O’zbekistonda tezkor qidiruv faoliyatini shakllanishi, uni rivojlanish tarixi hamda jinoyatchiqlikka qarshi kurashdagi o’rni - Юриспруденция - Рефераты

O’zbekistonda tezkor qidiruv faoliyatini shakllanishi, uni rivojlanish tarixi hamda jinoyatchiqlikka qarshi kurashdagi o’rni

Загружено в:

26.10.2023

Скачано:

0

Размер:

40.693359375 KB

O’zbekistonda tezkor qidiruv faoliyatini shakllanishi, uni rivojlanish tarixi hamda jinoyatchiqlikka qarshi kurashdagi o’rni Reja: 1. Tezkor-qidiruv faoliyatining umumiy tarixiy tavsifi. 2. O’zbekistonda jinoyat-qidiruv faoliyatining rivojlanish bosqichlari. Turli tarixiy davrlarda uning jinoyatchilikka qarshi kurashdagi o’rni

Insoniyat tarixining qadimgi davridan, ijtimoiy tuzum paydo bo’lgan davrdan e’tiboran hokimiyat uchun kurash boshlangan. Urushlar olib borilgan, tabiiyki, bosib olish uchun hudud, odamlar, ularning xulq-atvori, o’zlari yashaydigan jamoaga, unda amal qiladigan qonunlarga ularning munosabati o’rganilgan. Dastavval, jamiyat paydo bo’lgan paytdan boshlab, odamlar hayvonlarni ovlash jarayonida o’ljaning xulq-atvorini kuzatganlar, keyinchalik o’ljani o’g’irlay boshlashgan yoki uni taqsimlash paytida janjal chiqqan va tabiiyki, bu qon to’kilishi bilan tugagan, natijada qasos olish zarurati paydo bo’lgan. Jinoyatchini topish uchun axborot kerak bo’lgan va uni jinoyat izlari yordamida, jinoyat sodir etgan odamning dushmanlari orqali yoki tasodifiy guvohlar, muayyan haq evaziga og’dirish mumkin bo’lgan subyektlar orqali qo’lga kiritish zarurati paydo bo’lgan. Jinoyatlarga qarshi kurash, hokimiyat uchun kurash borgan sari kuchaygan. Tabiiyki, bu kurashda eng muhimi axborot olish hisoblangan. Axir, “kim axborotga ega bo’lsa, u vaziyatni boshqaradi”, deb bejiz aytishmagan. Urushlar tarixida raqibni mag’lub etish va davlatni bosib olish imkonini bergan turli xil axborotni qo’lga kiritishga misollar ko’p. Buyuk sarkardalar muayyan hududni istilo qilishdan oldin u yerga o’z odamlarini savdogarlar, elchilar, darvishlar niqobi ostida yuborishgan. Ular bozorlarda, masjidlarda yoki oddiy odamlardan xalq qanday yashayotgani, jamoatning nozik joylari haqida ma’lumotlar to’plab kelishgan. Maqsadga erishish uchun axborotni bir tizimga solish talab etilgan, u to’plangan, unga ishlov berilgan va uning asosida hujum yoki mudofaa tizimi ishlab chiqilgan. Yashirin axborot olishning o’zagini tezkor-qidiruv faoliyati, ya’ni armiya, huquqni muhofaza qilish organlarining turli shaxslar – qidirilayotgan axborot manbalaridan yashirin (razvedka) axborotini uning egalari bilan ishonchli munosabatlar o’rnatish yoki bunday munosabatlarni rivojlantirish orqali to’plash va g’ayriqonuniy harakatlarni hujjatlashtirishni amalga oshiruvchi xodimlari faoliyati tashkil qilgan. Suriya hududidan topilgan va miloddan avvalgi XIII asrga taalluqli ekanligi aniqlangan qadimgi bitik ifodalangan sopol bo’lagi davlatlararo munosabatlarda maxfiy xodimlardan garovga olinganlar sifatida foydalanilganini

