Ўзини ўзи бошқаришнинг асосий принциплари - Юриспруденция - Рефераты

Ўзини ўзи бошқаришнинг асосий принциплари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

94.5 KB

Ў зини ўзи бошқаришнинг асосий принциплари Режа : 1. Ўзини ўзи бошқариш принципи тушунчаси 2. Ўзини ўзи бошқариш асосий принциплари

Ў зини ўзи бошқариш принципи тушунчаси «Принцип» тушунчаси бирон-бир назария ёки таълимотнинг асосий илк қоидасигина бўлмай, шу билан бирга турли механизмлар, шу жумладан ижтимоий механизмлар фаолиятининг раҳбарий ғояси ёки асосий қоидаси, тузилиши ёки амал қилиш асоси эканлигини ҳамма тан олган. «Принцип» тушунчасининг луғатларга киритилган мана шундай изоҳи конституциявий ва ўзини ўзи бошқариш ҳуқуқидаги давлат ва ҳуқуқ назарияси тушунчасига ҳам мос келади. Шу билан бирга ўзини ўзи бошқариш институти мазмуни, ўзини ўзи бошқариш органлари тизимининг мақомига хос хусусиятлар бу тизимни ташкил этишнинг ўзига хос принципларини алоҳида талқин этишни талаб қилади. Бу принципларни демократик ҳуқуқий давлат қоидаларининг батафсил баёни деса, ҳам бўлади, аммо уни ўзини ўзи бошқариш шаклланадиган ва фаолият юритадиган шароитдаги муносабатлар тизимига татбиқ этиш талаб қилинади. Ҳуқуқнинг бошқа тармоқлари каби ўзини ўзи бошқариш ҳуқуқи ҳам ҳуқуқнинг муҳим белгиларини ўзида мужассамлаштирган, унинг юридик табиатини белгилайдиган, моҳияти ва ижтимоий вазифасини ифодалайдиган муайян принциплар асосига қурилади ва амал қилади. Ўзини ўзи бошқаришнинг ҳуқуқий принциплари ўзини ўзи бошқариш ҳуқуқи норма - қоидаларида мустаҳкамлаб қўйилган, ўзини ўзи бошқариш табиатидан, ҳозирги вазифалари ва функцияларидан келиб чиқадиган энг асосий негизлар ва ғоялардан иборатдир. Ўзини ўзи бошқаришнинг ҳуқуқий принциплари ўзини ўзи бошқариш амалга ошириладиган ва ривожлантириладиган ўзига хос тизим ва мезондир. Уларда ўзини ўзи бошқаришнинг назарий ва амалий асослари, энг муҳим хусусиятлари, белгилари, нишоналари ва мезонлари умумлаштирилади. Ўзини ўзи бошқариш ҳокимиятини ривожлантиришнинг объектив қонуниятлари ва тамойиллари ўзини ўзи бошқариш принципларида акс этади:

- бу принциплар Ўзбекистоннинг бутун ҳудудида ўзини ўзи бошқариш ҳокимиятини барпо этиш ва юритишнинг ягона асосларини белгилаб беради; - ўзини ўзи бошқаришнинг назарий асоси бўлган бу принциплар унинг моҳияти, фарқли белгилари ва тан олинишини тушунишга ёрдам беради; - бу принциплар амалдаги ўзини ўзи бошқариш тизимини, у ўзини ўзи бошқариш қоидаларида ифодаланган асослар ва ғояларга нақадар муносиб эканлигини баҳолаш мезони бўлади; - ўзини ўзи бошқаришнинг моҳияти ва белгиларини акс эттирувчи бу принциплар ўзини ўзи бошқариш институтини ривожлантиришда давомийликни сақлаб қолишга ёрдам беради; - ўзини ўзи бошқариш кафолатларининг ўзига хос бўлган бу принциплар фуқароларнинг маҳаллий аҳамиятга молик масалаларни мустақил ҳал этиш ҳуқуқлари таъминланишига хизмат қилади. Шундай қилиб, ўзини ўзи бошқаришнинг асосий принциплари Ўзбекистон Республикасининг Конституциясида ва қонунларида мустаҳкамланган ўзини ўзи бошқариш органларининг табиати билан боғлиқ бўлган мустақил фаолиятни амалга оширишни ташкил қилувчи раҳбарий ғоялар йиғиндисидир. Ў зини ўзи бошқариш асосий принциплари Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари тўғрисидаги Ўзбекистон Республикасининг Қонунига (1999 йил 14 апрелда қабул қилинган ва 2003 йил 30 августда ўзгартириш ва қўшимчалар киритилган) биноан, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятининг асосий принциплари: демократизм, ошкоралик, адолат, инсонпарварлик, маҳаллий аҳамиятга молик масалаларни ҳал этишда мустақиллик,

