logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Информатика и ИТ
  4. Microsoft Word matn muharriri

Microsoft Word matn muharriri

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

108.5 KB
Скачать
www.arxiv.uz Reja: 1. MS WORD matn muharririning imkoniyatlari. 2. MS WORDning ishchi stoli tafsiloti. 3. Hujjatlar yaratish va ular bilan ishlashning asosiy qoidalari. 4. To’g’rilashning asosiy yo’riklari (hujjatni «tugrilash» menyusi yordamida tahrirlash). 5. Rasmlarni matnga kiritish . 6. Jadvallarni matn ichiga joylashtirish, jadvallar bilan ishlashniga asosiy yo’riklari. 7. Diagramma va grafiklarni matnga joylashtirish. 8. Formula qo’yish. Formulalarni ta h rirlash. 9. H ujjatni chop etish. 10. « Ma’lumotlar sistemasi » dan foydalanish. WORD ish stolini sozlash. www.arxiv.uz 1 . MS WORD matn muharririning imkoniyatlari . Foydalanuvchilar uchun dastlabki shaxsiy kompyuterlar paydo bo’lgandan buyon, ularning kundalik yumushlarini u yoki bu tartibda engillashtirib beruvchi ko’p lab dasturlar yaratildi. Ma’lumki, inson ish faoliyati davomida ko’plab matnlarni qayta ishlashiga to’g’ri keladi. Kompyuterning yaratilishi bu borada katta imkoniyatlarni ochib berdi. Masalan, Microsoft, MultiEdit va shu kabi dasturlar ish yuritishni ancha engillashtirdi. Hozirgi kunga katta-kichik firmalar turli-tuman (masalan, Microsoft, Lotus, Corel va boshqalar) dasturlarni yaratish bilan banddirlar. Biz ushbu mashg’ulotlarda eng ommaviy tarqalgan dasturlar majmui - Microsoft Office bilan tanishamiz. Zero, mazkur firma bu soxada peshqadam bo’lib turibdi. Ushbu majmua tarkibiga quyidagi dasturlar kiradi:  Microsoft Word dasturi - universal matn muharriri;  Excel elektron jadvallari;  Access ma’lumotlar bazasi sistemasini boshqarish;  Power Point hujjatlarni takdim etish mu h iti va boshqalar. YUqoridagi bugungi kunda mashxur bo’lib ketgan dasturlar nomining o’ ziyo q dastur yaratuvchilar nechogli katta vazifalarni u z oldilariga maqsad qilganliklarini ayon qilib turibdi. Darhaqiqat, har qanday hujjatni tayyorlash, ofis ishlarini yuritish, telefon nomerlarini saqlashdan boshlab balans hisobotlarini tuzishgacha bo’lgan jarayon katta mehnatlarni talab etadi. Biz Win Word yoki oddiygina WinWord haqida batafsilroq tanishamiz. Uning yordamida engilgina tashrif qog’ozlaridan tortib, toki gazetalar origanal maketigacha yoki kitob nashrlarini yaratish mumkin. Ushbu sistema haqiqiy poligrafiyada inqilob bo’ldi desak, mubolaga bo’lmaydi. Harf o’lchamlari, ularning ko’rinishi, matn rangi va foni, hujjatlarni ramkalash, rasm va fotolarni joylashtirish, matnlarni ro’yxat va jadval ko’rinishida rasmiylashtirish, murakkab hujjatlarni hosil qilish bularning hammasi foydalanuvchiga engillik beradi. Bundan www.arxiv.uz tashqari, video- va audioyozuvlar ishini yanada ko’rimliroq qilish, orfografik xatolarni avtomatik tuzatish imkonini beradi. 2. MS W ord ning ishchi stoli tafsiloti . 1. Word dasturini ishga tushirish quyidagicha amalga oshiriladi: ofis panelida Word belgisini ishlatish; «Dasturlar» menyusini «Ishga tushirish» menyusidan olib, Microsoft Word ni tanlash. 2. Word ishchi o’rnining asosiy elementlari:  Sarlavhalar paneli - birinchi panel yuqoriga, hujjat nomini saqlaydi. Sarlavhalar panelida hujjatning Sistema menyusi tugmachalari va oynalarni boshqarish tugmachalari joylashgan.  Qatorlar menyusi - ikkinchi qatlamda har bir o’z menyusiga ega menyular ro’yxati qatlami. Bu menyularni Word ning juda ko’p buyruqlari uchun ishlatish mumkin. Bu menyular «Sichqoncha»ning o’ng tugmasi orqali ishga tushiriladi. Har bir menyu funktsiyasi tafsilotlari:  «Файл» menyusi - ochish, hosil qilish, saqlash va hujjatlarni chop etish, Word dan chiqish;  «To’g’rilash» menyusi - bekor qilish, yo’qotish, nushalash, joylashtirish, matnni izlash va almashtirish, shuningdek boshqa matnga o’tish;  «Ko’rinish» menyusi - hujjatni ko’rish rejimini tanlash buyruqlari, uskunalar panelini va hujjat matni masshtabi tasvirini sozlash;  «Joylashtirish» menyusi - turli ko’rinishdagi matnlar va grafik tasvirlarni hujjat matni ichiga joylashtirish;  «Формат» menyusi - matnlar va grafiklarni formatlash (ular rangi va o’lchovini o’zgartirish);  «Сервис» menyusi - hujjatlarni tekshirish va Word dasturlarini sozlash; - «Jadval» menyusi - jadvallarni hosil qilish, to’g’rilash va formatlash;  «Oyna» menyusi - ochik hujjatlar (fayllar) oynasini tartiblash va kerakli oynani hujjatda ishlatish;  « ? » menyusi - Word dasturi bilan ishlashga doir ma’lumotlarni so’rashga xizmat qiladi. www.arxiv.uz Standart uskunalar paneli (odatda uchinchi qator) Word ning juda zarur uskunalarini o’z ichiga oladi. Har qanday uskuna « sichqoncha » ning chap tugmasi bilan ishga tushiriladi. Formatlash uskunalar panelida (to’rtinchi qator) uskunalar tugmalari joylashgan. Bu tugmalar yordamida shriftning o’lchovi, ko’rinishi (ogma, yarim to’q, tagiga chizilgan), ular tipini tanlash mumkin. CHop etilgan matnni tekislashni tanlash va ko’pgina boshqa uskunalar joylashgan. SHu erda panellar soni o’zgaruvchan ekanligini ta’kidlash foydali. Koordinata chizi g’ i - uskunalar panelidan pastroqda joylashgan, undan xat boshini ko’rish va o’rnatish uchun foydalaniladi h amda hujjat maydoni kengligi olinadi. (SHu erda bir matn misolida yuqorida aytilganlarni tushuntirish tavsiya etiladi). H ujjatning