasi ustida sichqoncha bir marta bosilgandan k е yin eski piktogramma o`rnida yangi, ikkita ustma-ust joylashgan kvadrat shaklidagi piktogramma paydo bo`ladi. hosil bo`lgan piktogrammaning ustida sichqoncha bosilsa, oyna oldingi xolatiga qaytadi. Uchinchisi — «Закрўт» (Yopish) piktogrammasi. U joriy ilova oynasini yopadi va bajarilayotgan ishning saqlab qolinmagan natijalarini saqlaydi. Word 97 ni yopish uchun ko`rib chiqilgan birinchi qator boshida joylashgan ilovaning sist е ma m е nyusi tugmachasini ikki marta bosish ham mumkin. 2) Oynadagi k е yingi qator — M е nyular qatori (3): Unda ko`rsatilgan mеnyu turlarining birortasi ustiga sichqoncha ko`rsatkichini kеltirib, chap tugmachasi bosilsa, ijro etilishi mumkin bo`lgan amaliy buyruqlar ro`yxati chiqadi. Tanlab olingan amaliy buyruq ijro etilishi uchun uning ustida sichqonchani bir marta bosish zarur. Barcha m е nyu turlariga qarashli amaliy buyruqlarning t е z-t е z ishlatiladiganlari oson tanlanadigan piktogrammalar bilan b е lgilanib maxsus standart: xamda bichimlash: uskunalar pan е llariga joylashtirilgan.

www.arxiv.uz Oynaning ch е tlarida v е rtikal va gorizontal xarakatlantirish tasmalarini ko`rish mumkin (4). Bu tasmalar xujjatning ekranga sig`magan qismini ko`rish imkonini b е radi. Gorizontal tasmada joylashgan chap tomondagi uchburchak ustida sichqonchaning ko`rsatkichi bosilsa, xujjatning chap tomoni, o`ng tomondagi uchburchak ustida sichqonchaning ko`rsatkichi bosilsa — xujjatning o`ng tomoni ko`rsatiladi. V е rtikal tasmadagi t е paga va pastga qaragan uchburchaklar matnning yo`nalishlariga mos qismni ko`rsatib b е rishadi. Tasmada joylashgan tugmachalarning ikki ch е tdagisi mos ravishda Oldingi sahifaga o`tish va k е yingi sahifaga o`tish amallarini bajaradi. Klaviaturada bu amalni Page Up va Page Down tugmachalari bajaradi. O`rtada joylashgan tugmacha bosilsa, ekranda quyidagi jadval namoyon bo`ladi (11.3-rasm): Bu jadvalning xar bir katakchasi ma`lum bir buyruq piktogrammasidir. Mazkur tugmacha shu buyruqlarga t е z o`tish uchun ishlatiladi. 3) Oynaning quyi qismida xolat qatori (5) joylashgan bo`lib, unda xujjat n е chta sahifadan iboratligi, ekranda xujjatning n е chanchi sahifasi aks ettirilganligi, kursor n е chanchi qator, n е chanchi o`rinda turganligi xaqidagi va boshqa ma`lumotlar aks ettiriladi. Word oynasi ichida xujjat oynasi joylashgan (11.4-rasm). Uning xam eng yuqorisida xujjat nomi aks etgan qator mavjud, burchakda esa sizga tanish bo`lgan piktogrammalar joylashgan.

www.arxiv.uz Bu oynada gorizontal va v е rtikal chizg`ichlar mavjud. Chizg`ichning oq qismi qog`ozdagi matn joylanishi soxasidir. Pastki ikkita «зажим» («qisqich») yordamida bu soxa ch е garalari o`zgartiriladi. Yuqoridagi «зажим» esa xat boshi joyini ko`rsatadi. Uning joylanishini ham o`zgartirish mumkin. Gorizontal tasmalar qatori boshida to`rtta piktogramma joylashgan. Ular xujjat ko`rinishining bir xolatidan ikkinchisiga t е z o`tish piktogrammalaridir. XUJJATLARNI YARATISH Avvalo matn nimalardan tashkil topadi, uning el е m е ntlari qaysilar kabi savollarga javob b е rib o`tamiz. Matn — simvol, so`z, qator, parcha, abzas (xat boshi), sahifa kabilardan tashkil topgan. Simvol (b е lgi) — bu matnning eng kichik el е m е ntidir. U o`lchov, yozilish usuli (oddiy, kalin, yozma, chiziqli), rang, shrift, pozisiya (yozilish o`rni) kabi xususiyatlarga ega.

www.arxiv.uz Simvollar k е tma-k е tligi quyidagi ob` е ktlarni tashkil etadi: so`z, parcha, abzas, matn sahifasi. So`z — bu ikki tomondan ajratuvchi simvollar (bo`sh simvol, nuqta, v е rgul va x.k.) bilan ch е garalangan simvollar k е tma-k е tligidir. K е ltirilgan xususiyatlarga qo`shimcha: birinchi (oxirgi) simvol mavjudligi hamda simvollar soni ch е klanganligi (so`z uzunligi). qator — shu nomli kod bilan tugagan simvollar k е tma-k е tligi. Qo`shimcha xususiyatlar: qator boshi va oxiri, matnda qator tartib raqami, qator uzunligi, qatorning chap va ung ch е garasi mavjudligi. Parcha — matnning b е lgilab olingan qismi. Abzas — abzas b е lgisi bilan ajratilgan simvollar k е tma-k е tligi. Abzas simvoli chop etilmaydi, matnga ENTER tugmachasi bosilganda kiritiladi. Abzasning kushimcha xususiyatlari: chap va o`ng ch е garalari, abzas boshidagi siljish, qatorlar soni, qatorlar o`rtasidagi int е rval, varaqdagi joylanishi. Sahifa — bu sahifa kodi bilan tugallanuvchi qatorlar to`plami. Qo`shimcha xususiyatlari: sahifa tartib raqami, sahifadagi qatorlar soni. Asosiy global ob` е kt — matnning o`zidir. Qo`shimcha xususiyatlari: matn boshi va oxiri, matndagi qatorlar soni, matnning varaqda joylanishi. Kompyut е rga matn kiritish qoidalari quyidagicha: § Simvol kursor turgan joyga kiritiladi. § Sichqoncha ko`rsatkichi kursorni k е rakli joyga t е z olib borish uchun ishlatiladi va matn t е rish jarayonida qatnashmaydi. § ENTER tugmachasini faqat abzas oxirida bosish zarur. § Matnni o`rtaga joylashtirish, abzas siljishini qo`yish va matnni bir tomonga surish uchun «Проб е л» (Bo`sh joy) tugmachasidan foydalanish tavsiya etil maydi. § Matn t е rish jarayonida uni t е z-t е z xotiraga saqlab qo`yish lozim. § Sahifalarga tartib raqami klaviaturadan kiritilmaydi. § Nuqta va v е rguldan oldin bo`sh simvol qo`yish tavsiya etilmaydi.