жамоатчилик асосидаги ўзаро ёрдам ва бошқа тамойиллардан иборат бўлиб, ўзини ўзи бошқариш органларининг фаолияти мазкур принципларга негизида амалга оширилади. Юқорида айтиб ўтилган принципларнинг ҳар бирини алоҳида таҳлил қиламиз. 1. Демократизм принципи. «Демократия» сўзи қадимги юнон тилидан олинган бўлиб, «халқ ҳокимияти» маъносини англатади. ўзини ўзи бошқариш фаолиятида демократизм принципи асосий ўрин эгаллайди, яъни фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари давлат ҳокимияти органи ҳисобланмайди, балки бевосита халқнинг ҳокимияти ҳисобланиб, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш ораганларининг бутун фаолияти халқ манфаатига, халқ фаровонлигига хизмат қилади. Демократизм принципининг муҳим хусусияти шундаки, унда халқ ҳокимияти, яъни озчиликнинг кўпчиликка бўйсуниши қоидаси расмий равишда эълон қилинади ҳамда фуқароларнинг эркинлиги ва тенг ҳуқуқлилиги эътироф этилади. Бу шартлар жамият ҳамда унинг аъзолари ҳаётининг асосий қонуни бўлган давлат Конституциясида ўз аксини топган. Ўзбекистон Республикасида фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органларининг асосий мақсади аҳолининг фаровон яшаши учун қулай шароит яратиш бўлиб, бунда маҳаллий аҳамиятга молик масалаларни бажаришда аҳолининг бевосита, яъни шахсан ўзи иштирок этиши ёки қатнашиши, яъни фуқаролар йиғини ёки унинг кенгаши орқали қатнашиши назарда тутилади. Бундай иштирок маҳаллий референдум, ўзини ўзи бошқариш органларига сайлов, фуқаролар йиғини мажлислари, фуқаролар мурожати ва бошқаларни кўзда тутади. 2. Ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятида ошкоралик принципи. Жамият ва давлатни бошқариш тизимида ошкоралик принципига асосланиш демократиянинг муҳим жиҳатларидан биридир. Ошкоралик ёрдамида бошқарув фаолиятида демократия таъминланади, шунингдек, фуқаролар ўзларининг ҳуқуқ ва эркинликларини бемалол талаб қила оладилар.

Ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятига ошкоралик принципини татбиқ этиш аҳолининг улар фаолиятидан доимо хабардор бўлиб туришини билдиради. Ошкораликни таъминлаш усуллари назарий жиҳатдан ўзини ўзи бошқаришга оид ҳуқуқий нормаларда, амалий жиҳатдан эса, ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятида ўзининг ҳуқуқий ифодасини топган. Ўзини ўзи бошқариш органлари ўз фаолияти тўғрисида фуқароларнинг тўғри ва тўлиқ маълумот олишини таъминлашга мажбурдирлар. Ошкоралик аҳолини фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органларининг мажлислари чиқарган қарорлардан ҳамда маҳаллий сайловлардан доимий равишда хабардор бўлиб туришини талаб қилади. Бундан ташқари, ўзини ўзи бошқариш органлари ўзлари қабул қилаётган қарорларнинг мазмунини фуқароларга маълум қилишлари керак, жумладан, фуқаролар йиғинининг кенгаши молиявий маблағлардан фойдаланганлиги тўғрисида йилнинг ҳар чорагида фуқаролар йиғини олдида ҳисоб беради. 3. Ижтимоий адолат принципи – ўзини ўзи бошқариш органлари ўз фаолиятида оғишмай риоя қилишлари лозим бўлган энг муҳим принциплардан бўлиб, аҳолининг кам таъминланган табақаларига, яъни ижтимоий ҳимояга муҳтож етим-есирлар, ёлғиз қолган қариялар, боқувчисини йўқотганлар, кўп болали оилалар, ногиронларни ижтимоий ҳимоя қилиш зарурлигини назарда тутади. Ушбу принципга риоя қилиш ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятининг қанчалик демократик эканлигини кўрсатувчи мезондир, чунки фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари аҳолига энг яқин ташкилот бўлиб, аҳоли билан доимий равишда ёнма-ён ишлайди, аҳоли тўғрисида кўпроқ ахборотга эга бўлади. Фуқароларга бериладиган у ёки бу йўсиндаги мукофотлар, тақдирлашлар ёки маълум даражадаги имтиёзлар Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига биноан ва ижтимоий адолат принципига мос равишда амалга оширилиши лозим, акс ҳолда турли хил нохуш оқибатларни келтириб чиқариши мумкин.

4. Инсонпарварлик принципи . Ўзини ўзи бошқариш органлари ўз фаолиятини амалга оширишда инсонпарварлик принципига қатъий амал қилиши лозим, негаки одамзоднинг қадри, унинг эркинлиги, қобилияти ҳар томонлама намоён бўлиши учун курашиш, инсоннинг бахт-саодати, тенг ҳуқуқлилиги, адолатли ҳаётни таъмин этишга интилиш, инсонийликнинг барча жиҳатлари юзага чиқишига шарт-шароит яратиш фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятининг негизини ташкил қилиши зарур. Инсон тақдири, халқ манфаатлари, мамлакат ҳақида ғамхўрлик фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органларининг асосий масаласи қилиб белгиланиши лозим, зеро, дунёдаги энг қимматли нарса инсондир. Бутун мавжудот, борлиқ инсонга, унинг бахт-саодатига хизмат қилиши лозим. Буюк мутафаккир Форобийнинг фикрича, бахт-саодат, осойишта ҳаёт, кишилар ўртасидаги ҳамкорлик жараёнида инсоннинг кўп ижобий фазилатлари ва хислатлари асосида инсонлар жамоаси юзага келади. Форобий инсонларнинг иноқ ва дўст яшаши халқлар учун катта фойда келтиришини исботлашга интилган ва тинчликни қатъий равишда қувватлаб, бутун фаолиятини инсон хизматига қаратган. Шундай экан, ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятининг таг замирида ҳам инсонпарварлик ғоясига садоқат, инсонга хизмат қилиш ётиши лозим. 5. Маҳаллий аҳамиятга молик масалаларни ҳал этишда мустақиллик принципи. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва "Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари тўғрисида"ги қонун фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органи маҳаллий аҳамиятга молик масалаларни ҳал этишда мустақил эканлигини ифодалайди. Ўзини ўзи бошқариш институтининг моҳияти ҳам ана шундадир. Фуқаролар шаҳарча, қишлоқ, овул ва маҳаллаларда ўзини ўзи бошқаришга доир ўз конституциявий ҳуқуқини фуқароларнинг сайлов ҳуқуқлари кафолатларига мувофиқ фуқаролар йиғинлари орқали амалга оширадилар. фу қаролар ўзини ўзи бошқариш органларининг тузилиши ва шаклларини аҳолининг ўзи мустақил равишда белгилайди.

