Elektr ta`minoti bloki. Sovutgichlar - Информатика и ИТ - Рефераты

Elektr ta`minoti bloki. Sovutgichlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

92.5 KB

Elektr ta`minoti bloki . Sovutgichlar Reja: 1. Komp’yuterning elektr ta`minoti bloki (Blok pitaniya) 2. Elektr ta`minoti bloki sxemotexnikasi 3. Elektr ta`minoti bloki umumiy ko’rinishi va tashkil etuvchilari 4. Elektr ta’minoti bloki va sistema bloki komponentlarini sovutish 5. Elektr ta`minoti sifatini oshirish chorasi

Tayanch iboralar: tok, elektr ta`minoti bloki , kuchlanish, elektr ta`minoti bloki tarkibi, elektr ta`minoti bloki qo’shimcha vazifalari, tok manbalarni bir xilligi, elektr ta`minoti bloki quvvati, ba’zi nosozliklar, sovutgichlar. 1. KOMP’YUTERNING ELEKTR TA`MINOTI BLOKI K omp'yuterning asosiy korpusidagi q urilma va vositalarni etarlicha energiya bilan ta`minlovchi moslama komp’yuterninig energiya blokidir. Uning asosiy vazifasi aytilgan vositalarni energiya bilan ta`minlash, havo almashtirish va protsessor ichini sovutishdir, chunki ko`pgina komponentlar energiya bloki, protsessor va vinchester uzluksiz ish vaqtida qizib ketadi. Agar ishonchli havo almashtirish ta`minlanmasa, komp'yuter ichki qismlari qizib ketishi va to`xtab qolishiga sabab bo`ladi. Bundan tashqari kuchlanishlar tez-tez o`zgaradigan, katta kuchlanishli toklar o`tadigan joylarda energiya blokining ishonchliligi katta axamiyatga ega. Komp'yuter sotib olishda energiya blokining q uvvatini ani q lab oling. U kamida 200-250 vatt bo`lishi kerak, aks holda u qo`shimcha qattiq disk (vinchester), qo`shimcha platalar, yangi kuchliroq protsessor, mul'timedia vositalarini o`rnatishda tok etmay qolishiga sababchi bo`ladi. 2. ELEKTR TA`MINOTI BLOKI SXEMOTEXNIKASI Personal komp’yuterlarda tok manbai blokiga uchta asosiy funktsiya yuklangan: - personalp komp’yuterni elektr energiyasi bilan taminlash ; - ichki sistemalarni sovutish ; - ichki komponentlarni himoyalash. Tok manbai blokini asosiy masalasi personal komp’yuterni elektr energiyasi bilan taminlashdir. U 220 V o’zgaruvchi tokni 5 va 12 V o’zgarmas tokga aylantirib beradi. AQH va boshqa ba’zi mamlakatlarda tarmoqda 120 V bo’lganligi sababli, 120 V ni 5 V yoki 12 V ga aylantiriladi. 5 va 12 V kuchlanishlar personal komp’yuter qurilmalarida foydalinadi. Komp’yuterga o’rnatilgan tok manbai bloki komp’yuter sistema blokini sovutishda muhim rol o’ynaydi chunki blokni

vintelyatori komp’yuterni ichki havosini so’rib tashqariga chiqirishga mo’ljalangan. Xajjatda olib qaralsa sistema blokida tok manbai korpusni yuqori qismida joylashgan. Ma’lumki komp’yuter sistema blokidagi qurilmalardan ajralib chiqayotgan issiqlik yuqoriga qarab ko’tariladi. Yuqoridagi tok manbai blokidagi vintilyator shu issiqlikni tashqariga uzatadi. Personal komp’yuter agar normadagi elekt kuchlanishi bo’lmasa ishga tushmaydi. Chunki tok manbai bloki energiya bermaydi. Agar unga normadan ortiq kuchlanish ulansa, undan hid chiqib, kuyganini bildiradi. 3. ELEKTR TA`MINOTI BLOKI UMUMIY KO’RINISHI VA TASHKIL ETUVCHILARI Hozirda ishlab chiqarilayotgan IBM personal komp’yuterlarida manbai bloki to’rtburchakli karobka sifatida bo’lib sistema blokini yuqori qismiga joylashtiriladi. Tok manbai blokini yuqori qismida vintelyatsiya teshigini kirishi va etiketkasi joylashgan. Vintelyatsiya teshiklari aylana kontsentrik teshiklardan iborat bo’lib hovoni chiqarish teshiklari bo’lib xizmat qiladi. Tok manbai etketkasida tanishish uchun zarur bo’lgan uni quvvati ko’rsatilgan. Komp’yuter eski yoki yangi variantiga qarab unda tok manbaini ishga tushirish sistemasi ikki xil. Eski sistemalarda tok manbai blokida maxsus pereklyuchatel mavjud. U yordamida tok manbai bloki elektr tarmog'iga ulanadi yoki uziladi. Buning uchun pereklyuchatel "on"-ulangan, yoki "off" uzulgan holatga ishlaydi. Yangi sistemalarda esa bu sistema bloki oldiga o’rnatilgan knopkalar yordamida amalga oshiriladi. Tok manbai blokini orqa tomonida elektr toki keluvchi razyom va monitorga tok chiqaruvchi razetka bor. Uni ichki tomonida bir nechta kabellar chiqqan bo’lib ular turli kontaktli ikkita 6 kontaktli razyom va 4 ta 4 kontaktli razyomlardir. 6 kontaktli razyom komp’yuter asosiy platasiga tok berish uchun ishlatiladi.

