Kompyuter grafikasida rangni ifodalash - Информатика и ИТ - Рефераты

Kompyuter grafikasida rangni ifodalash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

324 KB

Kompyuter grafikasida rangni ifodalash Reja: 1. Kompyuter grafikasida rangni ifodalash. 2. Asosiy rang modellari, RGB additiv rang modeli. 3. CMY rang modeli. 4. HSV rang modeli, HLS rang modeli.

Kompyuter grafikasida rangni ifodalash Rang tushunchasi odam (odamning ko’zi) yorug’likni qanday qabul qilishi bilan bog’ik. Yorug‟likni uz navbatida ikki xil tushunish mumkin – xar-xil energiyali zarrachalarning oqimi (u xolda rangni zarrachalarning energiyasi aniqlaydi), yoki elektro magnit to’lkinlarning oqimi (bu xolda rang to’lqin uzunligi λ orqali aniqlanadi). Ko’rinadigan yorug’lik bu 400-700 nm (nanometr) gacha bo’lgan to’lkin uzunligiga ega elektromagnit to’lkinlar. Rang odamning ko’zida tug’iladi. Odamning ko’zi yorug’likni qanday qabul qilishini ko‟ramiz. Ko’zning “setchatkasi “ fotoretseptorga ega – “kolbochki”. Ular tor (ensiz) spektral egri chiziqlar bilan xarakterlanadilar (tavsiflanadilar) va rang xissiyotiga ega. Ular (“kolbochki”) uch xil bo’ladilar – uzun, o‟rta va qisqa to’lqinlar xissiyotiga javob beruvchi. Ular (“kolbochki”) tomonidan beriladigan qiymat spektral funktsiya I( λ ) bilan xissiyot vazniy funktsiyaning integrallash natijasi. Rasmda uch xil tipdagi “kolbochyok”lar uchun xissiyot funktsiyalarning grafiklari keltrilgan. SHunday qilib, odam ko’zi spektral funktsiya uchun I( λ ) ,mos ravishda uchta sonni quyadi. (R,G,B) va ular quyidagi furmula yordamida hisoblanadi: Bu yerda: P R ( λ ) , P G ( λ ) , P B ( λ ) – mos ravishda, har-xil tipdagi «kolbochyok» larning vazniy xissiyot funktsiyalari.

Odam ko‟zining umumiy xissiyoti uchun javob beruvchi egri chiziqni grafigini olish uchta egri chiziqlar grafiklari o‟zaro yig‟iladi. Aslida ayrim grafiklar manfiy qiymatlarni xam qabul qilishlari mumkin. 1931 yilda Yoritish (Yorug‟lik) buyicha Xalkaro Komissiya (YoXK) si (CIEComission Internationale de L‟Eclairage) gipotetik ideal kuzatuvchi uchun standart egri chiziqlarni qabul qildi. Ular yordamida XYZ rang modeli quriladi, bunda x,y,z asosiy ranglar. X,Y,Z ning qiymatlari quyidagi munosabatlar orqali ifodalanadi: Ushbu uchta sonlar orqali odam ko‟zi qabul qiladigan ixtiyoriy rangni bir qiymatli ifodalash mumkin.

Aytish joyzki Y rangi uchun javov beruvchi energiya taqsimoti egri chizig‟i odam ko‟zining yorug‟likka bo‟lgan xissiyot spektral egri chizig‟i bilan ustma-ust tushadi. RGB rang modeli (sistemasi) RGB (red-kizil, green-yashil, blue-ko‟k) rang modeli eng oddiy deb hisoblanadi. Bu rang modeli additiv, ya ь ni biror bir kerakli rangni xosil qilish uchun uning asosiy ranglari yig‟iladi. Barcha bu sistema orqali ifodalanuvchi ranglar birli kubni tashkil qiladi (ya ь ni uning ichida yotadi). Kubning bosh diagonali, ya‟ni barcha asosiy ranglar miqdori barobar, kul ranglarni beradi, ya‟ni qoradan (0,0,0) oq (1,1,1) ranggacha. CIE XYZ sistemasidan RGB sistemasiga utish uchun quyidagi munosabatlardan foydalaniladi:

