Корпоратив ҳуқуқ ривожланишининг қиёсий ва тарихий жиҳатлари - Юриспруденция - Рефераты

Корпоратив ҳуқуқ ривожланишининг қиёсий ва тарихий жиҳатлари

Загружено в:

12.03.2024

Скачано:

0

Размер:

99.94921875 KB

Корпоратив ҳуқуқ ривожланишининг қиёсий ва тарихий жиҳатлари Режа: 1. Корпоратив ҳуқуқнинг пайдо бўлиш ва ривожланиш тарихи 2. Континентал ва англосаксон ҳуқуқ тизимида корпорациялар 3. Туркистондаги корпорациялар

1.Корпоратив ҳуқуқнинг пайдо бўлиш ва ривожланиш тарихи Рим хусусий ҳуқуқида ширкат дейилганда ўз мулки, шахсий фаолияти ѐки мулкий бадали орқали умумий ишда иштирок этадиган, умумий ишларни юритиш асосида олинган даромад ѐки зарарни шартномада кўрсатилган тартибда улушли ѐки тенг равишда тақсимлайдиган икки ѐки ундан ортиқ шахснинг рухсат этилган хўжалик фаолиятини ҳамкорликда амалга ошириш мақсадида бирлашиши тушунилган. Гарчи бу ширкатлар корпорацияларнинг барча белгиларини ўзларида акс эттирмаган бўлса-да, кейинчалик субъектлар жамоаси - компаниянинг вужудга келиши учун намуна бўлиб хизмат қилди. Давлат мулки ҳуқуқи билан бир қаторда истеъмол маҳсулотларига нисбатан шахсий мулк ҳуқуқи ҳам вужудга келди. Ушбу даврда худди Совет ҳокимиятига қадар бўлган даврда бўлгани сингари кичик маҳсулот ишлаб чиқарувчилар - косиб ва ҳунармандлар, деҳқонларнинг ишлаб чиқариш қурол ва воситаларига нисбатан хусусий мулки ҳам мавжуд эди. Компания ўзининг ички корпоратив масалаларини ҳукуматнинг аралашувисиз мустақил ҳал этарди. Дастлаб умумий йиғилишларни ўтказишнинг қуйидаги қоидалари ўрнатилди: умумий йиғилишлар барчага маълум жойда ўтказилиши керак эди; бир иштирокчи фақат битта овозга эга эди; йиғилишда иштирок этиш мажбурий бўлиб, келмаганларга нисбатан жарима солинар эди. Йиғилишлар навбатдаги ва навбатдан ташқари гуруҳларга бўлинарди. Айнан шу қоидаларга кўра аъзоларнинг иштирок этиш шакллари ва миқдори ҳамда даромадларни тақсимлаш каби масалалар ҳал этилар эди. Кўриниб турибдики, корпорациялар вужудга келишининг айнан мана шу босқичида биргаликдаги капиталга асосланган фаолиятни тартибга солувчи корпоратив низом ва бошқа корпоратив ҳужжатлар кўринишидаги корпоратив ҳуқуқнинг ѐзма асослари вужудга келди. Англияда корпоратив тизим шаклланиши ва ривожланишида ўз қоида ва одатларига кўра амал қиладиган, компания ва давлатдан мустақил бўлган биржа катта аҳамиятга эга бўлди. Қонун чиқарувчи томонидан компаниянинг юқори даражадаги ошкоралигини таъминлайдиган ва

