Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштиришда ахборот хизмати - Юриспруденция - Рефераты

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштиришда ахборот хизмати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

71 KB

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштиришда ахборот хизмати Режа: 1. Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштиришда ахборот хизмати кўрсатишнинг аҳамияти 2. Фуқароларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштиришда ахборот хизмати кўрсатишнинг аҳамияти Мустақиллигимизнинг илк йиллариданоқ юртимизда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларига оид масалаларни такомиллаштиришга қаратилган ислоҳотлар кенг кўламда амалга оширилмоқда. Зеро, бугунги кунда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларига оид масалалар мамлакатимиз ижтимоий ва иқтисодий ҳаётида муҳим аҳамиятга эгадир. Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 29-моддасида «Ҳар ким фикрлаш, сўз ва эътиқод эркинлиги ҳуқуқига эга. Ҳар ким ўзи истаган ахборотни излаш, олиш ва уни тарқатиш ҳуқуқига эга, амалдаги конституциявий тузумга қарши қаратилган ахборот ва қонун билан белгиланган бошқа чеклашлар бундан мустаснодир», шунингдек 30- моддасида «Ўзбекистон Республикасининг барча давлат органлари, жамоат бирлашмалари ва мансабдор шахслари фуқароларга уларнинг ҳуқуқ ва манфаатларига дахлдор бўлган ҳужжатлар, қарорлар ва бошқа материаллар билан танишиб чиқиш имкониятини яратиб бериши лозим» эканлиги ҳамда 35-моддасида «Ҳар бир шахс бевосита ўзи ва бошқалар билан биргаликда ваколатли давлат органларига, муассасаларига ёки халқ вакилларига ариза, таклиф ва шикоятлар билан мурожаат қилиш ҳуқуқига эга. Аризалар, таклифлар ва шикоятлар қонунда белгиланган тартибда ва муддатларда кўриб чиқилиши шарт»лиги қатъий белгилаб қўйилган. Бу конституциявий меъёрлар жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари таъминланишининг ҳуқуқий асосларидан бўлиб хизмат қилмоқда. Ўтган йиллар мобайнида фуқароларнинг мурожаатларига оид қонун ҳужжатлари мунтазам равишда такомиллаштирилиб борилди. Хусусан, 1994 йил 6 майда Ўзбекистон Республикасининг «Фуқароларнинг мурожаатлари тўғрисида» 1 ги қонуни қабул қилинди. Мазкур қонун фуқароларнинг давлат органларига, жамоат бирлашмаларига, мулкчилик шаклидан қатъи назар, корхона, муассаса ва ташкилотларга мурожаат қилиш ҳуқуқини ифода этувчи 1 Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг ахборотномаси. – 1994. – № 5. – 140-м.

асосий қоидаларни, шунингдек фуқароларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш тартиби ва муддатларини белгилаб берди. Мазкур қонуннинг жамият ва давлат ривожидаги аҳамияти ҳисобга олиниб, у 2002 йилда янги таҳрирда қабул қилинди. 2014 йилда янада такомиллашган «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонун қабул қилинди. Фуқароларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш Фуқароларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш ва ҳал этишда фуқароларни ахборот билан таъминлаш, уларга ахборот хизмати кўрсатиш муҳим ўрин тутади. Гап шундаки, фуқароларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш ва ҳал этишда жараёнида фуқароларни ўзларининг мурожаатлари бўйича зарур маълумотлар ва ахборотлар билан таъминлаш мурожаатни кўриб чиқиш ва ҳал этишнинг ажралмас таркибий қисми ва зарурий шарти ҳисобланади. Масалан, «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонуннинг 21-моддасида мурожаатларни кўриб чиқишда жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари белгиланган бўлиб, унга биноан мурожаат давлат органлари томонидан кўриб чиқилаётганда жисмоний ва юридик шахс мурожаат кўриб чиқилишининг бориши ҳақида ахборот олиш , шахсан важларини баён этиш ва тушунтиришлар бериш, мурожаатни текшириш материаллари ҳамда уни кўриб чиқиш натижалари билан танишиш , қўшимча материаллар тақдим этиш ёки уларни бошқа органлардан сўраб олиш тўғрисида илтимос қилиш, адвокат ёрдамидан фойдаланиш ҳуқуқига эга. Ўзбекистон Республикасининг 1997 йил 24 апрелда қабул қилинган «Ахборот олиш кафолатлари ва эркинлиги тўғрисида» 2 ги қонунининг 1- моддасида «ушбу Қонун ҳар кимнинг ахборотни эркин ва монеликсиз излаш, олиш, тадқиқ этиш, узатиш ҳамда тарқатишга доир конституциявий ҳуқуқини амалга ошириш жараёнида юзага келадиган муносабатларни тартибга солади», деб қайд этилган. 2 Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг ахборотномаси. – 1997. – № 4–5. 108-м.