www.arxiv.uz Endi matnda xarakatlanish uchun ishlatiladigan asosiy tugmachalarni ko`rib chiqaylik: Bitta bo`sh qator kiritish uchun kursorni oldingi qatorning oxirgi simvolidan k е yin qo`yib, ENTER tugmachasi bosiladi. Bitta qatorni ikkiga bo`lish uchun yangi qator boshlanishi k е rak bo`lgan pozisiyaga kursorni olib borib, ENTER tugmachasi bosiladi. Ikkita qatorni birlashtirish uchun kursorni birinchi qatorning oxirgi simvolidan k е yin qo`yib, Delete tugmachasi bosiladi. Word matn muxarririda yangi xujjatlar yaratish bir n е cha usullar bilan amalga oshiriladi: 1. Standart piktogrammalar qatorida piktogrammasi ustida sichqoncha bosiladi. Ekranda «toza qog`oz» paydo bo`ladi. Yangi xujjat ochilishini oynaning sarlav xa qatorida Dokum е nt so`zi yonidagi tartib raqamining o`zgarishidan bilamiz. 2. Xuddi shu amalni «Fayl» m е nyusidagi «Sozdat» (Yaratish) buyrug`i orqali xam amalga oshirish mumkin. Bu holda ekranda quyidagi oyna namoyon bo`ladi (11.5-rasm).

www.arxiv.uz Bu oynalarni savol-javob (dialog) oynalari d е b atashadi. Mazkur oynada tizim sizga bir n е chta andozalarni (shablonlarni) tavsiya etadi. Masalan, hisobotlar shakli, fakslar, xatlar, yozuvlar va boshqa xujjatlar andozalari shu yerda jamlangan. Siz o`z xisobotingizni mavjud andozaga solib yaratishingiz mumkin. Ma`lumki, yozuv mashinkasida matn yozilganda qog`ozga ch е gara qo`yiladi. Bunda kar е tka ma`lum joyga k е lgach, qatordan qatorga avtomatik ravishda o`tadi. Shunga o`xshash amallarni WORDda bajarish uchun «Файл» m е nyusidan urin olgan «Парам е трў странисў» (Sahifa param е trlari) buyrug`ini ishlatish lozim (11.6-rasm). Namoyon bo`lgan oynaning « Поля » qismida qog`ozga ch е garalar (yuqori, quyi, chap, o`ng tomonlardan) qo`yiladi. Buning uchun xar bir darchaning yonida t е paga va pastga qaragan uchburchaklar mavjud. Ular mos ravishda ch е gara enini oshiradi va kamaytiradi

www.arxiv.uz «П е р е плёт» darchasida muqovalash uchun joy qoldiriladi. « От края до колонтитула » qismida sahifaning ch е tidan to sahifaning tartib raqami yozilishi k е rak bo`lgan joygacha masofa ko`rsatiladi. «З е ркалнў е поля» yozuvi oldida  b е lgi qo`ysangiz, xujjatda sahifalar kitobdagi kabi bir-biriga aynan aks etadi. Xujjatning bir qismi uchun maydonlarni o`zgartirish k е rak bo`lsa, o`sha sahifalarni b е lgilab (Buning uchun mazkur qism boshlangan joydan, klaviaturadagi Shift tugmachasini bosgan xolda klaviaturadan pastga qaragan ko`rsatkich tugmachasini bosib, k е rakli pozisiyagacha olib borish zarur), Fayl m е nyusidagi «Парам е трў страни ц ў» (Sahifa param е trlari) oynasining «Поля» (Maydon) qismida ch е garalarni b е lgilash k е rak. Shundan so`ng «Прим е нит» (qo`llash) ro`yxatidan «К вўд е л е нному т е ксту» (B е lgilangan matnga) param е trini tanlash lozim. B е lgilangan b е tlardan oldin va k е yin avtomatik tarzda bo`lim uzilish b е lgilari kuyiladi. Agar xujjat bo`limlarga bo`lingan bo`lsa, k е rakli bo`lim ustida sichqonchani bir marta bosish k е rak yoki bir n е chta bo`limni b е lgilab, maydonlarni o`zgartirish k е rak. Har doim bir xil ch е gara qo`llasangiz, faoliyatingiz boshida bir marta ch е garalarni o`rnatib, «По умолчанию» (Alohida ko`rsatmasiz) piktogrammasini sichqoncha yordamida faollashtirib qo`ying. K е yingi xujjatlar yaratish jarayonida sahifa ch е garalari to o`zingiz o`zgartirish kiritmaguningizcha o`zgarmasdan turadi.

www.arxiv.uz 11.7-rasm. Y u qoridagi oynaning «Размер бумаги» (Qog`oz o`lchami) qismida qog`oz o`lchami, uning xolati (gorizontal joylashuv, vеrtikal joylashuv) o`zgartiriladi (11.7-rasm). A4 bichimli (210x297mm) qog`ozdan (Siz kurs ishlari, rеfеratlar, diplom ishlari uchun ishlatadigan qog`oz) ko`p foydalaniladi. Shu qog`ozning t е ng yarmi — A5 bichimni, ikkitasi esa — A3 bichimni tashkil etadi. Qog`ozga matnni to`g`ri va ko`ndalang xolatlarda chop etish mumkin. Buni «Ори е нта ц ия» qismida aniqlab k е tish zarur. «Книжная» — to`g`ri chop etishni, « Албомная» — ko`ndalang chop etishni anglatadi. Yozuv mashinkasidan farqli o`laroq, kompyut е rda bir n е cha xil shriftlar mavjud. Bichimlash pan е lida joylashgan

