Masalani komputerda yechishga tayyorlash va yechish bosqichlari - Информатика и ИТ - Рефераты

Masalani komputerda yechishga tayyorlash va yechish bosqichlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46.5 KB

www.arxiv.uz Reja: 1. Masalani qo`yilishi, matematik ifodalash va echish usullarini tanlash 2. Algoritmni tuzish, dasgurini yozish va uni translyasiya qilish 3. Dasturni sozlash, rasmiylashtirish va masalani kompyuterda echish 4. Dasturlashni avtomatlashtirish va standart dasturlar

www.arxiv.uz 1. Кompyuterda masalani echishni hamma jarayoni ikki qismga bo`linadi: masalani tayyorlash (bu jarayon mashinadan tashqarida bajariladi) va masalani kompyuterda echish. Masalani tayyorlash jarayoni dasturni tuzish va shu dastur orqali masalani echish uchun boshlangich ma`lumotlarni yozish bilan tamomlanadi. Masalani matematik ifodalash bosqichida masalani echishda ishla-tiladigan analitik ifodalar va formulalar, boglanishlar va tenglamalar hamda tengsizliklar uzil-kesil aniqlanadi. Bu bosqich muammoni to`liq tushunib olish va matematikaning tegishli sohalarini bilishni taqozo qiladi. Masalaning matematik ifodalanishini kompyuter tiliga o`tkazib bo`lmaslik mumkin, chunki mashina tili eng sodda arifmetik va mantiqiy amallarni o`z ichiga oladi. Shu sababli eng avval matematik masalani mashina uchun tushunarli bo`lgan arifmetik va mantiqiy qoidalar ketma-ketligi ko`rinishida ifodalab olish lozim. Matematik masalani sonli echish usuli bu funksiyalarni, integrallarni va hakozolarni kompyuter amalga oshirishi uchun moslashgan arifmetik yoki mantiqiy amallar bilan almashtirish usulidir. 2. Bu bosqich masalani tanlangan sonli usul bo`yicha algoritmini tuzishdan iboratdir. Algoritm-bu masalani echish natijalarini olish uchun kompyuter bajarishi kerak bo`lgan harakatlar ketma-ketligidir. Algoritm quyidagi xossalarga ega bo`lishi kerak: - bir qiymatlilik, ya`ni hamma narsa oldindan aniqlangan va hech qanday ixtiyoriylikka joy yo`q; - ommaviylikligi, ya`ni keng masalalar sinfining boshlangich ma`lumotlarini turli variantlarda va ixtiyoriy mashinada ishlatilishi; - natijaviyligi, ya`ni oxirgi natijani olishga majburligidadir. Dastur biror masalani echishda kompyuterlar bajarishi lozim bo`lgan izchil tartibidan iborat. Кompyuter uchun dastur tuzish jarayoni dasturlash deyiladi.

www.arxiv.uz Har qanday kompyuter tuzilishi, komanda kodlari jihatidan bir-biridan farqlanib, faqat ma`lum elementar amallar (arifmetik va mantiqiy) to`plamlarinigina bajara oladi. Ammo bu amallar yordamida istalgan murakkab operasiyalarni bajarish mumkin. Dasturlash echilishi kerak bo`lgan masala algoritmini kompyuter tiliga, ya`ni "mashina tiliga" o`tkazishdir. Кompyuter uchun dastur tuzish - masalani echish usulini mashina komandalarining shunday majmui (dasturi) ga keltirish demakki, bu komandalar xotiraga joylashib, tartib bilan amalga oshadi va tegishli hisoblarni bajaradi. Dasturlash ikki asosiy qismga: bevosita va avtomatik dasturlashlarga bo`linadi. Bevosita dasturlashda dasturning umumiy sxemasini ishlab chiqishda kodlash va mashinaga kiritishgacha bo`lgan barcha ishni programmachi bajaradi. Avtomatik dasturlashda esa dastur tuzuvchi faqat programma sxemasini tuzib, uni qisqartirilgan belgilar (simvollar) ko`rinishida yozadi. Dastur tuzish va kodlash kabi texnik ishlar esa kompyuter yordamida bajariladi. Dasturlash tillaridan amalda foydalanish kompyuter xotirasida dastlabki dasturni konkret kompyuter tiliga (mashina tiliga) o`tkazilishini ta`minlaydigan dastur bo`lishini talab qiladi. Bunday dasturlar translyatorlar, dasturni mashina taliga o`tkazish jarayoni esa translyasiya deb ataladi. Translyasiyalash jarayonida translyator translyasyalanayotgan dasturni bosish bilan bir qatorda, dasturdagi sintaktik xatolarni izlashni bajaradi va ular payqalgan taqdirda, diagnostikani bosadi, bu esa xatolikni tez aniqlash imkoniyatini beradi. 3. Masalani echishga tayyorlashning bu bosqichida dasturdagi xatoliklarni kompyuter yordamida izlash va uni tuzatish amalga oshiriladi. Sozlash bosqichini uch bosqichga bo`lish mumkin: a) Dasturniig to`griligini nazorat qilish b)Xatoliklarni aniqlash v)Xatoliklarni tuzatish

