Электрон дарсликни яратишнинг асосий тамойиллари ажратилган вақт - Информатика и ИТ - Рефераты

Электрон дарсликни яратишнинг асосий тамойиллари ажратилган вақт

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63.5 KB

Электрон дарсликни яратишнинг асосий тамойиллари ажратилган вақт

Мавзуга оид таянч тушунча ва иборалар: Квантлаш, тўлалик, очиқлик, тармоқланиш, бошқариш, адаптация, компьютер ёрдами, тўплаш, асосий талаблар. Матн қисми чегараланган бўлиши керак-чунки бунинг учун оддий дарсликлар мавжуд, компьютердан олинган материалларни чуқурроқ ўзлаштириш учун эса қоғоз ва қаламлар хизмат қилиш керак. Шунинг учун, электрон дарсликлар яратиш жараёнида бир неча пирнцип ва ёндашишликларни ишлатмоқ зарур. Уларни қисқача кўриб чиқайлик: Квантлаш принципи: материални минимал хажмдаги модуллардан иборат бўлимларга бўлиш. Тўлалик принципи: Ҳар бир модулда компанентлар мавжуд бўлиши керак:  назарий ядро;  назарий саволлар;  мисоллар;  мустақил ечиш учун масала ва мисоллар;  бутун модул бўйича жавоблари келтирилган саволлар;  назорат иши;  ёрдамчи маълумотномалар;  комментарийлар. Очиқлик принципи: Ҳар бир модулда мтанларни янги тушунча ва услларни ўзлаштиришни енгиллаштирувчи визуал кадрлар бўлиши керак. Тармоқланиш принципи: Ҳар бир модуль гипертекст иловалар билан бошқа модуллар билан боғланган бўлиб, ахборотларни ўзлаштириш кетма- кетлигини назарда тутади.

Бошқариш принципи: ўқувчи кадрлар алмашиниши ўзи бошқаради, керакли мураккаблик даражадаги мисолларни очиб, ўзини текшириш мумкин. Адаптация принципи: электрон дарслик ўқув жараёнининг маълум пайтдаги ўқувчи эҲтиёжини қондириш лозим. Қомпьютер ёрдами принципи: электрон дарсликни ишлатаётган Ҳар бир пайтда компьютер ёрдамини олиш мумкинлиги (мураккаб математик ҳ исоб, луғат, ўз билим савясини текшириш ва бошқалар). Тўплаш принципи: ягона электрон комплексларда ва бибилиотекаларда жойлаштириш ва уларга янги бўлим ва темалар билан кенгайтириш форматида бажарилган бўлиши лозим. Кетирилганлардан хулоса сифатида: электрон дарслик кимга ва нима учун керак? саволига жавоб берайлик. Электрон дарслик кундузги, сиртқи ва масофавий тарздаги ўқувчиларнинг мустақил ишлаш учун зарур, чунки:  ўқилаётган материалларни чоп этилган ўқув дарсликлардан ўзга, бошқа усуллар (қабул этиш йўллари ошиши) қўллаш муносабати билан ўзлаштиришни енгиллаштирилади;  ўқувчининг талаблари ва тайёгарлик, интеллектуал даражасига мосланади;  мураккаб Ҳисоб-китобларда вақтнинг тежалиши ҳ исобига фанни чуқурроқ ўзлаштиришга шароит яратила ди;  ишнинг ҳ ар бир босқичида ўзини текшириш учун кенг шароитлар яратилади;  бажарилган ишни замонавий шаклда файл ёки принтерда чоп қилишга шароит яратилади ;  чегараланмаган сонли тушунтириш, такрорлаш ва ёрдамчи материаллар тақдим этиб, сабрли мураббий вазифасини бажаради.