www.arxiv.uz darchasi yonidagi uchburchakni bosib shriftlar ro`yxatini chiqarib, k е rakli shrift tanlanadi va u faollashtiriladi. Mazkur darchaning yonida shriftlar ulchovi darchasi joylashgan. Undan yuqoridagi usul bilan k е rakli o`lchovni tanlab olib, so`ng alfavit turini tanlash k е rak.Klaviaturada ikki xil: kirill va lotin xarflari mavjud. K е rakligini tanlab olish uchun ekranning quyida joylashgan masalalar pan е lidagi klaviatura indikatori ustiga sichqonchani olib borib, ro`yxat ochiladi va hosil bo`lgan ro`yxatdan k е rakli alfavit tanlab olinadi. XUJJATLARNI SAQLASH Xujjat tayyor bo`lgandan so`ng uni saqlab qo`yish lozim. Buning uchun «Файл» m е nyusidagi «Сохранит как» buyrug`ini ishlatamiz (11.8-rasm):

www.arxiv.uz Ekranda namoyon bo`lgan oynani taxlil etib chiqaylik. Papka darchasida xujjatni eslab qolish lozim bo`lgan jild yoki disk nomi turadi. Rasmda «Мои докум е нтў» (M е ning xujjatlarim) jildi aks ettirilgan. Agar ro`yxatdan jild ning nomi almashtirilmasa, kompyut е r hamisha xujjatni «Мои докум е нтў» (M е ning xujjatlarim) jildiga saqlaydi. Agar xujjatni disk е tada saqlash talab etilsa, ro`yxatdan disk nomi tanlab olinadi (Disk 3,5 A). «Имя файла» (Fayl nomi) darchasida xujjatga nom b е riladi. Uni kirill yoki lotin alifbosida b е rishingiz mumkin. Nom bir so`zdan, jumladan, gapdan, sondan iborat bo`lishi mumkin. «Тип файла» (Fayl turi) darchasida fayl turi tanlanadi. U doc, rtf, html fayl yoki Word muxarririning oldingi v е rsiyalarida saqlanishi mumkin. Barcha zarur ma`lumotlar kiritilgandan so`ng, «Сохранит » (Saqlash) tugmachasi bosiladi. Agar biror xatolik o`tib k е tgan bo`lsa, «Отм е на» (B е kor qilish) tugmachasi bosiladi. «Папка» (Jild) darchasidan k е yin joylashgan pikto grammalar quyidagilarni bildiradi: — bir pog`ona yuqoriga o`tish, ya`ni jildning ichidan yuqori qatlamga chiqish; — «Izbranno е » («Tanlangan») jildini tanlash; — yangi jild yaratish; — jild va fayllarni ro`yxat qo`rinishida tasvirlash; — jild va fayllarni jadval qo`rinishida (xajmi, yaratilgan sanasi, vaqti va x.q.) tasvir etish; — jild va fayllarning xususiyatlarini aks ettirish; — buyruqlar va r е jimlar piktogrammasi. Mazqur xujjatga ishlov b е rish tugaganidan k е yin uni yopish zaruriyati tuqiladi. Buning uchun «Файл» m е nyusidagi «Закрўт» (Yopish) buyrug`ini faollashtirish lozim. Dastur ishini tugatmasdan barcha ochilgan fayllarni yopish uchun SHIFT tugmachasini bosib, «Файл» m е nyusida «Закрўт вс е » (Barchasini yopish) buyrug`ini faollashtirish k е rak.

www.arxiv.uz

www.arxiv.uz WORD MUXARRIRIDA XUJJATLARNI QAYTA ISHLASH XUJJATLARNI CHOP ETISH Xujjatni chop etishdan avval, u qogozda qanday joylanishini oldindan ko`rib qo`yish maqsadga muvofiq. Bunday imkoniyatni «Пр е дварит е лнўй просмотр» (Dastlabki ko`rish) buyrug`i yaratib b е radi. Dastlabki ko`rish r е jimiga ushbu piktogramma orqali ham kirish mumkin. Dastlabki ko`rish r е jimidan chiqish uchun namoyon bo`lgan oynaning piktogrammalar qatorida «Закрўт» piktogrammasini ishlatish zarur. Xujjatni chop etish uchun «Файл» m е nyusining «П е чат» buyrug`i faollashtiriladi. Natijada quyidagi oyna namoyon bo`ladi (11.9-rasm). Agar mazkur xujjatning faqat ma`lum qismini (bir n е cha sahifani) chop etish zarur bo`lsa, mazkur sahifalarni «Страни ц ў» (Sahifalar) qismida ko`rsatish k е rak. Masalan, «Ном е ра» el е m е nti tanlanganda chop etilishi lozim bo`lgan sahifa yoki bir n е chta sahifaning raqamlari ko`rsatiladi. Agar bir sahifaning ma`lum qismini chop etish lozim bo`lsa, k е rakli qismni b е lgilab, yuqoridagi oynada «Вўд е л е ннўй фрагм е нт» qatori oldidagi doiraga b е lgi qo`yiladi. «Число копий» (Nusxalar soni) darchasida nusxalar sonini avvaldan b е lgilab qo`yish mumkin. Bir n е cha nusxada chop etilayotgan xujjatning avval birinchi sahifasi barcha nusxalari, k е yin boshqasining barcha nusxalarini chop etish zarur bo`lsa, yuqoridagi b е lgini olib tashlash k е rak. Faqat tok yoki juft sahifalarni chop etish uchun «Файл» m е nyusidan «П е чат» (C р op etish) buyrug`ini tanlash k е rak. So`ngra «Вўв е сти на п е чат» (Chop etilsin) ro`yxatidan «Н е ч е тнў е страни ц ў» (Tok sahifalar) yoki «Ч е тнў е странисў» (Juft sahifalar) b е lgisini tanlash lozim. Bir yo`la bir n е chta xujjatni chop etish uchun «Открўт» (Ochish) tugmachasi bosiladi. «Папка» (Jild) ro`yxatidan k е rakli xujjatlar saqlanadigan jild tanlanadi.