www.arxiv.uz Birinchi bosqichda dasturning to`g`riligini nazorat qilish mashinadagi maxsus nazorat misollarni o`tkazish yo`li bilan dasturda xatoliklarning yo`qlik fakti yoki aks holda ularning mavjudligi aniqlanadi. Ikkinchi bosqichda. ya`ni xatoliklarni aniqlash bosqichida dastur bajarilishida namoyon bo`lgan xatoliklarning dasturdagi o`rni aniq belgilanadi. Uchinchi bosqichda xatoliklarni tuzatish bosqichida aniqlangan xatoliklar tuzatiladi. Dasturdan uning muallifidan boshqa odam ham foydalanishi uchun u rasmiylashtirilishi; uning tavsifi tuzilishi, dasturni foydalanuvchilarga topshirish uchun informasiya tashuvchilarga o`tkazilishi, informasiya tashuvchilarni ko`paytirish (dublyaj qilish) jarayonlari ishlab chiqilishi lozim. Tavsifda dasturdan foydalanish bo`yicha ko`rsatma berilib, qo`llanilgan echish usuli bayon qilinadi, algoritmlar va etalon natijali nazorat misollar keltiriladi. Masalani kompyuterda echish-bu masalani kompyuterda echishning yakuniy bosqichidir. Dasturdan foydalanish bo`yicha instruksiyaga muvofiq ravishda operator dasturni kompyuterdan o`tkazadi. Dastur bo`yicha hisoblashlar masala mohiyati va kompyuter imkoniyat-lariga bog`liq ravishda bir necha sekunddan bir necha soatgacha borishi mumkin. Hisoblash natijalarini (mashinagrammalarni) chop etish qurilmasidan olingandan so`ng, uni tahlil qilish lozim bo`ladi. Shuni ta`kidlash muhimki, kompyuter undan foydalanuvchining masala mohiyatini tushunishdan xolos eta olmaydi, chunki u mashinada masalani butun echilish jarayonini ko`ra bilishi zarur bo`lib, bu esa masalaning mohiyatini chuqur tushunishni taqozo etadi. 4. Dasturni tuzish dastur tuzuvchi mehnati va vaqtini sarflash bilan bog`liqdir. Allaqachonlardir EHMdan foydalanishni boshlan-g`ich bosqichlarida qanday qilib sermehnat jarayonni mashinani o`ziga yuklash, ya`ni qanday qilib dasturlashni avtomatlashtirish masalasi paydo bo`lgan edi. Xozirda dasturlashni avtomatlashtiripshi ikkita yo`nalishi mavjud bo`lib, ular standart dasturlardan hamda algoritmik tillardan foydalanishdir.

www.arxiv.uz Standart dastur - bu aniq turdagi masalalarni echishni avvaldan tuzilgan va sozlangan dasturidir. Faqat standart dastur yordamida dasturlashni avtomatlashtirish amaliy jixatdan mumkin emas. Bu muammo algoritmik tillar yordamida echiladi. Algoritmik til deb algoritmni tasvirlashga va bu tasvirlashni mazmunini bir qiymatli izohlashga yo`l beradigan belgilar va qoidalar majmuiga aytiladi. Algoritmik tilda tuzilgan dasturni mashina tiliga o`tkazuvchi maxsus dastur translyator dastur deb ataladi.

www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar : 1. I.A. Кarimov Dexqonchilik taraqqiyoti – farovonlik manbai, T, 1994 2. Ta`lim to`g`risidagi qonun. Кadrlar tayyorlash milliy dasturi, T., 1997. 3. Informatika. Pod redaksiey professora N.M,Makarovoy M., «Finansi i statistika» 1997 4. V.E. Figurnov IBM PC dlya polzovateley. M., 1990 5. N.X.Noraliev.,N.Qilichev Informatika, o`quv qo`llanma, 2004 y 6. Raxmonqulova IBM PC shaxsiy kompyuterlarida ishlash. Sharq NMК-S PRINT. N.,1998 7. N.X.Noraliev va boshqalar. Informatika va hisoblash texnikasi. T.,1996 8. A.Abduqodirov EHM, Algoritm, Dastur, T., 1992 9. M.M.Aripov, J.O`. Muxammadiev Informatika, Informasion texnologiyalar (Oliy o`quv yurtlari uchun darslik).,T.2004 10. S.S.G`ulomov, A.T.Shermuxamedov, B.A.Begalov «Iqtisodiy informati-ka» Toshkent»Sharq» 2000. 11. Aripov M. «Informatika», Universitet nashriyoti, 2001. 12. J.O`. Muxammadiev, D.X.Nazarova. POWER POINT 13. programasida ishlash. O`quv uslubiy qo`llanma T., 2003 14. www.ziyonet.uz

Похожие

Masalani EHMda yechish bosqichlari. Masalani EHMda yechish bosqichlari. Algoritmlar tuzish

Masalani kompyuterda yechishning asosiy bosqichlari. Algoritmlash asoslari

Masalalarni EHMda yechish bosqichlari va algoritmlar nazariyasi

Matematik modellashtirishning asosiy tushunchalari. Masalalarni EHMda yechish bosqichlari

Tenglama va tengsizliklarni yechish komandasi