суиистеъмолчиликларнинг олдини олишга имконият берадиган, улар содир бўлган ва бошқа акциядорлар қўллабқувватламаган ҳолларда эса акциядорнинг судга мурожаат этиши мумкинлиги ҳақидаги қоидаларнинг киритилиши инглиз корпоратив ҳуқуқидаги муҳим янгилик бўлиб ҳисобланди. Бегона тажрибадан, авваламбор, Голландия тажрибасидан фойдаланган Франция ҳам фаол тарзда хусусий тадбиркорликни кирита бошлади. Корпорациялар ташкил этишда ҳукуматнинг ҳаддан ташқари аралашиши ва Ҳиндистонга экспедицияларнинг юборилиши (1601, 1604, 1611, 1615 йилларда) муваффақиятсиз якун топди. Ушбу ҳолатни яхшилаш мақсадида француз ҳукумати 1791 йил 2 мартда ҳунармандчиликнинг эркинлигини эълон қилган ва акциядорлик жамиятлари фаолиятининг тартибга солиниши масаласи очиқ қолдирилган қонунни қабул қилди. Низом жамғармаси эркин бериладиган акцияларга бўлинган жамият тузиш қонунда тақиқланди. Компанияларни ташкил этишга фақат қонунчилик йиғилишининг розилиги билангина йўл қўйилар эди. 1802 йили Савдо кодексининг қабул қилиниши мавжуд қоидаларга бир қанча ўзгартиришлар киритди. Кодекс савдо ҳуқуқи тизимини акциядорлик жамияти сингари янги ҳуқуқий институт билан таъминлади. Кодексда ушбу жамиятлар ҳукумат розилиги билан тузилиши мумкинлиги ҳақидаги қоида сақланиб қолган бўлсада, шу кундан бошлаб улар қонунийлаштирилди. 1856 йилги коммандит компаниялар тўғрисидаги Франция қонуни билан компаниянинг ташкил этилганлиги ундаги капиталнинг ҳаммаси учун обуна бўлинганда ва умумий капиталнинг чорак қисми тўланган ҳолатда қонуний ҳисобланиши тўғрисидаги қоида киритилди. Фақатгина шундай тўловдан кейин эгаси ѐзилган акциялар чиқаришга рухсат этилар, акцияларнинг учдан икки қисм қиймати тўланмагунча улар бегоналаштирилмас эди. Ушбу қонун учинчи шахсларга кафолат берди ва компанияларнинг барқарорлигини таъминлади.

1863 йилги Франция қонуни тўлиқ равишда олдинги қонуннинг асосий қоидаларини тартибга солди. Унда келажакда компаниялар сонининг ошишига хизмат қилувчи компаниялар фаолияти асосий қоидаларининг синчковлик билан қайта ишланганлиги ҳамда ҳукумат кафолатларининг қонуний мустаҳкамланганлиги назарда тутилган эди. Шу билан бирга ҳаддан ташқари тартибга солиш хусусий ташаббус ва эркин тадбиркорлик руҳини бўғиб қўйган эди. 1867 йилги қонун компаниялар фаолиятини ҳуқуқий тартибга солишнинг баъзи жиҳатларини енгиллаштирди. 1884 ва 1893 йилларда қабул қилинган компаниялар тўғрисидаги қонунлар тадбиркорлик ташаббусини сиқиб турган бир қатор тўсиқларни олиб ташлаш орқали корпорацияларнинг ўзини ўзи бошқариш соҳасини янада кенгайтирди. Жумладан, ушбу қонунларга асосан акциялар нархининг максимал қиймати пасайтирилди, компания ҳақиқий эмас деб топиладиган ҳолатлар сони қисқартирилди, номи ѐзилган акцияларни тақдим этувчига деб берилган акцияларга айлантиришда акциялар қийматини тўлиқ тўлаш мажбурияти олиб ташланди, низом жамғармасининг минимал миқдори камайтирилди ва бошқалар.

2- Континентал ва англосаксон ҳуқуқ тизимида корпорациялар Континентал ҳуқуқ тизимида корпорация деганда акциядорлик жамиятлари билан бир қаторда бошқа юридик шахслар масалан, турли кўринишдаги ширкатлар (тўлиқ, коммандит), хўжалик жамиятлари (масъулияти чекланган ва қўшимча масъулиятли), хўжалик бирлашмалари (концерн, ассоциация, холдинг кабилар), ишлаб чиқариш ва истеъмол кооперативлари тушунилади. Англосаксон ҳуқуқ тизимида корпорацияларга континентал ҳуқуқ тизимида юридик шахс ва тегишинча корпорация сифатида тан олинмайдиган тузилмалар ҳам киради (Бу ерда сўз бошқарув фаолияти билан шуғулланадиган давлат органлари ҳақида кетаяпди). Шундай қилиб, агар континентал ҳуқуқ тизимида корпорациялар асосан хусусий ҳуқуқ субъектлари сифатида қаралса, англосаксон ҳуқуқ тизимида улар (Англия, АҚШ) нафақат хусусий, балки оммавий ҳуқуқнинг ҳам субъекти ҳисобланади. Барча корпорациялар, масалан АҚШда тўрт гуруҳга бўлинади: оммавий (публиc), ярим оммавий (қуаси-публиc), тижоратчи (бусинесс), нотижорат (нон-профит). Оммавий корпорацияларга давлат ва маҳаллий органлар киради. Ярим оммавий корпорациялар сифатида аҳолининг умумий эҳтиѐжларини (масалан, газ, сув, электр энергияси билан таъминлаш) инобатга оладиган корпорациялар тушунилади. Диний ташкилотлар, таълим соҳасидаги корпорациялар (мактаблар, коллежлар, университетлар каби), хайрия жамғармалари кабилар нотижорат корпорациялар бўлиб ҳисобланади. Тижоратчи (тадбиркорликка асосланган) корпорацияларга даромад олиш мақсадида тузилган барча корпорациялар киради. Улар юқорида санаб ўтилган корпорациялар орасида ўзларининг иқтисодий жиҳатдан бақувват бўлганликлари билан улардан ажралиб туради. Бундай корпорацияларнинг сиѐсий таъсири ҳам сезиларли даражани ташкил этади. Тижоратчи ташкилотлар фаолиятини ҳуқуқий тартибга солиш ўз ичига ғоят мураккаб тизимни (оммавий ҳуқуқий тартибга солишнинг хусусий ҳуқуқий тартибга солиш билан бирикиши) қамраб олади ва корпорацияларнинг бошқа турларига нисбатан батафсил тартибга солинган ҳисобланади.

