Ijtimoiy tuzumning konstitutsiyaviy-huquqiy asoslari - Юриспруденция - Рефераты

Ijtimoiy tuzumning konstitutsiyaviy-huquqiy asoslari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46 KB

www.arxiv.uz Ijtimoiy tuzumning konstitutsiyaviy-huquqiy asoslari Reja : 1. Ijtimoiy tuzum tushunchasi va uning tarkibi. 2. Ijtimoiy tuzum va davlat. 3. Ijtimoiy tuzum tarkibi. 4. Ijtimoiy tuzum va konstitutsiyaviy huquq.

www.arxiv.uz - Xorijiy mamlakatlar rivojlanishning turli bosqichlaridadir. Ular albatta ijtimoiy - iqtisodiy sharoitlari ham turlidir. G`arbiy Yevropa, Shimoliy Amerika davlatlarida kapitalizm o`zining eng yuqori cho`qqisiga ko`tarildi. Rivojlangan mamlakatlarga sanoatning yuqori ko`rsatkichi, qishloq xo`jaligining rivojlanganligi xosdir. Kapilistik mamlakatlar ichida AQSH o`ziga xos o`ringa egadir. Shu bilan bir qatorda rivojlanayotgan mamlakatlar ham mavjuddir. Bularga Markaziy va Janubiy Amerika, Osiyo va Shimoliy Afrika mamlakatlari kiradi. Bularga ularning asosiy qismi agrar davlatlar bo`lib, xorijiy investitsiyalar o`rni yirikdir. Uchinchi guruh davlatlar rivojlanmagan davlatlar bo`lib, bularning iqtisodiyotida feodal ishlab chiqarishi hukmron bo`lgan o`ta qoloq qishloq xo`jaligi asosiy o`rinda. Tropik Afrika, Okeaniya, Karib havzasi davlatlari shular jumlasidandir. - Xorijiy mamlakatlarning iqtisodiy bazisi xususiy mulkdadir. FRGning 1949 yil, Italiyaning 1947 yil, Ispaniyaning 1978 yil konstitutsiyalarida mulkning daxlsizligi qayd etilgan. Chet mamlakatlarda hissadorlik jamiyati muhim o`rin tutadi. AQShda nazorat paketi monopolistlar qo`lida yig`ilgan. AQShda 90% aholi umuman aksiyalarning 1% aholi qo`lida esa, 80% aksiyani o`z qo`liga jamlab olgan. Germaniyada 1% oilalarda, 90% aksiya yig`ilgan. Rivojlanayotgan mamlakatlarda korxonalar asosan chet el monopolistlariga tegishli. Bunday iqtisodiy tuzum raqobatni vujudga keltiradi va bu raqobatda kuchlilarning eng kuchlisi yutib chiqadi. - Rivojlanayotgan mamlakatlarda yer egaligi hali ham tarixiy rivojlanishdadir. Nepal, Butanda feodal, Lotin Amerikasida yarim feodal mulk egaligi o`rnatilgan. 1986 yilgacha Braziliyaning 2% yer egalariga butun davlat yer resurslarining 58,3% qismi qarar edi. Bu yer egalari yollanma ishchilardan keng foydalanadi. Ajablanarlisi shundaki, dunyoning ayrim mamlakatlarida (Tropik Afrika, Okeaniya mamlakatlarida) jamoa mulkchiligi saqlanib qolgan. Bu yerga qoramolga, ishlab chiqarish vositalariga ham tegishlidir. Asosan bunday mulkni qabila boshliqlari boshqaradi.