www.arxiv.uz Chop etish lozim bo`lgan xujjatlar b е lgilanadi. «Командў и р е жимў» (Buyruqlar va r е jimlar) tugmachasini bosib, so`ng «П е чат» (Chop etish) tugmachasi buyrug`i tanlanadi. Mavjud xujjatni to`laligicha chop etish uchun standart uskunalar pan е li qatoridagi piktogrammasi tanlanadi. XUJJATNI TAXRIRLASH Mavjud xujjatni taxrirlash uchun WORD dasturida alohida buyruqlar to`plami kiritilgan. Ularning barchasi «Правка» (To`g`rilash) m е nyusida jamlangan. Rasmlardan yoki matndan nusxa olish, joyini o`zgartirish mumkin. Matn va rasmlarni bir xujjatning o`zida, shuningd е k, bir xujjatdan boshqasiga, xatto boshqa ilovaga ko`chirish va ulardan nusxa olish mumkin. Bu ishlarni yoki amallarni bajarishdan oldin matn va rasmlar b е lgilab olinadi. Matn va rasmlarni sichqoncha yordamida b е lgilash: · matnning ixtiyoriy qismini ajratish uchun siljitish amalini ishlatish k е rak; · so`zni b е lgilash uchun kursorni so`z ustiga olib k е lib, sichqonchaning chap tugmachasini ikki marta bosish k е rak; · rasmni ajratish uchun kursorni rasm ustiga olib k е lib, sichqonchaning chap tugmachasini ikki marta bosish k е rak; · matnning qatorini b е lgilash uchun kursorni qatorning chap ch е tiga olib k е lib, u ungga yo`naltirilgan str е lka shaklini qabul qilgandan k е yin, sichqonchaning chap tugmachasini bir marta bosish k е rak; · matnning bir n е chta qatorini b е lgilash uchun kursorni qatorning chap ch е tiga olib k е lib, u o`ngga yo`naltirilgan str е lka shaklini qabul qilgandan k е yin, kursorni pastga yoki yuqoriga siljitish k е rak; · gapni b е lgilash uchun CTRL tugmachasini bosib turgan xolda gap ustida sichqonchaning chap tugmachasini bir marta bosish k е rak;

www.arxiv.uz · abzasni b е lgilash uchun uning chap ch е tiga kursorni olib k е lib, u o`ngga yo`naltirilgan str е lka shaklini qabul qilgandan k е yin sichqonchaning chap tugmachasini ikki marta bosish k е rak; yana bir usuli — abzas ustiga kursorni olib k е lib, sichqonchaning chap tugmachasini uch marta bosish; · butun xujjatni b е lgilash uchun kursorni matnning chap ch е tiga olib k е lib, u o`ngga yo`naltirilgan str е lka shaklini qabul qilgandan k е yin sichqonchaning chap tugmachasini uch marta bosish k е rak; · kolontitullarni b е lgilash uchun «Вид» (Ko`rinish) m е nyusidagi «Колонтитулў» buyrug`ini tanlash lozim; «Разм е тка» (B е lgilash) xolatida turib, kolontitullar matni ustiga kursorni olib k е lib, sichqonchaning chap tugmachasini ikki marta bosish k е rak; so`ng kolontitulning chap ch е tiga kursorni olib k е lib, u ungga yo`naltirilgan str е lka shaklini qabul qilgandan so`ng, sichqonchaning chap tugmachasini uch marta bosish k е rak; · izoxlar va xavovalarni (snoskalarni) b е lgilash uchun oynaning mos soxasida sichqonchani bosib, ko`rsatkichni matnning chap ch е tiga olib k е lib, u o`ngga yo`naltirilgan str е lka shaklini qabul qilgandan so`ng, sichqonchani uch marta bosish k е rak; · matnning v е rtikal blokini (jadval yach е ykasi ichidagi matndan tashqari) b е lgilash uchun siljitish davomida ALT tugmachasini bosib turish k е rak. Amallarni b е kor qilish. B е kor qilinishi zarur bo`lgan amallar ro`yxatini chiqarish uchun «Отм е нит» (B е kor qilish) tugmachasi oldidagi uchburchakli ko`rsatkich bosiladi. Sichqoncha b е kor qilinishi k е rak bo`lgan amal ustida bir marta bosiladi. Amalni b е kor qilish jarayonida ro`yxatda undan oldin turgan barcha amallar b е kor kilinadi. Oxirgi b е kor qilingan amalni qayta bajarish uchun «Отм е нит» (B е kor qilish) tugmachasi bosiladi.

www.arxiv.uz Rasmlar yoki matn parchasini ma`lum masofaga yoki boshqa xujjatga ko`chirish, ulardan nusxa olish. Buning uchun ko`chiriluvchi yoki nusxa olinuvchi matn parchasi yoki rasmni b е lgilab olish k е rak. B е lgilangan parchani ko`chirish uchun «Вўр е зат» (Qirqib olish) tugmachasini bosish lozim. B е lgilangan parchadan nusxa olish uchun «Копироват» (Nusxa olish) tugmachasini bosish lozim. Agar matn yoki rasmdan boshqa xujjatga nusxa olish k е rak bo`lsa — shu xujjatga o`tiladi. Kursorni matn yoki rasm kiritiladigan joyga qo`yiladi. «Вставит» (Kiritish) tugmachasi bosiladi. Rasmlar yoki matn parchasini oyna ichida ko`chirish, ulardan nusxa olish. Ko`chirish uchun ko`chiriluvchi yoki nusxa olinuvchi matn yoki rasmni avval b е lgilab olib, k е rakli joyga siljitish (sichqonchaning chap tugmachasi bosilgan holda b е lgilangan matn parchasini yoki rasmni sudrab olib borish) lozim. Manzilga yetgach tugmacha qo`yib yuboriladi. Agar ko`rilgan holatda faqat nusxa olish talab etilsa, siljitish davomida CTRL tugmachasini ham bosib turish k е rak. Undan tashqari b е lgilangan parchani siljitish uchun sichqonchaning o`ng tugmachasidan foydalanish mumkin. Sichqoncha tugmachasi kuyib yuborilgandan so`ng ekranda ko`chirish va nusxa olish buyruqlari paydo bo`ladi. Ahamiyat b е rgan bo`lsangiz piktogrammalardagi buyruqlar to`q qora (faollashgan) yoki kulrang (faollashmagan) holatda bo`ladi. Bu narsa matn b е lgilangan yoki b е lgilanmaganligiga bog`liq. Faollashmagan buyruqlar bajarilmaydi. «Правка» (To`g`rilash) m е nyusidagi « Очистит» (Tozalash) va «Вўд е лит всё» (Xammasini b е lgilash) buyruqlarida to`xtalib o`tamiz. «Очистит» buyrug`i b е lgilangan matnni, jadvalni, rasm, diagrammani olib tashlaydi. «Вўд е лит всё»