Европадаги континентал ҳуқуқ тизимига асосан давлат корхоналарига нисбатан корпорацияларнинг муҳим белгиларидан бири ҳисобланган капиталнинг бирлашиши, қўлланилмаслиги ва улар давлатга тегишли бўлган мулкдан ташкил этилиши ҳамда хўжалик юритиш ва оператив бошқариш ҳуқуқи субъектлари сифатида ўзининг хўжаликташкилий фаолиятини юритиши сабабли бундай корпорациялар сифатида тан олинмайди. Улар ўртасида келиб чиқадиган мулкий муносабатлар мулк ҳуқуқининг ўтиши билан боғлиқ эмас. Таъсисчилар ѐки иштирокчилар ҳисобидан ихтиѐрийлик асосида улуш қўшиш, акция сотиб олиш орқали бирлаштирилган капиталнинг мавжудлиги корпорациянинг муҳим белгиларидан бири ҳисобланади. Корпорациялар фаолиятини ташкил этиш учун ўз капиталини қўядиган шахслар доираси ва улар улушининг миқдори корпорациялар мавжуд бўлишининг хоҳлаган вақтида қатъий белгиланиши мумкин. Давлат корхоналари бундай белгиларга эга бўлмаганлиги учун континентал ҳуқуқий тизимда корпорациялар сифатида тан олинмайди. Яқин кунларгача Ўзбекистонда давлат корхоналари мутлақ кўпчиликни ташкил этган бўлса, бугунги кунда уларнинг сони анча камайди. Кўп корхоналар акциядорлик жамиятларига айлантирилди. Лекин, ташкил этилган акциядорлик жамиятларининг кўпчилигида акциялар назорат пакетининг муҳим қисми давлатга тегишли бўлиб қолмоқда. Континентал Европа мамлакатларида давлат корхоналарининг улуши унча катта бўлмасада, ҳали ҳам мавжуд. Ўзбекистонда давлат корхоналари аҳолининг барча қисмига хизмат қиладиган хўжалик соҳаларида (транспорт, алоқа, информатика, ѐқилғи-енергетика каби) ѐки бутун мамлакат вазифаларини амалга оширишда ѐрдам берадиган соҳада (мудофаа корхоналари) ѐхуд фақат давлат молиялаштира оладиган соҳаларда (тоғ-кон ва нефтни қайта ишлаш саноати каби) ташкил этилади ва фаолият юритади. Акциядорларга уларнинг корпорация ишига қандай бўлмасин таъсир этиш борасида берилган имконият континентал ҳуқуқ тизимида акциядорларнинг