tasdiqlovchi ilk arxeologik manbalardan biri hisoblanadi. Ushbu bitikda bir davlat podshohi boshqa mamlakat podshohiga uning ayg’oqchilarini kelishuvga ko’ra qo’yib yuborgani, biroq ular uchun tovon pulini haligacha olmaganidan shikoyat qiladi. Qadimgi xitoy mutafakkiri Konfutsiy (miloddan avvalgi VI - asr) bilan bir davrda yashagan va o’zining “Urush san’ati” deb nomlangan risolasi bilan nom qozongan xitoylik mashhur harbiy ish nazariyachisi Sun Szi razvedka faoliyatiga alohida e’tibor bergan. U maxfiy xodimlar bilan ishlash qat’iy sir saqlashni talab qilishini va nainki ular mavjud bo’lishi, balki ulardan mohirona foydalanish ham zarurligini ta’kidlagan. Maxfiy xodimlar bilan ishlashni tashkil etish usullari va taktikasiga mo’g’ullar ham salmoqli hissa qo’shganlar. Chingizxon maxfiy manbalarni qadrlagan va ulardan faol foydalangan, kontrrazvedka tadbirlari bilan bog’liq xavfni teran anglagan holda, dushman ayg’oqchilarini shafqatsizlik bilan jazolagan. Islom davlatlarida ham o’ta uyushqoq maxfiy xizmatlar tashkil etilgan, ulardan Afrika, Osiyo va Sharqiy Yevropaga harbiy yurishlarda faol foydalanilgan. IX asrda hukmronlik qilgan xalifalardan birining o’z maxfiy politsiya tizimi bo’lgan va u raqib razvedkasi bilan raqobatlashishga qodir josus ayollarni o’z ichiga olgan. O’rta asrlarda italiyalik savdogarlar Sharqdan foydali razvedka axboroti olib kelganlar, biroq yevropalik siyosatchilar undan kam foydalanganlar. O’rta asrlar Markaziy Osiyo tarixiga buyuk sarkarda va sohibqiron Amir Timur ulkan hissa qo’shgan. U o’z “Tuzuklari”da davlatni boshqarish usullari, bunda nimaga e’tibor berish zarurligi va hokazolar haqida hikoya qilgan. “Kuch – adolatda”, degan aqida o’sha davrda paydo bo’lgan. Uni ro’yobga chiqarish oddiy xalq hayotini, viloyatlardagi ahvolni o’rganishni taqozo etgan. “Temur tuzuklari”da, jumladan, shunday deyiladi: “…Har bir diyor aholisining ahvolidan ogoh bo’lib turdim. Har bir mamlakatning ahvolini, sipohu raiyat kayfiyatini, turish-turmushlarini, qilish-qilmishlarini, bular o’rtalaridagi aloqalarni yozib, menga bildirib turishi uchun diyonatli, to’g’ri qalamli kishilardan voqeanavislar

(axborotnavis-xabarchilar) belgiladim. Bordi-yu noto’g’ri narsa yozganlari menga ma’lum bo’lib qolsa, bunday voqeanavislarni jazoladim. Hokimlar, sipoh va raiyatdan qaysi birining xalqqa jabr-zulm yetkazganini eshitsam, ularga nisbatan darhol adolatu insof yuzasidan chora ko’rdim”. Sohibqiron “Mulku mamlakat, sipohu raiyat ahvolidan xabardor va ogoh bo’lib turish tuzugi”da shunday deb amr etadi: “Har bir sarhad, viloyat, shahar va lashkarda xabar yozuvchi (xabarnavis)lar tayin qilsinlarki, hokimlar, raiyat, sipoh o’zining va yot-begona lashkarning xatti-harakati haqida meni xabardor qilsin. Atrofdan kirgan-chiqqan mol-mulk, chetdan kirgan va chetga chiqqan yot kishilar, har mamlakatdan kelgan karvonlar va hukmdorlik haqidagi xabarlar, qo’shni podsholar, ularning gaplari, ishlari va uzoq o’lkalardan bo’lib, mening dargohimga yuzlangan ulamo, fuzalo haqidagi batafsil xabarlarni rostlik-to’g’rilik bilan menga yozib tursinlar. Agar bunga xilof ish tutgunday bo’lsalar, [bo’lib o’tgan] voqealarni yozmasalar, yozuvchining xabar yozgan barmoqlari kesilsin. Agar xabar yozuvchi sipoh ishlarini yashirib, xabariga boshqa libos kiygizib (yolg’on) yozgan bo’lsa, unda ham qo’lini kessinlar. Agar yolg’on xabarni tuhmat yoki biron g’araz bilan yozgan bo’lsa, uni qatl etsinlar. Va yana amr etdimki, ushbu xabarlarni kunma- kun, haftama-hafta, oyma-oy mening arzimga yetka- zib tursinlar”. Yuqorida keltirilgan iqtibosdan ko’rinadiki, Amir Temur hududlar, podsholar va oddiy odamlarni o’rganishda tartibga alohida e’tiborni qaratgan, adolatsizlikka qarshi kurashgan va bunday qilmishlar uchun og’ir jazoga tortgan. U adolatni barqaror etish jarayonida shu jumladan maxfiy ish usullaridan ham foydalangan. Tarixiy manbalarda Xiva xonining ayg’oqchilardan foydalanish usullari haqida ham aytib o’tilgan. Qadimgi Rus podsholari o’z faoliyatida ular bilan hisoblashganlar. Xususan, buyuk knyaz Nikolay Konstantinovich 1873 yilgi Xiva yurishi tavsifida buni qayd etib o’tgan. Davlatni boshqarishda maxfiy ish usullaridan faol foydalanilgani, urush paytida ayg’oqchilar axborotida foydalanilganiga qaramay, Markaziy Osiyo,