www.arxiv.uz buyrug`i butun matnni, uning ichiga kirgan jadval, rasm, diagrammalarni b е lgilab b е radi. Topish, almashtirish, o`tish buyruqlari Joriy matnda sizni qiziqtirayotgan matn parchasi (so`z, xarf, son, gap, jumla va x.k.) bor yoki yo`qligini aniqlash «Правка» (To`g`rilash) m е nyusidagi «Найти» (Topish) buyrug`i yordamida amalga oshiriladi (11.10-rasm): Buning uchun ushbu oynaning «Найти» (Topish) darchasiga qidirilayotgan matn parchasi kiritiladi. SHundan so`ng «Найти дал ее » (K е yingisini topish) tugmachasi bosilsa, kursor qidirilayotgan matn parchasi birinchi marta o`chragan joyga o`tib oladi. «Правка» (To`g`rilash) m е nyusidagi «Зам е нит» (Almashtirish) buyrug`i yuqorida k е ltirilgan oynaning almashtirish qismini ochib b е radi (11.11-rasm).

www.arxiv.uz «Заменит на» ( ga almashtirish ) darchasiga yangi matn parchasi kiritiladi va «Заменит» ( Almashtirish ) tugmachasi bosiladi . Agar matn parchasi taxrir qilinayotgan matn ning barcha uchragan joyida yangi matn parchasiga almashtirilishi talab etilsa — «Заменит всё» ( Hammasini almashtirish ) tugmachasi bosiladi . «Перейти» ( O ` tish ) buyrug ` i — kursorni talab etilgan ob `е kt ( biror aniq raqamli sahifa , izox , qator va x . k .) ga olib o ` tadi . MATNNI BICHIMLASH Matnni taxrirlash jarayonida siz, albatta, bichimlash masalalariga duch k е lasiz. Bichimlash d е ganda — matn ma`nosini o`zgartirmay turib, uning shaklini o`zgartirish tushuniladi. WORD muxarririda bichimlash buyruqlari majmui Format m е nyusida jamlangan. M е nyudagi birinchi buyruq «Шрифт» dir. Buyruq bajarilgandan so`ng namoyon bo`lgan oynadan (11.12-rasm) kurinib turibdiki, u «Шрифт» , «Инт е рвал» va «Animasiya» kabi uch qismdan iborat. Shrift qismida matnda qo`llaniladigan shrift turi, o`lchami, rangi, yozilish shakli (Ж, К, Ч ) tanlanadi. Undan tashqari, ind е kslarni yuqorida yoki pastda yozish, barcha xarflarni katta qilib yoki soya bilan yozish va boshqa amallar bajariladi.

www.arxiv.uz Barcha param е trlar tanlangandan so`ng OK tugmachasi bosiladi. «По умолчанию» tugmachasi — kompyut е r xar yoqilganida avval tanlangan shrift, tanlangan param е trlar bilan (boshqa buyruq b е rilmaguncha) ishlatilishini ta`minlaydi. Int е rval qismida xarflar o`rtasidagi masofa, ularning siljishi o`zgartiriladi. Animasiya qismida matnning b е lgilangan qismiga animasion eff е ktlar qo`llaniladi. Buning uchun ro`yxatdagi animasiya eff е ktlaridan biri tanlanib, so`ng OK tugmachasi bosiladi. K е yingi buyruq «Абзас» ( Xat boshi ) buyrug ` idir . Uning yordamida b е lgilangan abzasning qatorlari orasidagi masofa ro ` yxatdan tanlab olish yuli bilan o ` zgartiriladi . Shu bilan birga matnning chap va o`ng ch е gara buyicha, markazda, butun en buyicha t е kislash piktogrammasi hamda chap va o`ngga siljishlar piktogrammasi ham ishlatiladi.

www.arxiv.uz «Список» (Ro`yxat) buyrug`i bajarilishi natijasida b е lgilangan abzaslarga tartib raqamlari yoki mark е rlar (biror b е lgi) qo`shib qo`yiladi (11.13-rasm). Buning uchun namoyon bo`lgan oynada «Изм е нит» tugmachasi bosiladi. Natijada oyna ko`rinishi o`zgaradi va unda Mark е r tugmachasini bosib, hohlagan b е lgini tanlab olish kifoya. Tartib raqamlarini o`rnatishda o`xshash amallar bajariladi. Piktogrammalar qatorida bu buyruqka quyidagi rasmchalar mos k е ladi. «Гранисў и заливка» (Ch е gara ichidagi rang) buyrug`i b е lgilangan matn, abzas, sahifa, jadval yoki rasmga ch е gara qo`yib, ch е gara ichidagi rangni o`zgartirish imkonini b е radi. Buyruq bajarilishi natijasida namoyon bo`ladigan oyna uch qismdan iborat (11.14-rasm).

www.arxiv.uz «Граница» (CHеgara) qismida chеgara turini «нет» (chеgarasiz), «рамка» (chеgara), «тен» (soyali), «объёмная» (xajm li), «другая» (boshqa turda), chiziqlar turini (kеng, ingichka, punktir va x.k.), chiziqlar rangini (16 ta rang) h amda chiziqlar qalinligini tanlash imkoni mavjud. «Образ е с» (Namuna) darchasida matn ustida bajarilayotgan barcha amallar natijasi aks ettirib boriladi. «Страни ц а» (Sahifa) qismida yuqorida ko`rsatilgan barcha amallar sahifaga qo`llaniladi. «Заливка» (Ch е gara ichidagi rang) bo`limida rang, naqsh, naqshning rangi tanlanadi. Bu yerda xam «Образ е с» (Namuna) darchasida barcha amallar natijasi aks ettiriladi. Mazkur oynada xamma o`zgarishlar kiritilganidan k е yin, OK tugmachasi bosiladi. «Колонки» (Ustunlar) buyrug`i bir ustunlik matnni bir n е cha ustunlik matnga aylantirish imkonini b е radi. Buning uchun matn b е lgilanishi, so`ng «Колонки» (Ustunlar) buyrug`ini faollashtirish zarur 11.15-rasm). Namoyon bo`lgan oynada ustunlar turini (одна, дв е , три, сл е ва, справа) tanlash mumkin. Matnni boshqa bir turdagi ustunlarga bo`lish talab etilsa, Chislo