Юқорида кўриб ўтилган ва бошқа масалалар фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари орқали ёки аҳолининг бевосита иштироки орқали амалга оширилади. Ўзини ўзи бошқариш тўғрисидаги қонунчилик фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органларининг мустақиллигини кафолатлар экан, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларининг маҳаллий аҳамиятга молик масалаларни ҳал этишдаги фаолиятига давлат органларининг аралашувини тақиқлайди, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари маҳаллий давлат ҳокимияти органлари таркибига кирмайди ва қонундабелгиланган ўз ваколатларини тегишли ҳудудда ўзи амалга оширади. 6. Жамоатчилик асосидаги ўзаро ёрдам принципи. Ўзини ўзи бошқариш органларининг асосий буғини бўлмиш маҳалла институти бошқа давлатларда деярли йўқ. Бундан бир неча йил аввал хорижлик фольклоршунос Якоб Зингтер пойтахтимиз мисолида ўзбек миллий урф–одат ва анъаналари билан яқиндан танишиб, шундай деганди: "Мен энг гўзал инсоний муносабатлар, қутлуғ анъанаю урф-одатлар маҳаллада туғилиб, яшаётганига гувоҳ бўлдим. Ўзбек халқининг бағрикенглиги, меҳридарё ва донишмандлиги замирида ҳам маҳалла деган тушунча ётар экан. Хорижда бундай гап йўқ, ҳамма ўзи учун яшайди. Сизларда эса маҳалла одамларни бир-бирига боғлаб туради". Хақиқатда ҳам маҳалла институти диёримизда тарихан таркиб топган ўзига хос тузилмадир. Маҳаллада одамлар бир-бирига доимий равишда жамоатчилик асосида ёрдам қиладилар. Мана шундай ёрдам турларидан бири "ҳашар"деб аталади. Ҳозирда Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг ўзини ўзи бошқариш органлари бу соҳада жуда кўп ишларни амалга оширмоқдалар, жумладан, маҳаллада бирор-бир оиланинг уйини қуришда қўни-қўшни, маҳалла-кўй ҳашарга чиқиши одат бўлиб қолган. Маҳаллага зарур бўлган мактаб, боғча, гузар ва бошқа шу каби бинолар ҳам кўпинча шу усулда қурилади. Ўзбекистон Республикасининг «Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш тўғрисида»ги Қонунига юқорида таҳлил қилинган принциплар қаторида

ўзини ўзи бошқариш органларининг «ҳуқуқий каркаси» (синчи) бўлган баъзи принциплар киритилмаган. Шулар қаторида: - ўзини ўзи бошқариш органларининг ва уларнинг мансабдор шахсларининг ўз фаолияти учун жавобгарлиги. Ўзини ўзи бошқариш тизимида жавобгарлик масаласининг икки асосий жиҳати мавжуд бўлиб, улар Ўзбекистон Республикаси давлат муносабатлари тизимида фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятини таъминлайди: биринчидан, барча органлар ва мансабдор шахсларнинг конституциявий ҳокимият манбаи бўлган маҳаллий аҳоли олдидаги жавобгарлигини таъминлайди, иккинчидан, маҳаллий бошқарув субъектларининг давлат олдидаги жавобгарлигини таъминлайди. Буни замонавий демократиянинг юраги деб ҳисобласак, ўзини ўзи бошқариш эса, оммавий ҳокимиятни ташкил этишнинг номарказлашган шакли, умумдавлат демократик тизимининг бир қисми ҳамдир. Шуни таъкидлаш жоизки, ўзини ўзи бошқариш тизимида жавобгарлик масаласини ҳал қилиш нафақат ваколатларни маҳаллий ҳокимият ячейкаларининг ташкилий элементлари ўртасида аниқ тақсимлашни талаб қилади, балки давлат органлари ва фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органлари субъектлари ўртасида ўзаро алоқалар механизмини ишлаб чиқишни ҳам тақазо этади. Агар жавобгарлик бўлмаса, жойларда ҳокимиятни амалга ошириш бюрократик амалпарастлик даражасига айланиб қолади, масъулиятсизлик ва суиистеъмол кучаяди, оқибатда ҳамда юридик жиҳатдан ва амалий жиҳатдан ўзини ўзи бошқариш тизимининг обрўси тушиб, масалаларни ўз шахсий манфаатларини кўзлаган ҳолда ҳал этиш ҳоллари авж олиши мумкин бўлиб қолади. - ўзини ўзи бошқариш органларининг молиявий-иқтисодий принциплари. Республикамиздаги айрим ўзини ўзи бошқариш органларининг кўп йиллик иш тажрибаси шуни кўрсатадики, мустаҳкам моддий-молиявий базага эга