Ўзбекистон Республикасининг 2002 йил 12 декабрда қабул қилган «Ахборот эркинлиги принциплари ва кафолатлари тўғрисида» 3 ги қонуни ахборот эркинлиги принциплари ва кафолатларига риоя этилишини, ҳар кимнинг ахборотни эркин ва монеликсиз излаш, олиш, текшириш, тарқатиш, фойдаланиш ва сақлаш ҳуқуқлари рўёбга чиқарилишини, шунингдек ахборотнинг муҳофаза қилинишини ҳамда шахс, жамият ва давлатнинг ахборот борасидаги хавфсизлигини таъминлашда муҳим ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилмоқда. Ўзбекистон Республикасининг «Ахборотлаштириш тўғрисида» 4 ги 1993 йилги қонуни 2003 йилда янги таҳрирда қабул қилинди. Мазкур қонун жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларига оид соҳанинг тартибга солинишида муҳим аҳамиятга эга бўлиб, унинг 3-моддасида «ахборотлаштириш – юридик ва жисмоний шахсларнинг ахборотга бўлган эҳтиёжларини қондириш учун ахборот ресурслари, ахборот технологиялари ҳамда ахборот тизимларидан фойдаланган ҳолда шароит яратишнинг ташкилий ижтимоий-иқтисодий ва илмийтехникавий жараёни» эканлиги, 4- моддасида «Ахборотлаштириш соҳасидаги давлат сиёсати ахборот ресурслари, ахборот технологиялари ва ахборот тизимларини ривожлантириш ҳамда такомиллаштиришнинг замонавий жаҳон тамойилларини ҳисобга олган ҳолда миллий ахборот тизимини яратишга қаратилган»лиги белгилаб қўйилган. Шунингдек, ушбу соҳага оид қонунчилик таҳлилида яна Ўзбекистон Республикасининг «Оммавий ахборот воситалари тўғрисида» 5 ги, «Журналистлик фаолиятни ҳимоя қилиш тўғрисида» 6 ги каби бир қанча қонун ҳужжатларини келтириб ўтиш мақсадга мувофиқдир. Шуни алоҳида қайд этиш ўринлики, жамиятда ҳуқуқий тизим ва қонунчилик асосларининг жадал суръатлар билан ривожланиб бориши давр 3 Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг ахборотномаси. – 2003. – № 1. – 2-м. 4 Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг ахборотномаси. – 2004. – №1–2. – 10-м. 5 Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг ахборотномаси. – 1998. – № 1. – 10-м. 6 Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг ахборотномаси. – 1997. – №4–5. –110-м.