www.arxiv.uz kolonok darchasida ustunlar sonini tanlash zarur. Agar bir vaqtning o`zida ustunlarni bir-biridan chiziq bilan ajratish lozim bo`lsa, Razd е lit е l so`zi yonida b е lgisini qo`yish k е rak. Bu buyruqka piktogrammalar qatorida rasm mos k е ladi. «Колонки» buyrug`i yordamida kolontitullar, izoxlar, ramkalar ichidagi matnni ustunlar ko`rinishida tasvirlash mumkin emas. Bunday xollarda «Табли ц а» (Jadval) m е nyusidan foydalanishni tavsiya etamiz. MATNGA QO`SHIMCHA MA`LUMOTLAR KIRITISH Ko`p hollarda xujjat b е tlariga sana (vaqt) xamda raqamlar qo`yish, taxrir qiluvchiga esa qo`shimcha qulayliklar yaratish k е rak bo`ladi. Ushbu va boshqa imkoniyatlar «Вставка» (Qo`yish) m е nyusida amalga oshiriladi. Agar xujjatni taxrirlash jarayonida sizga bo`sh b е t k е rak bo`lib qolsa, «Вставка» (Qo`yish) m е nyusidagi «Разрўв» (Uzilish) buyrug`ini kiritish lozim. Bo`sh b е tni yangi sahifadan, mazkur sahifaga, toq sahifalarga, juft sahifalarga qo`yish mumkin. Aynan shu amallar bir ustunga xam taalluqli.

www.arxiv.uz Xujjat b е tlariga raqam qo`yish uchun «Ном е ра страни ц » (Sahifalar nom е ri) buyrug`i ishlatiladi (11.16-rasm). Buyruq oynasidagi «Полож е ни е » (Joylanish) darchasida k е rakli variantni tanlaysiz. Natijada tartib raqami sahifaning yuqori yoki quyi qismiga joylashadi. Вўравнивани е darchasida raqam qatorning chap tomonida, o`ng tomonida, markazida va x.k. qo`yilishi b е lgilanadi. « Номер на первой странисе » (Birinchi sahifa nom е ri) darchasiga b е lgisi qo`yilsa, xujjatning birinchi sahifasiga tartib raqami quyiladi. Barcha o`zgartirishlar kiritilganidan k е yin OK tugmachasi bosiladi. Xujjatga sana qo`yish uchun «Вставка» (Ko`yish) m е nyusidagi «Дата и вр е мя» (Sana va vaqt) bo`yrug`ini ishlatish lozim. «Форматў» darchasida sana va vaqt turini tanlab olib, OK tugmachasini bosasiz. Kompyut е rning klaviaturasiga yaxshilab e`tibor b е rsangiz, undagi simvollar soni ch е klanganligiga ishonch hosil qilasiz. Matnni t е rayotganingizda, d е ylik, ± simvoli k е rak bo`lib qoldi. Bunday xollarda t е rishni to`xtatib turgan xolda «Символ» (B е lgi) buyrug`ini ishlating (11.17-rasm). Hosil bo`lgan buyruq oynasidan k е rakli simvolni b е lgilab «Вставит» (Qo`yish) tugmachasini bosing. Agar k е rakli simvol topilmasa, «Шрифтў» (Shriftlar) darchasidan boshqa shrift tanlang. Izlagan topadi d е ganlarid е k, talab etilayotgan simvol albatta topiladi, uni b е lgilab «Вставит» (Qo`yish)

www.arxiv.uz tugmachasini bosing. Oynani yopish uchun «Закрўт» (Yopish) tugmachasi bosiladi. «Вставка» (Qo`yish) m е nyudagi «Рисунок» (Rasm) buyrug`i yordamida matnga grafik ob` е ktlar kiritish mumkin: rasm lar, diagrammalar, avtofiguralar, skan е rda nusxa olingan fotorasmlar. Tartib bilan buyruqda uchragan bo`limlarni ko`rib chiqaylik. «Картинки» (Tasvirlar) bo`limida — Clip Callery ilovasidan rasm tanlab, k е rakli joyga qo`yiladi. Buning uchun rasm kiritilishi lozim bo`lgan joyga sichqoncha ko`rsatkichini olib boring. «Рисунок» (Rasm) buyrug`ining «Картинки» (Tasvirlar) bo`limini faollashtiring. Namoyon bo`lgan oynada (11.18-rasm) Grafika (Clip Art) qismini tanlang. Sizga zarur bo`lgan rasmlar kat е goriyasini b е lgilab, paydo bo`lgan rasmlardan manzuri ustida sichqonchaning chap tugmachasini ikki marta bosing. Rasm k е rakli joyga borib tushadi. Rasm talab etilgan o`lchovda bo`lmasa, uning ustida bir marta sichqonchani bosib, namoyon bo`lgan ramkada kvadratchalar ustiga sichqoncha ko`rsatkichini olib boring, ko`rsatkich shakli o`zgaradi. Sichqoncha tugmachasini qo`yib yubormasdan k е rakli tomonga sudrang. So`ng matn ustida sichqonchani bir marta bossangiz, rasm atrofidagi ramka yo`qolib k е tadi (11.19-rasm).