ishchi varog’i - kursor bilan oq fazo (qaerda matn hosil bo’layotganini ko’rsatadi). H olatlar paneli - ekranning eng pastki yo’li - Siz qaerda turganligingiz haqidagi axborotni chiqaradi (qaysi betda, hujjatda qancha bet bor va hokazo), bundan tashqari qandaydir menyuni chaqirganda, ayni shu menyu nima ish kilayotganini ko’rsatadi. Bundan tashqari, ishchi o’rnida vertikal aylantiruvchi yo’l (hujjatning o’ng tomoni) va gorizontal aylantiruvchi yo’l (holatlar qatori ustida) bor. Ular hujjatlar ustida harakatlanishni amalga oshiradi. Har bir yo’lda «yugurdak» bo’lib, gorizontal yo’lda o’ngdan chapga, vertikal yo’l bo’ylab esa pastdan yuqoriga harakatni ta’minlaydi. SHuningdek, u hujjatning qaysi qismi bilan ishlanayotganligini aniqlaydi. Hujjatlar bo’yicha harakatlanish operatsiyasi: a) Bir qator pastga tushib, « sichqoncha » ning chap tugmasini bosing (vertikal yo’lning past qismi); b) Bir qator yuqoriga chiqib, « sichqoncha » ning o’ng tugmasini bosing (vertikal yo’lning yuqori qismi); v) Keyingi matnga siljish – « sichqonch » aning chap tugmasini « yugurdak » tagi vertikal yo’l orqali amalga oshiriladi; www.arxiv.uz g) Avvalgi matn ekraniga o’tish « sichqoncha » ning chap tugmasini bosib, « yugurdak » usti orqali amalga oshiriladi; d) H ujjatning ma’lum qismiga o’tish uchun « sichqoncha » yordamida « yugurdak » o’sha joyga olib boriladi. «YUgurdak» Siz ishlayotgan matn qismida joylashishi lozim. e) WORD dan chiqib ketish ALT+F4 yoki «Файл» menyusida «CHiqish» buyrug’i orqali amalga oshiriladi. 3. Hujjatlar bilan ishlashning acosiy ў oidalari . WORD ishga tushishi avtomatik ravishda yangi hujjatni hosil qiladi. I. «Файл» menyusidan foydalanib (hosil qilish buyrug’i), yangi hujjatlarni hosil qilish mumkin. Istalgan shablonni qo’yish imkoniyati bor. Agar shablon ko’rsatilmagan bo’lsa, me’yordagi shablonni kompyuterning o’zi qo’yib beradi. YAngi hujjat hosil qilish uchun uskunalar panelidagi «hosil qilish» buyrug’i yoki CTRL-N tugmalari bosish orqali amalga oshirish mumkin. II. Varaq parametrlarini o’rnatish. Bu erda hamma hujjatlar tayyor bo’lgandan so’ng, aytilayotgan ketma-ketliklarni tushuntirish ma’qulroq . CHunki chop etish cho g’ ida, masalan, WORD da qog’oz o’lchovlari Siz h o h lagan parametrlarga mos kelmasligi mumkin. Betlar o’lchovini o’rnatish jarayoni:  kursorni hujjatning yuqori mo’ljallangan chegarasiga olib borib qo’yish;  Файл menyusida «Betlar Parametlari»ni tanlash;  muloqot oynasidan «qog’oz o’lchovi»ni «sichqoncha» bilan tanlash;  «qog’oz o’lchovi» satrida standart qog’oz o’lchovlarini tanlang: A4 (albom qog’ozi), AZ (ikki albom qog’ozi), A5 (albom qog’ozi yarmi);  agar Sizning qog’ozingiz nostandart bo’lsa, qog’oz kengligi va balandligini o’rnating;  «qo’llash» menyusi ushbu parametrlarni hujjatning qaysi qismiga qo’llash kerakligini ko’rsatadi. Agar ko’rsatilmasa, parametrlar hamma hujjatda ko’rsatiladi. www.arxiv.uz III . Betlarni mo’ljallash - na faqat kitoblar bilan ishlash, balki albom qog’ozlari, ya’ni faqat yuqoridan pastga emas, betni eniga ham chop etishga imkon beradi. Betlar muljallashni o’rnatish jarayoni:  «Файл» menyusidan «Betlar Parametrlari» buyrug’ini tanlash;  «qog’oz o’lchovi» yozuvi bo’yicha harakatlanish;  «Kitob» yoki «Albom» bo’yicha chap tugmada harakatlanish. Bu erda shuni ta’kidlash lozimki, qog’ozning albom bo’yicha mo’ljali ro’yxatlar, jadvallar va boshqa hujjatlarni chop etishda qo’llaniladi. CHunki ular oddiy qog’ozga sigishi kerak. IV. H ujjat maydonini o’rnatish ( ta’kidlash kerakki, bu jarayon ham hujjat tayyorlashda majburiydir). Maydon - hujjat matni muhiti. Agar maydon qatnashmasa, u nolga teng, bunday hujjatni chop etish mu mkin emas .  «Maydon» yozuvi ustida harakatlanish;  maydonning yangi o’lchamlarini kiriting - YUqori, Pastki, o’ng, CHap (hujjatlarni rasmiylashtirishda yuqoridan va pastdan 2,54 sm, o’ng va chapdan 3,17 sm qabul qilingan). Ta’kidlash kerakki, maydon o’lchovi 0 dan kam bo’lmasligi yoki nolga teng bo’lishi kerak (hujjatni chop etishda katta muammolar paydo bo’ladi).  «Muqovalash» menyusi muqovalashga necha varaq ajratish lozimligini hamda kolontitullar o’lchovini o’rnatadi. Kolontitul - varaq betlari, hujjat nomlarini ko’rsatuvchi maxsus joy (varaqning yuqori va pastki qismida);  menyuda hujjatning qaysi qismiga maydon o’lchovlari qo’yilishi kerakligi ko’rsatiladi. V. SHrift o’lchovi va turini o’rnatish (shrift - ma’lum qonun-qoidalar bilan yozilgan bosma va yozma, maxsus belgi, tinish belgilari va raqamlar majmui). Bu erda shuni ta’kidlash kerakki, har xil shriftlarni hujjatlarda qo’llash yuqori madaniyat belgisidir. SHriftlarni o’zgartirish jarayoni:  formatlash - uskunalar panelida normal nomi yozilgan oynani toping;  oynaning o’ng tomonida turgan strelkani bosing; www.arxiv.uz  hosil bo’lgan menyudan kerakli shriftni tanlab oling («sichqoncha» bilan). Bu erda o’quvchilar T Harfi bilan belgilangan shriftlarni tanladi, deylik. Bunga izoh berish lozim. The Ture fonts - masshtablashgan shriftlar. Bu shriftlar ekranda qanday bo’lsa, printerdan ham xuddi shunday chiqadi. Boshqa shriftlarni qo’llash printer uchun ba’zi muammolarni paydo qiladi. TTf shrift ulchovini urnatish jarayoni:  formatlash uskunalar panelidan tugma tanlanib, oynadan o’ngda joylashgan oyna tanlanadi. Bu oynada shrift turlari o’zgarishi ko’rsatilgan:  