Юридик хизматнинг хукукий ҳолати - Юриспруденция - Рефераты

Юридик хизматнинг хукукий ҳолати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

146 KB

Юридик хизматнинг ҳуқуқий ҳолати Режа: 1. Ю ридик хизмат ҳуқуқий мақомини белгиловчи асосий норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар 2. Юридик хизмат тўғрисидаги ички низомлар. Юридик хизмат ходимларининг мансаб йўриқномалари 3. Юридик хизмат ходимларининг лавозимларини эгаллаш тартиби

Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат тизими давлат ҳокимияти ва бошқаруви олий органларининг юридик хизмати, республика ва маҳаллий давлат ҳамда хўжалик бошқаруви органларининг юридик хизмати, вилоят, шаҳар, туман ҳокимликларининг юридик хизмати ҳамда хўжалик юритувчи субъектлар юридик хизматидан иборат бўлганлиги учун юридик хизматнинг ҳуқуқий мақоми бир нечта қонун ҳужжатлари билан тартибга солинади. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси юридик хизматининг ҳуқуқий мақоми Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Спикерининг 2005 йил 7 апрелдаги фармойиши билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг Девони тўғрисида”ги Низомида белгилаб қўйилган. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати юридик хизматининг ҳуқуқий мақоми эса Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати Кенгашининг 2005 йил 18 апрелдаги Қарори билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Девони тўғрисида”ги Низомда ўз ифодасини топган. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси юридик хизматининг ҳуқуқий мақоми Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2004 йил 2 декабрдаги “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг функционал бўлимлари тўғрисидаги Низомларни тасдиқлаш ҳақида»ги Қарори билан тасдиқланган «Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг Юридик бўлими тўғрисида»ги Низом билан белгилаб қўйилган. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2005 йил 25 июлдаги “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг ижро этувчи тузилмасини қисман ўзгартириш тўғрисида”ги ПҚ-131-сонли қарорига мувофиқ юридик бўлим Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбарига бўйсунади. Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари эса мақомига кўра Бош вазир ўринбосарига тенглаштирилган. Вилоятлар, Тошкент шаҳар ҳамда туман ва шаҳар ҳокимликлари юридик хизматининг ҳуқуқий мақомини белгилаб берувчи махсус норматив-ҳуқуқий

ҳужжат мавжуд бўлмаганлиги учун уларнинг мақоми шу ҳокимликлар юридик хизмати фаолиятини тартибга солувчи ички низомларда ҳамда мансаб йўриқномаларида белгилаб қўйилади. Шу билан биргаликда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 24 апрелдаги “Ўзбекистон Республикаси Президентининг ”Хўжалик юритувчи субъектларнинг иқтисодий ночорлиги ва шартнома мажбуриятларининг бажарилиши учун мансабдор шахсларнинг жавобгарлигини кучайтириш тўғрисида ”ги 1998 йил 4 мартдаги ПФ-1938-сон Фармонининг бажарилишини таъминлаш чора-тадбирлари ҳақида”ги ҳамда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2004 йил 5 январдаги “Давлат бошқаруви ҳудудий органлари тузилмасини такомиллаштириш тўғрисида”ги қарорларида, шунингдек Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2005 йил 10 августдаги “Тошкент шаҳар ҳокимлиги бошқарув аппарати тузилмасини тасдиқлаш тўғрисида”ги қарорида муайян даражада вилоят, Тошкент шаҳар ҳамда туман ва шаҳар ҳокимликлари юридик хизматининг ҳуқуқий мақоми белгилаб қўйилган. Давлат бошқаруви органлари ва корхоналар юридик хизматининг ҳуқуқий мақоми Ўзбекистон Республикасининг 1998 йил 29 августдаги “Хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятининг шартномавий-ҳуқуқий базаси тўғрисида”ги Қонуни ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 1993 йил 2 мартдаги 118-сонли қарори билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикасининг давлат бошқарув органлари ва корхоналардаги юридик хизмат тўғрисида”ги Низом билан белгилаб қўйилган. Мазкур Низомда юридик хизматга оид бошқа қонун ҳужжатларидан фарқли ўлароқ давлат бошқаруви органлари ҳамда корхоналар юридик хизмати ходимларига қўйиладиган талаблар, юридик хизматнинг вазифалари, ҳуқуқи ва масъулияти масалалари батафсил ёритиб берилган. Хўжалик бошқаруви органлари юридик хизматининг мақомини белгилаб берувчи махсус норматив-ҳуқуқий ҳужжат бўлмаганлиги туфайли “Ўзбекистон Республикасининг давлат бошқарув органлари ва

корхоналардаги юридик хизмат тўғрисида”ги Низом улар учун намунавий бўлиб ҳисобланади. 1993 йил 2 мартдаги Низом юридик хизматнинг фаолиятини тартибга солувчи бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатларга нисбатан мукаммалроқ ишлаб чиқилганлиги, унда барча давлат бошқаруви органлари ва хўжалик юритувчи субъектларнинг юридик хизмати тартибга солинганлиги, шунингдек хўжалик бошқаруви органларининг юридик хизмати учун намунавий бўла олиши боис юридик хизматнинг ҳуқуқий мақомини белгилаб берувчи асосий норматив-ҳуқуқий ҳужжат деб ҳисоблаш мумкин. Нодавлат нотижорат ташкилотлари юридик хизматининг ҳуқуқий мақоми эса мазкур ташкилотларнинг ички ҳужжатлари билан белгиланади. 2-. Юридик хизмат тўғрисидаги ички низомлар. Юридик хизмат ходимларининг мансаб йўриқномалари Юридик хизматнинг ҳуқуқий мақоми тегишли давлат органлари ва хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда ички низомлар ва юридик хизмат ходимларининг мансаб йўриқномалари билан ҳам белгиланиши мумкин. Ички низомлар орқали юридик хизматнинг функциялари ҳамда ҳуқуқлари янада аниқлаштирилади. Энг асосийси ички низомлар орқали юридик хизматнинг ҳуқуқ ҳамда функциялари кенгайтирилиши мумкин. Бироқ ички низомлар юридик хизматга қонун ҳужжатлари асосида тегишли бўлган ҳуқуқларни, мажбуриятларни ҳамда масъулиятни чеклаб қўймаслиги лозим. Ҳозирги пайтда юридик хизмати мавжуд бўлган аксарият давлат бошқаруви ҳамда хўжалик бошқаруви органларида юридик хизмат бўлими ёки юридик бошқармаси тўғрисида ички низомлар ишлаб чиқилган ва тасдиқланган. Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг юридик бошқармаси тўғрисидаги Низом қўйидаги 7та бўлимдан иборат: умумий қоидалар; асосий