бўлган ўзини ўзи бошқаришгина том маънода маҳаллий аҳамиятга молик масалаларни хал қилиш ваколатига ва имкониятига эга бўлган тизимга айланади. Демак, Ўзбекистон Республикаси ўзини ўзи бошқариш тизими ўз ваколатларини ва фаолиятини етарли даражада амалга ошириш ҳуқуқига, шунингдек молиявий ва иқтисодий базага эга бўлиши лозим. Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари маълум бир давлат ваколатларига эга бўлган ҳолларда, мазкур органлар иш фаолияти учун зарур бўлган моддий-молиявий воситалар билан таъминланиши керак. «Бу масалалар ечилмас экан, маҳалладан кўп нарса талаб қилиш ўринсиз бўлади»- деб уқтиради И.А. Каримов. Ўзбекистон Республикасида ўзини ўзи бошқариш органлари ўз фаолиятини юқорида таъкидлаб ўтилган принциплар асосида амалга оширадилар, лекин шундай принциплар мавжудки, уларсиз фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятини тасаввур ҳам қилиб бўлмайди. Бизнинг фикримизча улар қуйидагилар: 1. Ўзини ўзи бошқаришни ташкил қилиш ва амалга оширишда қонунийлик принципи; 2. Инсонларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига риоя этилиши принципи; Ўзини ўзи бошқаришни ташкил этиш ва амалга оширишда қонунийлик принципи жамиятда мавжуд ҳуқуқий муносабатлар субъектлари томонидан давлат белгилаб қўйган ҳуқуқий асосларга риоя этилишини билдиради. У Ўзбекистон Республикасининг асосий конституциявий принципларидан бири ҳисобланади. Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига асосан, давлат ҳокимияти органлари, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, мансабдор шахслари, фуқаролар ва уларнинг уюшмалари Конституция ва қонунга риоя этишга мажбурдирлар. Қонунийлик фуқаролар ўзини ўзи бошқаришининг муҳим кафолатидир. Ўзини ўзи бошқариш органлари ўз ваколатларини Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунлари орқали амалга оширади.

Ўзини ўзи бошқариш органлари ва мансабдор шахсларининг ўз ваколатлари доирасида қабул қилган қарорлари тегишли ҳудудда яшовчи фуқаролар, шунингдек шаҳарча, қишлоқ, овул ва маҳалла ҳудудида жойлашган юридик шахслар (уларнинг мансабдор шахслари) томонидан ижро этилиши шарт. Фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органларининг ва улар мансабдор шахсларининг қарорларини бажармаслик қонунга мувофиқ жавобгарликка сабаб бўлади. Қонунийлик принципи фуқароларнинг ўзини ўзи бошқаришини ташкил этиш ва унинг фаолиятини фақат қонун асосида амалга оширишни талаб қилади. Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ўз ваколатларини қонундан четга чиқмаган ҳолда, унга ҳурмат руҳида амалга оширишлари назарда тутилади. Давлат фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш тизимида қонунийликка риоя этилишини таъминлайди. Бу ўринда сўз фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ҳуқуқий нормаларга риоя қилишини давлат назорати остига олиш ҳақида сўз бормоқда. Ўзини ўзи бошқариш фаолиятидаги муҳим принциплардан яна бири инсонларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига риоя этилиши принципи ҳисобланади. Мазкур принципнинг ўзини ўзи бошқариш фаолиятидаги аҳамияти шундаки, Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси инсонларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини энг олий даражадаги қадр-қиммат деб билади ҳамда фуқаро ва инсонларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари нафақат давлат ҳокимияти фаолиятининг мазмунини, балки фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятининг мазмуни ва маъносини белгилаб беради. Шунинг учун ҳам инсонларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари давлатнинг ва фуқаролар ўзини ўзи бошқаришининг энг муҳим демократик жиҳати бўлиб ҳисобланади. Фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, авваламбор, улар яшаётган, меҳнат қилаётган ва бошқа фаолият билан шуғулланаётган жойда амалга оширилади, шунинг учун ҳам фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятида

фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига риоя қилиш алоҳида аҳамият касб этади. Мазкур принципни ҳаётга татбиқ этиш аҳолининг турмушини ташкил этиш фаолияти билан боғлиқ бўлади. Ушбу масалалар маҳаллий ҳаётнинг асосий соҳаларини: таълим, соғлиқни сақлаш, коммунал ва турар жой, ердан фойдаланиш, савдо, маиший ҳаёт, аҳолига хизмат кўрсатишнинг бошқа турларини қамраб олади. Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларининг юқорида кўрсатиб ўтилган фаолиятида фуқароларнинг асосий ижтимоий-иқтисодий, сиёсий ҳуқуқ ва эркинликлари амалга оширилади. Ўзини ўзи бошқариш органлари ўз вазифаларини амалга оширар экан, фуқароларнинг асосий, муҳим ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий ҳуқуқ ва эркинликларини амалга оширишга кўмаклашади. Фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органларининг фаолияти инсоннинг ҳуқуқ ва эркинликларини олий қадрият сифатида тан олиб, фақатгина инсонга хизмат қилишга қаратилиши лозим. Ўзини ўзи бошқаришнинг давлат томонидан кафолатланиши принципига кўра, ўзини ўзи бошқариш органларининг фаолияти Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари тўғрисидаги қонун ва бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар билан иқтисодий, сиёсий, ижтимоий, маънавий, юридик жиҳатдан кафолатланади. Давлат ўзини ўзи бошқаришнинг ташкилий мустақиллигини кафолатлайди ва қуйидаги қоидаларни мустаҳкамлайди: а) ўзини ўзи бошқариш органлари давлат ҳокимияти органлари тизимига кирмайди; б) ўзини ўзи бошқариш органларининг тузилишини аҳоли мустақил белгилайди; в) давлат органлари ва мансабдор шахсларининг ўзини ўзи бошқариш органларини ташкил этишига, уларнинг мансабдор шахсларини тайинлашига йўл қўйилмайди, уларни аҳолининг ўзи демократик асосда сайлаб қўяди;

г) давлат ҳокимияти органлари ва уларнинг мансабдор шахслари томонидан ўзини ўзи бошқаришни амалга оширишга йўл қўйилмайди, яъни фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш ҳуқуқи фақатгина аҳоли томонидан ўзини ўзи бошқариш органлари орқали амалга оширилади; д) ўзини ўзи бошқариш органлари ва уларнинг мансабдор шахслари томонидан қабул қилинган қарорлар, уларнинг ўзлари томонидан бекор қилиниши ёки суд қарори билан нотўғри деб тан олиниши мумкин. Аммо давлатнинг фуқароларнинг ўзини ўзи бошқаришини қўллаб- қувватлашида меъёрга риоя этиш лозим, яъни маҳаллий аҳамиятга эга масалаларда давлатнинг қўллаб-қувватлаши давлатнинг аралашувига айланиб кетмаслиги керак. Давлат томонидан ўзини ўзи бошқаришнинг кафолатланиши, унинг ҳуқуқий асосини ташкил қилиш билан тугамайди. «Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари тўғриси»даги Қонуннинг 6-моддаси давлат ҳокимият ва бошқарув органлари олдига ўзини ўзи бошқариш органларини кенг кўламда қўллаб қувватлаш вазифаси қўйилган. Шу боисдан, Президент Фармойиши билан мамлакатимизда 2003 йил «Обод маҳалла йили» деб эълон қилинди. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси 2003 йил 7 февралда мазкур Фармойишни бажариш учун «Обод маҳалла йили» дастурини тасдиқлади. Мазкур дастур етти йўналишдаги ҳаётий муҳим масалаларни ўз ичига қамраган. Улар қаторига жумладан: - маҳалла фаолиятининг ташкилий-молиявий асосларини такомиллаштириш; - маҳалланинг моддий базасини ривожлантириш ва мустаҳкамлаш; - маҳаллаларда тадбиркорликни, хизмат кўрсатиш ва савдони, кичик бизнес соҳасини ривожлантириш орқали янги иш ўринларини барпо этиш;