талабидир. Жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ қилиш қонунларни ишлаб чиқиш ва уларни ҳаётга татбиқ этиш, қонун устуворлигини таъминлашни 7 тақозо этмоқда. Бунинг учун қонун ҳужжатларини такомиллаштиришга оид илмий таклифлар ва фикр-мулоҳазаларни ўрганиб чиқиш ва таҳлил қилиш муҳим аҳамиятга эга. Ш.Х. Файзиев тўғри таъкидлаганидек, мавжуд қонун ҳужжатларини танқидий нуқтаи назардан кўриб чиқиш, уларга бугунги кун талабларидан келиб чиққан ҳолда қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш, замон талабларига жавоб бермайдиган эски қонунларни бекор қилиш ва янгиларини яратиш, шунингдек қонунчилик ҳужжатлари сифатини янада ошириш зарурати пайдо бўлмоқда 8 . Мазкур ислоҳотларнинг мантиқий давоми сифатида мамлакатимизда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларига оид масалаларни янада такомиллаштириш ҳамда барча турдаги юридик шахслар ва жисмоний шахсларнинг ушбу соҳадаги ҳуқуқ ва эркинликларини кенгроқ таъминлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2006 йил 22 сентябрдаги 203-сонли «Давлат ва хўжалик бошқаруви органларининг жамоатчилик билан алоқаларини ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори қабул қилинди. Давлат ва хўжалик бошқаруви органлари фаолиятининг ошкоралигини таъминлаш, кенг жамоатчилик ва аҳолининг Ўзбекистонда амалга оширилаётган сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий ислоҳотларнинг бориши тўғрисида мунтазам хабардор қилиш мамлакатни демократик янгилаш ва модернизациялашнинг, ошкора фуқаролик жамияти қуришнинг муҳим йўналиши ҳисобланади. 7 Каримов И.А . Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир. – Т., 2005. – Б. 22 8 Қаранг: Файзиев Ш. Қонунчилик ҳужжатлари экспертизасини такомиллаштиришнинг ҳуқуқий масалалари // Қонунчилик ҳужжатларини экспертиза қилиш муаммолари мавзусида ўтказилган илмий-амалий семинар материаллари / Масъул муҳаррир: Ф.Ҳ. Отахонов. – Т., 2006. – Б. 20

Аҳолини, миллий ва хорижий оммавий ахборот воситаларини Ўзбекистон Республикаси давлат ва хўжалик бошқаруви органлари фаолияти, мамлакатда изчил амалга оширилаётган ижтимоий-сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий соҳалардаги ислоҳотлар тўғрисида хабардор қилиш самарадорлигини ошириш мақсадида вазирликлар, давлат қўмиталари, агентликлар, Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари, хўжалик бошқаруви органлари таркибида ходимларнинг умумий сони доирасида ахборот хизматлари ташкил этилиб, қуйидагилар уларнинг асосий вазифалари этиб белгиланди: – идора раҳбарияти томонидан белгиланадиган ахборот сиёсати-ни шакллантириш ва амалга оширишда қатнашиш; – идора фаолияти соҳасидаги норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг миллий оммавий ахборот воситаларида эълон қилинишини таъминлаш; – миллий ва хорижий оммавий ахборот воситаларида идора фаолиятининг долзарб жиҳатларини, тегишли соҳадаги ягона давлат сиёсатини амалга ошириш масалаларини ёритиш; – Интернет тармоғида идора веб-ресурсларини ташкил этиш, уларнинг самарали фаолиятини таъминлаш; – идора фаолиятига нисбатан ижтимоий фикрнинг аҳволини ҳамда миллий ва хорижий оммавий ахборот воситалари позициясини таҳлил қилиш ва улар тўғрисида идора раҳбариятини хабардор қилиш. Шунингдек, 2014 йил 5 майда қабул қилинган «Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолиятининг очиқлиги тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонуни ҳам жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларига оид масалаларни такомиллаштиришда муҳим аҳамият касб этади. Ушбу қонуннинг мақсади давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолиятининг очиқлиги соҳасидаги муносабатларни тартибга солишдан иборат бўлиб, унинг асосий вазифалари жисмоний ва юридик шахсларнинг давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолияти тўғрисидаги ахборотдан фойдаланишини таъминлаш, давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг

фаолияти тўғрисида ахборот олиш ҳуқуқининг кафолатларини таъминлаш, давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг ҳамда улар мансабдор шахсларининг қабул қилинаётган қарорлар учун масъулиятини ошириш, давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг фаолияти тўғрисидаги ахборотни тарқатиш тартибини белгилаш эканлиги бевосита белгилаб берилган. Жумладан, давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолияти очиқлигининг асосий принциплари сифатида улар томонидан тақдим этиладиган ахборотдан ҳамманинг фойдаланиши мумкинлиги, унинг ўз вақтида берилиши ва ишончлилиги; улар фаолиятининг ошкоралиги ва шаффофлиги; давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг фаолияти тўғрисидаги ахборотни излаш, олиш ва тарқатиш эркинлиги; давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолияти тўғрисида ахборот тақдим этишда фуқароларнинг ўз шаъни ва қадр-қимматини тажовузлардан, ўз шахсий ҳаётига аралашувлардан ҳимоя қилишга бўлган ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларига, шунингдек фуқаролар ва юридик шахсларнинг ўз ишчанлик обрўсини ҳимоя қилишга бўлган ҳуқуқларига риоя этишлари таъкидлаб ўтилган. 2014 йил 3 декабрда «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида» Ўзбекистон Республикаси қонунининг қабул қилиниши жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларига оид муносабатларни ҳуқуқий тартибга солишда яна бир муҳим қадам бўлди. Ушбу қонуннинг мақсади давлат органлари ва давлат муассасаларига жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари соҳасидаги муносабатларни тартибга солишдан иборат эканлиги алоҳида қайд этиб ўтилди. Мазкур қонунда жисмоний ва юридик шахслар давлат органларига мурожаат этиш ҳуқуқига эга эканлиги, мурожаат этиш ҳуқуқи ихтиёрий амалга оширилиши, ҳеч ким бирон-бир мурожаатни ҳимоя қилишга ёхуд унга қарши қаратилган ҳаракатларда иштирок этишга мажбур қилиниши мумкин эмаслиги, мурожаат этиш ҳуқуқининг амалга оширилиши бошқа

жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқларини, эркинликларини ҳамда қонуний манфаатларини, шунингдек, жамият ва давлат манфаатларини бузмаслиги, хорижий давлатларнинг жисмоний ва юридик шахслари, фуқаролиги бўлмаган шахслар Ўзбекистон Республикаси давлат органларига мазкур қонунга мувофиқ мурожаат этиш ҳуқуқига эга эканлиги, мурожаатлар оғзаки, ёзма ёхуд электрон шаклда бўлиши ҳамда мурожаатлар аризалар, таклифлар ва шикоятлар тарзида бўлишлиги ҳамда улар тури ва шаклидан қатъи назар, бир хил аҳамиятга эга эканлиги белгилаб берилди. Хулоса сифатида қайд этиш лозимки, жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштиришда ахборот хизмати кўрсатиш муҳим аҳамиятга эга. Зеро, жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари демократик ҳуқуқий давлат ва очиқ фуқаролик жамиятини барпо қилиш, мамлакатимиз ижтимоий-иқтисодий ҳаёти иштирокчиларининг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш, уларга кўрсатилаётган ахборот хизматларининг сифатини оширишда, шунингдек, уларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштириш ва уларнинг ушбу соҳадаги эҳтиёжларини қондириш масалаларини юксак даражада ва замонавий талабларга мос ташкил этиш бугунги куннинг долзарб масалаларидан биридир. Шу билан бирга, бугун мамлакатимизнинг дунё ҳамжамиятидаги нуфузини белгилашда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштиришнинг аҳамияти каттадир.

Адабиётлар : 1. Жиноят-ижроия ҳуқуқи. Дарслик. Муаллифлар жамоаси. Масъул муҳаррир-ю.ф.н., доц. Б.Ж.Ахроров. –Т.: Ўқитувчи, 2002. – 208б. 2. Жиноят-ижроия кодексига шарҳлар. Рустамбоев М.Ҳ., Ахраров Б.Ж. ва бошқалар. Маъсул муҳаррир: ю.ф.д., проф. М.Ҳ.Рустамбоев. – Т.: ТДЮИ, 2007. – 574 б. 3. Комментарий к Исправительно-трудовому кодексу Республики Узбекистан. –Т.: Узбекистан, 1997.- 345с. 4. Абдухалиқов М.А., Пайзуллаев Қ., Абдуқодиров Ш.Ё. Жиноят -ижроия ҳуқуқи (альбом схемалар). –Т.: ТДЮИ, 2005. – 142 б.

Похожие

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштириш

Хўжалик судларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлаш

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси қонунининг моҳияти

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисидаги қонун ижросининг асосий йўналишлари