Komp'yuterga qanaqa apparatli ta`minot o’rnatiladi (korpusni formfaktorini aniqlash va ta`minot manbaini to’g’ri tanlash uchun), u qaerga stol yoki polga o’rnatiladimi (monitor, klaviatura va sichqoncha kabellari uzunligini aniqlash uchun). Slimline korpusi Slimline va LPX turidagi maxsus tizimli plata o’rnatish uchun muljallangan. LPX platasida amalda barcha komponentlari biriktirilgan, qo’shimcha qurilmalar adapterlarini ulash uchuí muljallangan odatdagi ajraluvchilar yo’q. Ular maxsus qo’shimcha urnatiladigan platada joylashgan va tizimli platadagi maxsus ajratgichga biriktiriladi. Adapterlar platalari qo’shimcha o’rnatiladigan plataga qo’yiladi, bu ularni ulashni ancha qiyinlashtiradi. Kupchilik yangi korpuslar ATX platasiga mos keladi, ular Pentium II, III, IV Celeron protsessorlarini yangi modellarini qo’llab quvvatlaydi. Baby AT uchun maxsus o’rnatilgan korpus, ATX tizimli platasiga o’rnatishga muljallanmagan. Shunday qilib, agar sizga korpus va ta`minot bloki kerak bo’lib, ular keyinchalik komp'yuterni modernizatsiya qilishga xalaqit bermasa, shunday konfiguratsiya olingki, u ATX tizimli platasi konstruktsiyasini qo’llab quvvatlasin. Umumiy holda yangi tizimni shakllantirish uchun korpus va ATX tizimli platasi, shuningdek quvvati amaldagi jixozlarni ta`minlash uchun etarli bo’lgan ta`minot bloki asos bo’lib xizmat qiladi. Tizimli platalar va 1998 yil sentyabrdan keyin tayyorlangan Dell komponiyasi ta`minot bloklarida ATX standart ta`minot blokida kuchlanish darajasi va chiqarishlari uzgartirilgan ulchagichlardan foydalaniladi. Dell tizimli platasini ATX standart ta`minot blokiga qo’shish yoki standart tizimli platani Dell ta`minot blokiga qo’shish ta`minot manbaini va hatto tizimli platani buzilishiga olib kelishi mumkin. Nisbatan zamonaviy Dell tizimini modernizatsiyalashda Dell – qo’shma ta`minot bloki olish kerak, u Dell tizimli platasi bilan birga foydalaniladi, yoki Dell ni har ikkala komponentini ATX standart komponentlariga almashtiriladi. Intel Pentium IV protsessorida kuchliroq issiklik ajratgich va quvvatli sovutish ventilyatori ishlatiladi. Tizimli platani buzilishini oldini olish uchun Intel kompaniyasi tomonidan maxsus karkasli takomillashtirilgan ATX korpusi ishlab qhikilgan bo’lib, issiqlik ajratgich va sovutish ventilyatori unga tog’ri keladi. Bundan tashqari Pentium IV ni ba`zi tizimli platalari maxsus tayanchli plastina bilan komplektda keltiriladi, ular ATX standart korpuslarida issiqlik ajralib chiqishini quvvatlashga xizmat qiladi. Pentium IV protsessoriga zaruriy kuchlanish