- маҳалланинг ижтимоий инфратузилмасини ривожлантириш, ҳудудларни ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш, йўллар, кўчалар ва коммунал тармоқларнинг яроқли ҳолатда сақлашини таъминлаш; - маҳалла томонидан кам таъминланган оилаларга аниқ мақсадли моддий ёрдам кўрсатиш ва ёш оилаларни қўллаб-қувватлаш; - кекса авлод вакилларига эътибор ва ғамхўрликни кучайтириш; - маҳалалар аҳолисига тиббий ва санаторий-курорт хизмати кўрсатишни яхшилаш, болалар спортини ривожлантириш; - маънавий-аҳлоқий тарбия масалаларида маҳалла фаоллигини ошириш вазифалари киради; «Обод маҳалла йили» дастури доирасида: - Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларини ривожлантириш махсус жамғармаларини ташкил этиш; - кам таъминланган ёш оилаларни қўллаб-қувватлаш, уларнинг рўзғор хўжалигини йўлга қўйиб олишига кўмаклашиш мақсадида тижорат банклари ва турли жамғармаларнинг кредитларини кенг жалб этиш; - кичик ва ўрта бизнесни ривожлантириш, жумладан, 950 маиший хизмат шохобчалари ташкил этиш орқали 160 минг янги иш ўринлари яратиш; - республикадаги 433 маҳаллада 2,6 млн. км. газ тармоқлари барпо этиш, 436 маҳаллада эса 172 км. сув қувурлари ётқизиш орқали аҳолини табиий газ ва ичимли сув билан доимий таъминлаш; - 12500 минг кв.м уй-жой фондини мукаммал таъмирлаш ҳисобига маҳалла аҳолисининг яшаш шароитини яхшилаш, 500 маҳалладаги 1000 км дан ортиқ йўлни таъмирлаш, асфалтьлаш ва ободонлаштириш, замонавий маҳалла гузарларини барпо этиш; - ҳар йили 20 минг нафаргача фахрийларимизнинг санаторий ва шифохоналарда соғлиқларини тиклаш; - мухтож кексалар ва ногиронларни протез-ортопедия буюмлари, аравачалар, эшитиш ва кўриш мосламалари билан имтиёзли таъминлаш;

- узоқ қишлоқ ва овулларда яшайдиган аҳолини тиббий-ижтимоий потронаж хизмати билан қамраб олишни кенгайтириш; - маҳаллалардаги 16 ёшгача бўлган болаларнинг барча давлат спорт иншоотларига бепул қатнашига имконият яратиш сингари кўплаб чора- тадбирларни амалга ошириш белгиланди. Ўзини ўзи бошқариш органларига муҳим маънавий-маърифий масалалар: анъанавий удумлар, тўй ва маъракалар ҳамда бошқа маросимларни тежамкорлик билан ўтказиш бўйича маҳалла фаоллари, имом-хатиблар, маданият ходимлари, хотин-қизлар қўмиталари билан биргаликда тадбирлар ишлаб чиқиш вазифаси юклатилган.

Похожие

Ўзини ўзи бошқаришнинг ваколатлари

Ўзбекистонда ўзини ўзи бошқаришнинг тарихий назарий асослари

Ўзини ўзи бошқариш асослари

Ўзини ўзи бошқариш ҳуқуқи фани

Ўзбекистон республикаси халқ ҳокимияти тизимида ўзини ўзи бошқариш