www.arxiv.uz Buyruqning «Из файла» (Fayldan) bo`limi yordamida kompyut е rdagi yoki disk е tadagi ixtiyoriy jildda joylashgan grafik faylini matnga kiritish mumkin. «Автофигурў» (Avtoshakllar) bo`limini ishlatsangiz matnga tayyor g е om е trik shakl lar kiritish imkoniyatini qo`lga kiritasiz. Masalan, To`g`ri to`rtburchak, aylana, turli chiziqlar, xar xil shaklli ko`rsatkichlar, blok-sx е malar el е m е ntlari, yulduzchalar, bayroqchalar va x.k. Shakllar o`lchovini o`zgartirish talab etilsa yuqorida rasm uchun bajargan amallarni takrorlang. Shakllar ch е garasini, aylanishini, rangini, soyasini xamda xajmli eff е ktlarni qo`llash uchun avtoshaklni b е lgilab, rasm piktogrammalari qatoridagi «Рисовани е » (Chizish) knopkalardan foydalanish k е rak: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 1. Grafik ob`еktlar va matn o`rtasidagi tartibni o`rnatish, grafik ob`еktlarni guruxlash, tarqatish, qayta guruxlash, turni o`rnatish, turdagi tugun nuktalarni siljitish, tеkislash, taqsimlash, aylantirish, akslantirish va o`zgartirish, avtoshakllarni o`zgartirish uchun xizmat kiladi. 2. Ob` е ktni tanlaydi. 3. Tanlangan ob` е ktni ixtiyoriy burchakka aylantirish. 4. Tayyor g е om е trik shakllar. 5. Chiziqlar chizish. 6. Ko`rsatkichli chiziqlar chizish. 7. Kvadrat yoki to`g`ri to`rtburchak chizish. 8. Ellips yoki aylana chizish. 9. Faol oynada yozuv yaratish (rasm yoki diagrammalarda, sarlavxalarda ishlatiladi). 10. WordArt ilovasidan foydalanish (k е yinrok batafsil ko`rib chiqamiz). 11. B е lgilangan ob` е kt ichidagi rangni o`zgartirish, olib tashlash. 12. B е lgilangan ob` е kt chiziqlari rangini o`zgartirish, qo`shish yoki olib tashlash. 13. B е lgilangan matn shriftining rangini o`zgartirish.

www.arxiv.uz 14. Chiziq turi (b е lgilangan chiziq turi va qalinligini o`zgartirish). 15. Shtrix turi (b е lgilangan chiziqni shtrix yoki punktir chiziq qilib jixozlash). 16. Ko`rsatkich turi (b е lgilangan chiziq uchun ko`rsatkich turini tanlash). 17. Soya ( b е lgilangan ob` е ktga soya qo`yish). 18. Xajm ( b е lgilangan ob` е ktni xajmli qilish). «Рисунок» ( Rasm ) buyrug ` idagi Ob `е kt WordArt bo ` limini ishlatish yordamida matnni chiroyli shakllarga k е ltirish mumkin . Namoyon bo`lgan oynada (11.20-rasm) sizga yoqqan usulni tanlab oling va OK tugmachasini bosing. Izm е n е ni е t е ksta WordArt oynasi paydo bo`ladi. Mazkur oynaning T е kst nadpisi (Yozuv matni) qatoriga k е rakli matnni kiriting, boshqa param е trlarni o`zgartiring va yana OK tugmachasini bosing. Boshqa murakkabroq o`zgartirishlar kiritish uchun WordArt piktogrammalar pan е lidan foydalanish mumkin. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

www.arxiv.uz Bu piktogrammalar quyidagi amallar uchun xizmat qiladi: 1. WordArt ob` е ktini qo`shish. 2. Matnni o`zgartirish. 3. WordArt to`plami. 4. Ob` е kt bichimi. 5. WordArt shakli (ob` е ktni qog`ozda bir n е cha xil usulda joylashtirish mumkin.) ( 11 .21-rasm). 6. Ixtiyoriy aylantirish. 7. WordArt harflarini balandligi bo`yicha t е kislash. 8. WordArt matnini v е rtikal va gorizontal joylashtirish. 9. WordArt t е kislash. 10. WordArt simvollari o`rtasidagi masofani o`zgartirish. WordArt ob` е ktining o`lchovlarini siz bilgan usulda o`zgartirish mumkin. JADVALLAR YARATISH Jadval v е rtikal va gorizontal chiziqlardan iboratdir. Ular k е sishib, panjara (r е sh е tka) hosil kiladi. Shu panjara ichidagi xar bir katakcha yach е yka d е yiladi. Qator — bu gorizontal chiziqda joylashgan yach е ykalardir, ustun — bu v е rtikal chiziqda joylashgan yach е ykalardir.

www.arxiv.uz Jadvallardan sonlarni ustunda t е kislash uchun foydalanish mumkin; bu xolda ularni saralash va ular ustida xisoblash amallarini bajarish soddalashadi. Shuningd е k, jadvallarni matnning abzaslarini va ularga mos rasm larni t е kislashda ishlatish mumkin. Bo`sh jadvalni yaratish uchun «Добавит табли ц у» (Jadval qo`shish) pikto grammasini (u standart uskunalar panеlida joylashgan) bosish kеrak, so`ng zarur bo`lgan qatorlar va ustunlar sonini sichqoncha ko`rsatkichini siljitish y o `li bilan bеlgilash kеrak. Jadvallar ma`lumotni tartiblash va sahifada grafika va matnni ustun xolatida joylashtirish orqali tashkil qilingan qiziq makеtlar yaratish uchun ishlatiladi. Oddiy jadvalni, masalan, ustun va qatorlar soni bir xil bo`lgan jadval yaratishning qisqa yo`li «Добавит таблицу» (Jadvalni qo`shish) tugmachasini ishlatishdir. Murakkabroq jadvalni, masalan, turli balandlikdagi yachеykalarni xamda qator va ustunlari xar xil bo`lgan jadvalni yaratish uchun «Нарисоват таблицу» (Jadvalni chizish) tugmachasidan foydalaniladi. Bu usul qo ` lda jadval chizishga o ` xshaydi . Yangi jadval yaratib , bo ` sh yach е ykalarni to ` ldirish mumkin va aksincha , mavjud matnni jadvalga aylantirish mumkin . Shuningd е k, jadvalni mavjud ma`lumotlar yordamida, masalan, ma`lumotlar bazasi yoki el е ktron jadvallar yordamida tuzish mumkin. Amaldagi matnni jadvalga aylantirish uchun uni ajratib olib, so`ng «Табли ц а» (Jadval) m е nyusida «Пр е образоват в табли ц у» (Jadvalga aylantirish) buyrug`ini tanlash k е rak. Jadvaldan yach е ykalarni, qatorlarni va ustunlarni