menyudan shrift o’lchovlari tanlanadi;  tanlangan shrift ustida harakatlanadi. Bu erda shuni ta’kidlash lozimki, bu amallar hujjat tayyorlashda asosiy hisoblanadi. Faqat shundan so’ng hujjat matnlarini chiqarish mumkin. VI. H ujjatlarni saqlash: hujjat bilan ishni tugatgach, uni albatta saqlab qo’yish kerak. Saqlash usullari:  ALT+F4 ni bosish yoki Файл menyusiga «CHiqish» buyrug’i bilan kiriladi, so’ng «Ha» tasdig’i e’tirof etiladi;  uskunalar panelidan «Standart» tugmasi bosilsin (kichik disket) «Nom» qatorida hujjat nomi kiritilib, keyin OK bosiladi;  tezda saqlash uchun CTRL+S bosiladi. Ta’kidlash joizki, hujjat saqlanganligi haqidagi ma’lumotni WORD beradi. Jarayonlar tugagach, sarlavhalar panelida saqlangan hujjat nomi paydo bo’ladi. Fayllarni boshqa disk yoki disketda saqlash uchun:  saqlash buyrug’ini tanlang;  disk nomini tanlang (diskyurituvchi);  «Nom» qatorida saqlanishi kerak bo’gan hujjat nomini yozing. Hujjatni yopish - Файл menyusidan «Єpish» buyrug’ini tanlash yoki ALT+F4 tugmalarini bosish bilan bajariladi. Agar hujjat saqlanmagan bo’lsa, u holda hujjatni saqlash yoki saqlamaslik haqidagi so’rov chiqadi. Saqlash uchun «Ha»ni tasdiqlash lozim. VII. H ujjatni ochish. Hujjatni ochish usullari: www.arxiv.uz 1. Ochish buyrug’ini ishlatib (Файл menyusi):  Файл menyusidan «Ochish» buyrug’ini tanlang;  muloqot oynasidan «sichqoncha» bilan tanlash kerak bo’lgan faylni ajrating. Agar fayl boshqa disk yoki papkada saqlanayotgan bo’lsa, u holda «Papka» menyusidan foydalaning. 2. CTRL+O tugmachalaridan foydalanib ham yuqoridagi ochishni bajarsa bo’ladi; 3. Standart uskunalar panelidagi « Ochish » tugmasidan foydalanib ochish mumkin. H ujjatni qidirish:  «Файл» menyusidan Tanlash buyrug’ini ajrating;  muloqot oynasida hosil bo’lgan Nom yo’qliga yangi qidirilayotgan fayl nomini yozing;  tanlash tugmasini bosing;  tanlash muloqot oynasida izlanayotgan disk nomini yozing;  topilgan fayllar ro’yxatidan «sichqoncha» bilan keraklisini ajrating. 4. Hujjatlar bilan ishlashning acosiy ўoidalari. I . Matn bo’yicha harakatlanish:  boshqarish kursorlaridan foydalanib - pastga, yuqoriga ko’rsatkichlar (strelka) kursorni pastga yoki yuqoriga harakatlantiradi;  o’ng va chap ko’rsatkichlar belgini bitta qadam chapga yoki o’ngga suradi;  CTRL + - xat boshini bitta yuqoriga suradi;  CTRL +  - xat boshini bitta pastga suradi;  CTRL +  - kursorni bir so’z o’ngga suradi;  CTRL +  - kursorni bir so’z chapga suradi;  END tugmasi - qatorning boshiga o’tkazib beradi;  NOME tugmasi - qatorning oxiriga o’tkazib beradi;  bir bet pastga o’tish - PgUp;  bir bet yuqoriga o’tish- PgDn;  hujjatning eng oxiriga o’tish - CTRL+END;  SHIFT+F5 - hujjatdagi oldingi ish o’rniga o’tish. II. Hujjatlarni to’g’rilash-yo’qotish, nushalash yoki hujjat matnini kuchirish. www.arxiv.uz Matnni nushalash va yo’qotishda uni ajratib olish kerakligini albatta ta’kidlab o’ting. a) Matnni ajratish usullari:  SHIFT + boshqarish ko’rsatkichi ( ,  ,  ,  ) to’g’rilash kerak bo’lgan matnni yorqinroq rangga bo’yalishi matn ajratilganligidan dalol beradi.  to’g’rilash lozim bo’lgan matnni «sichqoncha»ning chap tugmasini bosib turib, ramkaga ajratish;  hamma hujjatni ajratib olish uchun To’g’rilash menyusidan «Ajratish» buyrug’i anlanadi. b ) Matnni nushalash:  matnni ajratish;  «to’g’rilash» menyusidan «Nushalash» buyrug’i tanlansin (almashtirish buferiga ekranda ajratilgan matn joylashadi). c) Matnni qirqish:  matnni ajrating;  «Tamirilash»menyusidan qirkish buyrug’i tanlansin (almashtirish buferiga ajratilgan matn joylashadi). d) Qirqilgan yoki nushalangan matnni o’rnatish uchun:  kursorni hujjatning kerakli joyiga qo’ying (qaerga matn qo’yilishi kerak bo’lsa);  «To’g’rilash» menyusidan «o’rnating» buyrug’ini tanlang. Agar biron-bir harakatni bir necha marta takrorlash lozim bo’lsa, «qaytarish» («To’g’rilash» menyusi) buyrug’ini tanlash yoki «Standart» uskunalar panelidan «qaytarish» tugmasini yoki CTRL+Y ni bosish kerak. YUqoridagi amallarni bekor qilish uchun «Bekor qilish» («To’g’rilash» menyusi), yoki uskunalar panelidan «Bekor qilish» tugmasi yoki CTRL+Z tugmalarini qo’shib bosish kerak. e) Matnni yo’qotish ( BACKSPASE, DELETE belgilarni chapdan o’ngga kursor bilan o’chiradi. Har bir bosishda bittadan belgi o’chadi):  CTRL +BACKSPASE - kursordan chapda turgan so’zni yo’qotadi;  CTRL +DELETE - kursordan o’ngda turgan so’zni yo’qotadi;  qatorlarni yo’qotish uchun matn qatorlari ajratilib («sichqoncha» yoki tugmalar bilan), keyin DELETE bosiladi. www.arxiv.uz  To’satdan o’chirib yuborilgan matnni «Bekor qilish» buyrug’i bilan tiklanadi. Imlo xatolarni tuzatish uchun – «Imlo» buyrug’ini tanlash (Сервис menyusi) yoki uskunalar panelidan Imlo tugmasini bosish kerak. Noto’g’ri kiritilgan matnlar bo’lsa, to’lqinsimon chiziqlar paydo bo’ladi. f) « Samarali » to’g’rilash matnni to’g’rilash va kiritish va qt ini qisqartiradi. Nushalash uchun - CTRL+C; qirqish uchun - CTRL+X; qirqilgan yoki nushalangan matnni o’rnatish uchun CTRL+U bajariladi. (Ta’kidlang, matnni oldindan ajratib olish kerak) . Matnni izlash jarayoni:  «To’g’rilash» menyusidan topish buyrug’ini tanlang:  «Nima» qatoriga izlanayotgan so’zni yozing;  «qaerga» menyusi hujjatning qaysi qismidan bu so’zni izlash kerakligini ko’rsatadi (aytilmasa, hujjatning hamma qismidan qidiriladi);  Izlashni boshlash uchun navbatdagi tugmasi bosiladi (bekor qilish uchun «Bekor qilish» tugmasi bosiladi). Buyruqlarni tez chaqirish uchun CTRL+F bosiladi. Matnni izlash va almashtirish:  «To’g’rilash» menyusidan «Almashtirish» buyrug’ini tanlang;  «Nima» qatoriga almashtirilayotgan so’zni yozing;  «Nimaga» qatoriga almashtirilayotgan so’z yoziladi;  «qaerga» menyusi hujjatning qaysi qismidan bu so’zni almashtirish kerakligini ko’rsatadi (aytilmasa, hujjatning hamma qismidan qidiriladi);  jarayonni boshlash uchun «Almashtirish» tugmasini bosing. 