Agar biror bir rang RGB sistemasi orqali ifodalanib bo‟lmasa u xolda uning birorta bir asosiy ranggi yoki manfiy (<0) yoki birdan katta (>1). Teskari almashtrishni topish uchun teskari matritsadan foydalaniladi. RGB rang modeli bir qator video qurilmalarda ishlatiladi, xususan rangli televizion monitorlarda. CMY rang modeli Rangli bosmaga chikaruvchi qurilmalarda CMY (cyan-moviy, xavorang; magenta-pushti, malinov ы y; yellow-sariq) rang modeli tez-tez ishlatiladi. Moviy, pushti va sarik asosiy ranglar qizil,yashil va ko‟k ranglarni to‟ldiruvchi bo‟ladilar. CMY rang modeli-subtraktiv, ya‟ni biror kerakli bo‟lgan rangni xosil qilish uchun asosiy ranglar oq rangdan ayriladi. Moviy rang qog‟ozga tushirilayotgan qizil rang to‟liq yutiladi, ya‟ni moviy rang tushayotgan oq rangdan (qizil, yashil va ko‟k ranglarning yig‟indisi) qizil rangni ayirib tashlaydi. Pushti rang yashil rangni yutadi, sarik rang esa – ko‟k rangni. Moviy va sariq ranglar bilan bo‟yalgan sirt qizil va ko‟k ranglarni yutib faqat yashil rangni qoldiradi. Moviy, sarik va pushti ranglar qizil, yashil va ko‟k ranglarni yutib natijada qora rangni qoldiradi.

Yuqorida keltirilgan munosabatlarni quyidagi formula orqali ifodalaymiz: RGB rang modelidan CMY modeliga o‟tish quyidagi munosabatlar orqali bajariladi: Ayrim sabablarga ko‟ra qora rangni xosil qilish uchun uchta asosiy ranglardan foydalanish noqulay. Shu sababli CMY modelining asosiy ranglariga qora (black) qo‟shiladi va natijada CMYK rang modeli xosil qilinadi. CMY rang modelidan CMYK modeliga o‟tish uchun quyidagi munosabatlardan foydalanamiz: YIQ rang modeli Televideniyada YIQ rang modeli keng foydalaniladi. Bu model RGB rang modelining bir varianti hisoblanadi, efirga uzatish effektivligini oshirish maqsadida ishlatiladi va oq-qora televideniya bilan ishlashni ta‟minlaydi. RGB rang modelidan YIQ modeliga o‟tish uchun quyidagi munosabatdan foydalaniladi:

Teskari almashtrishlar uchun teskari matritsadan foydalaniladi. HSV rang modeli Yuqorida keltirilgan RGB, CMY(K) va YIQ rang modellari qurilmalar uchun mo‟ljallangan va odam tomonidan rang berish uchun noqulay. HSV(Hue-ton, saturation-to‟yinganlik, value-yorug‟lik qiymati) rang modeli foydalanuvchiga mo‟ljallangan bo‟lib rangni ton, to‟yinganlik, yorug‟lik qiymati kabi tushunchalar orqali berish imkonini beradi. HSV modelida tsilindrik koordinatalar sistemasi ishlatiladi, barcha ifodalanuvchi ranglar esa olti qirrali konusni tashkil qiladi (yuqoridagi rasm). Konusning asosi yorug‟ ranglarga mos keladi (V=1). OV o‟qi kulranglarga mos keladi (S=0) , bu xolda ya ь ni S=0 bulganda H ning qiymati aniqlanmagan buladi (HUE_UNDEFGIUNED). Ton N burchak gradusi bilan o‟lchanadi, 0 0 ga qizil rang mos keladi, 120 0 ga esa yashil rang va x.k. HSV rang modelini ifodalovchi asosiy qiymatlar mos ravishda quyidagicha o‟zgaradi: oq ranga S=0, V=1 mos keladi, qora ranga esa V=0 .

HLS rang modeli HLS (Hue-ton, Lightness-yorug‟lik, Saturation-to‟yinganlik) HSV modelining modifikatsiyasi bo‟lib u orqali ifodalanuvchi ranglar ikkita olti qirrali va asoslari birlashtirilgan konusni tashkil qiladi. Oq rang yuqoriga siljitilgan (quydagi rasm).

Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati: 1. Kenneth C.Loudon, Jane P.Loudon. Management Information Systems. New York, 2016. Page 669. 2. S.S.Gulomov, B.A.Begalov. Informatika va axborot texnologiyalari. Darslik.- T.: “Fan”. 2010.- 628 bet. 3. Informatsionnie texnologii v ekonomike i upravlenii: uchebnik /pod red. prof. V.V. Trofimova. 2-e izd., pererab. i dop.- M.: Yurayt, 2016.- 482 s. 4. Avtomatizirovannie informatsionnie texnologii v ekonomike: uchebnik / Pod red. prof. G.A. Titorenko. 2-e izd. Pererab. i dop. - M.: Yuniti, 2015. -399 s.

Похожие

Kompyuter grafikasida geometrik shakllarni ifodalash

Kompyuter grafikasida fazo 3D ob’ektlarini bo’yash

Kompyuter tarmoqlari

Zamonaviy kompyuter grafikasi va undan foydalanish. Grafik muharrirlar

Kompyuter grafikasining fundamental asoslari