berish uchun shuningdek ma`lum turdagi qo’shimchà kuchlanish ajratgichi o’rnatiladi. Pentium IV uchun muljallangan elektr ta`minoti bloklari mavjud, yoki mavjud yuqori kuchlanishli ta`minot manbalaridan protsessorga energiya uzatish uchun qo’shimchà adapterdan foydalanish mumkin. Mini - Tower va Micro - Tower tizimlari to’ldiriluvchi korpuslardan farq qiladi. Bu turdagi komp'yuterlar odatda formfaktor micro - ATX tizimli platasidan foydalanadi va diskovod urnatish uchuí ikkita yoki uchta alohida joyga ega bo’ladi. Bunday tizimlarni modernizatsiyalash Slimline tizimlariniki kabi qiyin. Elektr ta`minoti blokini sotib olishda tizimga urnatiladigan qurilmalar sonini va ularni iste`mol qiladigan kuchlanishni hisobga olish kerak bo’ladi. 5. ELEKTR TA`MINOTI SIFATINI OSHIRISH CHORASI Komp'yuterni bekordan-bekorga yoqib-o`chirmang, agar ishdagi tanaffus katta bo`lmasa, energiyani o`chirmaslik lozim. Yaxshisi elektr energiyani tejash uchun va q tincha vinchesterni to`xtatish, monito r ekranini o`chirish kerak. Agar sizning elektr tarmog’ingiz ishonchli bo`lmasa lampochkalar tez-tez lipillab, ba`zan tok ketsa, kechki payt kuchlanish kamayib tursa, komp'yuter energiyasini muxofaza qilish uchun stabilizator, "Pilot" turidagi impul'sli to`sqinlik tarmoq filtrlari, UPS - beto`xtov energiya maxsus bloklarini qo`llash lozim, chunki ular o`ziga o`rnatilgan akkumulyatorlarni zaryad qilib turadi. Kompyuterni ishonchli va beto’xtov ishlashi uchun uni turli xil kutilmagan tasodiflardan himoya qiluvchi, uning еlektr tarmog’idan ta’minlanishini maxsus tizimini ko’zda tutish kerak. Bu kutilmagan tasodiflar, birinchi navbatda е lektr ta’minoti parametrlarini standartdan turlicha chetga og’ishlaridir. Texnik nuqtai nazardan, bu:  kuchlanishning yo’qolib qolishi (blackout) - shubxasiz, barcha kompyuterlardan foydalanuvchilar xatto kuchlanishning qisqa vaqtli yo’qolib qolishidan, shakllanishiga bir necha soatlab ish vaqti sarflangan asosiy xotiradagi ma’lumotlarni yo’qolishidan ma’naviy iztiroblar chekkanlar;  kuchlanishning o’tirib qolishi (brounout) — bir vaqtning o’zida bir nechta quvvatli е lektr е nergiyasi iste’molchilarining ulanishi bilan kelib chiqqan kuchlanish amplitudasining juda qisqa vaqtga nominaldan pastga tushib ketishi;  kuchlanishning sakrashlari (strike) - е lektr е nergiyasining quvvatli iste’molchilari ulanganda va uzilganda, statik razryadlar va yashin urishlar bilan

ham va е lektr tarmog’idagi o’tkinchi jarayonlar bilan ham chiqariluvchi, amplitudasi bir necha ning voltlargacha etadigan kuchlanishning qisqa vaqt oshib ketishi;  е lektromagnit halaqitlar (electromagnetic interference) - turli xil jixozlarning ishlashidan kelib chiqadigan induktiv yoki galvanik oshib ketishlar natijasida kuchlanish shaklining sinusoidal shakldan og’ishi;  chastotaning og’ishi (frequency deviation) - kuchlanish manbai chastotasining doimiy е masligidan kelib chiqadi. ../../AppData/Local/Temp/Rar$DI00.564/Documents and Settings/ZAF/Diplom_2005/ERKIN_AKA/Ofis texnikasi/mn/darslik/album/album/km/sistem bolokningorqa ko'rinishi.JPG Bu barcha og’ishlar, odam uchun deyarli kuchlanishni to’liq yo’qolib qolishidan tashqari sezilmaydi, lekin kompyuter ishini buzishi mumkin. Baholashlarga qaraganda, SHK ishlashidagi 75 % tushuntirib bo’lmaydigan buzulishlar (osilib qolishlar, dasturlar ishlashidagi uzulishlar, xotiraga murojaat qilishdagi xatoliklar) past sifatli е lektr ta’minoti sababli kelib chiqadi. Shuning uchun kompyuterni hech bo’lmaganda kerakmas ruxiy zarbalardan saqlash uchun ham е lektr tarmog’ining kungilsiz ta’sirlaridan himoya qilish maqsadga muvofiqdir. Kompyuterni е lektr ta’minoti qurilmasining ushbu ikki tipini ishlatishni tavsiya е tish mumkin: • tarmoqli filtrlar, • uzluksiz ta’minot manbalari. Tarmoqli filtrlar (masalan, Pilot tipidagi) kompyuterlar е lektr ta’minoti zanjirlarini va boshqa е lektron apparaturani kuchlanish sakrashlaridan va е lektromagnit holaqitlardan himoya qilish uchun mo’ljallangan. Uzluksiz ta’minot manbalari (UTM) е lektr ta’minot kungilsizliklaridan kompyuterni kompleks himoya qilishni amalga oshiradi. Ular ikki asosiy vazifani bajaradi:  kirish kuchlanishi to’liq, yo’q bo’lib qolganda yoki uzoq, vaqt keskin pasayganda (o’rnatilgan diapazondan tashqarida) zaxiraviy е lektr ta’minoti;  kirish kuchlanishining kungilsiz holakltlarini bartaraf qilish yo’li bilan kuchlanishning ma’qul sifatini ta’minlash. Aytilgan vazifalarni amalga oshirish uchun UTM mos ravishda quyidagilarga е ga:  zaryadlash qurilmasiga е ga bo’lgan akkumulyator batareyasi;

