Astrofotometriya. Fotografik standart yulduzlar. - Информатика и ИТ - Рефераты

Astrofotometriya. Fotografik standart yulduzlar.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45 KB

Astrofotometriya. Fotografik standart yulduzlar. Nurlanishning qayd kiluvchi kurilmalar. (qo’shimcha o’qish uchun) Reja: 1Odam kuzi va uni sezish xususiyati. 2 Fotoe’mulsiya va uni sezgirlashtirish. 3 Fotoe’lektrik qayd qilish.

Astrofizik kuzatishlarda xuddi shuningdek astronomiyada uzoq vaqt davomida yoritkichlarni o’rganish va taqqoslashda inson kuziga yorug’likni tasiri orqali olib borilgan inson kuzining sezish imkoniyati 3900Ǻ dan 4600Ǻgacha bo’lgan sohani uz ichiga oladi. Uning seziish miqdori bu chegaralardan tashqarida 0 ga tengdir. Inson normal kurish 1s ga 1000 ta kvant tushgan vaqtdan bog’lab sezish mumkin. SHunga asoslanib Gipparx tomonidan kurollanmagan kuz yordamida 6 m – yulduz kattaligidagicha yulduzlarni kurish mumkin.va shunga asoslanib kuzatiladigan barcha yulduzlarni sinflarga ajratishni taklif e’tgan. Inson kuzi bulayotgan xodisanni ma’lum bir vaqt davomida kuzata olish mumkin ya’ni uning kuzatish davomiyligi kiskadir. Bu usul fotoplastinkalarning yaratilishigacha kullanib kelingan. Fotoplastinkalar yordamida yorug’likning manbalaridan kelayotgan nurlanishni plastinka sirtiga surtilgan yorug’lik tasirda kimyoviy jarayon xosil bo’lishi orqali yorug’lik manbalarining tasviri xosil kilinadi. Bunday ta’sirni bilish uchun maxsus kimyoviy aralashma ya’ni fotoe’mulsiya tayyorlanadi. Xosil kilingan fotoe’muluiyaning sezgirligi uning tarkibida mavjud bo’lgan kumush atomlari va galloidlar ya’ni brom bilan yod miqdoriga boglikdir. Bizga ma’lumki kumush Bromid kristallarini xosil qiladi. Xosil bo’lgan kristallarning o’lchami 1mkm ga teng bo’ladi. Bu e’mulhsiyaga tushgan yorug’likning urilishi ta’sirida bunday kristallik panjaralari bo’ylab brom atomining Tashqi e’lektronlari xarakatlanadi va ular kumush atomlaridan iborat bo’lgan markazga yigiladilar. Bu markazlarni sezgirlik markazlari deb ataladi. Sezgirlik markazlarining miqdori ortgan sari fotoe’mulhsiyani

markazlari ortadi. Natijada plyonka korayadi. Korayish darajasi yoritilganlik e’kspoziuiya vaqtiga boglikdir. Korayish darajasini ifodalovchi diagramma quyidagicha ifodalanadi. D= ℓg I I D = ƒ  g (E.t) D -- korayish darajasi I – tushayotgan yorug’lik intensivligi I--- utib ketgan yorug’lik intensivligi  g I I  g (E.t)  g (E.t)-korayish Birinchidan.- korayish darajasi yoritilganlik bilan e’kspoziuiya vaqtiga boglik. Bu usulning uziga xos kamchiligi fotoe’mulsiyaning korayishi nochiziqlidir. Undan tashqari bu usulda uziga kelayotgan yorug’likni fakatgina 5-7 % ni ulchay oladi. Uning afzalliklari bu usulda olingan fotosuratlarni takroriy tekshirish mumkin. Ikkinchidan.- Negativda ulkan informauiya yigilgan bo’ladi. Uchinchidan.- Negativda osmon keng sohasining surati chikadi. Turtinchidan.- Fotosuratlarda tez uzgaruvchan jarayonlar aniqlanadi. Fotoe’mulhsiya usulidan tashqari yorug’lik miqdorini o’lchash uchun fotoe’lementlardan foydalaniladi. Bu fotoe’lemekntlar fotoplastinkaga

