Axborot jarayonlarining texnik va programma ta`minoti - Информатика и ИТ - Рефераты

Axborot jarayonlarining texnik va programma ta`minoti

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

66 KB

Axborot jarayonlarining texnik va programma ta`minoti Reja: 1. Axborot tizimlari tuzilmasi 2. Super kompiyuterlar (Super Computer); 3. Katta kompiyuterlar (Mainframe Computer); 4. Mini kompiyuterlar (Minicomputer); 5. Shaxsiy kompiyuterlar (PC-Personal Computer); 6. Bloknot (notebook) kompiyuterlar.

Tayanch iboralar. Tеxnik ta'minot, matеmatik ta'minot, dasturiy ta'minot, axborot ta'minoti, tashkiliy ta'minot, xususiy ta'minot Axborot t izimlari t uzilmasi Quyi tizimlar turlari Axborot tizimi quyi tizimlar deb nom olgan qismlar to`plamidan tashkil topgan. Quyi tizim — biror alotnatiga qarab bo`lingan tizimning bir qismidir. Tasnifda tuzilma belgisiga asosan quyi tizimlar ta'minlovchi deb nomlanadi. Shuning uchun hamma axborot tizimlarining tuzilmasi ta'minlovchi quyi tizimlar to`plamidan iborat bo`ladi. Ta'minlovchi quyi tizimlarga axborot, texnik, matematik, dasturiy, tashkiliy va huquqiy ta'minot kiradi (3.4- rasm). 1 -rasm. Axborot tizimining ta'minlovchi quyi tizimlari Axborot ta'minoti Axborot ta'minotiga boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun aniq axborotni o`z vaqtida tayyorlash va taqdim etish vazifalari belgilanadi. Axborot ta’minoti Tashkiliy ta’minot Xususiy ta’minot

Axborot ta'minoti — axborotni tasniflash va shartli belgilash tizimi, hujjatlarni umumlashtirish (unifikatsiyalash) tizimi, axborot oqimlari sxemasi hamda ma'lumotlar bazasini tuzish uslubiyotlarining to`plamidir. Axborotni tasniflash va shartli belgilash tizimi darslikning 2-bobida ko`rib chiqilgan. Hujjatlarni umumlashtirish tizimlari davlat, soha va regionlar darajasida tuziladi. Buning maqsadi turli soha ko`rsatkichlarini bir-biriga solishtirishni tashkil etishdan iboratdir. Axborot oqimlari sxemasida axborotni harakat yo`nalishlari, hajmi, birlamchi axborotni tashkil etilgan joyi va uni foydalanish natijalari ko`rsatiladi. Axborot oqimlari sxemasining tahlili asosida boshqaruvni takomillashtirish tadbirlari ishlab chiqiladi. Ma’lumotlar bazasini tuzish uslubiyoti bazalarni loyihalash nazariyasi asosida yaratiladi. Axborot ta'minotini tuzish uchun quyidagilarni bilish kerak: • muassasa boshqaruv tizimining maqsadini, vazifalarini aniq tushunish; • axborot yaratilgan joyidan foydalanilgan joyigacha bo`lgan harakat yo`nalishlari, axborot oqimlari sxemasining tahlili; •hujjatlar almashuvi tizimini takomillashtirish; • axborotni tasniflash va shartli belgilash tizimining mavjudligi va undan foydalanish; • ma'lumotlar bazasini tuzish uslubiy a tini bilish; • axborotlar to`plamini kompyuter asosida tuzish. Texnik ta'minot Texnik ta'minot — axborot tizimi ishlashi uchun kerak bo`lgan texnik vositalar to`plamidir. Texnik vositalar to`plamiga quyidagilar kiradi:

• kompyuterlar; • axborotni to`plash, saqlash, qayta ishlash, uzatish va chiqarish vositalari; • ma'lumotlarni uzatish va aloqa vositalari; • axborot olishni avtomatlashgan vositalari va orgtexnika; • ishlatiladigan materiallar va boshqalar. Matematik va dasturiy ta'minot Matematik va dasturiy ta'minot — axborot tizimining maqsadini va vazifalarini bajaruvchi matematik usul, model, algoritm va dasturlar to`plamidir. Matematik ta'minotga quyidagilar kiradi: •boshqaruv jarayonini modellashtirish qurilmalari; • boshqaruvning na'munaviy vazifalari; • matematik dasturlash, matematik statistika va boshqa usullari. Dasturiy ta'minot umumtizim va maxsus dastur mahsulotlari hamda ularning texnik hujjatlaridan tashkil topgan. Umumtizimli dastur ta'minotiga operatsion tizimlar, namunaviy vazifalarni yechish uchun foydalaniladigan dasturlar kiradi. Maxsus dastur ta'minotiga esa axborot tizimi uchun alohida yaratilgan dasturlar to`plami kiradi. Texnik hujjatlarga dasturlarni yaratish uchun tuzilgan hujjatlar, topshiriqni qo`yish, algoritm tuzish topshiriqlari, vazifaning iqti- sodiy — matematik modeli, nazorat misollari kiradi. Tashkiliy ta'minot