ҳуқуқий ҳолати ўзининг эркинлиги ва тенглиги билан ажралиб туришидан далолат беради. Англо-американ корпорацияларда ички корпоратив муносабатлар шундайки, у ерда акциядорларнинг ҳуқуқий ҳолати корпорация ишларини юритишда акциядорларнинг бевоситалиги ва четлаштирилганлиги билан характерланади. Ғалати туюлсада, шуни таъкидлаш жоизки, бу ижобий ҳолат бўлиб, корпорациянинг муваффақиятли фаолият юритиши учун шароит сифатида хизмат қилади, чунки акциядорларнинг эрки билан боғланмаган бошқарувчилар кўпгина масалаларни тез ва самарали ҳал қилади ҳамда умумий ва индивидуал манфаатларни ифода этиш орқали корпорациянинг самарадорлигини, унинг даромадини оширишга эришади. Америка ва Англия корпорациялари фаолияти нисбатан эркин амалга оширилса, Европа корпорацияларининг фаолияти сезиларли даражада давлат томонидан тартибга солинади. Дастлабки босқичларда Европа давлатлари корпорацияларнинг фақатгина ташқи муносабатларини, уларнинг бошқа ҳуқуқ субъектлари билан ўзаро алоқаларини (солиқ тўлаш, рақобат, истеъмолчилар билан бўладиган муносабатлар, ходимларга пенсия ва нафақалар тўлаш каби) тартибга солишга интилишар эди. Бугунги кунга келиб эса корпорация ичидаги муносабатлар (акциядорлар реестри, бухгалтерлик ҳисоби, банк орқали амалга ошириладиган молиявий ҳисобкитобларни юритиш каби) ҳам давлат томонидан тартибга солинадиган бўлди. Англосаксон ҳуқуқида корпорацияларнинг ҳуқуқ лаѐқати дастлаб жуда махсус эди. Олий қонун чиқарувчи ѐки ижро этувчи органлар муайян фаолият турининг мавжуд бўлиши ҳақида рухсатнома берардилар. Бугунги кунда умумий ҳуқуқ тизимидан фойдаланувчи кўпгина мамлакатлар корпорацияга давлат томонидан рухсат этилган тадбиркорлик фаолиятининг хоҳлаган тури билан шуғулланиш ҳуқуқини берувчи умумий ҳуқуқ лаѐқатини ўрнатишга ўтишди. 1984 йилда қабул қилинган тадбиркорлик корпорациялари тўғрисидаги намунавий АҚШ қонунига асосан корпорацияларнинг ўз низомида кўрсатилган фаолияти билан бир қаторда келажакда ишлаб чиқариш ва савдо муносабатларида маълум алоқага эга бўлган ѐки унинг асосий соҳаси

билан умуман боғлиқ бўлмаган фаолият билан шуғулланишига рухсат берилди. Шунинг учун ҳар қандай корпорация тадбиркорликнинг қайси тури билан шуғулланишидан қатъи назар ўз фаолиятида амалий жиҳатдан чекланмагандир. Намунавий қонунда назарда тутилмаган ҳуқуқларни ҳам корпорация иштирокчилари томонидан унинг низомида назарда тутилишига йўл қўйилади. Низомда назарда тутилган ушбу барча ҳуқуқлар очиқ ифода этилган ҳуқуқлар дейилади. Агар баъзи ҳуқуқлар у ѐки бу сабабларга кўра низомда кўрсатилмай қолган бўлса, улар назарда тутилган ҳуқуқлар деб ҳисобланиб, корпорациялар томонидан очиқ ифода этилган ҳуқуқлар билан бир қаторда қўлланилиши мумкин (масалан, хайрия, ҳомийлик фаолияти каби). Белгиланган ҳолатларда корпорациялар фаолиятига ҳукуматнинг аралашиши ўзбошимчаликка, корпорацияларни ташкил этиш жараѐнида муайян фаолият соҳалари билан шуғулланиш ҳуқуқини берувчи лицензия бериш каби ҳолларда эса коррупцияга айланиб кетиши мумкинлиги шубҳасиздир. Лекин шунга қарамасдан, шуни тан олиш зарурки, давлатнинг корпорациялар ҳаѐтига аралашишининг кучайиши нафақат Европа, балки жаҳон тажрибаси ҳамдир. Бундай аралашиш нафақат хусусий ҳуқуқий, балки шу билан бир қаторда оммавий ҳуқуқий характер ҳам касб этади. Шу билан бирга континентал ҳуқуқ тизимида оммавийлик элементи англосаксон ҳуқуқ тизимига нисбатан аниқроқ ифодаланган.