o’xshash teleskop ob’ektivining fokusiga urnatiladi. Fotoe’lemenlarda fotoe’ffekt xodisasiga asoslangan xolda yorug’lik nurlanishlari e’lektr toqiga aylantiriladi.Fotoe’lementlarda katod metaldan, yarim utkazgichladan yasaladi. YAsalgan katod ishlatilish sohasiga karab chikish ishiga moslab turib maxsus usul bilan yasaladi. Bu fotoe’lementlar yordamidan yorug’lik manbaidan kelayotgan nurlanishlar qayd e’tiladi. Bu fotoe’lementarlarni yasalishida katodning qanday kimyoviy birikmadan yasalganligi aloxida axamiyatga e’ga. Astrofizikada ishlatiladigan fotoe’lementlar asosan ueziy birikmasidan iboratdair. Masalan; fotoqatod surma va ueziy birikmasidan iborat bo’lsa uning to’lqin uzunligi 6500Å -3600 Å dan kichik bo’lgan nulanishni sezadi. Kislorod bilan ueziydan iborat bo’lgan fotoe’lement e’sa 3000 Å- 12000 Å gacha bo’lgan nurlanishlarni seza oladi. Bundan tashqari ko’p ishkorli fotoe’lementlar yaratilgan. Ular surma , ueziy, Na, rubidiy aralashmasidan iborat bo’lib, sezgirligi 3000 Å-8000 Å.Uning foydali ish koe’ffinuenti 10%. Bu usulda yulduzlar uzaro bir – biri bilan taqqoslanadi. Bunday taqqoslanish Pogson formulasiga asosan aniqlanadi. m 2 -m 1 = - 2.5  g 1 2 n n n 2 va n 1 lar fotoe’lementlarda xosil bo’lgan va yoritgichlarga tegishli bo’lgan fotonlar sonini ifodalaydi. Demak , vizual fotoe’mulhsiya va fotoe’lektrik yo’l bilan yorug’lik manbaini nurlanishini qayd qilish mumkin. Fotoe’lementlarning sezish kobilyatini orttirishda fotoquchaytirgichlardan foydalaniladi. Bu

fotoquchaytirgichlar bitta fotoe’lementdan iborat bulmasdan balki bir necha fotoe’lementlar tuplamidan iborat bo’ladi. Tayanch suz va iboralar: Kuz, fotoe’mulhsiya, sezgirlik, negativ, e’kspoziuiya,korayish darajasi.

Adabiyotlar 1 Martinov D. YA. Kurs prakticheskoy astrofizika. 2. Klimishin. I,A Astronomiya nashix dney. 3.N.M. Shaxmaev, S.N. Shaxmaev, D.Sh. Shodiev. Fizika. 9- sinf uchun darslik. – T.: “O‘qituvchi” 1996. 4.N.M. Shaxmaev, S.N. Shaxmaev, D.Sh. Shodiev. Fizika. 10- sinf uchun darslik. – T.: “O‘qituvchi” 1996. 5.N.M. Shaxmaev, S.N. Shaxmaev, D.Sh. Shodiev. Fizika. 11- sinf uchun darslik. – T.: “O‘qituvchi” 1998. 6.L.S. Jdanov, G.L. Jdanov. Fizika kursi. O‘rta maxsus o‘quv yurtlari (kollejlar) uchun darslik. –T.: “O‘qituvchi”, 1993. 7.A.A. Pokrovskiy. Fizikadan namoyish eksperimenti. 1-2 qismlar. –T.: “O‘qituvchi”, 1988. Keyingi yillarda akademik litseylar va kasb-hunar kolejlari uchun quyidagi yangi adabiyotlar yaratildi va joriy etildi: 6.A.M. Xudoyberganov va boshq. Fizika. 1- qism. Ma’ruzalar matni. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan. –T.: “O‘qituvchi”, 2002.

Похожие

Astrofizik tekshirish usullari va osmon yoritkichlarining fizik ko’rsatkichlarini o’lchash

Standart amallarni qayta yuklash (dasturlash)

Standart shablon sinflar (STL) kutubxonasi (dasturlash)

Astrofizika fanining predmeti va tushunchalari

Linux Cent Osni o‘rnatish va dastlabki sozlash Linux ning standart papkalari