вазифалар; жавобгарлик; фаолиятнинг усул ва услублари; функциялар ва ҳуқуқлар; ўзаро муносабатлар ва алоқалар; бошқармага раҳбарлик қилиш. Мазкур низом орқали юридик хизматга қўшимча функциялар ҳам юклатилган. Ушбу қўшимча функциялар қуйидагилардан иборат: Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тизимида юридик хизмат фаолиятининг шакли, усули ва услубларини такомиллаштириш чораларини амалга ошириш; Ўзбекистон Республикасининг қонунларини, бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни, вазирликнинг буйруқ ва кўрсатмаларини кодификациялаштириш ҳамда уларнинг мазмунини назорат қилиб туриш. Низомга кўра юридик хизмат бошқармаси бошлиғи бошқарма ваколатига тегишли бўлган масалалар юзасидан чиқадиган ҳужжатларга имзо қўйиш ваколатига эга. Ички низомлар орқали юридик хизматга бериладиган қўшимча функциялар ана шу давлат органининг ҳамда хўжалик юритувчи субъект фаолиятининг хусусиятидан келиб чиққан ҳолда белгиланади. Шунинг учун ҳам давлат ва хўжалик бошқаруви органларининг, маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг ҳамда хўжалик юритувчи субъектларнинг юридик хизмат тўғрисидаги ички низомлари бир-биридан муайян даражада фарқ қилади. Одатда юридик хизматнинг иши (фаолияти) ихтисослашув асосида ташкил этилади. Агарда давлат органининг ёки хўжалик юритувчи субъектнинг юридик хизмати икки ёки ундан ортиқ юридик хизмат ходимлари томонидан амалга оширилса, уларнинг ҳар бири бажариши лозим бўлган ишлар олдиндан белгилаб қўйилади. Бунда юридик хизматнинг ҳар бир ходими ўзига бириктириб қўйилган ишларни бажарилиши учун шахсан жавобгар бўлади. Вазифаларнинг юридик хизмат ходимлар ўртасида аниқ тақсимланиши ва уларнинг ихтисослашуви юридик хизмат ходимларининг муайян ҳуқуқ соҳаси бўйича билимларини доимо чуқурлашиб боришига, ўзига тегишли ишлар бўйича суд амалиётидан хабардор бўлиб боришига ҳамда шу тоифадаги ишлар бўйича келиб чиққан муаммоларни тез ва

сифатли ҳал этилишига имкон яратади. Бундан ташқари ҳар бир юридик хизмат ходими юридик хизмат томонидан бажариладиган комплекс ишлар ҳақида хабардор бўлиши керак. Шундагина у муайян сабабларга кўра ишга чиқмай қолган юридик хизмат ходимининг вазифаларини бажариб туриш имкониятига эга бўлади. Юридик хизмат ходимининг вазифалари, ҳуқуқи ҳамда мажбуриятлари уларнинг мансаб йўриқномаларида бевосита кўрсатиб қўйилган бўлади. Юридик хизмат ходимларининг мансаб йўриқномалари юридик бўлим ёки юридик бошқарма бошлиғи томонидан ишлаб чиқилади. Агарда давлат органи ёки хўжалик юритувчи субъект юридик хизмати ягона юридик хизмат ходими томонидан амалга оширилса юридик хизмат ходимининг мансаб йўриқномаси унинг ўзи томонидан ишлаб чиқилади. Бироқ мансаб йўриқномасининг шакли, мазмуни ҳамда уни тасдиқлаш тартиби турли ташкилотларда турличадир. Масалан, “Ўздонмаҳсулот” давлат акциядорлик компаниясида юридик хизмат ходимларининг мансаб йўриқномаси юридик бўлим бошлиғи томонидан ишлаб чиқилган ва компания раисининг биринчи ўринбосари томонидан тасдиқланган. Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигида мазкур ҳужжат “Юридик бошқарма ходимлари ўртасида мажбуриятларнинг тақсимланиши” деб номланади ва у бошқарма бошлиғи томонидан тасдиқланган. “Ўзспиртсаноат” акциядорлик компаниясида мазкур ҳужжат “Ўзспиртсаноат” акциядорлик компанияси юридик хизмат ходимининг лавозими йўриқномаси деб номланади ва у компания юридик хизмат ходими томонидан ишлаб чиқилган бўлиб, компания раиси томонидан тасдиқланган. Мазкур йўриқнома тўртта бўлимдан иборат бўлиб, биринчи бўлимда умумий қоидалар, иккинчи бўлимда хизмат ходимининг асосий вазифалари, учинчи бўлимда юридик хизмат ходимининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари, тўртинчи бўлимда эса юридик хизмат ходимининг жавобгарлиги масалалари ўз ифодасини топган.

3-§. Юридик хизмат ходимларининг лавозимларини эгаллаш тартиби Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат муайян тизимга эга бўлганлиги туфайли юридик хизмат ходимлари лавозимларини эгаллаш тартиби ва уларга қўйиладиган талаблар бир-биридан тубдан фарқ қилади. Масалан, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси юридик хизматининг ходими “Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг Девони тўғрисида”ги Низомга мувофиқ Қонунчилик палатаси Спикерининг фармойиши билан лавозимга тайинланади ва лавозимидан озод этилади Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати юридик хизматининг ходими “Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Девони тўғрисида”ги Низомга мувофиқ Сенат раиси томонидан лавозимга тайинланади ҳамда лавозимидан озод этилади. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси юридик хизматининг ходимларини лавозимига тайинлаш ва лавозимидан озод этиш тартиби «Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг Юридик бўлими тўғрисида»ги Низомда тўлиқ ўз ифодасини топмаган. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси, Сенати ҳамда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси юридик хизматларини тартибга солувчи норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг бирортасида ҳам юридик хизмат ходими лавозимига қўйиладиган талаблар белгилаб қўйилмаган. Вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари аппарати тузилмасидаги юрисконсультларни лавозимга тайинлаш ва лавозимидан озод этиш тартибини белгилаб берувчи махсус норматив-ҳуқуқий ҳужжат мавжуд эмас. Шунинг учун уларнинг юрисконсультлари умумий қоидадан келиб чиққан ҳолда тегишли ҳокимнинг буйруғи билан лавозимига тайинланади ва лавозимидан озод этилади.

Туман ва шаҳар ҳокимликлари аппарати тузилмасидаги юрисконсультларни лавозимига тайинлаш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 24 апрелдаги “Ўзбекистон Республикаси Президентининг ”Хўжалик юритувчи субъектларнинг иқтисодий ночорлиги ва шартнома мажбуриятларининг бажарилиши учун мансабдор шахсларнинг жавобгарлигини кучайтириш тўғрисида ”ги 1998 йил 4 мартдаги ПФ-1938- сон Фармонининг бажарилишини таъминлаш чора-тадбирлари ҳақида”ги 177-сонли қарори билан белгилаб қўйилган. Унга кўра туман ва шаҳар ҳокимлари аппарати тузилмасидаги юрисконсультлар лавозимига Қорақалпоғистон Республикаси Адлия вазирлиги, вилоятлар ва Тошкент шаҳар адлия бошқармалари билан келишилган ҳолда тегишли ҳокимлар томонидан тайинланади. Бироқ мазкур норматив-ҳуқуқий ҳужжатда туман ва шаҳар ҳокимлари аппарати тузилмасидаги юрисконсультларни лавозимдан озод этиш тартиби белгилаб қўйилмаган. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1993 йил 2 мартдаги 118-сонли қарори билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикасининг давлат бошқарув органлари ва корхоналардаги юридик хизмат тўғрисида”ги Низомга мувофиқ олий юридик маълумотга эга бўлган шахс бошқарув органларида ва мулкчилик шаклидан қатъи назар корхоналарда юрисконсульт бўлиб ишлаши мумкин ва улар бу лавозимга тегишли бошқарув органлари ва корхоналар раҳбарлари томонидан тайинланадилар. Вазирлик, давлат қўмитаси, идора ва республиканинг бошқа бошқарув органи юридик бўлинмасининг бошлиғи ёки юрисконсульт лавозимини эгаллаш учун камида 5 йиллик юрисконсульт иш стажига эга бўлиш зарур. Амалдаги қонунчиликка кўра давлат бошқарув органлари ва корхоналар, ёш мутахассислар ва ҳомиладор аёллардан ташқари, барча юридик хизмат ходимларини 5 йилда бир марта Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигига, Қорақалпоғистон Республикаси Адлия вазирлигига, вилоятлар