Tashkiliy ta'minot — axborot tizimini yaratish va undan foydalanish jarayonida xodimlar va texnik vositalar hamda xodimlar o`rtasidagi o`zaro munosabatni muvofiqlashtiruvchi usullar va vositalar to`plamidir. Tashkiliy ta'minot quyidagi vazifalarni bajaradi: • muassasa boshqaruv joriy tizimini tahlil etadi va shu asosda avtomatlashtirish vazifalarini belgilaydi; • kompyuterda bajarish uchun vazifani tayyorlash hamda axborot tizimini loyihalash, texnik topshiriqni va texnik-iqtisodiy asoslashning samaradorligini hisoblaydi; • muassasa tuzilmasi va tarkibi bo`yicha boshqaruv qarorlarini va boshqaruv tizimining samaradorligini oshirish bo`yicha vazifalarni yechish uslubiyotini tuzadi. Huquqiy ta'minot Huquqiy ta'minot — axborot tizimining tuzilishi, ishlashi hamda axborotni olish, o`zgartirish va foydalanish tartibini muvofiqlashtiruvchi huquqiy qoidalar to`plamidir. Huquqiy ta'minotning asosiy maqsadi qonunchilikni mustahkamlashdir. Huquqiy ta'minot tarkibiga davlat tashkilotlarining qonunlari, farmonlari, qarorlari hamda vazirlik, tashkilot, hokimiyatlarning buyruqlari, me'yoriy va boshqa hujjatlar kiradi. Axborot tizimini yaratish uchun huquqiy ta'minot buyurtmachi va bajaruvchi munosabatlari bitilgan shartnoma asosida ta'minlanadi. Axborot tizimidan foydalanish huquqiy ta'minoti quyidagilarni o`z ichiga oladi: • axborot tizimi statusi; • xodimlarning huquqlari, majburiyatlari va mas'uliyatlari; • boshqarav jarayonining huquqiy ta'minlanishi; • ax borotni yara atish va undan foydalanish tartibi.

Kompiyuter- inglizcha so`z bo`lib, u hisoblovchi demakdir. Garchand u hozirda faqat hisoblovchi bo`lmasdan, matnlar, tovush, video va boshqa ma`lumotlar ustida ham amallar bajaradi. Shunga qaramasdan hozirda uning yeski nomi - kompiyutersaqlangan. Uning asosiy vazifasi turli ma`lumotlarni qayta ishlashdan iborat. Hozirda kompiyutertermini ko`p uchrasada, shu bilan birga YEHM (yelektron hisoblash mashinalari), HM (hisoblash mashinalari) terminlari ham hayotda ko`p ishlatib turiladi. Ammo biz soddalik uchun faqat kompiyuterterminidan foydalanamiz. Kompiyuterlarning amalda turli hillari mavjud: raqamli, analogli (uzluksiz), raqamli-analogli, mahsuslashtirilgan. Ammo, raqamli kompiyuterlar foydalanilishi, bajaradigan amallarning universalligi, hisoblash amallarining aniqligi va boshqa ko`rsatkichlari yuqori bo`lgani uchun, ular ko`proq qo`llanilmoqda. Kompiyuterlar hotirasining hajmi, bir sekundda bajaradigan amallar tezligi, ma`lumotlarning razryad to`rida (yacheykalarda) tasvirlanishiga qarab, guruhlarga bo`lish mumkin: - super kompiyuterlar (Super Computer); - katta kompiyuterlar (Mainframe Computer); - mini kompiyuterlar (Minicomputer); - shahsiy kompiyuterlar (PC-Personal Computer); - bloknot (notebook) kompiyuterlar. Super kompiyuterlar - juda katta tezlikni talab qiladigan va katta hajmdagi masalalarni echish uchun mo`ljallangan bo`ladi. Bunday masalalar sifatida ob-havoni global prognoziga oid masalalarni, uch o`lchovli fazoda turli oqimlarning kechishini o`rganish masalalari, global axborot sistemalar va hokazolarni keltirish mumkin. Bu kompiyuterlar bir sekundda 10 trilliardlab amal bajaradi. Hususan, bu kompiyuteryadro sinovlarini va eskirayotgan yadro qurollarini modellashtirishda qo`llaniladi. Shuni qayd qilish lozimki,