Электрон дарслик махсус аудиториядаги амалиёт дарсларида ёрдам беради, чунки:  турли масалаларни ечишда компьютер ёрдамини ишлатиш ва шунинг учун вақтни тежаш мумкин;  ўқитувчиларга машғулотларни компьютерларда мустақил ишлар шаклида ўтиши мумкин;  ўқитувчиларга компьютер ёрдамида ўқувчилар билимини тез ва самарали ба ҳ олаш, назорат ишларни мураккаблигини бошқариши мумкин; Электрон дарслик ўқитувчилар учун ҳ ам қулай, чунки;  маъруза ва амалий машғулотларда асосий тушунча ва ғояларни тушунтиришга кўпроқ вақт ажратилади;  мураккаб ҳ исобли назорат ишлари компьютер ёрдамида текширилади;  аудиторияда ва уйда бажарилувчи тпошириқлар нисбатини аниқлайди; Юқоридагилардан келиб чиқиб, электрон дарсликларни яратишда қуйидаги тамойилларга амал қилиш тавсия этилади (1-расм): 1. Квантлаш тамойили : Ўқув материалини ҳажми бўйича кичик, аммо таркиби бўйича бир бутун бўлган бўлимлардан (модуллардан) иборат бўлган бўлакларга бўлиб чиқиш лозим. 2. Тўлиқлик тамойили : Ҳар бир яратилаётган бўлим (модул) қуйидаги ташкил этувчи ҳадлардан: назарий қисмдан, назарий билимларни текшириш бўйича тузилган назорат саволлари, тестлар, мустақил ечиш учун топшириқ ва амалий кўникмаларни ўрганишга йўналтирилган машқлардан ва тарихий шарҳлардан иборат бўлиши керак. 3. Кўргазмалилик тамойили : Ҳар бир бўлимда (модулда) янги тушунчалар, фикрлар ҳамда услубларни тушунарли ва эслаб қолишни енгиллаштирувчи матнлар ҳажми ўлчамлари кичик бўлган кадрларнинг кетма-кетлигидан иборат бўлиши керак.

4. Тармоқланиш тамойили : Ҳар бир бўлимлардан (модуллардан) гиперматнли ҳаволалар орқали бошқа бўлимларни шундай ўзаро боғлаш керакки унда фойдаланувчи исталган пайтда бошқа бўлимларга бемалол ўтишни танлаш имконияти бўлсин. Тармоқланиш тамойили ўрганилаётган ўқув предмети материалларини чекламасада балки фанни босқичма-босқич ўзлаштириб боришни кўзда тутади. 5. Бошқарувчанлик тамойили : Ўқувчилар экран кадрларининг алмашувини ўзлари мустақил бошқара олишлари, исталган мавзу ёки маълумотларни, тушунчалар, фикрлар, иллюстрация материаллари ва мултимедияларни экранга чиқариш имконига эга бўлиши керак. Ўқувчиларга ўзларининг билим ва кўникмаларини назорат саволлари ва тестларга жавоб бериб ва амалий машгулотларни бажарган ҳолда текшириб кўриши каби имкониятлар яратилган бўлади. 6. Кўникувчанлик тамойили : Электрон дарслик ўқув жараёнида аниқ фойдаланувчи эҳтиёжларига кўникиб боришини таъминлаши, ўрганилаётган материалнинг чуқурлиги ва мураккаблигини ҳамда таълим олувчининг келгуси таълим босқичига боғлиқ ҳолда амалий йўналтирилганлигини ўзгартириб боришга имконият яратиши керак. Фойдаланувчилар ўз эҳтиёжларига кўра қўшимча иллюстрация материалларини юзага келтира олишлари, ўрганилаётган тушунчаларни графикавий ва геометрик жиҳатдан талқин қила олишлари лозим. 7. Компьютерли қўллаб қувватлаш тамойили : Бу тамойилда таълим олувчилар ўрганиш жараёнининг исталган пайтида ўкув материалининг моҳиятига ўзига диққатни жалб этишга ундовчи топшириқ ва масалаларни қараб чиқиш ҳамда уларни бажаришда компьютердан фойдаланишлари керак. Компьютер нафақат мураккаб алмаштириш амалларини, турли хил ҳисоблашларни ва графикларни тузиб чиқиши, расм ва схемаларни чизиш балки турли хил мураккаб даражадаги амалларни бажариши лозим.