5. R asmlarni matnga kiritish I . Matnga joylashtirilgan grafik tasvirlar matnni yanada tushunarli qiladi. \\ YUKOni ishlatib, hujjat matnini fotografiya, tasvirlar bilan yanada go’zalroq bezash mumkin. a) Grafik ob’ektlar bir necha manbadan kelishi mumkin:  tayyor grafik tasvirlar (WORD ning o’zi bilan keladigan fayllar yoki boshqa manba fayllari);  foydalanuvchining o’zi PAINT grafik muharriri bilan hosil qiladigan tasvirlari; www.arxiv.uz  skaner - tasvir va rasmlarni grafik faydda hosil kiluvchi va kompyuterda saklovchi maxsus qurilma. WORD quyidagi kengaytirilgan grafik fayllar bilan ishlaydi: *. RSX, * . GIF, . WMF, .BMP,*TIF va boshqalar. b) Tayyor grafik fayllarni joylashtirish usullari: Avvaddan kursorni rasmni qaerga qo’yish kerak bo’lsa, o’sha erga olib borib qo’yiladi. s ) WORD ning kollektsiyasidagi rasmlarni joylashtirish. «o’rnatish» menyusidan «Rasm» buyrug’i tanlanadi, so’ng «Файл» buyrug’i tanlanadi, muloqot oynasidan grafik fayl nomi tanlanadi, so’ng OK bosiladi. WORD uchun tayyor rasmlarni joylashtirish jarayoni quyidagicha:  Avvaldan kursorni rasmni qaerga qo’yish kerak bo’lsa, o’sha erga olib borib qo’yiladi;  «rnatish» menyusi tanlanib, so’ng «Rasm» buyrug’i beriladi; Boshqa grafik fayllarni ko’rib chiqish uchun uning nomini o’qish kerak.  Faylni o’rnatish uchun OK ni bosing. Rasmlarni qo’yish usullari:  Rasm panelidan foydalaniladi («sichqoncha»ning o’ng tugmasi orqali). Ba’zi bir avtomatik tasvirlar (to’g’ri to’rtburchak, chiziq, yo’nalishlar va boshqalar)ni hosil qilish uchun;  Uskunalar panelidan foydalanib oddiy tasvirlarni ko’plab hosil qilish mumkin (Bu tasvirlarni birma-bir ko’rish foydali). d) OFFICE uskunalar paneli Avtofigura deb nomlanuvchi juda foydali uskunaga ega. PAINT grafik muharriri yordamida:  grafik muharriri oynasini ochish («Ishga tushirish» menyusidan foydalanib);  rasm chizish;  mos uskunalardan foydalanib, uni ajratish almashtirish buferida nushalash;  WORD ning oynasiga o’tish;  «To’g’rilash» menyusidan «o’rnatish» buyrug’ini tanlash, Grafik fayllarni kadrga qo’yishda OFFICE, yuqorida aytilganidek, WORD dan farq qiladi. OFFICE da kadr tushunchasi yo’q. Bu erda rasm avtomatik kadrga joylashadi, bu grafik tasvirlarni formatlashtirishni birmuncha engillashtiradi. WORD da www.arxiv.uz ishlashni engillashtirish uchun uni kadrga qo’yish tavsiya etiladi. Matnga rasmni oddiy qo’yishda uni matn bo’ylab harakatlantirish muammosi tugiladi. SHuning uchun rasmni hujjatning boshqa eriga joylashtirish zaruriyati tugiladi. e) Rasmni kadrga joylashtirish jarayoni:  «o’rnatish» menyusidan Kadr buyrug’i tanlansin;  kadr bo’yicha «sichqoncha» chap tugmasi bosilsin;  «Joylashtirish» menyusidan «Rasm» buyrug’i tanlansin;  muloqot oynasidan grafik файл nomi ajratilsin;  boshqa grafik faylni ham «sichqoncha» yordamida o’qish mumkin;  rasm faylini qo’yish uchun OK bosilsin. f) WORD da r asmlarni Formatlash: a) Kadrga qo’yilmagan rasmlar:  rasmni «sichqoncha» chap tugmasi yordamida o’qing;  belgili ramka paydo bo’ladi, «sichqoncha» bilan uning o’lchovini o’zgartirish mumkin, lekin rasmni «sichqoncha» yordamida harakatlantirish mumkin emas. Rasmni harakatlantirsh uchun uni kadrda o’zgartirish kerak, chunonchi, «sichqoncha»ning o’ng tugmasini rasm bo’yicha harakatlantirib, Kontekst menyusidan Kadr buyrug’i beriladi. Kontekst menyusida rasmni formatlash, tahrirlash mumkin (nushalash, yo’qotish, joylashtirish va boshqalar), grafik muharririni chaqirish (rasmga o’zgartirish kiritish uchun) mumkin. Bu jarayonlarni o’quvchilar o’zlari tajriba qilib ko’rishlarini tavsiya etamiz. Rasmlarni formatlash uchun «Sozlash» panelini ishlatish mumkin. 6. Jadvallarni matn ichiga joylashtirish, jadvallar bilan ishlashniga asosiy yo’riqlari. I. Jadvallar- qator va ustunlarga bo’lingan kataklardan iborat. Bu kataklarga matn yoki grafik axborotlarni joylashtirish mumkin. Jadvalning har bir katagi bo’ylab matn va grafiklarni ko’chirish mumkin. Katakka joylashgan matnga karab, qator yoki ustunlarning o’lchamlarini o’zgartirish mumkin. Masalan, qator yoki ustunlarga qo’shimcha qilish, kataklarni qo’shimcha ramkalash yoki yangi kataklar qo’shish. SHuningdek, jadvalda arifmetik amallarni ham bajarish mumkin www.arxiv.uz ( masalan, ustunni ustunga). YAna jadvaldagi ma’lumotlarga ko’ra diagrammalar ham yasash mumkin. Jadvallarni joylashtirish usullari (qo’lda): a) Uskunalar panelidagi « o’rnatish » tugmasidan foydalanib:  kursorni Siz jadval hosil kilmokchi bo’lgan joyga qo’ying;  jadvalning «o’rnatish» tutmasini bosing, tugma tagida chiziqlar to’ri hosil bo’ladi;  «sichqoncha» yordamida zarur sondagi qator va ustunlarni ajrating. b) «Jadvalni qo’ying» buyrug’idan foydalanib (Jadval menyusi), kerakli sondagi qator va ustunlar qo’yiladi (jadvalda 31 tadan ortiq ustun bo’lmaydi):  