ва Тошкент шаҳар адлия бошқармаларига қайта тайёрлаш ва аттестациядан ўтказиш учун юборишга мажбурдирлар. Юридик хизмат ходими аттестациядан ўта олмаса, у 6 ой муддатдан сўнг яна қайта тайёрлаш ва аттестациядан ўтиш учун юборилиши мумкин. Агар юридик хизмат ходими аттестация комиссиясининг қароридан норози бўлса, у Қорақалпоғистон Республикаси Адлия вазирлиги, вилоятлар ва Тошкент шаҳар адлия бошқармалари комиссияларининг қарорлари юзасидан Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигига шикоят қилиш ҳуқуқига эга. Хўжалик бошқаруви органлари ҳамда нодавлат нотижорат ташкилотлари юридик хизмат ходимларининг лавозимларини эгаллаш тартиби уларнинг ички ҳужжатлари билан ўрнатилади. Улар ўзларининг ички ҳужжатларини ишлаб чиқишда “Ўзбекистон Республикасининг давлат бошқарув органлари ва корхоналардаги юридик хизмат тўғрисида”ги Низомдан намуна сифатида фойдаланишлари мумкин. 4-§. Юридик хизматнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари. Юридик хизматнинг жавобгарлиги Юридик хизматнинг ҳуқуқи ва мажбуриятлари юридик хизмат фаолиятини тартибга солувчи қонун ҳужжатларида, тегишли давлат органларининг ҳамда хўжалик юритувчи субъектларнинг ички ҳужжатларида бевосита белгилаб қўйилган бўлади. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг Девони тўғрисидаги Низомда Қонунчилик палатаси юридик хизматининг фақатгина асосий вазифалари кўрсатилиб, унинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари кўрсатилмаган. Мазкур асосий вазифаларга қуйидагилар киради: -Қонунчилик палатаси Кенгашининг ёки қонун лойиҳаларини тайёрлаш учун масъул бўлган қўмиталарнинг топшириғига биноан Қонунчилик палатасига киритилган қонун лойиҳаларини, шунингдек Қонунчилик палатаси қарорлари, баёнотлари, мурожаатлари, парламент сўровлари

лойиҳаларини ҳуқуқий экспертизадан ўтказиш, улар юзасидан хулосалар тайёрлаш, ушбу ҳужжатларнинг юридик техника жиҳатидан маромига етказилишида иштирок этиш; -Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилинган қонунларни Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Сенатида кўриб чиқиш учун юборишга тайёрлашда иштирок этиш; -қонун лойиҳаларини Қонунчилик палатасига киритиш олдидан Қонунчилик палатаси депутатлари, депутатлар бирлашмалари ва қўмиталарига қонун лойиҳаларини ва уларга илова қилинадиган ҳужжатларни тайёрлаш масалаларида ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш; -Қонунчилик палатаси ва унинг Кенгаши мажлисларини ҳуқуқий жиҳатдан таъминлашда иштирок этиш; -Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилинадиган қонун лойиҳалари ва бошқа ҳужжатлар лойиҳалари билан ишлаш масалалари бўйича уларни кўриб чиқишнинг Қонунчилик палатаси Регламентида назарда тутилган барча босқичларида таклифлар ва тушунтиришлар тайёрлаш; -Қонунчилик палатаси Спикерининг, Қонунчилик палатаси Спикери ўринбосарлари ва Қонунчилик палатаси Девони Раҳбарининг топшириғига биноан бўлим ваколатига киритилган ҳуқуқий масалалар бўйича хулосалар тайёрлаш; -Қонунчилик палатасининг қонун лойиҳаларини тайёрлашга масъул бўлган қўмиталарининг мурожаатларига биноан қонун лойиҳаларини, уларнинг юридик техника талабларига мувофиқлигини таҳлил қилаш, ушбу ҳужжатларнинг сифатини яхшилаш юзасидан таклифлар тайёрлаш; -қонунлар, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, қарорлари ва фармойишлари, Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг қарорлари, фармойишлари ҳисобини юритиш ва уларни тартибга солиш; -Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатларининг қоғоз ва электрон нусхаси фондини шакллантириш ва назорат ҳолатида сақлаш;

-Қонунчилик палатаси депутатлари ва Девони ходимларининг сўровига биноан ахборот ресурслари асосида Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги бўйича ахборот-маълумот ишини амалга ошириш ҳамда уларга белгиланган тартибда электрон ва (ёки) қоғоз нусхадаги тегишли материалларни тақдим этиш; -Қонунчилик палатасининг Интернетдаги ахборот сайтида қонунчилик базасини шакллантиришда иштирок этиш; -Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилинадиган қонунлар, қарорлар, баёнотлар, мурожаатлар, парламент сўровларининг юридик техника жиҳатидан расмийлаштирилишига ягона ёндашувни таъминлаш, Қонунчилик палатаси депутатларига, депутатлар бирлашмаларига ушбу масала бўйича маслаҳатлар бериш ва услубий ёрдам кўрсатиш; -Қонунчилик палатаси депутатлари ва Қонунчилик палатаси Девони ходимларининг ҳуқуқий билими даражасини оширишда иштирок этиш. Бундан Қонунчилик палатаси юридик хизматининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари белгилаб қўйилмаган экан деган фикрга бормаслик лозим. Агарда юқоридаги Низомда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси юридик хизматига юклатилган вазифалар таҳлил этилса, юридик хизмат худди шу мазмундаги хукук ва мажбуриятларга эга эканлигини англаш мумкин. Масалан, Қонунчилик палатаси Кенгашининг ёки қонун лойиҳаларини тайёрлаш учун масъул бўлган қўмиталарнинг топшириғига биноан Қонунчилик палатасига киритилган қонун лойиҳаларини, шунингдек Қонунчилик палатаси қарорлари, баёнотлари, мурожаатлари, парламент сўровлари лойиҳаларини ҳуқуқий экспертизадан ўтказиш, улар юзасидан хулосалар тайёрлаш, ушбу ҳужжатларнинг юридик техника жиҳатидан маромига етказилишида иштирок этиш юридик хизматнинг ҳам вазифасига, ҳам ҳуқуқи ва мажбуриятига киради. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати юридик хизмати ҳам ўзига юклатилган вазифалардан келиб чиққан ҳолда тегишли мазмундаги ҳуқуқ ва мажбуриятларга эга. Масалан, Қонунчилик палатаси томонидан