Олдиндан ўрганилган ҳамда олинган натижаларни нафақат жавоб бериш босқичида балки ихтиёрий ҳолатларда ҳам текшириб кўриш лозим. 8. Йиғилувчанлик тамойили : Электрон дарсликни янги бўлимлар ва мавзулар, фан ва техника янгиликлари билан кенгайтириб ва тўлдириб боришга имкон бериши ҳамда махсус ва алоҳида фанлар бўйича электрон кутубхоналарни ёки таълим олувчилар, (у ўқиётган мутахассислик ва курсга мос ҳолда) ўқитувчиларнинг ёки тадқиқотчиларнинг хусусий электрон кутубхоналарини шакллантириши керак. 1 - расм. Электрон дарсликларни яратиш тамойиллари - давлат таълим стандартлари (давлат талаблари) асосида тайёрланиши; - таълим-тарбия жараёнига ҳамкорлик педагогикаси ва ўқитишнинг интерфаол услубларини тадбиқ қилишда кўмак бериши; Йи ғ илувчанли к тамойили Компьютор- ли қў ллаб- қ увватлаш тамойили Бош қ арув- чилик тамойилили К ў никувчан- лик тамойили Тармо қ ла- ниш тамойили К ў ргазмали лик тамойилиТ ў ли қ лилик тамойилиКвантлаш тамойили Электрон дарсликларни яратиш тамойиллари

- тегишли ўқув фанининг назарий ва амалий ривожланишида, узоқ ва яқин ўтмишдаги бой интелектуал меросимизнинг ўрни ва аҳамиятини кўрсатиши; - интеллектуал инсонпарварлик ғояларини акс эттирилиши инсоннинг табиат ва ижтимоий ҳаётда ўта масъулиятлилигини англатишга қаратилиши; - ватанпарварлик ва миллий ғурур ҳиссини шакллантирилиши, мустақил ва ижодий фикрлашга йўналтирилиши; - маънавий-ахлоқий сифатларни шакллантирилиши, таълим ва тарбия узвийлигини таъминлаши; - билимларни онгли равишда ўзлаштириш, қизиқиш уйғота оладиган ва мустақил фикрлашга йўналтира оладиган хусусиятларга эга бўлиши; - билим олувчиларнинг ижодий қобилиятларини ривожлантиришга қаратилиши, мустақил таълим олишга қизиқиш уйғотиши; - юқори даражада умумлаштирилган ва замонавий, илмий билимларга асосланган маълумотлар (қонунлар, айниятлар, таснифлар ва ҳоказо)дан ташкил топиши; - иллюстрацияларга бой, кўргазмали тасвир ва бадиий-услубий жиҳатдан амалий фаолиятга қаратилган бўлиши; - билим олувчиларнинг ёши ва психо-физиологик хусусиятларини ҳисобга олиши; - билимларнинг мутлақлиги ва нисбийлигини ёрқин ифодалаши; - таълим олувчиларнинг билими, ўқуви ва кўникмаларини назорат қилиш имкониятига эга бўлиши; - таълим ва тарбияни ижтимоий ҳаёт, унумли меҳнат билан узвий боғланишига эътибор бериши; - фан ва техника ютуқларининг аҳамиятини ифодалаши, илмий масалаларнинг мантиқий кетма-кетликда, фаннинг ўқув дастурига мувофиқ баён этилиши;

- яхлитликни идрок қилиш ҳисси шаклланиши учун барча маълумотлар мантиқий бир тизимда берилиши; - матн жозибали шаклда баён этилиши; - асосий тушунча ва хулосаларнинг таърифлари ниҳоятда аниқ ва равшан ёзилиши, атамаларнинг умумийлигига эришилиши каби умумий талабларга жавоб бериши керак.

Адабиётлар: 1. Каримов И.А. Баркамол авлод –Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори.- Тошкент: Шарқ, 1999.-15 б. 2. Узлуксиз таълим тизими учун ўқув адабиётларининг янги авлодини яратиш концепцияси. Тошкент-«Шарк».-2002. 3. А.А.Абдуқодиров, А.Х.Пардаев, Масофали ўқитиш назарияси ва амалиёти, Монография, Тошкент: Фан, 2009. 146 б. 4. М.Арипов ва бошқалар, Ахборот технологиялари, Ўқув қўлланма, Тошкент: Ношир, 2009. 368 б. 5. Д.М.Амиров ва бошқалар, Ахборот – коммуникация технологиялари, Изоҳли луғат, Тошкент, 2010.576 б.

Похожие

Электрон дарсликларнинг асосий хоссалари ва категориялари ажратилган вақт

Электрон дарсликларнинг хусусиятлари ва афзалликлари ажратилган вақт

Электрон дарсликларни яратиш технологиялари курсининг предмети ажратилган вақт

Электрон дарсликларни яратишда қўлланиладиган дастурий воситалар ажратилган вақт

Электрон дарсликка қўйиладиган дидактик ва психологик талаблар ажратилган вақт