Локал ҳисоблаш тармоқларида маълумотларни муҳофаза қилиш усули - Информатика и ИТ - Рефераты

Локал ҳисоблаш тармоқларида маълумотларни муҳофаза қилиш усули

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62 KB

www.arxiv.uz Л окал ҳисоблаш тармоқларида маълумотларни муҳофаза қилиш усули Режа: 1. Информацияни ҳимоялашнинг асосий усуллари 2. Идентификация ва аутентификация тушунчалари 3. Статик аутентификация 4. Ўзгармас аутентификация

www.arxiv.uz Аниқлаштирилган ўқув мақсадлари.Талаба бу мавзуни тўла ўзлаштиргандан сўнг:  Информацияни ҳимоялашнинг асосий усуллари ҳақидаги тамойилларни билади;  Идентификация ва аутентификация тушунчалари асосий принципларини бўлакларга бўлиб, таъриф бера олади;  ЛҲТ нинг баъзи объектлари ва ресурсларидан фойдаланиш хусусиятларинини талқин эта олади;  Барқарор аутентификация қайси синфга мансублигини тасаввур эта олади;  Аутентификациянинг учта асосий кўриниши ўртасидаги ўзаро алоқадорликни аниқлайди, боғланишларни таҳлил қила олади. Информацияни ҳимоялашнинг асосий усулларига қуйидагилар киради: - ЛҲТ га киришда аутентификация ва идентификация қилиш; - ЛҲТ нинг баъзи объектлари ва ресурсларидан фойдаланишни чеклаш (алоҳида серверга, алоҳида серверлар диски (томи) га, ишчи станция, каталог, файллардан фойдаланиш, уларни ўзгартириш, ўчириш ва ҳ.к.). - ЛҲТ да информацияни ҳимоя қилишнинг аппарат усули. - Маълумотларни ҳимоя қилишнинг программа усули; - Маълумотларни криптографик усулда ҳимоя қилиш, яъни маълумотларни шифрлаш (криптлаш); Идентификация ва аутентификация Идентификация ва аутентификация (Ид ва А) - фойдаланувчи ва жараёнлар тўғрисидаги маълумотларнинг ҳақиқийлигини (асллигини) текшириш ва аниқлаш жараёнидир. Улар фойдаланувчига система ресурсларидан фойдаланишининг мумкин ёки мумкин эмаслиги ҳақида қарор

www.arxiv.uz қабул қилишда ишлатилади. У ёки бу маълумотдан кимлар фойдалана олиши мумкинлигини аниқлаш маълумотлар синфланиши жараёнининг таркибий қисми бўлиши лозим. Аутентификациянинг учта асосий кўриниши мавжуд бўлиб, улар - статик, барқарор ва ўзгармас. Статик аутентификация пароллардан ва бошқа технологиялардан фойдаланади. Бу парол ва технологияларни такрорлаш йўли билан йўққа чиқариш мумкин. Одатда, бу пароллар такрор фойдаланиладиган деб номланади. Барқарор аутентификация бир марта ишлатиладиган паролларни яратиш учун криптографиядан фойдаланади. Бу усул тармоққа уланиш жойига атака қилувчи хабарларни қўйиш билан йўққа чиқарилади. Ўзгармас аутентификация тармо ққ а уланиш жойига атака қилувчи информацияни қўйишдан сақлайди. Статик аутентификация Статик аутентификация аутентификацияловчи ва аутентификацияланувчи томонлар ўртасида узатилаётган информацияни ёт ҳужум қилувчи томон кўра олмайдиган, ўзгартира олмайдиган, қўя олмайдиган пайтдагина ҳимояни таъминлайди. Бундай ҳолатда бузғунчи фақат аутентификация жараёнини бошлаш (буни фақат қонуний фойдаланувчи амалга ошира олади) ва бир қатор уринишларни амалга ошириш ёрдамидагина маълумотларни аниқлашга уриниши мумкин. Пароллардан фойдаланишнинг анъанавий схемалари ҳимоянинг мана шу туридан фойдаланади. Лекин аутентификация мустаҳкамлиги асосан паролларни топишнинг мураккаблиги ҳамда бу паролларнинг қанчалик даражада яхши ҳимояланганлигига боғлиқ бўлади. Барқарор аутентификация Аутентификациянинг бу синфи ҳар бир аутентификация сеансларида алмашиниб турадиган динамик аутентификация маълумотларидан фойдаланади. Аутентификацияловчи ва аутентификацияланувчи орасида