Turkiston hududidagi davlatlarda, jahonning boshqa mamlakatlarida bo’lganidek, ushbu faoliyatning huquqiy asoslari mavjud bo’lmagan. U maxfiy missiya yoki topshiriq tartibida, ba’zan tizimli ravishda bajarilgan. 1.2. O’zbekistonda jinoyat-qidiruv faoliyatining rivojlanish bosqichlari. Turli tarixiy davrlarda uning jinoyatchilikka qarshi kurashdagi o’rni TQFning rivojlanish bosqichlarini farqlash va uni huquqiy tartibga solishni davrlarga ajratish mezonlari. Maxfiy ish usullarining hozirgi tadqiqotchilari tizimlashtirish prinsipiga turlicha yondashadilar. Biz TQFni huquqiy tartibga solish tarixini o‘zbek davlatchiligining shakllanish va rivojlanish tarixi bilan uzviy holda ko‘rib chiqamiz. Determinatsiya prinsipiga asoslangan holda, biz (tegishli davlat-huquqiy institutlarining faoliyat turi sifatidagi) TQFni huquqiy tartibga solish tarixiy jarayonini jamiyatimiz rivojlanishi tarixiy sharoitlari, bunday rivojlanishning obyektiv qonuniyatlari va unga ta’sir ko‘rsatgan omillarga bevosita bog‘lab o‘rganamiz. Binobarin, TQFni huquqiy tartibga solishning rivojlanishi asosiy davrlari o‘zbek davlatchiligining shakllanish bosqichlari bilan asosan mos keladi. Shundan kelib chiqib O‘zbekiston tarixida (shartli ravishda) TQFni huquqiy tartibga solishning to‘rt davrini ajratish mumkin. Bu davrlarning har birida TQFni yaratish va rivojlantirish jarayonlarining bir nechta muhim jihatlarini farqlash mumkin. Bizningcha, ular jumlasiga quyidagilarni kiritish mumkin: Birinchi – Turkistonda u Rossiya imperiyasi tomonidan istilo qilinishidan oldingi davrda – XIX asr oxiriga qadar jinoyat-qidiruv ishining amalga oshirilishi. Bu davr, biz ushbu bobning birinchi paragrafida qayd etib o‘tganimizdek, Turkiston hududida Qo‘qon va Xiva xonliklari, Buxoro amirligi hukmdorlari tomonidan o‘zlari boshqarayotgan hududdagi kriminogen vaziyat, hokimiyat atrofidagi fitnalar va xoinliklar, qo‘shni davlatlarning harbiy salohiyati va harbiy