 е lektromagnit va impuls holaqitlarni bartaraf е tish uchun kirish filtri. UTM uch tipda ishlab chiqariladi:  zaxiraviy (off line) — faqat minimal himoyani ta’ninlovchi oddiy UTM;  interaktiv (line interactive), u zaxiradagidan kirish kuchlanishini doimiylashtirish sxemasining borligi bilan farq, qilib, bu sxema, xususan, pasaygan ta’minot kuchlanishida akkumulyatorning tez razryadlanishining oldini oladi;  almashtiriluvchi (on line) yoki kuchlanishni ikkilangan o’zgartiruvchi, u himoyaning е ng yuqori darajasini ta’minlaydi, lekin ular nisbatan qimmatdir (taxminan 2 marta qimmatroqdir). UTM ni tanlashda birinchi navbatda quyidagilarga е ’tiborni qaratish kerak:  qurilmaning chiqish quvvati - u kompyuterning barcha bloklari iste’mol qiladigan quvvatdan taxminan 40 % ga kattaroq bo’lishi kerak;  uzib quyilgan ta’minotda avtonom ishlash vaqti; ../../AppData/Local/Temp/Rar$DI00.564/Documents and Settings/ZAF/Diplom_2005/ERKIN_AKA/Ofis texnikasi/mn/darslik/album/album/km/212_____.JPG  UTM tarmoqdan ishlaydigan kirish kuchlanishining ruxsat е tilgan oralig’i. Pirovardida bir necha maslaxatlarni beramiz:  odatda UTM erga ulash sifatiga juda talabchandir; manba birinchi marta ulanganda agar chiyillay boshlasa xayron bo’lmang - е lektr tarmog’ining «erga ulash» va neytral (betaraf) sini aloxida yotqizilishi to’g’risida oldindan g’amini eyish tavsiya е tiladi;  UTM ga lazerli printerlarni ulash tavsiya е tilmaydi - lazerli printer qizish vaqtida iste’mol qiladigan tok nominal qiymatdan 10 marta oshib ketishi mumkin;  bazi bir ishlab chiqaruvchilar qurilmani evropacha variantda sotishadi - harid qilishda UTM da kirish kuchlanishi 220 volt bo’lishiga ishonch hosil qiling.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Skott Myuller «Модернизация и ремонт ПК» Izd - vo « Piter », 2001. 2. A . Jarov , «Железо» IBM 2000 Moskva : « MikroArt » 3. Borzenko A . « IBM PC устройство, ремонт и модернизация» M . 1995. 4. Web - server jurnal Komp`yuterra http://www.computerra.ru 5. A.Myachev «Периферийные устройства ЭВМ » Zaochniuy institut CP VNTO priborostroeniya . Moskva 1988. 6. www.ziyonet.uz

Похожие

Кompyuterlarning programma ta`minoti

Servis dastur ta`minoti

Opеrasion tizimlaring dasturiy ta`minoti

Axborot jarayonlarining texnik va programma ta`minoti

Shaxsiy kompyuterning dasturiy ta`minoti. Operatsion tizimlar va ularning tasniflanishi