3- Туркистондаги корпорациялар Туркистоннинг бой табиий ва иқтисодий салоҳияти Россиянинг ҳам эътиборини ўзига жалб этди. Рус ҳукумати Ўрта Осиѐ хонликлари билан савдо алоқаларини ривожлантиришга янада кўпроқ аҳамият бера бошлади. ХVIII асрнинг иккинчи ярмига келиб Россияни ушбу хонликлар билан бирлаштириб турувчи асосий савдо йўллари пайдо бўлди. Россияда саноат ишлаб чиқаришининг ривожланиши истеъмол бозорларини эгаллаш ва янги ҳудудлар табиий бойликларини мустамлака тарзида ўзлаштириш мақсадида подшоҳлик ва янги ҳудудларни босиб олишга ундарди. Айнан мана шу интилишлар ХИХ асрнинг 50-70 йилларида Россиянинг Ўрта Осиѐни босиб олишига олиб келди. Қўшинлар изидан Туркистон ўлкасига Россия саноати ва банк капитали кириб келди. Ўлкада маҳаллий истеъмол бозорлари ва хом ашѐларни фаол тарзда эгаллашни бошлаган турли акциядорлик жамиятлари, савдо-саноат компаниялар, синдикатлар, фирмалар кўпая бошлади. Ислом ҳуқуқи хусусий мулкнинг илоҳийлиги ва дахлсизлиги тамойилидан келиб чиқарди. Вақф, жамоа, ширкат ва бошқа турли жамиятлар кўринишидаги бир қанча хусусий савдо, ҳунармандчилик ва ноҳунармандчилик жамоаларининг фаолият юритишига қарамасдан уларнинг фаолияти махсус қонунчилик билан тартибга солинмаган эди. Сехлардаги ҳунармандлар корпорацияларининг фаолияти кўп йиллар давомида шаклланиб келган, уста, унинг ѐрдамчиси ва шогирднинг хулқатворини тартибга солишга қаратилган умумий қоидалар киритилган сех низомларига (рисолалари) асосан тартибга солинган. Корпорацияларнинг турли кўринишлари ширкат шартномаси тузиш орқали вужудга келарди. Бундай шартнома икки ѐки ундан ортиқ шахсларнинг муайян умумий мақсадга эришишини кўзлаб тузиларди. Ўрта аср мусулмон давлатларининг барчасида бўлгани каби Моварауннаҳр ҳуқуқий тизими ҳам кўп меъѐрларни маҳаллий одат ҳуқуқидан олди. Шариат меъѐрлари ва одат қоидалари нуфузли дин пешволари (фақихлар) томонидан

ҳар кунги ҳуқуқий амалиѐтдан келиб чиққан ҳолда тизимлаштирилган ва тушунтирилган ислом ҳуқуқининг турли қўлланма ва шарҳларида берилди. Улар фаолиятининг асосий соҳалари бўлиб, биринчи навбатда пахтани қайта ишлаш (пахта тозалаш ва ѐғ заводлари), темир йўллар қуриш, ипакчилик саноати, саноат маҳсулотларини олиб келиш ва сотиш каби соҳалар ҳисобланди. Кейинчалик пахтачиликнинг ривожланиши ва шу мақсадда янги ерларнинг ўзлаштирилиши муносабати билан улар фаол тарзда ирригация- муҳандислик қурилмаларини қуришга киришиб кетдилар. ХIХ асрнинг охири ХХ аср бошларида минерал хом ашѐ ресурсларини ўзлаштириш ва тоғ-кон саноати қурилишига ихтисослашган корхоналар ташкил этила бошланди. Лекин шунга қарамасдан, саноат соҳасида ҳам, молия соҳасида ҳам асосий эътибор биринчи навбатда пахтачиликка қаратилди. Ширкат шартномалари икки турга бўлинарди: «ширкати милик», яъни икки ѐки ундан ортиқ шахсларнинг умумий мулкка биргаликда эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва тасарруф этишига асосланган ширкат ва «ширкати ақид», яъни битим асосидаги ширкат. Битим асосидаги ширкат ўз навбатида қуйидаги тўрт турга бўлинган: 1. «Ширкати мувафазот», яъни шартномада назарда тутилган мақсадга эришиш мақсадида иштирокчиларнинг ўз маблағ ва қарз мажбуриятларини тенг равишда бирлаштиришини назарда тутувчи ўзароликка асосланган ширкат. Шерикларнинг ҳар бири бошқасининг эркини ижро этувчи ва ўринбосари бўлиб, уларнинг бири томонидан ўз ваколатлари доирасида тузилган битим бошқа шерик учун ҳуқуқ ва мажбурият келтириб чиқарарди. Шундай қилиб бу ширкат, мулкий ҳуқуқ ва мажбуриятлар, шунингдек имтиѐзлар масаласида ҳам тўлиқ тенгликка асосланиб қурилиши лозим эди, чунки, «Ҳидоя»да айтилишича, «агар улардан бири бошқасида мавжуд бўлмаган имтиѐзларга эга бўлса, бундай шериклар ўртасида тўлиқ тенгликнинг бўлиши мумкин эмас». Бундай ширкатларда ўз мулки ва маблағларини корпорациянинг умумий