www.arxiv.uz узатиладиган информацияни тутиб қолиши мумкин бўлган атака қилувчи янги аутентификация сеансини аутентификацияланувчи билан биргаликда бошлашга ва қонуний фойдаланувчи назорати остида ниқоблаш умидида маълумотларни такрорлашга ҳаракат қилади. 1-даражали кучайтирилган аутентификация шундай атакалардан ҳимоя қиладики, бу атака натижасида олдинги сеансда ёзилган аутентификация маълумотларидан кейинги сеансларда фойдаланиш мумкин бўлмай қолади. Шунга қарамасдан, барқарор аутентификация маълумотларни фаол атакалардан ҳимоя қила олмайди. Бундай атакалар аутентификация жараёни тугагандан сўнг фойдаланувчи томонидан серверга жўнатиладиган команда ва маълумотлар атака қилувчи томонидан ўзгартирилиши натижасида амалга оширилади. Сервер берилган аутентификацияланаётган фойдаланувчи ва мантиқий уланиш ўртасидаги алоқани таъминлайди; у ўзини ушбу уланишга тааллуқли барча командаларнинг манбаи деб ҳисоблайди.. Анъанавий пароллар барқарор аутентификацияни таъминлай олмайди. Фойдаланувчи пароллари кейинчалик фойдаланилиши ёки тутиб қолиниши мумкин. Лекин бир марталик пароллар ва электрон имзолар ушбу ҳимоя даражасини таъминлай олади. Ўзгармас аутентификация Аутентификациянинг бу тури аутентификацияланувчи ва аутентификацияловчи орасида узатиладиган маълумотлар оқими орасига информация қўшиши, ўзгартириши ва тутиб қолиши мумкин бўлган атака қилувчидан ҳаттоки, аутентификация жараёни тугагандан сўнг ҳам ҳимояни таъминлайди. Бундай атакалар фаол атака деб юритилиб, атака қилувчи, асосан, сервер ва фойдаланувчи орасидаги боғланишга фаол таъсир кўрсатади. Ҳимоянинг бу турини амалга оширишнинг усулларидан бири фойдаланувчидан серверга жўнатилаётган ҳар бир маълумотлар битига ишлов беришни электрон имзоларни инерция қилиш алгоритми ёрдамида амалга оширишдан иборат. Криптография асосидаги бошқа комбинациялар