киритилган қонун лойиҳаларини муҳокамасида иштирок этиш Олий Мажлис Сенати юридик хизматнинг ҳам вазифасига, ҳам ҳуқуқига, ҳам мажбуриятига киради. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Девони тўғрисидаги Низомга мувофиқ унинг юридик хизмати вазифаларига қуйидагилар киради: - Сенат ҳамда унинг Кенгаши ва қўмиталари(комиссиялари) муҳокамасига киритиладиган масалалар юзасидан материаллар ва таклифлар тайёрланишига кўмаклашиш; - Қонунчилик палатаси томонидан киритилган қонунлар юзасидан хулосалар тайёрлашда Сенат қўмиталарига кўмаклашиш, шунингдек қарорларнинг, баёнотларнинг, мурожаатномаларнинг лойиҳалари юзасидан таклифлар тайёрлаш ҳамда мазкур ҳужжатларни юридик-техник жиҳатдан маромига етказишда иштирок этиш; - Қонунчилик палатаси томонидан киритилган қонунларнинг муҳокамасида иштирок этиш; - Сенат раҳбарияти ва Сенат Девони Раҳбари топшириғига биноан бўлим ваколатига тааллуқли ҳуқуқий масалалар юзасидан хулосалар тайёрлиш; -Қонунчилик палатаси томонидан киритилган қонунларни кўриб чиқиш учун Сенатнинг қайси қўмиталари масъул бўлса, шу қўмиталар топшириғига биноан мазкур қонунларнинг Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига ва бошқа қонунларига, шунингдек юридик техника талабларига қанчалик мувофиқ эканлигини таҳлил қилиш, мазкур ҳужжатларнинг сифатини ошириш юзасидан таклифлар тайёрлиш; -Ўзбекистон Республикаси қонунлари ҳамда Сенат ва унинг Кенгаши қарорлари, Қонунчилик палатаси қарорлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, қарорлари ва фармойишлари, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари ва фармойишлари ҳисобини юриш ҳамда уларни тизимга солиб бориш;

-Сенатнинг қонунлар базасини шакллантириш ва текшириб, тўғри ҳолатда бўлишини назорат қилиб бориш; -Сенат қўмиталарининг ёзма сўровига биноан қонунлар базаси асосида ҳуқуқий масалалар бўйича ахборот йўсинидаги маълумотномалар тайёрлаш; -Сенат томонидан маъқулланган қонунларни ва қабул қилинган қарорлар, баёнотларни, мурожаатномаларни, шунингдек парламент сўровларини юридик-техник жиҳатдан расмийлаштиришга бир хил ёндашилишини таъминлаш, Сенат аъзоларига маслаҳат йўсинидаги ва услубий ёрдам кўрсатиш; -Сенат томонидан назорат қилиш соҳасидаги ваколатларнинг амалга оширилишига кўмаклашади. “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг Юридик бўлими тўғрисида”ги Низомда Олий Мажлиснинг Қонунчилик палатаси ва Сенати юридик хизматини тартибга солувчи Низомлардан фарқли ўлароқ юридик хизматнинг вазифалари, функциялари, ҳуқуқи ҳамда жавобгарлиги масалалари батафсил ёритиб берилган. “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг Юридик бўлими тўғрисида”ги Низомга мувофиқ юридик хизматнинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, унинг Президиуми ва Аппарати кўриб чиқиши учун киритилган масалалар ва ҳужжатларнинг ҳуқуқий жиҳатдан ишлаб чиқилишини таъминлаш; Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси қарорлари лойиҳаларининг, шунингдек Ҳукумат томонидан киритиладиган ёки келишиладиган Ўзбекистон Республикаси қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, қарорлари ва фармойишлари, бошқа қонун ҳужжатлари лойиҳаларининг амалдаги қонун ҳужжатларига ва қонунчилик техникаси қоидалари талабларига мувофиқлигини таъминлаш; Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Президиуми, Ўзбекистон Республикаси

Бош вазири, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбарининг топшириқларига мувофиқ қонун ҳужжатлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, қарорлари ва фармойишлари, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари лойиҳаларини тайёрлаш, уларни тайёрлашда қатнашиш; қонун тузиш фаолиятини такомиллаштиришнинг устувор йўналишларини ишлаб чиқиш ва амалга оширишда қатнашиш; Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати томонидан киритилган қонун лойиҳалари ва бошқа масалалар бўйича Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Кенгаши, қўмиталари, комиссиялари ва Котибияти билан ўзаро ҳамкорликни таъминлаш. Юридик хизмат ўзига юкланган вазифаларни бажариш учун қуйидаги функцияларни амалга оширади: Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, унинг Президиуми кўриб чиқиши учун ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси раҳбарияти, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари муҳокамаси учун киритиладиган ҳуқуқий масалалар бўйича таҳлилий, маълумотнома материаллар ва бошқа материалларни тайёрлайди; Ҳукумат қарорларини, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири ва унинг ўринбосарлари бошчилик қиладиган Ҳукумат комиссиялари ва идоралараро комиссиялар, кенгашлар ва ташкилий қўмиталар қарорларини, шунингдек Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси раҳбариятининг топшириқларини тайёрлашда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси аъзоларига ҳамда Вазирлар Маҳкамаси Аппарати мутахассисларига ҳуқуқий масалалар бўйича маслаҳат беради; қонунлар ва бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини юридик экспертизадан ўтказади ҳамда уларнинг Ўзбекистон Республикаси Конституциясига ва қонун ҳужжатларига, шунингдек қонунчилик техникаси қоидалари талабларига мувофиқлиги тўғрисида хулосалар тайёрлайди;

қонун ҳужжатларининг туркумлаштирилган ҳисобини, қонун ҳужжатлари бўйича маълумотнома ишларини юритади; Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг Умумий бўлими билан биргаликда Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг Қарорлари тўплами (ҚТ)ни нашрга тайёрлайди; Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг таркибий бўлинмаларини, унинг мутахассисларини норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар матнлари, шунингдек қонун ҳужжатлари бўйича маълумотнома материаллар билан таъминлашни яхшилаш чораларини кўради; Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг бошқа таркибий бўлинмалари, давлат ва хўжалик бошқарувининг тегишли органлари, бошқа манфаатдор ташкилотлар билан биргаликда Ҳукумат қарорларини белгиланган тартибда тайёрлайди, уларни талқин қилиш ва қўллаш бўйича тушунтиришлар беришда қатнашади ҳамда уларни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Президиуми, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири, унинг ўринбосарлари, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг Раҳбари кўриб чиқиши учун киритади; қонун яратиш фаолиятини такомиллаштиришнинг устувор йўналишларини ишлаб чиқиш ва амалга оширишда Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги, бошқа органлар, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг таркибий бўлинмалари билан ўзаро ҳамкорлик қилади; қонун ҳужжатларини Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунларига мувофиқлаштириш, ҳуқуқий тартибга солишнинг тизимли ва тўлиқ бўлишини таъминлаш ҳақидаги таклифларни ишлаб чиқади; қонун ҳужжатларини такомиллаштириш бўйича таклифларни таҳлил қилади ва умумлаштиради ҳамда уларни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири, унинг