rejalari to‘g‘risida axborotni maxfiy manbalardan olish amaliyoti faol qo‘llanilishi bilan tavsiflanadi. Ayni vaqtda shuni ham ta’kidlab o‘tish lozimki, bu boradagi barcha harakatlar huquqiy doiradan tashqarida, aksariyat hollarda pullik asosda amalga oshirilgan va bu haqda, qoida tariqasida, tegishli hujjatlar (tilxatlar, majburiyatlar, sharnomalar va h.k.) tuzilgan. Bundan quyidagi maqsadlar ko‘zlangan: manbani yollash; manbaga uni obro‘sizlantiruvchi materiallarni to‘plash; maxfiy ishda undan uzoqroq muddat foydalanish va yollovchini qiziqtirgan davralar yoki obyektlarga uni kiritish; g‘azna moliyaviy hisobotini yuritish. Ikkinchi davr TQF Rossiya imperiyasi davrida qisman huquqiy tartibga solinishi bilan bog‘liq – XIX asr oxiridan sho‘ro davri (XX asr boshi)gacha. Shuni qayd etib o‘tish lozimki, Rossiya imperiyasida jinoyat-qidiruv ishini huquqiy tartibga solish XVIII asrda boshlangan. 1917 yilgi oktabr to‘ntarishiga qadar u ko‘p karra isloh qilingan va takomillashtirilgan. Turkiston o‘lkasi Rossiya tomonidan istilo qilingan paytdan boshlab to 1917 yilgi oktabr to‘ntarishiga qadar o‘lka hududida TQF qisman Rossiya imperiyasining jinoyat-qidiruv ishini tartibga soluvchi qoidalari asosida, ko‘p jihatdan esa – Turkiston o‘lkasi hukmdorlari tomonidan mustaqil ravishda (huquqiy bo‘lmagan asosda) ilgari ham amalda bo‘lgan tartibga muvofiq amalga oshirilgan. Shunga o‘xshash vaziyat Rossiyada 1917 yilgi fevral inqilobi davrida ham kuzatilgan. Uchinchi davr TQFni sho‘ro davrida huquqiy tartibga solishga asoslanadi – 1918 yilning o‘rtalari – 1991 yil avgusti. Mazkur davr avval Turkistonda, hududiy bo‘linishdan keyin esa – O‘zbekistonda sho‘ro hokimiyati bilan bog‘liq. Bu davr mobaynida boshqa ittifoqdosh respublikalar qatori O‘zbekiston hududida ham butun Sovet Ittifoqi hududida TQFga oid yagona siyosatni ishlab chiqish va tartibga solishga qaratilgan SSSR (“markaz”) idoraviy normativ-huquqiy hujjatlari amal qilgan. 1962–1968 yillar bundan mustasno bo‘lib, ittifoqdosh respublikalarning TQFni amalga oshiruvchi vazirliklari va idoralari o‘z mustaqil

normativ-huquqiy bazasiga ega bo‘lgan. Biroq u butun Ittifoq hududida deyarli bir xil bo‘lgan. Maxsus adabiyotlarda TQFning tarixiy jihatlarini tadqiq etishda bu davr, odatda, XX asrning 17–21 yillaridan boshlab olinadi, ilgari mavjud bo‘lgan davlatlar nazariyasi va amaliyoti hisobga olinmaydi. Vaholanki, bunday amaliyot va tegishli umumlashtirish, tizimlashtirish, tavsiflar mavjud bo‘lgan. Ayni hol, avvalambor, mazkur amaliyotga doir muayyan tadqiqotlar yo‘qligi bilan izohlanadi. Faqat ba’zi bir ishlardagina TQFning muayyan davrda, ayrim mam- lakatlarda amal qilgan ayrim qoidalari ko‘rib chiqilgan. XX asrning 30-yillari boshida TQFning huquqiy asoslari sho‘ro hukumati tomonidan yaratilayotgan turli tezkor apparatlarga moslashtirilgan holda rivojlantirila boshlagan. Bunda shuni qayd etib o‘tish lozimki, bu davrda TQFning normativ-huquqiy bazasi ancha sezilarli darajada yuqori bo‘lgan va amaliyot ehtiyojlarini hisobga olgan. XX asrning 70-yillarida TQF sohasida, xususan IIV yo‘nalishida ilmiy faoliyat qizg‘in rivojlana boshlagan. Shunga qaramay, SSSR parchalangunga qadar (1991 yilgacha) TQF to‘g‘risida qonun hujjati Sovet Ittifoqida qabul qilinmagan. To‘g‘ri, 1991 yilga kelib Ittifoq TQF to‘g‘risidagi qonuni loyihasi ishlab chiqilgan va turli idoralarda muhokama qilingan. Shunday qilib, ko‘rib chiqilgan davrda TQF ikki organ – Davlat xavfsizlik qo‘mitasi (DXQ) va IIV tomonidan amalga oshirilgan. Ushbu faoliyat yopiq idoraviy huquqiy hujjatlar asosida olib borilgan. To‘rtinchi davr hozirgi bosqichda TQMni huquqiy tartibga solishni o‘z ichiga oladi – 1992 yil dekabrdan hozirgi vaqtgacha. Bu davr Sovet Ittifo-qining parchalanishi va O‘zbekiston mustaqil davlat sifatida rivojlanishi bilan tavsiflanadi. 1992 yil 8 dekabrda O‘zbekiston o‘z Konstitutsiyasini qabul qildi va unda quyidagi qoidani ham mustahkamladi: “O‘zbekiston Respublikasi hududida jinoyatchilikka qarshi kurash bo‘yicha tezkor-qidiruv, tergov va boshqa maxsus vazifalarni mustaqil ravishda bajaruvchi xususiy kooperativ tashkilotlar, jamoat