kursor jadval hosil qilish kerak bo’lgan joyga qo’yiladi;  «Jadvalni qo’ying» buyrug’i tanlanadi (Jadval menyusi);  jadvalni qo’yish - muloqot oynasidan kerakli sondagi ustun va qatorlar ko’rsatiladi, qatorlar soniga kerakli qator soni va ustunlar kengligi kiritiladi. Agar aytilmasa, ular hammasining o’lchovi bir xil bo’ladi, lekin hujjat ramkasidan chiqib ketmaydi. v) OFFICE da CHizing tugmasi hohlagan o’lchamdagi jadvalni chizadi (ushbu uskuna bilan ishlash xuddi to’rtburchakli chizish uskunasi bilan ishlashga o’xshash). qator va ustunlar, jadvalning ramkasi «sichqoncha» tugmasini bosib turib cho’ziladi (tortiladi). Umuman, jadvaldagi harakat « sichqoncha » yoki klaviatura tugmalari orqali amalga oshiriladi. Klaviatura orqali harakatlanish:  TAV - navbatdagi yacheyka (katak);  SHIFT+TAB - oldingi katak;  - navbatdagi belgi;   - avvalgi belgi;  ALT+END - qatorning oxirgi katagi;  ALT+PgUp - ustunning birinchi katagi;  ALT+PgDn - ustunning oxirgi katagi. Agar yacheykada matn bo’lsa, u holda TAV tugmasi bosilsa, uni ajratib beradi. Agar kursor jadvalning oxirgi katagida turgan bo’lsa, u holda TAV jadvalga yangi qatorlarni qo’shib beradi. Jadvalga matnni kiritish va yukotish: www.arxiv.uz a) Jadvalga matnni kiritish: Jadval o’rnatilgach, kursor birinchi katakka joylashtiriladi. SHu erdan matnni kiritish mumkin. Xat boshidan boshlash uchun ENTER ni bosing. Jadval oldiga qatorni joylashtirish uchun kursorni birinchi qatorga qo’yib, ENTER bosiladi. b) Matnni jadvaldan yo’qotish; «sichqoncha» bilan qator yoki ustundagi matnni ajratib olib, DELETE bosiladi. v) Jadvalni formatlash. Q ator va ustunlar kengligini o’zgartirish: « sichqoncha » dan foydalanib, kursor bilan:  «chegara» muloqot oynasidan ramka nushasini tanlang (jadval uchun to’r ko’proq ishlatiladi);  «Usul» menyusidan chiziq turlari tanlanib, kataklarni bo’yash ham tanlanadi («ko’yma»);  OK bosiladi. d) Ikki yoki undan ortiq jadvalni bo’lish uchun:  yangi jadvalda birinchi qatorda turishi zarur bo’lgan joyga kursor o’rnatiladi, so’ng Jadval menyusidan «Bo’ling» buyrug’i beriladi.  e) Jadvalni kataklarga bo’lish va birlashtirish: Oldindan birlashtirlishi lozim bo’lgan ustun va qatorlar ajratib olinadi. Kataklarni birlashtirish: «Jadval» menyusidan «Kataklarni birlashtiring» buyrug’i tanlanadi. Kursor to’r chiziqlariga olib kelinadi. «Sichqoncha» yordamida, ya’ni uni chap tugmasini bosib turgan xodda chiziqlarni vertikal yoki gorizontal cho’zish mumkin. «Balandlik» buyrug’i va Jadval menyusidagi katak kengligidan foydalanib, jadval ajratib olinadi :  «Balandlik» va «Jadval» menyusidan «Katak kengligi» buyrug’i ajratiladi;  kataklarni o’zgartirish uchun «Ustun»va «qator»dan foydalaniladi;  qatorlararo yoki ustunlararo o’tish yoki ularning o’lchovini o’zgartirish uchun «Avvalgisi» yoki «Navbatdagi» tugmalaridan foydalaniladi; g) Jadval hosil qilinayotgandagi chiziqlar chop etilmaydi. Jadvalni ramkalash jarayoni quyidagicha: Avvaldan ramkalash lozim bo’lgan hamma jadval yoki www.arxiv.uz jadvalning bir qismi ajratiladi. CHegara va «qo’shish kerak qism» buyruqlari tanlanadi; j) Ustun va qatorlarni joylashtirish:  yangi qator yoki ustunlar qo’yilishi lozim bo’lgan joy ajratib olinadi va yangi qator yoki ustun qo’yiladi;  «Jadval» menyusidan qator yoki ustunni «qo’ying» buyrug’i tanlanadi. II . «Jadvallar ustasi» yordamida jadvallarni joylashtirish.  «Jadval» menyusidan «Jadvalni joylashtiring» buyrug’ini tanlang;  jadvaldagi qator va ustunlar sonini kiriting;  Usta tugmasini bosing;  muloqot oynasida jadval uslubini tanlab, «qadam» tugmasini bosing;  jadval sarlavhasi tipini tanlang;  jadvalda saqlanayotgan axborot tipini (matn, sana va boshqalar) tanlang;  varaqtsagi jadvalni mo’ljallash (kitob yoki albom) “Tayyor” tugmasini bosing;  muloqot oynasida paydo bo’lgan jadvallar Avtoformatidan tanlangan jadval turini tanlang;  OK ni bosing. 7. D iagramma va grafiklarni matnga joylashtirish. Diagramma jadvaldagi ma’lumotlarni yanada tushunarliroq qilib ko’rsatishga imkon beradi (masalan, o’quvchilar o’zlashtirishining tahlili). Diagrammalar turlicha bo’ladi: gistogrammalar, chiziqli, doiraviy, nuktali va boshqalar (ular haqida EXCEL da yanada aniqroq ma’lumot beriladi). Diagrammaning asosiy elementlari: a) Diagrammalar hosil qilishda ajratilgan kataklardagi ma’lumotlar ahamiyatga ega. Ma’lumot elementlari (masalan, o’zlashtirish foizi) yo’l-yo’l, chiziq, ustun, sektor, nukta va boshqa shakllarda tasvirlanadi. Boshqacha aytganda, bunday ko’rinishni ma’lumotlar markeri deyiladi (albatta, markerga turli diagrammalardan misollar keltiring). Ma’lumotlar guruxi yoki ularning markeri ma’lumotlar qatorini tashkil etadi ( ta’kidlangki, har bir diagrammadagi www.arxiv.uz ma’lumotlar qatori ajoyib ranglar bilan ajratiladi. Mustakil diagrammalar tuzishga e’tibor bering). b) afsona - afsona maydoni va kaliti joylashgan maxsus oyna, ular diagrammadagi ma’lumotlarni ajratib olishga imkon beradi. v) diagramma nomi - karalayotgan diagrammada aynan qanday jarayon ketayotganini ko’rsatadi. O’ qlar - ma’lumotlar markerini ramkalash chiziqlari diagrammadagi ma’lumotlarni solishtirish imkonini beradi. YAssi diagrammalar ikki o’qka, hajmliligi esa ma’lumotlarga karab ikki yoki uch o’qka ega bo’lishi mumkin. Ko’pgina diagrammalarda ma’lumotlar U o’qi bo’ylab joylashtiriladi (masalan, %, kg, sm), X o’qi esa biron-bir nom bo’lishi (oy, yil, firma nomi va boshqalar). Odatda X gorizontal, U vertikal deb olinadi. Aylanma va dumalo q diagrammalarda o’q bo’lmaydi . H ajmli diagrammalarda Z o’qi qiymatni, X (toifa o’qi) va U o’qi (ma’lumotlar qatori o’qi) diagramma asosini tashkil etadi. d) To’r diagrammaning tahlilini osonlashtiradi. Oddiy diagrammani hosil qilish jarayoni: Oldindan diagramma uchun jadvalni tayyorlash lozim:  grafik yoki diagramma kurish kerak bo’lgan hamma jadval ajratiladi;  standart uskunalar panelidagi Diagrammani qo’yish tugmasini bosing;  Tur menyusidan diagramma turi (grafigi)ni tanlang, so’ng o’z diagrammangizga bezak bering (nom, afsona va boshqalar hamda diagramma haqida batafsilroq 2-mavzuga karang);  diagrammani joylang va hujjatga kaytish uchun “CHiqish” buyrug’ini tanlang va GRAPH dasturiga файл menyusidan kaytiladi. Diagramma joylashtirishning boshqa usuli: Qo’yish menyusidan Ob’ekt buyrug’iga chiqiladi va menyudan Microsoft GRAPH tanlanadi. 8. Formula ўo’yish. formulalarni tahrirlash. I . Jadval katakchalariga formulalarni joylash orqali jadvadda berilganlarni intervallari uchun (satr yoki ustun) qo’shish, ayirish, ko’paytirish va hokazo amallarni qisqa muddatda bajaring. Formulalarni qo’yish uchun quyidagilarni bilish zarur: www.arxiv.uz  jadvalning har bir katakchalari o’z adresiga ega (xuddi «dengizdagi urush» o’yini kabi);  har bir ustun ingliz alifbosidagi A dan to Z gacha Harflar bilan belgilangan;  har bir satr natural sonlar bilan belgilangan - katakchalar adreslari ustun Harfi va satr tartibidan tashkil topgan bo’lib, bu katakcha ularning kesishishi orqali topiladi. Masalan, ikkinchi ustun bilan uchinchi satrning kesishgan joyidagi katakchaning adresi VZ bo’ladi. (Ma’ruza bayonida jadval ko’rsatilgan plakat qo’llanilishi shart.) Formulani katakchaga qo’yish:  kursorni formula qo’yiladigan katakchaga keltiring;  «Jadval»menyusidan «Formula» buyrug’ini tanlang;  Formula maydonida sizga taklif qilinayotgan formula bo’ladi. Agar u to’g’ri kelmasa, uni o’chirish va quyidagi amallarning birini bajarish kerak:  sodda hisoblar bajarish uchun katakcha adreslarini arifmetik belgilar: qo’shish (+), ayirish (-), ko’paytirish (*) yoki bo’lish (/) belgilar bilan kiriting. Masalan, A1 va V4 adresli katakchalardagi sonni qo’shish uchun A1+V4, yoki bo’lish uchun +A1/V4 deb yoziladi (formula kiritishda klaviatura lotin rejimida bo’lishi lozimligi va arifmetik amallar, belgilar joylashish maydonidagi boshqa funktsiyalar bilan birgalikda ishlatish mumkin emasligini albatta aloxida ta’kidlab o’ting. Masalan, = SUM (A1+V4) ko’rinishida yozish mumkin emas);  funktsiyani qo’llash uchun (masalan katakchalarning o’rtacha qiymatini yoki boshqa murakkab hisoblashlar uchun), funktsiyaning «Joylash» menyusidan Funktsiya nomi tanlanadi. So’ng Formula satriga funktsiyani hisoblashda qo’llaniladigan katakchalarning adreslari kichik kavslar ichida « , »orqali terib yoziladi;  sonlar Formati menyusida sonlar uchun format tanlang (ularni keltirish usuli). Agar yuqoridagilar to’g’ri bajarilgan bo’lsa, kursor turgan katakchada hisoblashlar natijasi hosil bo’ladi. Katakchalar tarkibi o’zgarganda, hisoblash natijasi avtomatik ravishda o’zgarmaydi. www.arxiv.uz hisoblash natijalarini yangilash uchun formulani hisoblashlar natijalari turgan katakchalar tarkibidan ajratib, ALT+SHIFT+U tugmalarini bosish kerak. II . WORDArt ob’ektlarini qo’yish. WORDArt dasturi hujjat matnlarini tayyorlash imkoniyatlarini kengaytirib, formatlashning standart usulidan foydalanib, hosil qilish mumkin bo’lmagan matnli samaralarni hosil kila oladi. WORDArt orqali matnni ogdirish, pastki burchakka o’girish mumkin. WORDArt dasturi Tgae Ture turdagi shriftlar bilan ishlashini albatta ta’kidlab o’ting. WORDArt da maxsus matnli samara hosil qilish jarayoni:  kursorni nostandart tayyorlangan ob’ekt tushadigan joyga keltiring;  «Joylash» menyusidan «Ob’ekt» buyrug’ini tanlang;  YAngisini yaratish qo’shimcha vara g’ ini tanlang;  Ob’ekt turi menyusidan Microsoft WORDArt ni tanlang va OK tugmasini bosing. Ekranda WORDArt menyusi, matn kiritish uchun maydoncha, WORDArt uskunalari paneli hosil bo’ladi;  kursor yonib-o’chib turgan maydonchaga matnni kiriting;  Menyu yoki WORDArt uskunalar paneli orqali o’z matningiz samaralarini aniqlab oling. Ushbu matnning keyingi tahriri uchun matn ustida «sichqoncha» ning chap tugmachasini ikki marta bosing. Formatlash uchun (o’lchamlarini o’zgartirish uchun – «sichqoncha»ning chap tugmasini bosib, WORDArt ob’ekti atrofidagi ramka belgisini suring. Agar ob’ekt joylashgan ekranda {EMBED MSWORDArt} yozuvi hosil bo’lsa, u holda maydon kodlarini tasvirlovchi maxsus tartibga kirib kolish mumkinligini albatta ta’kidlash lozim (bunday xol formula va rasm joylashda ham bo’lishi mumkin). - Bu tartibdan chiqish uchun «Сервис» menyusidagi «Optsiyalar» buyrug’i tanlanadi, keyin Ko’rib chiqish qo’shimcha varagi tanlanadi. Maydon kodlari bayroqchasini olib tashlang va OK tugmasini bosing. www.arxiv.uz 9. Hujjatni chop etish CHop etishdan oldingi bajarilishi lozim bo’lgan operatsiya - bu hujjatni dastlabki ko’rib chiqish ekanligini ta’kidlang; Dastlabki ko’rib chiqish tartibi - hujjatning chop etilgandagi kurinishini (shaklini) kursatuvchi tartib. Bir yoki bir necha betni bir vaktning