superkompiyuterlarning ma`lum yo`nalish masalalarini echishga qaratilgan turlari ham mavjud. Katta kompiyuterlar (Mainframe Computer)- fan va tehnikaning turli sohalariga oid masalalarni echishga mo`ljallangan. Ularning amal bajarish tezligi va hotira hajmi superkompiyuterlarnikiga qaraganda bir-ikki pog`ona past. Bularga misol sifatida AQSHning CRAY (krey), IBM 390, 4300, IBM ES / 9000, Fransiyaning Borrous 6000, YAponiyaning M1800 rusumli komp`yuterini va boshqalarni misol qilib keltirish mumkin. Minikompiyuterlar (kichik kompiyuterlar) hajmi va bajaradigan amallar tezligi jihatidan katta kompiyuterlardan kamida bir pog`ona pastdir. Shuni aytish joizki, ularning gabariti (hajmi) tobora ihchamlashib, hatto shahsiy komp`yuterdek kichik joyni yegallaydiganlari yaratilmoqda. Bunday kompiyuterlar turkumiga ilk bor yaratilgan PDP-11 (Programm Driver Processor - dasturiy boshqaruv processori) turkumini, ilgari harbiy maqsadlar uchun ishlatilgan (mahfiy hisoblangan) VAX, SUN turkumli kompiyuterlar, IBM 4381, Hewlett Packard firmasining HP 9000 va boshqalar minikomp`yuterga misol bo`la oladi. SHaxsiy kompiyuterlar hozirda korxonalar, muassasalar, oliy o`quv yurtlarida keng tarqalgan bo`lib, ularning aksariyati IBM rusumiga mos kompiyuterlardir. SHaxsiy komp`yuter IBM rusumiga mos kompiyuterlar deganda, ularning turli kompaniyalar ishlab chiqarilishiga qaramay ham tehnik, ham programma ta`minoti mosligi, ya`ni bir-biriga to`g`ri kelishi nazarda tutiladi. Bunday kompiyuterlar hajmi jihatidan kichik, amal bajarish tezligi, masalan PENTIUM-3 processori o`rnatilgan kompiyuterlarida, hozirgi kunda 750-1000 megagercni, hotira hajmi esa, 64-128 megabaytni tashkil qiladi. Bugungi kunda Pentium IV kompiyuterlari ham jahon bozorida keng tarqalmoqda. Shahsiy kompiyuterlar uchun muhim ko`rsatkich ishlash kafolatidir (kamida uch o`l).

Kompiyuterlarning qaysi harakteristikalari muhim sanaladi? Notebuuk kompiyuterlar hajmi ancha ihcham bo`lib, ammo bajaradigan amallar soni, hotira hajmi shahsiy kompiyuterlar darajasiga ko`tarilib bormoqda. Ularning qulaylik tomonlaridan biri ham yelektir yenergiyasidan va ichiga o`rnatilgan batareyalarda ham uzluksiz (batareyani har safar almashtirmasdan) ishlash mumkinligidir. Bunda batareya quvvati yenergiyaga ulanishi bilan o`zi zaryad ola boshlaydi va u batareya bir necha yillarga mo`ljallangan bo`ladi. Bundan tashqari, bunday rusumli kompiyuterlar 8-10 yil mobaynida buzilmasdan ishlash qobiliyatiga yega. Ular shahsiy kompiyuterlar uchun yaratilgan operacion sistemalar MS DOS, qobiq programmalar, Windows ning ohirgi versiyalarida va boshqa operacion sistemalar boshqaruvida ishlaydi. Noutbuk komp`yuteri Hozirda noutbuk kompiyuterlaridan ham ihcham cho`ntak kompiyuterlari ham ishlab chiqilmoqda. Ular ham turli soha masalalarini echishga qodir. ASOSIY ADABIYOTLAR:

1. Professor N.V. Makarova tahriri ostida Informatika Toshkent –“Talqin”- 2005 2. A.R Madrahimov , S.I. Rahmonqulova Internet va undan foydalanish asoslari Toshkent-2001. 3. A. A. Abduqodirov, A.G. Xayitov, R. R. Shodiy е v Axborot t е xno- logiyalari Toshk е nt 2002 yil. 4. T. X. Xolmatov, N. I.Tayloqov, U. A. Nazarov Informatika va xisoblash t е xnikasi. Toshk е nt 2001 y. 5. www.ziyonet.uz 6. www.nur.uz

Похожие

Кompyuterlarning programma ta`minoti

Axborot texnologiyalarining programma texnik va uslubiy vositalari Geoaxborot texnologiyasi Multimediya texnologiyasi

Servis dastur ta`minoti

Opеrasion tizimlaring dasturiy ta`minoti

Elektr ta`minoti bloki. Sovutgichlar