birlashmalari va ularning bo‘linmalarini tuzish hamda ularning faoliyat ko‘rsatishi taqiqlanadi” (121-modda). Bu TQF davlat faoliyati hisoblanishidan darak beradi. O‘zbekiston Respublikasi mustaqil taraqqiyot yo‘liga kirgan davrning dastlabki yillaridayoq MXX va IIV tizimi olimlari va amaliy xodimlaridan iborat ishchi guruh tomonidan TQF to‘g‘risidagi qonun loyihasi ustida ish olib borildi. Mazkur jarayon ancha uzoq davom etdi, chunki eng avaalo JK, JPK, JIK va huquqbuzarliklar sohasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi boshqa qonun hujjatlarini ishlab chiqish va qabul qilish talab etilardi. Bundan tashqari, TQF davlatning huquqni muhofaza qilish funksiyasi hisoblanishini, shuningdek jinoyatlarni isbot qilish bazasini ta’minlashini inobatga olib, TQF jinoyat- protsessual qonunchilik bilan uzviy bog‘lanishi lozim edi. 2012 yilning dekabrida O‘zbekistonda TQF to‘g‘risidagi qonun qabul qilindi. Shuni qayd etib o‘tish lozimki, O‘zbekiston mustaqillikni qo‘lga kiritganidan keyin MXX va IIV, keyinchalik esa DBQ va Bosh prokuratura tomonidan TQF idoraviy normativ-huquqiy hujjatlarga muvofiq amalga oshirildi va tartibga solindi. Bugungi kunda ushbu normativ-huquqiy hujjatlarning huquqiy asosi O‘zbekiston Respublikasining “Tezkor-qidiruv faoliyati to‘g‘risida”gi Qonuni hisoblanadi. Kelajakda O‘zbekiston Respublikasining Tezkor-qidiruv faoliyati to‘g‘risidagi kodeksini, shuningdek barcha huquqni muhofaza qilish organlari uchun yagona (Jinoyat-protsessual kodeksiga o‘xshash) normativ-huquqiy hujjatni qabul qilish imkoniyati to‘g‘risidagi masala muhokama qilinmoqda. Ko‘rib chiqilayotgan davrda O‘zbekistonda TQF haqidagi fan faol rivojlangani muhim omilga aylandi (ushbu mavzuga bag‘ishlangan bir nechta doktorlik va bir qator nomzodlik dissertatsiyalari yoqlandi). Shunday qilib, TQF “huquqni muhofaza qiluvchi idoralarni jinoyatchilikka qarshi samarali kurash olib borish uchun tavsiyalar va ilmiy xulosalar tizimi bilan qurollantirishga qaratilgan ilmiy bilimlar sohasiga aylandi”. TQF faoliyatini tashkil etish qonuniyatlari va uni amalga oshirish taktikasiga asoslangan, qonun hujjatlarida belgilangan jinoyatchilikka qarshi

kurashish vazifalarini hal qilishga qaratilgan bilimlar tizimi TQFning hozirgi nazariy bazasi hisoblanadi. O‘zR JPKning 339-moddasiga muvofiq, bunday vazifalar quyidagilardan iborat: 1) jinoyatning oldini olish yoki unga yo‘l qo‘ymaslik; 2) dalillarni to‘plash va saqlash; 3) jinoyat sodir etishda gumon qilinganlarni ushlash va yashiringan gumon qilinuvchilarni hamda ayblanuvchilarni qidirib topish; 4) jinoyat tufayli yetkazilgan moddiy zarar qoplanishini ta’minlash uchun kechiktirib bo‘lmaydigan tergov harakatlarini yuritish; 5) jinoyat alomatlarini va jinoyat sodir etgan shaxslarni topish maqsadida ilmiy-texnika vositalarini qo‘llagan holda zarur choralarni ko‘rish; 6) O‘zR JPKning qoidalariga muvofiq tekshirib chiqilganidan so‘ng jinoyat ishi yuzasidan dalil tariqasida foydalanish mumkin bo‘lgan ma’lumotlarni aniqlash, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2004 yil 24 sentabrdagi “Dalillar maqbulligiga oid jinoyat-protsessual qonuni normalarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”gi 12-son Qaroritalablarini bajarish. Bundan tashqari, ichki ishlar organlarining tezkor bo‘linmalari O‘zR JPKning 270-moddasiga muvofiq jinoyat protsessi ishtirokchilarining xavfsizligini ta’minlash choralarini ko‘rishlari shart. Jinoyat-ijroiya tizimi muassasalarida TQF ma’lum xususiyatlarga ega. Chunonchi, O‘zR JIK 68-moddasiga muvofiq, jazoni ijro etish muassasalarida tezkor-qidiruv faoliyati: mahkumlar, muassasa xodimlari va boshqa shaxslar xavfsizligini ta’minlash; mahkumlar mazkur muassasaga yetib kelgunga qadar sodir etgan jino- yatlarni aniqlash va fosh etish; jinoyatlarni hamda belgilangan saqlash rejimini buzish hollarini aniqlash va ularning oldini olish; jazoni ijro etish muassasalarida sodir etilgan jinoyatlarni fosh etish; ozodlikdan mahrum etish joylaridan qochgan mahkumlarni qidirish; boshqa jinoyatlarni fosh etishda yordam berish maqsadida amalga oshiriladi.