ўринбосарлари, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг Раҳбари кўриб чиқиши учун киритади; Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Кенгаши, қўмиталари, комиссиялари ва Котибияти билан ўзаро ҳамкорлик қилади, Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати томонидан киритилган қонун лойиҳаларининг улар томонидан муҳокама қилинишида қатнашади; Бўлим ваколатига кирадиган масалалар бўйича қонун лойиҳаларининг ишлаб чиқилишини ва белгиланган тартибда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига тақдим этилишини ташкил этади; Ўзбекистон Республикаси Президенти, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири ва унинг ўринбосарлари томонидан ўтказиладиган йиғилишлар материалларини тайёрлашда ва мазкур йиғилишларда қабул қилинадиган қарорларни расмийлаштиришда қатнашади; Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбарининг буйруқлари лойиҳаларини ҳуқуқий жиҳатдан ишлаб чиқади, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати фаолияти билан боғлиқ ҳуқуқий ҳужжатларни тайёрлашда қатнашади; фуқароларнинг мурожаатларини кўриб чиқади ва уларда қўйилган масалаларни ҳал этиш юзасидан таклифлар тайёрлайди, ушбу мурожаатларни тегишли давлат ва хўжалик бошқаруви органларига, маҳаллий давлат ҳокимияти органларига кўриб чиқиш ва чора кўриш учун юборади, уларнинг ўз вақтида кўриб чиқилишини назорат қилади, фуқароларни шахсан қабул қилади; ўзига юкланган бошқа функцияларни белгиланган тартибда амалга оширади. Юридик хизмат ўзига юкланган вазифалар ва функцияларни бажариш учун қуйидаги ҳуқуқларга эга: ўзига юкланган вазифалар ва функцияларни бажариш учун зарур бўлган материаллар ва маълумотларни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг бошқа таркибий бўлинмаларидан, давлат ва

хўжалик бошқаруви органларидан, маҳаллий давлат ҳокимияти органларидан, бошқа органлар ва ташкилотлардан белгиланган тартибда олиш ва сўраш; тегишли материаллар ва ҳужжатлар лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва тайёрлаш мақсадида давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари, бошқа органлар ва ташкилотларнинг раҳбарлари ва вакиллари иштирокида йиғилишлар ўтказиш; Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари топшириғига биноан давлат органлари, хўжалик бошқаруви органлари, нодавлат нотижорат ташкилотлар ва бошқа ташкилотларнинг мажлислари ва йиғилишларида қатнашиш; зарурат бўлганда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасида кўриб чиқиладиган масалаларни ишлаб чиқиш учун давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, илмий муассасалар ва бошқа ташкилотларнинг раҳбарлари ва вакилларини белгиланган тартибда жалб этиш, ушбу мақсадларда ишчи гуруҳлар ташкил этиш; зарурат бўлганда "Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Иш тартиби талаблари бузилган ҳолда тушган ҳужжатларни қайтариб юбориш; Бўлимнинг зарур материаллар, маълумотларни тақдим этиш, шунингдек Ўзбекистон Республикаси қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, қарорлари ва фармойишлари, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари ва бошқа ҳужжатлар лойиҳаларини пухта ишлаш бўйича талаблари, агар Ўзбекистон Республикаси Президенти, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири, унинг ўринбосарлари ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари топшириқларида бажаришнинг бошқа муддатлари белгиланмаган бўлса, Бўлим белгилаган муддатларда бажарилиши керак.

Вазирлар Маҳкамасининг юридик хизмати ҳам юқорида айтиб ўтилган вазифалар, функциялар ҳамда ҳуқуқлардан келиб чиққан ҳолда худди шу мазмундаги мажбуриятларга эга. Масалан, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари топшириғига биноан давлат органлари, хўжалик бошқаруви органлари, нодавлат нотижорат ташкилотлар ва бошқа ташкилотларнинг мажлислари ва йиғилишларида қатнашиш юридик хизматнинг ҳам ҳуқуқига, ҳам мажбуриятига киради. Вазирлар Маҳкамаси юридик хизматининг иш фаолияти "Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Иш тартибига, “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг Юридик бўлими тўғрисида”ги Низомга, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратида иш юритиш бўйича Йўриқномага, Ўзбекистон Республикаси Президенти, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири топшириқларига, Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбарининг буйруқлари ва топшириқларига мувофиқ, шунингдек Вазирлар Маҳкамасининг иш режалари, Бўлимнинг чораклик иш режалари, мудир ва мутахассисларнинг шахсий иш режалари асосида ташкил этилади. Бўлимнинг чораклик иш режалари, мудирнинг шахсий иш режаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари томонидан тасдиқланади. Мутахассисларнинг шахсий иш режалари Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари билан келишилади ва Бўлим мудири томонидан тасдиқланади. Вазирлар Маҳкамаси юридик бўлимининг мудири қуйидаги ҳуқуқ ва мажбуриятларга эга: -бўлимга бевосита раҳбарликни амалга оширади, мутахассислар ишини ташкил қилади ҳамда бўлимга юкланган вазифалар ва функцияларнинг бажарилиши, ижро интизомининг аҳволи учун шахсан жавоб беради; -Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига киритилган бўлимнинг ваколатига кирадиган масалалар бўйича ҳужжатлар ва бошқа

ҳужжатлар лойиҳаларини кўриб чиқишни ташкил этади, кўрсатиб ўтилган лойиҳаларга розилик беради ва улар юзасидан эксперт хулосаларни имзолайди; -давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, бошқа ташкилотлар ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг таркибий бўлинмалари томонидан тақдим этилган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини ва бошқа материалларни ўрганади, уларни юридик экспертизадан ўтказади ва ишлаб чиқади, улар бўйича тегишли таҳлилий ва маълумотнома материаллар, эксперт хулосалари тайёрланишини таъминлайди; -Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ва унинг Президиуми мажлисларида, Ўзбекистон Республикаси Бош вазири, унинг ўринбосарлари ўтказадиган йиғилишларда, Ҳукумат комиссиялари ва идоралараро комиссиялар, кенгашлар ва ташкилий қўмиталар мажлисларида, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари томонидан Бўлим ваколатига кирадиган масалалар бўйича ўтказиладиган йиғилишларда қатнашади; -Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига давлат ҳокимияти органлари, бошқа органлар ва ташкилотлардан тушган, улар бўйича Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарори талаб қилинмайдиган ҳужжатларни давлат ва хўжалик бошқаруви тегишли органларининг кўриб чиқиши учун юборади; -бўлим мутахассислари ўртасида вазифаларни тақсимлайди: -Вазирлар Маҳкамаси Аппаратида амалда бўлган Йўриқномага мувофиқ ишларнинг юритилишини таъминлайди; -чиқадиган хат-хабарларни имзолайди; -бўлим ишларини такомиллаштириш, мутахассисларнинг иш малакасини ошириш чора-тадбирларини ишлаб чиқади ва амалга оширади; -бўлим ходимларини лавозимга тайинлаш ва лавозимдан озод қилиш тўғрисидаги, уларнинг малакасини ошириш, уларни рағбатлантириш ҳамда