o’zvda ko’rish mumkin (lupa tasviri bilan). Maxsus tugma yordamida ko’rib chiqishning masshtabini o’zgartirish (tugma bosilgandan keyin) yoki tahrirlash va formatlash mumkin. Hujjatni dastlabki ko’rib chiqishni o’rnatish jarayoni:  uskunalar panelidagi Ko’rib chiqish tugmasini bosish yoki «Файл»menyusidan «Ko’rib chiqish» buyrug’ini tanlash;  dastlabki ko’rib chiqish uskunalar paneli yordamida quyidagi amallarni bajarish mumkin;  bir varaq tugmasi - ekranda hujjatning faqat bitta varagi hosil bo’ladi;  to’rtta varaqli tugma. - bir vaktning o’zida ikkita yoki ikki juft varaqni ko’rsatadi (Jadvalni joylash tugmasi bilan ishlashni eslatadi), nechta ko’rsatsangiz - ekranda hujjatning shuncha beti ko’rsatiladi;  matn qismining kattalashtirilgan tasvirini ko’rish - aniqroq ko’rish lozim bo’lgan joyga «sichqoncha»ni joylab, uning chap tugmasini bosish (oldingi ko’rib chiqish tartibiga kaytish uchun tugmani yana bir marta bosing);  hujjatga o’zgartirishlar kiritish (formatlash yoki tahrirlash) uchun - lupa (zarrabin) tasvirli belgi ustida «sichqon»ning chap tugmasini bosish;  hujjatni chop etish uchun - CHop etish tugmasini bosing (printer tasvirlangan tugma);  ko’rib chiqish rejimidan chiqish - YOpish tugmasi. Hujjatni chop etish: CHop etish oddidan printerni tayyorlash:  Printeringiz ishga tayyor ekanligiga ishonch hosil qiling (Ishga tushirish menyusi, Sozlash menyusi);  «Optsiyalar» buyrug’ini tanlang (Сервис menyusi); www.arxiv.uz  CHop etish qo’shimcha varagini tanlang;  bir yoki bir nechta CHop etish optsiyalarining parametrlarini o’rnating;  qora hujjatning qora varag’ini chop etadi (masalan, grafik va boshqa joylashtirilgan ob’ektlar chiqmasligi mumkin;  teskari tartib - betlarni teskari tartibda chop etadi (masalan, 1 dan 10 gacha emas, balki 10 dan 1gacha);  fonli chop etish - hujjatni chop etish jarayonida WORD bilan ishlashni davom ettirish imkonini beradi;  chizilgan ob’ektlar grafik ob’ektlarni chop etadi. Printer uchun qog’oz manbasini sozlash:  «Bet parametrlari» buyrug’ini tanlang (Файл menyusi);  qog’oz manbasining qo’shimcha varagini tanlang;  Birinchi bet menyusida qog’oz manbasini tanlang (qo’lda chop etish uchun varaq foydalanuvchi tomonidan beriladi, avtomatik - maxsus qurilma tomonidan beriladi va hokazo);  «qo’llash» menyusida «hamma hujjatga» buyrug’ini tanlang va OK tugmasini bosing. CHop etish jarayonining bir necha usuli mavjud: a) uskunalarning standart panelidagi chop etish tugmasi bosilsa, hujjat bir nushada chop etiladi; b) « Файл » menyusidan « CHop etish » buyrug’ini tanlang, keyin quyidagi amallardan birini bajaring:  kursor turgan betning o’zini chop etish uchun betlar Diapazoni guruxida Joriy bet tanlang;  Matnning ajratilgan qismi (chop etishdan odtsin matn qismi ajratilgan bo’lishi shart ekanligini eslating), betlar Diapazoni buyrug’ida ajratilgan lavhani tanlang;  hujjatning bir necha beti: betlar Diapazoni guruxida betlarni tanlang, kiritish satrida betlarning tartiblarini « , » orqali yoki betlar diapa-zonini « , » orqali kiriting; www.arxiv.uz  to’la hujjat - CHop etish menyusi hujjatni tanlang, betlar Diapazoni guruxida hammasini tanlang;  to’liq hujjatning bir nechta nushasi - nushalar maydonida hujjatning kerakli nushalari sonini kiriting va OK tugmasini bosing. 10. «Ma’lumotlar» dan foydalanish. W ord ish stolini sozlash. I . WORDning ma’lumotlar sistemasi bilan ishlash. WORD ma’lumotlar sistemasini chaqirishning bir nechta usuli mavjud:  F1 tugmachasini bosish;  « ? » menyusidan Mundarija buyrug’ini tanlash;  uskunalar panelidagi ? tugmachadan foydalanish. Ma’lumotlar sistemasi bilan ishlash:  Ma’lumotlar sistemasi chaqirilgandan so’ng, «Ma’lumotlar sistemasi» menyusi ochiladi;  Ma’lumotlardan o’zingizni qiziqtiradigan bo’limni tanlaysiz (bo’lim nomiga ko’rsatkichni keltirib, «sichqoncha» ning chap tugmasini bosasiz). Ma’lumotlarni izlab topish uchun:  izlash tugmasini bosing;  kursor turgan satrda asosiy so’z kiriting;  Mavzulardan Ko’rsatish tugmasini bosing;  oynachadan topilgan mavzulardan keraklisini tanlang;  ... ga o’tish tugmasini bosing. Ma’lumotlar oynasini yopish uchun:  oynani boshqaruvchi tugmadan foydalaning yoki ALT+F4 tugmasini bosing. Standart uskunalar panelidagi tugmasidan foydalanib, ma’lumotni hosil qilish uchun:  tugmachani bosing («sichqoncha» ko’rsatkichi ko’rinishga aylanadi);  «sichqoncha» ko’rsatkichini ma’lumotlar so’raladigan uskunaga joylashtiring;  «sichqoncha»ning chap tugmasini bosing. Uskunalar panelidagi tugmasidan foydalanib, ma’lumotlarni olishdan voz kechish uchun: ESC tugmasini bosing yoki «sichqoncha»ning o’ng tushasini yana bir marta bosing. www.arxiv.uz II . WORD ish stolini sozlash. Hujjatni ekranda ko’rib chiqishning olti usuli mavjud:  o’rtacha ko’rib chiqishning me’yoriy tartibi («Ko’rinish»menyusidagi me’yoriy (oddiy) buyrug’i) hujjat bilan ishlashning asosiy tartibi bo’lib, u WORD oynasini ochishda yuklanadi;  tuzilishini ko’rish - bu tartibda faqat asosiy sarlavhalarni ko’rish uchun hujjatni kichiklashtirish yoki hujjatni To’liq ko’rish uchun uni qayta ochish mumkin. Bu katta (murakkab) hujjatlar bilan ishlashni engillashtiradi. «Ko’rinish» menyusidan «hujjat tuzilishi» buyrug’ini chaqirish:  hujjat betini o’lchashni ko’rib chiqish - bu rejimda chop etilishi kutilalayotgan hujjatning qanday ko’rinishga ega ekanligini ko’rish,lozim bo’lsa, o’zgarishlar kiritish va hujjatni formatlash mumkin.  