мақсадлари учун бирлаштириш имкониятига эга бўлган мулкдорлар иштирок этишган. 2. «Ширкати инон», яъни шериклар мулкининг бир қисми савдо муносабатларини амалга ошириш мақсадида бирлашадиган, шартнома асосида тузиладиган савдо ширкати. Бундай шартнома шартларига кўра ширкатнинг ҳар бир аъзоси бошқасининг кафили бўлмаган ҳолда унинг ишонган шахси бўлиб ҳисобланади. Ширкатга қўйилган маблағлар тенг бўлмаслиги ҳам мумкин эди. Даромад шерикнинг қўшган ҳиссаси миқдори ва ширкат ишларидаги шахсий иштирокидан қатъи назар шартнома шартларига кўра тақсимланган. Шерик бошқа шерикларнинг мажбуриятлари учун жавоб бермаган. Зарарлар шартнома шартларига асосан қопланган. 3. «Ширкати вужух», яъни, шериклардан ҳар бирининг ўз шахсий кредитига маҳсулот олиши, сотишни эса ҳамкорликда амалга оширишини назарда тутадиган шахсий кредит ѐки ишончга асосланган ширкат. Бу шартномага кўра шартноманинг ҳар бир иштирокчиси бир вақтнинг ўзида бошқа шерикнинг ишончли вакили ва кафили ҳисобланган. Шартнома иштирокчиларининг даромад ва зарарлари уларнинг ҳиссалари ва ширкатда иштирок этишларига мутаносиб тарзда белгиланар эди. 4. «Ширкати саноия», яъни муайян ишни бажариш ѐки ҳунармандчилик билан шуғулланиш мақсадида муайян муддатга тузиладиган ҳунармандлар ширкати. Бундай ширкат шартномаси шартларига кўра шерикларнинг бир жойда, айнан бир хил фаолият тури билан шуғулланишлари талаб этилмас эди. Биргаликдаги (солидар) жавобгарлик ўрнатилган бўлиб, даромадларни нотенг тақсимлашга рухсат этиларди. Қишлоқ жойларида ширкат шартномаси асосида «тенг шерик» деб номланган ширкатлар тузилиб, унга кўра ҳар бир шерик ўзининг ҳиссаси сифатида тенг миқдордаги ерни қўшарди ва олинган ҳосил улар ўртасида тенг тақсимланарди. Агар баъзи шериклар ҳисса сифатида ўз меҳнатини қўшган

бўлса, уларга ширкат шартномаси асосида олинган ҳосилнинг 1ғ3 қисми тегарди. Юқорида кўрсатиб ўтилган ширкатлар юридик шахс мақомига эга эмас эди. Улар тадбиркорлик фаолияти юритиш ѐки иттифоқ ташкил этиш мақсадида муайян миқдордаги шахслар томонидан тузиладиган шартномалар асосида ташкил этиларди. Ширкатни ширкат шартномаси ѐки бундай шартномани тегишли муассаса томонидан рўйхатга олиш шаклида юридик шахс сифатида тан олиш зарурати тўғрисидаги махсус меъѐрлар шариат меъѐрларида назарда тутилмаган эди, кўп ҳолларда шартномалар оғзаки шаклда тузилиб, унинг шартлари тарафлар томонидан белгиланарди. Демак, ўша вақтдаги фуқаролик ҳуқуқи шартномаларида «ла форме эмпоре ле фонд» («шакл мазмунни белгилайди») тамойили қўлланилмас эди. Юқорида билдирилган фикрлар Туркистонда фаолият юритган турли кўринишдаги ширкатлар фаолиятини шакллантириш ва ташкил этиш ўзида корпоратив характердаги элементларни мужассамлаштирганлигини тасдиқлаш учун асос бўлади.

Foydalamilgan adabiyotlar 1. Vikipediya ma’lumotlari. 2. Xuquqiy demokratik isloxotlar . 3. Lex.uz rasmiy sayti.

Похожие

Даъволи ишлар бўйича ҳуқуқ ҳимоясининг процессуал жиҳатлари

Жамият, давлат ва ҳуқуқ

Ҳуқуқ тизими ва тушунчаси

Ҳуқуқ принциплари ва функциялари

Парламент ҳуқуқи юридик фан ва ҳуқуқининг мустақил тармоғи сифатида