уларга танбеҳ бериш тўғрисидаги таклифларни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбарига тақдим этади. Бўлим мудири вақтинча бўлмаган тақдирда унинг вазифасини Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари томонидан белгиланадиган Бўлимнинг бош мутахассисларидан бири бажаради. Бўлимнинг бош мутахассиси эса қуйидаги ҳуқуқ ва мажбуриятларга эга: -ўзига бириктирилган масалалар бўйича материалларни ва ҳужжатлар лойиҳаларини тайёрлайди, Бўлим мудири топшириқларини бажаради, материалларнинг ўз вақтида тайёрланиши, сифатли ишлаб чиқилиши ва топшириқларнинг бажарилиши устидан назоратнинг таъминланиши учун шахсан жавоб беради; -давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, бошқа ташкилотлар ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг таркибий бўлинмалари томонидан тақдим этилган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини ва бошқа материалларни ўрганади, уларни юридик экспертизадан ўтказади ва ишлаб чиқади, улар бўйича тегишли таҳлилий ва маълумотнома материаллар, эксперт хулосалари тайёрлайди; -материаллар ҳақида бўлим мудирига, шунингдек, белгиланган тартибда Ўзбекистон Республикасининг Бош вазирига, унинг ўринбосарларига, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбарига ахборот беради; -қонун ҳужжатларини ва ҳуқуқни қўллаш амалиётини такомиллаштириш, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси қарорларини талқин қилиш ва тушунтириш бўйича таклифларни ишлаб чиқади ва Бўлим мудирига тақдим этади; -Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ва унинг Президиуми мажлисларида, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири ва унинг ўринбосарлари томонидан ўтказиладиган йиғилишларда, Ҳукумат комиссиялари ва идоралараро комиссиялар ҳамда кенгашлар мажлисларида,

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари томонидан ўтказиладиган ўзига бириктирилган масалалар бўйича йиғилишларда белгиланган тартибда қатнашади; -ўзига бириктирилган масалалар бўйича давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, бошқа органлар ва ташкилотларнинг вакиллари, олимлар ва мутахассислар билан материалларни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ва унинг Президиуми мажлисларида, Ўзбекистон Республикаси Президенти, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири ва унинг ўринбосарлари томонидан ўтказиладиган йиғилишларда кўриб чиқишга тайёрлаш, шунингдек ижродаги Ўзбекистон Республикаси қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, қарорлари ва фармойишлари, Ҳукумат қарорлари лойиҳаларини уларни тайёрлаш мақсадида муҳокама этиш учун йиғилишлар ўтказади. Бўлимнинг етакчи мутахассиси қуйидаги ҳуқуқ ва мажбуриятларга эга: -материаллар ва ҳужжатлар лойиҳаларини тайёрлайди, Бўлим мудири топшириқларини бажаради, материалларнинг ўз вақтида тайёрланиши, сифатли ишлаб чиқилиши ва топшириқларнинг бажарилиши устидан назоратнинг таъминланиши учун шахсан жавоб беради; -норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини юридик экспертизадан ўтказади ва улар юзасидан эксперт хулосалари тайёрлайди; -материалларни Бўлим мудирига, шунингдек белгиланган тартибда Ўзбекистон Республикаси Бош вазирига, унинг ўринбосарларига, шунингдек Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбарига тақдим этади; -ҳуқуқий масалалар бўйича тегишли маълумотнома ва таҳлилий материаллар тайёрлашда қатнашади; -Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ва унинг Президиуми мажлисларида, Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири ва унинг ўринбосарлари ўтказадиган йиғилишларда, Ҳукумат комиссиялари ва идоралараро комиссиялар, кенгашлар мажлисларида, Ўзбекистон

Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппарати Раҳбари томонидан ўтказиладиган ўзига бириктирилган масалалар бўйича йиғилишларда белгиланган тартибда қатнашади; -бўлим мудири ва тегишли бош мутахассис билан келишган ҳолда ижродаги Ўзбекистон Республикаси қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, қарорлари ва фармойишлари, Ҳукумат қарорлари лойиҳаларини давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, бошқа органлар ва ташкилотлар вакиллари, олимлар ва мутахассислар билан уларни тайёрлаш мақсадида муҳокама қилади. I тоифали иш юритувчи - котиба бўлимда иш юритилишини таъминлайди, ҳужжатлар ўтишини назорат қилади, ҳужжатлар йиғмажилдларининг тайёрланишини ва архивда сақлаш учун ўз вақтида берилишини таъминлайди, ўзига юкланган бошқа функцияларни бажаради. “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Аппаратининг Юридик бўлими тўғрисида”ги Низомнинг 8-бандида ўзига юкланган вазифаларнинг зарур даражада ва самарали бажарилиши учун ҳамда Вазирлар Маҳкамасига киритилган ҳужжатлар лойиҳалари юридик экспертизасининг комплекслилиги ва сифати учун юридик хизмат жавобгарлиги белгилаб қўйилган. “Ўзбекистон Республикасининг давлат бошқарув органлари ва корхоналардаги юридик хизмат тўғрисида”ги Низомга мувофиқ д авлат бошқаруви органлари юридик хизматининг вазифаларига қуйидагилар киради: - бошқарув бўлинмалари билан биргаликда марказий аппаратда ҳамда вазирлик, идора, бошқа бошқарув органи тизимида қонунчиликнинг тўғри қўлланилишини таъминлашга қаратилган тадбирларни ишлаб чиқади ва амалга оширади. Қуйи бошқарув органлари ва корхоналарнинг амалдаги қонунчиликни бузган ҳолда чиқарилган ҳужжатларни бекор қилиш учун чора-тадбирлар кўради;

- раҳбарларга имзолаш учун тақдим қилинаётган буйруқлар ва бошқа ҳуқуқий мазмундаги ҳужжатлар лойиҳаларининг қонунчиликка мувофиқлиги учун жавоб беради ва уларга виза қўяди. Идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг амалдаги қонунларга мувофиқлигини юридик хизмат томонидан олдиндан текширилмасдан чиқарилишига йўл қўйилмайди; - вазирликка, идорага, бошқа бошқарув органига келадиган ва улар томонидан чиқариладиган норматив ҳужжатларни тартибли ҳисобга олишни ва сақлашни ташкил қилади, бошқа бўлинмалар билан биргаликда норматив- ҳуқуқий ҳужжатларининг тўпламларини нашр этиш ишларини бажаради; вазирликлар, идоралар бошқа бошқарув органларининг амалдаги норматив- ҳуқуқий ҳужжатларига ўзгартиришлар киритиш ёки ўз кучини йўқотганларини бекор қилиш тўғрисидаги таклифларни тайёрлайди; - тизимда хўжалик ҳисобини мустаҳкамлаш, ижара муносабатларини ва меҳнатни рағбатлантиришни ташкил этишнинг бошқа самарали шаклларини жорий этиш учун ҳуқуқий воситалардан фойдаланишни яхшилаш, хўжалик шартномаларининг ролини ошириш ва унинг бажарилиши учун масъулиятини кучайтириш юзасидан чора-тадбирлар кўради; - ўзига қарашли корхоналар чет эл компаниялари ва фирмалари билан иқтисодий ва илмий техник алоқалар ўрнатганда уларга ҳуқуқий ёрдам кўрсатади; - маҳсулот сифатини ошириш, меҳнат ҳақидаги қонунга риоя этилишини таъминлаш, меҳнат интизомини мустаҳкамлаш, моддий ресурсларни тежаш ва улардан оқилона фойдаланиш, камомадлар, ўғирлашлар, қўшиб ёзишлар ҳамда самарасиз харажатлар ва нобудгарчиликларнинг олдини олиш, айбдор шахсларни жавобгарликка тортишга қаратилган ҳуқуқий тадбирларни ишлаб чиқишда ва амалга оширишда қатнашади. - тармоқдаги даъво қўзғатиш ишларининг аҳволини ва унинг амалиётини таҳлил қилади, хўжалик суди томонидан низоларни кўриб чиқиш