www.arxiv.uz - Chet mamlakatlarda davlatning iqtisodiyotda o`rni sezilarlidir. Davlat mulki uch xil usul bilan vujudga keltiriladi: 1) budjet hisobidan, davlat tomonidan korxonalar qurilishi; 2) natsionalizatsiya yo`li bilan; 3) sobiq koloniyalardagi korxonalarga bo`lgan merosiy huquq. - AQShda harbiy sanoat korxonalari qurilishi oligarx oilalar manfaatiga to`liq javob beradi. Keyinchalik bu korxonalar davlatning formal egaligi saqlangan holda xususiy korxonalarga qaramog`iga o`tkazildi. Hindistonda chet el monopoliyalaridan qutulish maqsadida sobiq ittifoq mamlakatlarning beminnat yordamidan foydalanildi. Milliylashtirish to`g`risidagi qonunlar Buyuk Britaniya, Fransiya, Avstriyada ikkinchi jahon urushidan keyin halqning siquvi ostida qabul qilindi. 1946 yil Fransiya konstitutsiyasi preambulasida yozilishicha, «har bir korxona agarda u milliy davlat xizmati va rasmiy monopoliya xususiyatlariga ega bo`lsa, jamoa mulki bo`lishi kerak». Jamiyat manfaatlarini ko`zlagan holda milliylashtirish Italiyaning konstitutsiyasida ham nazarda tutilgan. Chet el mamlakatlarida oligarxlar milliylashtirishning har qanday turiga keskin ravishda qarshi chiqadi. Ularning bunday qarashi xususiy mulkning muqaddasligidan kelib chiqadi. Agarda milliylashtirish to`g`risidagi qonun qabul qilingudek bo`lsa, monopolistlar kompensatsiyadan foydalangan holda ijtimoiy ishlab chiqarishning boshqa sohalarida o`z o`rinlarini mustahkamlab olishga harakat qiladilar. Ular davlat korxonalarining boshqaruvini bevosita o`z qo`liga olishga harakat qiladi va undan shaxsiy manfaatlarda foydalanishga harakat qilinadi. Ayrim hollarda ular hattoki, milliylashtirilgan mulklarni denatsionalizatsiya, reprivatizatsiya qilishga ham muvaffaq bo`lishadi. Bunda hollar Buyuk Britaniya, Germaniya va Avstriyada bo`lib o`tgan. Demokratik kuchlarning muhim g`alabasi 1981 yilda Fransiyada beshta yirik sanoat guruhi va banklarning milliylashtirilishi bo`ldi. - Rivojlanayotga mamlakatlarda milliylashtirish asosan chet monopoliyalariga qarashli korxonalarga tegishlidir. Venesuelada 1975 yil neft sanoati, Zambiyada 1968-70 yilda tog`-kon va mis sanoati milliylashtirildi. Gohida milliylashtirish mahalliy yirik mulkdorlarga ham qarshi qaratilishi mumkin

www.arxiv.uz (Meksikada 1982 yil yirik banklar xususiylashtirildi. Ammo keyinchalik ularning qisman reprivatizatsiya qilinishi ham ko`zatildi). - Rivojlangan davlatlar chet davlatlarda o`zlarining mulkini natsionalizatsiya qilinishiga keskin qarshi turishadi. Bunda siyosiy hattoki harbiy zo`ravonlikdan ham tiyilmaydi. AQSH bir necha Afrika mamlakatlari bilan o`z kapitallarini natsionalizatsiya qilinmasligi to`g`risida bir necha shartnomalar imzolagan. Rivojlanayotgan davlatlarda mahalliy monopoliyalar davlat monopoliyasining norentabilligini sabab qilib davlat mulkini xususiylashtirishga intilmoqdalar. Bunday tendensiya Pokiston va Filippinda ko`zatildi. - Hayotimizda shunday holatlar ham ma`lumki, davlat mulki umuman yo`qotilgan. Masalan, Chili va Grenadada 1983 yil Amerika bosqinidan keyin davlat mulki umuman yo`qotildi. Davlat mulki ayrim rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy rivojlanish va chet el moliyaviy «intervensiya»siga qarshi qurol sifatida xizmat qilmoqda. Shuning uchun davlat, jamiyat, millat, elat mulki bunday davlatlarda alohida ahamiyatga ega. - Shuni ta`kidlash lozimki, rivojlangan mamlakatlarda davlat va monopoliyaning yaqin aloqadorlikdaligi monopolistik kapitalizm davlat monopolistik kapitalizmiga aylanib qoldi. Davlat monopolistik kapitalizmi sharoitida keskin ortib ketgan ishlab chiqarish kuchlari kapitalistik ishlab chiqarish munosabatlari o`rtasidagi nizo tobora o`zini namoyon qilib bormoqda. Iqtisodiyotning ichki beqarorligi kuchayib bormoqda. Buni krizislarning ko`payib borishida iqtisodiyotning o`sish suratlarining kamayib borishida ko`zatishimiz mumkin. Davlat tizimida harbiy-sanoat kompleksi muhim o`rin tutadi. - Monopoliyalarning paydo bo`lishi, o`sishi, rivojlanishi raqobatni bartaraf etgani yo`q. Iqtisodga oid juda ko`p qonunlar qabul qilindi, ayrim mamlakatlarda - 5 yilik rejalar qonun maqomini olishga muvaffaq bo`lindi. ( Buyuk Britaniya, Italiya, Fransiya, Yaponiya.) bunday o`zoq muddatli rejalar 50dan ortiq mamlakatlarda qo`llanilmoqda. 1929-1933 yilgi iqtisodiy inqirozlardan keyin kapitalistik mamlakatlarda iqtisodni davlat tomonidan tartibga solish keng