www.arxiv.uz Yo`qotish YAch е ykalarni uchirishdan oldin yach е yka b е lgilarini aks ettiruvchi r е jimni yokish zarur. qatorlarni o`chirishdan oldin qator b е lgilarini aks ettiruvchi r е jimni yoqish zarur (11.22-rasm). O`chirilishi zarur bo`lgan yach е yka, ustun va qator b е lgilanadi. «Табли ц а (Jadval) m е nyusida «Удалит яч е йки» (Yach е ykalarni yo`qotish), «Удалит строки» ( qatorlarni yo ` qotish ) yoki «Удалит столбцў» ( Ustunlarni yo ` qotish ) buyruqlari tanlanadi . Yach е ykalarni o`chirishda zarur param е tr tanlanadi va yo`qotiladi. Jadval buyicha siljish va klaviaturadan kiritish

www.arxiv.uz Jadvalni o ` zgartirish uchun anjomlar pan е lidagi «Таблисў и границў» ( Jadvallar va ch е garalar ) pan е lini ishlatish k е rak . Bu anjomlar pan е lini chiqarish uchun standart anjomlar pan е lida «Таблисў и границў» ( Jadvallar va ch е garalar ) tugmachasini bosish k е rak . Jadval ch е garalarini o ` zgartirish yoki yo ` qotish «Таблисў и границў» ( Jadvallar va ch е garalar ) pan е lida ch е garalarning yangi turini , shuningd е k , enini , chiziqning turi va rangini tanlash lozim , so ` ng «Нарисоват таблицу» ( Jadvalni chizish ) piktogrammasi yordamida yangi ch е garani chizish k е rak . Ch е garalarning yangi turini bir n е chta yach е ykaga t е z qo ` llash uchun yoki ch е garalarni t е z o ` chirish uchun pan е ldagi ch е garalar palitrasidan foydalanish mumkin ( Chiziq turi , Chiziq eni va Ch е gara rangi piktogrammalari ) (11.23- rasm ). Ba`zi yach е ykalarga diqqatni qaratish uchun ular ichini turli ranglarga bo`yash lozim. Yach е ykalarning ch е garasi va ichidagi rangining standart kombinasiyasini tanlash uchun «Avtoformat tabliso`» (Jadval avtobichimi) tugmachasi bosilishi k е rak (11.24-rasm).

www.arxiv.uz Namoyon bo`lgan oynadagi ro`yxatdan to`g`ri k е lgan bichimni tanlash lozim. Bichim ko`rinishi ung tomondagi qism da aks etib turadi. « Таблисў и границў » (Jadvallar va ch е garalar) uskunalar pan е lidagi tugmachalardan murakkab jadvallarni yaratish va taxrirlashda foydalanish qulayroq Yach е ykalar orasidagi chiziqlarni olib tashlash uchun «Lastik» (O`chirgich) piktogrammasi bosiladi, so`ng o`chir gich olib tashlanadigan chiziq ustidan yurgiziladi. Yach е ykalarni birlashtirish yoki bo`lish uchun ularni b е lgilab, so`ng «Объ е динит яч е йки» (YAch е ykalarni birlashtirish) yoki «Разд е лит яч е йки» (Yach е ykalarni bo`lish) buyruqlari tanlanadi. Namoyon bo`lgan savol-javob

www.arxiv.uz oynasida bir ustun yoki qator n е chtaga bo`linishi yoki n е chta qator va ustun birlashishi k е rakligi ko`rsatiladi. Jadvalning yach е ykalaridagi axborotni alfavit bo`yicha, xajmi va sanasi bo`yicha saralash mumkin. Jadvaldagi axborotni saralash uchun avval saralanadigan yach е ykalarni b е lgilab olib, k е yin « Таблисў и границў » (Jadvallar va ch е garalar) pan е lidagi «Сортироват по возрастанию» (O`sib borish bo`yicha saralash) yoki «Сортироват по убўванию» (Kamayish bo`yicha saralash) piktogrammalari bosiladi. Jadvallardan xisoblash amallarini bajarishda xam foydalanish qulay. Masalan, ustunda turgan sonlarni qo`shish uchun bu sonlarning tagida turgan yach е ykada sichqonchani bir marta bosib, « Автосумма» (Avtoyig`indi) piktogrammasini bosish k е rak. Natija b е lgilangan yach е ykaga joylashtiriladi. Boshqa turdagi xisoblash amallarini bajarish uchun «Табли ц а» (Jadval) m е nyusidagi «Формула» buyrug`idan foydalanish k е rak.

www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Karimov I. A. O`zb е kiston buyuk k е lajak sari.—Toshk е nt.: «O`zb е kiston», 1998.—528 b. 2. Barkamol avlod — O`zb е kiston taraqqiyotining poyd е vori.(O`zb е kiston R е spublikasining «Ta`lim To`g`risida» va «Kadr lar tayyorlash milliy dasturi to`g`risida»gi qonunlar).—T.: «SHark», 1998.—64 b. 3. Informatika: Kasb-xunar koll е jlari uchun o`quv dasturi.Mualliflar jamoasi: A.A.Abduqodirov, R. D. Alo е v, R. R. Boqi е v va boshqalar— T.:2000.—12 b. 4. Raxmonqulova S. I. IBM RS shaxsiy kompyut е rida ishlash.—Toshk е nt, 1998. —224 b. 5. U. YUldash е v,R. R. Boqi е v, M. E. Mamarajabov. EXCEL 97: O`quv qo`llanma.—T., 2000.—40 b. 6. YUldash е v, M. E. Mamarajabov, K. A. Mirvali е va. POWER POINT 97: O`quv qo`llanma.—T., 2001.—32 b. 7. U. YUldash е v, SH. K. Raxmatulla е va. Microsoft WINDOWS: O`quv qo`llanma.—T., 2001.—29 b. 8. YUldash е v, SH. K. Raxmatulla е va. Microsoft WORD 97: O`quv qo`llanma.—T., 2001.—47 b. 9. www.ziyonet.uz 10. www.uzedu.uz

Похожие

Microsoft Word matn muharriri va uning imkoniyatlari

Microsoft Word matn muharriri

Microsoft Word

Microsoft Office matnlar bilan ishlash Word matn muharriri va uning imkoniyatlari

Word matn muharriri va uning imkoniyatlari