натижалари бўйича корхоналар фаолиятида аниқланган камчиликларни бартараф этиш юзасидан чора-тадбирлар кўради; - судда, хўжалик судида, бошқа ташкилотларда ҳуқуқий масалалар кўрилаётганда белгиланган тартибда вазирликнинг, идоранинг, бошқа бошқарув органининг манфаатларини ифодалайди; - вазирлик, идора ва бошқа бошқарув органи тизимидаги ҳуқуқий ишларга раҳбарликни амалга оширади; -ўзига қарашли корхоналарда бу ишларнинг аҳволини текшириб боради, бу ишларни такомиллаштириш юзасидан таклифларни кўриб чиқиш учун вазирлик, идора ва бошқа бошқарув органининг раҳбариятига, ҳайъатига киритади; - вазирлик, идора ва бошқа бошқарув органи тизимидаги ҳуқуқий ишларнинг ва юридик хизматлар фаолиятининг ижобий тажрибасини ўрганади ва умумлаштиради, унинг амалда татбиқ этилишига кўмаклашади; - ҳуқуқий ишлар ва юридик хизмат фаолиятининг турли йўналишлари бўйича тавсияномалар ва кўрсатмалар ишлаб чиқади; - вазирлик, идора ва бошқа бошқарув органлари марказий аппарати ходимларининг юридик умумий ўқувини ташкил этишда ва ўтказишда қатнашади, тармоқ юридик хизматга уни корхоналарда ташкил этишда ёрдам беради, қонунчиликни тушунтиришга оид ишларни олиб боради; - замонавий техника воситаларидан фойдаланиш асосида қонунчилик бўйича ахборот-маълумотнома ишларини олиб боради амалдаги норматив ҳужжатларга киритилган янги ўзгартиришлар ҳақидаги ахборотни, Адлия вазирлиги кўрсатмалари ва республика хўжалик судларининг тажрибасини ўзига қарашли корхоналарга тезкорлик билан етказади, вазирлик, идора раҳбариятига қонунчилик бўйича маълумотнома материалларини тайёрлайди, ҳуқуқий масалалар бўйича маслаҳатлар беради; - вазирлик, идора ва бошқа бошқарув органи тизимида қонун бузилишлари аниқланган тақдирда юридик хизмат зарур чоралар кўриш,

бундай камчиликларни бартараф этиш ҳамда уларнинг олдини олиш учун тегишли раҳбарга бу ҳақда ахборот беради. Хўжалик юритувчи субъектлар юридик хизматининг вазифаларига эса қуйидагилар киради: а) корхона ишининг ҳуқуқий таъминлашини ташкил этиш, бўлинмаларнинг иқтисодий жавобгарлигини тартибга солувчи ҳуқуқий ҳужжатлар тизимини, корхонанинг ишлаб чиқариш-хўжалик ва ижтимоий фаолиятининг бошқа масалаларини тайёрлаш ва жорий қилишда иштирок этиш; – корхонада белгиланган ички хўжалик даъволарини қўзғаш ва кўриб чиқиш тартибга риоя этилишини назорат қилиш; – иқтисод, молия, ҳисоб-китоб хизматлари ва бошқа бўлинмалар билан биргаликда корхонанинг хўжалик фаолияти натижаларини иқтисодий- ҳуқуқий таҳлил қилиш, самарасиз харажатларнинг таркибини ва уларнинг келиб чиқиш сабабларини, баланс ҳисобидаги дебиторлик ва кредиторлик қарзлари аҳволини ўрганиш, суд ва тергов органларига жўнатиш учун пул маблағлари ва товар-моддий бойликларнинг камомади ва уларни ўғирлашлар бўйича материалларни расмийлаштириш; б) қонунчилик актлари, юқори бошқарув органларининг норматив- ҳуқуқий ҳужжатларини, корхона маҳаллий норматив-ҳуқуқий ҳужжатларининг тартибга солинган ҳисобини ва сақланишини ташкил этиш, бошқа бўлинмалар билан биргаликда корхонанинг идоравий норматив- ҳуқуқий ҳужжатларини тартибга солиш ишларини олиб бориш; в) корхона раҳбарига имзолаш учун тақдим қилинаётган буйруқлар ва бошқа ҳуқуқий мазмундаги ҳужжатлар лойиҳаларининг қонунга мувофиқлигини текшириш ва уларга виза қўйиш. д) бошқа корхоналар билан хўжалик шартномалари, шунингдек, чет эл компаниялари ва фирмалари билан контрактлар тайёрлаш, тузиш ва уларнинг ижросини назорат қилишга оид ишларда қатнашиш, шартномалар ва контрактлар лойиҳаларига виза қўйиш;

е) даъво ишларини олиб бориш, судда, хўжалик судида, шунингдек, бошқа органларда ҳуқуқий масалалар кўрилаётганда белгиланган тартибда корхона манфаатларини ҳимоя қилиш, даъво ишлари агар бошқа бўлинмалар томонидан олиб борилса, бу ишга раҳбарликни амалга ошириш; ж) моддий бойликларни ҳисобдан чиқариш ҳужжатлари, бузилишлар ва суиистеъмолликлар топилган тафтиш ва қайта рўйхатга олиш актлари бўйича ҳуқуқий хулосалар бериш; з) меҳнат жамоаси томонидан ишлаб чиқариш ва ижтимоий ривожланиш масалаларини ҳал этишда ўзини-ўзини бошқаришни амалга оширишда қонунчиликка риоя этилишига ёрдам бериш, жамоа шартномасини тайёрлашда ва тузишда қатнашиш, меҳнат жамоаси кенгашига, касаба уюшмаси қўмитасига ва бошқа жамоат ташкилотларига ўз ваколатларини амалга оширишда ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш; и) юридик умумий ўқувни ташкил этишда ва уни амалга оширишда қатнашиш, ходимларни амалдаги қонунлар билан таништириш; к) корхона фаолиятида қонунчиликни бузиш ҳоллари аниқланса, бу ҳақда уларни бартараф этиш ва олдини олиш юзасидан зарур чоралар кўриш учун раҳбарни хабардор қилиш. Низомга мувофиқ давлат бошқаруви органи ва корхона юридик хизматига бир хил мазмундаги ҳуқуқлар берилган. Булар қуйидагилардир: а) давлат бошқарув органи, корхона, тузилма бирликлари фаолиятида қонунчиликка риоя этилишининг аҳволи билан танишиш; тафтиш ўтказишларда ва қайта рўйхатга олишларда қатнашиш; б) мансабдор шахслардан давлат бошқарув органларида, корхоналарда белгиланган тартибда ҳужжатлар, маълумотномалар, ҳисоб-китоблар ва ўз бурчларини бажариш учун зарур бўлган бошқа маълумотларни олиш; в) раҳбариятга қонун бузишларни бартараф этиш, келтирилган зарарни қоплаш, амалдаги қонунларнинг бажарилишини таъминламаган ёхуд бузаётган бўлинмалар ва хизматларнинг раҳбарларини, бошқа ходимларни жавобгарликка тортиш ҳақида таклифлар тақдим этиш;