www.arxiv.uz miqyosda qo`llanila boshladi, bu albatta iqtisodni barqarorlashtirish vakatta miqdorda foyda olishga qaratilgan. Rivojlanayotgan mamlakatlarda rejalashtirishdan aosiy maqsad iqtisodni yuksaltirishni tez suratlarga olib chiqish, shu maqsadlarda davlat resursdlaridan oqilona foydalanish. Xozirgi davrdagi rejalashtirish oldingi reja-bashoratlardan farq qiladi, xozirda bu foaliyatga bevosita davlat organlari biriktirilib, mas`uliyatni o`z zimmalarigia oladi. Iqtisodni tartibga solish iqtisodni faoliyat ko`rsatishning asosiy usullaridan biridir. Iqtisodni tartibga solishning bundan tashqari yana quyidagi usullari bor; - xo`jaligning ayrim sohalarini davlatlashtirish, - soliq siyosati, - kredit siyosati, - mehnat munosabatlarida qatnashish.

www.arxiv.uz Адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси Т. «Адолат» 2003 й. 2. Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. — Т., “Ўзбекистон”, 1992. 3. Каримов И.А. Ўзбекистон — келажаги буюк давлат. — Т., “Ўзбекистон”, 1992. 4. Каримов И.А. Буюк келажагимизнинг ҳуқуқий кафолати. — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 5. Каримов И.А. Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 6. Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин! — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 7. Каримов И.А. Буюк келажагимизнинг ҳуқуқий кафолати. — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 8. Каримов И.А. Ўзбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва иқтисодий истиқболининг асосий тамойиллари. — Т., “Ўзбекистон”, 1995. 9. Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси. — Т., “Адолат”, 1992. 10. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. — Т., “Адолат”, 1998. 11. Қаюмов Р.Қ. Ўзбекистон Республикасининг конституциявий ҳуқуқи. — Т., “Адолат”, 1998. 12. Инсон ҳуқуқлари тўғрисидаги халқаро билл p . — Т., 1992. 13. Бобоев Ҳ.Б., Рамазонов И. Инсон ҳуқуқлари. Т., 1997 й. Ўқув қўлланмаси. 14. www.wiki.arxiv.uz

Похожие

Yoshlarni ijtimoiy himoyalashning huquqiy asoslari

Fuqarolarning huquqlarining konstitutsiyaviy asoslari

Iqtisodiy munosabatlar ijtimoiy tuzumning tarkibiy qismi sifatida

O`zbekistonda inson va fuqarolar ijtimoiy va iqtisodiy huquqlarining konstitutsiyaviy asoslari

O`zbekiston Respublikasi Prezidentining konstitutsiyaviy-huquqiy maqomi