www.arxiv.uz ҳам мавжудки, булар ёрдамида аутентификацияни амалга ошириш мумкин. Лекин, мавжуд стратегияларда ҳар бир маълумот битини ишлаш учун шифрлашдан фойдаланилади. Акс ҳолда маълумотлар оқимининг ҳимоя қилинмаган қисми шубҳали ҳолда қолиши мумкин. Тармоққа киришда ва фойдаланувчи номини киритишда идентификация, парол киритишда аутентификация амалга оширилади. Агарда фойдаланувчи ушбу парол ва ном билан системада қайд қилинган бўлса, унга аниқ объект ва ресурслардан фойдаланишга рухсат этилади. Бироқ системага киришда, бу функцияларнинг бажарилиш жараёнида баъзи фарқлар мавжуд. Бу фарқлар иш жараёнида система ким ишлаётгани, унинг қандай ҳуқуқлари борлиги ва ҳоказолар ҳақида информацияга эга эканлигига асосланади ва шунинг учун мос ҳолда субъект саволларига жавоб қайтаради. Системага киришда буларнинг ҳаммасини олдиндан аниқлаш керак бўлади. Ушбу ҳолатда аслликни таъминлаш мақсадида фойдаланувчидан хавфсизлик ядроси томон боришда идентификацияловчи информациянинг узатилиш йўли - “ишончли маршрут”ни ташкил этиш зарурияти туғилади. Амалиёт шуни кўрсатадики, фойдаланувчининг системага кириши - ҳимоянинг анчагина нозик жойларидан биридир: кўпчилик ҳолларда паролларни синдириш, паролсиз кириш, паролларни тутиб қолиш ва ҳоказо ҳолатлар рўй беради. Шунинг учун фойдаланувчи ҳам, система ҳам ўзаро бевосита ишлаётгани, улар орасида бошқа программа ёки узатилувчи информациялар йўқлиги ҳақида ишонч ҳосил қилиши керак. Фойдаланувчи идентификаторлари ва уларнинг пароллари ҳар бир фойдаланувчи учун ягона бўлиши керак. Пароллар 6 та символдан кам бўлмаслиги ва машҳур номлар ёки иборалардан тузилмаслиги лозим. Ўйлаб топиладиган паролларнинг пайдо бўлишини доимий равишда махсус программалар ёрдамида текшириб туриш зарур. Бундай программаларда ўйлаб топиладиган пароллар генерацияси бўйича қоидалар тўплами бўлиши лозим.

www.arxiv.uz Пароллар махфий ҳолда сақланиши, яъни бошқа одамларга айтилмаслиги, программа матнида ва ҳар хил қоғозларда ёзилмаслиги ҳамда ҳар 90 кунда алмаштирилиши лозим. Кўпчилик системалар маълум вақт ўтгач паролни мажбурий алмаштириши ва аввал фойдаланилаётган паролни йўққа чиқариши мумкин. Фойдаланувчилар бюджети системага киришда 3 та муваффақиятсиз уринишдан сўнг “қотиб қолиши” ҳамда нотўғри киритилган пароллар номи система журналига киритиб қўйилиши керак. Фойдаланувчи ва сервер орасида бўладиган иш сеанси 15 минут давомидаги фаолиятсизликдан сўнг блокировка қилиниши лозим. Сеанс ишини қайта тиклаш учун яна парол киритиш талаб қилиниши керак. Системага муваффақиятли кирилганда, ундан охирги марта фойдаланилган сана ва вақт акс эттирилиши лозим. Фойдаланувчилар бюджети маълум вақт фойдаланилмагандан сўнг блокировка қилиниши шарт. Юқори таваккалли системалар учун: бир қанча берухсат кириш учун уриниб кўришлардан сўнг система огоҳлантириш сигналини бериши ва бу уринишларни амалга ошираётган фойдаланувчи учун сервернинг ёлғон хабарларини бериши лозим. Чунки у системага қўшилган ҳолда турган вақтда хавфсизлик администратори унинг жойлашган ўрнини аниқлашга ҳаракат қилади.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: 1. Брассар. Ж. «Современная криптология» ,Москва, «Полимед», 1999 г. 2. Петров А.А. «Криптографические методў заҳитў» ,Москва,ДМК, 2000 г. 3. Романец Ю.В., Тимофеев П.А. «Заҳита информации в современнўх компьютернўх системах» , Москва, Радио и связь, 1999 г. 4. Панасенко С. «Заҳита электроннўх документов» ,Москва, ФиС, 2000 г. 5. Васина Е. Н., Голицина О «Информационнўе ресурсў и базў даннўх», Москва, РГГУ, 1998 г. 6. Попов И.И. «Автоматизированнўе информационнўе системў» , Москва, РГГУ, 1998 г. 7. Митчелл Ш. «Тольковўй словарь компьютернўх технологии», Москва,2000г 8. www.ziyonet.uz 9. www.tuit.uz

Похожие

Mаълумотларни муҳофаза қилиш

Сўровлар ёрдамида маълумотларни таҳлил қилиш

Сўровлар хосил қилиш. Маълумотларни сўровларда группалаш. Функциялардан фойдаланиш

Локал компьютер тармоклари

Локал хисоблаш тармокларига кириш