Tezkor-qidiruv faoliyatining huquqiy asoslarini va uni tartibga soluvchi qonun hujjatlari normalarini, shuningdek ushbu masalaga oid idoraviy normativ- huquqiy hujjatlarni tizimli tahlil qilish natijalari mazkur faoliyat huquqiy xususiyat kasb etadi, TQF nazariyasi esa yuridik fanining yangi va istiqboli porloq sohasidir, degan xulosaga kelish imkonini beradi. Bu fikrni tasdiqlash uchun kriminalistika fanining yuridik tabiatini asoslashga qaratilgan dalillarni keltirish mumkin, zero, uning ko‘pgina mezonlarini TQFga nisbatan ham tatbiq etish mumkin.

Xulosa O‘zbekiston Respublikasining “Tezkor-qidiruv faoliyati to‘g‘risida”gi qonun va horijiy mamlakatlarning tezkor qidiruv faoliyati oid qonunchilik normalarini qiyosiy tahlil qiling. Ularning ijobiy va salbiy jihatlari nimada deb o‘ylaysiz? Horijiy mamlakatlarning qonunchiligidagi qaysi holatlarni milliy qonunchilikka implementatsiya qilish mumkin deb hisoblaysiz. O‘zbekiston Respublikasining “Tezkor-qidiruv faoliyati to‘g‘risida”gi qonunida bir qator prinsiplar ko‘rsatilgan. Jumladan, ular orasida qonuniylik, inson huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlari ustuvorligi kabi prinsiplar mavjud. Biroq, jinoyat qonunchiligida odillik prinsipi mavjud. Sizningchi “Tezkor-qidiruv faoliyati to‘g‘risida”gi qonunda ham mazkur prinsipni aks ettirish lozimmi?

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T.: «Uzbekistan», 2012. 2. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi. – T.: Adolat, 2010. 3. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat protsessual kodeksi. – T.: Adolat, 2010. 4. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat ijroiya kodeksi. – T.: Adolat, 2013. 5. Оперативно-розыскная деятельность: Учебник /Под ред. К.К. Горяи- нова, В.С. Овчинского, А.Ю. Шумилова. – М.: ИНФРА-М, 2001. 6. Пулатов Ю.С. Оперативно-розыскное как отрасль юриспруден- 7. ции и ее связь с другими науками //Хуқуқ-Право-Law. – Тошкент, 1999. - № 2. 8. Саитбаев Т.Р. О создании аппаратов уголовного розыска Республики Узбекистан (1917-1920 годы) //Независимость и проблемы формирования демократического правового государства и гражданского общества в Республике Узбекистан. – Т.: Академия МВД Республики Узбекистан, 1996. 9. Саитбаев Т.Р. Из истории оперативно-розыскного права //Хуқуқ-Право- Law. – Тошкент, 1999 .

Похожие

Tezkor-qidiruv faoliyatini amalga oshiruvchi organlarning xalqaro aloqalari

Tezkor-qidiruv faoliyatini tashkil etish, hujjatlashtirish tartibi va organlarning hamkorligi

Tezkor qidiruv tadbirlari tushunchasi, ularni o’tkazish asoslari. Tezkor qidiruv tadbirlarini o’tkazishda axborot ta’minoti va cheklovlar

Tergovchi va tezkor-qidiruv xodimlarining o‘zaro hamkorligi

Tezkor-qidiruv faoliyati ustidan nazoratni amalga oshirilishi