CHaqirish. «Ko’rinish» menyusidan «Betlar o’lchovini o’zgartirish» buyrug’ini chaqirish:  dastlabki ko’rib chiqish - bu tartib haqida «hujjatni chop etish» ma’ruzasida batafsil to’xtab o’tilgan;  asosiy hujjatni ko’rib chiqish bir qancha hujjatdan tashkil topgan katta hajmdagi hujjatlar (masalan, kitob) bilan ishlaydigan maxsus tartibdir. CHaqirish (Ko’rinish menyusida) «Bosh hujjat» buyrug’i;  to’la ekran ko’rib chiqish ekranda faqat hujjatni (chiziqsiz, aylantirish va boshqa elementsiz) Ko’rinish menyusida ko’rib chiqish uchun imkon beradi. To’liq ekran buyrug’ini tanlash orqali chaqirish mumkin. Bu tartibdan chiqish uchun ECS tugmasi bosiladi. H ujjatlarni ko’rib chiqish o’zgartirishdan tashqari quyidagilarni ham bajarish mumkin:  hujjatni ko’rib chiqish masshtabini o’zgartirish mumkin («Ko’rinish» menyusidagi «Masshtab» buyrug’i);  uskunalar panelini sozlash («Ko’rinish» menyusida «Uskunalar paneli» buyrug’i); www.arxiv.uz  «Uskunalar paneli» buyrug’i hujjatga qo’shimcha kiritish, hosil qilish, tahrirlash va uskunalar panelini sozlash imkonini beradi. Tugma bosish natijasida alfavit bo’yicha tartiblab joylashtirilgan panellar ro’yxati ko’rinadi va shu bilan birga belgilangan panellar ekranga chiqariladi. Panel nomi satri ajratilgan uskunalar panelining nomini chiqaradi. YAngi nom berish yangi uskunalar panelini hosil qiladi. SHuni ta’kidlash lozimki, oldindan mavjud bo’lgan uskunalar panelini qayta ishlatish mumkin emas. H osil qilish tugmasi Nom paneliga satrda kiritilgan nom bilan yangi bo’sh uskunalar panelini qo’shadi. So’ng uskunalar paneliga yangi tugmalar qo’yish imkonini beruvchi Sozlash muloqot oyna hosil bo’ladi. Tashlash tugmasi ajratilgan asboblar panelini avvalgi (joylashtirilgan) holatiga qaytaradi. Agar bu panel foydalanuvchi tomonidan hosil qilingan bo’lsa, u xolda Almashtirish tugmasi o’chirish tugmasiga almashtiriladi. o’chirish tugmasi - foydalanuvchi hosil qilgan panelni o’chiradi (joylashtirilganini o’chirish mumkin emas). Rangli panellar bayroqchasi - rangli tugmalarni chiqaradi. Bayroqchani o’chirish natijasida oq-kora ekran amal qiladi. Katta tugmalar bayroqchasi - uskunalar panelining katta o’lchamdagi tugmalarini chiqaradi. Ko’rsatma bayroqchasi- «sichqoncha» kursori unda turgan bo’lsa, tugma nomini chiqaradi. Sozlash tugmasi - Sozlashning muloqot oynasini chiqaradi, unda uskunalar paneliga yangi tugmalar kiritish, bundan tashqari uskunalar panelini va tugmalarni sozlash mumkin. Sozlashning muloqotli oynasi quyidagi elementlarni o’z ichiga oladi: 1. «Toifalar» menyusi - tugmaning hamma toifalarini ko’rsatib o’tadi. 2. «Tugma» menyusi - ajratilgan tugmalar toifasiga tegishli bo’lgan hamma tugmalarni ko’rsatadi (masalan, Rasm chizish toifa uchun grafik tasvirlar bilan ishlash imkoni beruvchi hamma tugmalar ko’rsatiladi). 3. Tavsiflash oynasi - ajratilgan tugmalar orqali bajariladigan amallarni tavsiflab beradi. 4. «Yo pish » tugmasi -Sozlashning muloqotli oynasini yopadi. www.arxiv.uz Foydalanuvchining uskuna panelini hosil qilish:  «Ko’rinish» menyusidan uskunalar panelini tanlang;  panelda Nom satriga yangi panel nomini kiriting ;  «YAngi» tugmasini bosing, yangi bo’sh uskunalar paneli va Sozlashning muloqot oynasi hosil bo’ladi;  «Toifa» menyusida qo’shimcha tugmalar toifasini tanlang;  «Tugmalar» menyusidan kerakli tugmani uskunalar panelining kerakli joyiga ko’chiring. Kerak bo’lmagan tugmani o’chirish uchun «sichqoncha» yordamida ushbu tugmani panel tashqarisiga ixtiyoriy joyga ko’chiriladi.  Yopish tugmasi tanlanadi. WORD ekran elementlarini o’rnatish va olib tashlash. Buning uchun quyidagi amallarning biri bajarilishi lozim: 1. Aylantirish yo’laklari - Сервис menyusidan Optsiyalar buyrug’ini tanlash, qo’shimcha oynaga Namoyishni tanlash, so’ng Oyna guruxida joylashtirish yoki olib qo’yish, Gorizontal yo’lak va Vertikal yo’lak bayroqchalarini o’zgartirish. 2. holat satri – « Сервис » menyusidan « Optsiyalar » buyrug’ini tanlash, Ko’rib chiqish tugmasini tanlash,so’ng Oyna guruxida holat satrini joylash yoki qo’yish bayrogi. 3. Gorizontal chiziq – « SHakl » menyusidan « CHizgich » buyrug’ini tanlash. 4. Vertikal chiziq - betlar belgisi ko’rib chiqish tartibida « Ko’rinish menyusi » an « CHiziq buyrug’i » ni tanlash. WORD ning qo’shimcha imkoniyatlari (Сервис menyusi). Сервис menyusidagi buyruq quyidagi amallarni bajarishga imkon beradi:  orfografiyani tekshirish (Orfografiya buyrug’i);  matn tanlagan so’ziga sinonim qidirish (Sinonim buyrug’i);  avtomat ravishda bo’ginga bo’lib ko’chirish (so’zlarni ko’chirish buyrug’i);  tilni o’rnatish (matnni tekshirish uchun lugat o’rnatish) (Til buyrug’i);  xatolarning ba’zi turlarini avtomatik ravishda tuzatish (Avtokorrektsiya buyrug’i); www.arxiv.uz  xatjild va qo’shimcha yozuvlar hosil qilish va chop etish (xatjild va hujjatlarni keraksiz ochishdan ximoyalashni o’rnatish (ximoya)). Ushbu buyruqlarni o’quvchilar ma’lumotlar sistemasi yordamida mustaqil ko’rib chiqishlari maqsadga muvofiqdir.

Похожие

Microsoft Word matn muharriri va uning imkoniyatlari
Microsoft Word matn muharriri va unda hujjatlar bilan ishlash
Microsoft Word matn muharirida ishlash
Matn protsеssori - Microsoft Word dasturi
Word matn muharriri va uning imkoniyatlari