г) давлат бошқарув органи ва корхона раҳбарияти билан келишилган ҳолда норматив ҳужжатлар ёки бошқа ҳужжатлар лойиҳаларини тайёрлаш, шунингдек, ўзига юклатилган вазифаларга мувофиқ юридик хизмат томонидан ўтказиладиган тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш учун бошқа бўлинмалар ва хизматларнинг ходимларини жалб этиш; д) давлат бошқарув органи, корхона раҳбарияти томонидан чақириладиган ҳайъат мажлисларида, тегишли кенгашларда, йиғилишларда иштирок этиш. Давлат бошқарув органларининг ҳамда хўжалик юритувчи субъектларнинг юридик хизмати Низомда белгилаб қўйилган вазифа ва ҳуқуқлардан келиб чиққан ҳолда худди шу мазмундаги мажбуриятларга эга. Масалан, давлат бошқаруви органи ёки корхона раҳбарияти томонидан чақириладиган ҳайъат мажлисларида, тегишли кенгашларда, йиғилишларда иштирок этиш юридик хизматнинг ҳам ҳуқуқига, ҳам мажбуриятига киради. Юридик хизмат ходимларига ҳуқуқий ишларга тааллуқли бўлмаган бошқа ишларнинг юклатилишига йўл қўйилмайди. Юридик хизмат ходимлари Ўзбекистон Республикаси меҳнат қонунчилигига мувофиқ Низомда кўзда тутилган вазифаларни бажармаганликлари учун интизомий ва моддий жавобгарликка тортилишлари мумкин. Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги органлари давлат бошқарув органлари, хўжалик юритувчи субъектларнинг юридик хизмат ходимларини ўтказиладиган текширишлар натижалари бўйича уларни ўз хизмат вазифаларини бажармаганликлари учун интизомий жавобгарликка тортиш ҳақида тақдимнома киритишга ҳақлидирлар. Юридик хизматга юклатилган вазифаларни бажаришга ва унга берилган ҳуқуқлардан фойдаланишга қаршилик кўрсатувчи мансабдор шахслар, унинг оқибатида қонунчиликнинг бузилишига йўл қўйилса, фуқароларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларига зарар етса, Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ва унинг органлари тақдимномаси бўйича юридик жавобгарликка тортиладилар.

Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари юридик хизматининг мақомини белгилаб берувчи махсус норматив-ҳуқуқий ҳужжат мавжуд бўлмаганлиги учун мазкур органлар юридик хизматининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари уларнинг ички ҳужжатларида, яъни юридик бўлим тўғрисидаги ички низомларда ҳамда юрисконсультларнинг мансаб йўриқномаларида белгилаб қўйилади. Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари юридик хизматининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари бевосита уларга юклатилган вазифалардан келиб чиққан ҳолда белгиланади. Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари юридик хизматининг вазифаларига қуйидагилар киради: - халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар кенгашининг қарорларини ҳамда вилоят, туман ва шаҳар ҳокимининг қарор ва фармойишлари лойиҳаларини кўриб чиқиб, уларни ҳуқуқий экспертизадан ўтказиш; -вилоят ва Тошкент шаҳар ҳокимининг кўрсатмасига мувофиқ туман ҳокимларининг қарор ва фармойишларини, Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси қарорлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармон ва фармойишлари, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари, халқ депутатлари вилоят ва Тошкент шаҳар Кенгаши ва хоким қарорларига мос келишини ўрганиб чиқиш ҳамда ноқонуний ҳолатлар бўйича тегишли таклифлар киритиш; -вилоят ва Тошкент шаҳар ҳокимлари томонидан қабул қилинган қарор ва фармойишлар бўйича вилоят ва Тошкент шаҳар ҳокимлари кўрсатмаси билан тушунтиришлар бериш, улар юзасидан таклиф, ариза ва шикоятларни кўриб чиқиш, уларни ўз вақтида ва тўғри ҳал этишни ташкиллаштириш; -халқ депутатлари вилоят ва Тошкент шаҳар Кенгаши депутатларига ҳамда ҳокимлик маҳкамаси ходимларига уларнинг иш фаолиятига зарур бўлган масалалар бўйича маслаҳатлар бериш; -ўзига бириктирилган ҳокимият қошидаги комиссиялар ишини йўналтириш;

-шартномавий муносабатларни тартибга солиш; -ўз ваколати доирасида ҳуқуқни муҳофаза қилиш ва суд органларида тегишли ҳокимликнинг ҳуқуқий манфаатларини ҳимоя қилиш. Халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашининг қарорларини ҳамда вилоят, туман ва шаҳар ҳокимининг қарор ва фармойишлари лойиҳаларини кўриб чиқиш, уларни ҳуқуқий экспертизадан ўтказиш юридик хизматнинг ҳам вазифасига, ҳам ҳуқуқ ва ҳам мажбуриятига киради. Амалдаги қонунчилик бўйича юридик хизмат ходимлари ўзларига юклатилган вазифаларни етарли даражада бажармаганликлари учун асосан меҳнат қонунчилигига мувофиқ интизомий жавобгарликка тортиладилар. Бироқ юридик хизмат ходими томонидан ўз вазифаларини етарли даражада бажарилмаслиги салбий оқибатларни келтириб чиқарса, у бошқа турдаги юридик жавобгарликка ҳам тортилиши мумкин.

Тавсия этилган адабиётлар рўйхати Каримов И. А. Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. Т. 1. – Т.: Ўзбекистон, 1996. – 364 б. Каримов И. А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. Т. 2. – Т.: Ўзбекистон, 1996. – 380 б. Каримов И. А. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. Т. 3. – Т.: Ўзбекистон, 1996. – 366 б. Каримов И. А. Бунёдкорлик йўлидан. Т. 4. – Т.: Ўзбекистон, 1996. – 394 б. Каримов И. А. Янгича фикрлаш ва ишлаш – давр талаби. Т. 5. – Т.: Ўзбекистон, 1997. – 384 б. Каримов И. А. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида. Т. 6. – Т.: Ўзбекистон, 1998. – 429 б. Каримов И. А. Биз келажагимизни ўз қўлимиз билан қурамиз. Т. 7. – Т.: Ўзбекистон, 1999. – 413 б. Каримов И. А. Озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон ҳаёт пировард мақсадимиз. Т. 8. – Т.: Ўзбекистон, 2000. – 525 б. Каримов И. А. Ватан равнақи учун ҳар биримиз масъулмиз. Т. 9. – Т.: 9. www.ziyonet.uz

Похожие

Фермер хужалигининг хукукий ҳолати

Маҳкумлар ҳуқуқий ҳолати ( Махкумлар хукукий холати

Юридик хизматнинг мансабдор шахслар ва ходимларнинг ҳуқуқий маданиятини оширишдаги роли

Узбекистон Республикасида Давлат хокимияти вакиллик органларининг депутатлари ва сенат аъзоларининг хукукий ҳолати

Юридик шахслар