Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахслар мурожаатлари билан ишлашда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш - Юриспруденция - Рефераты

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахслар мурожаатлари билан ишлашда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

83.5 KB

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахслар мурожаатлари билан ишлашда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш Режа: 1. Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахслар мурожаатлари билан ишлашда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг асосий йўналишлари 2. Тошкент шаҳар ИИББ навбатчилик қисми «102» хизматининг жисмоний ва юридик шахслар билан ишлаш фаолияти

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахслар мурожаатлари билан ишлашда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг асосий йўналишлари Маълумки, мамлакатимизда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат ҳуқуқини таъминлаш, уларнинг ариза, таклиф ва шикоятларини ўз вақтида, тўлиқ ва холисона кўриб чиқиш, натижаси бўйича адолатли қарорларни қабул қилиш ҳамда мурожаат этган шахсга қонунга асосланган жавобларни бериш – инсон ҳуқуқ ва эркинликларини, шахс ва давлат манфаатларини ҳимоя қилишда муҳим омил саналади. Мурожаатларни таҳлил қилиш жараёнида фуқароларнинг мамлакатда амалга оширилаётган ислоҳотлар ҳақидаги ижтимоий фикри ва оммавий кайфияти, давлат органларининг ўз ваколатларини қай даражада рўёбга чиқараётгани ва қонунларнинг ижроси жараёнидаги ҳақиқий ҳолат, ижобий ва салбий омиллар аниқланади. Айнан ана шу омиллар давлат идораларининг келгусидаги ишларни режалаштириш ва стратегик йўналишларни белгилаб олиш учун муҳим асос вазифасини бажаради. Зеро, Президентимиз Ислом Каримов таъкидлаганларидек, «... ҳар қайси мурожаатнинг ортида тирик жон турибди, уларда кимнингдир арз-доди, керак бўлса, дарди, айрим амалдорлар томонидан йўл қўйилган адолатсизлик турганини ҳеч қачон унутмаслик лозим. Бу масалалар бўйича биз қанча лоқайд ва бетараф бўлиб юрсак, одамларнинг норозилиги шунча кўпаяди. Такрор айтаман, юзага келган бирон-бир муаммо ўз-ўзидан ҳал бўлади деган кайфият билан юриш жуда катта хато бўлади. Агарки ҳар қайси раҳбар, етакчи ўзи дуч келган муаммони бугун ечмаса, эртага кеч бўлади. Раҳбарнинг асосий бурчи ва вазифаси ҳам айнан ана шундан иборат ». Дарҳақиқат, фуқароларнинг ариза ва шикоятлари ҳал этилса, аҳолининг амалдаги қонунларга, мурожаатларни кўриб чиққан давлат идорасига бўлган ишончи янада мустаҳкамланади.

Мустақилликнинг ўтган даври мобайнида мамлакатимизда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари масаласига давлат сиёсатининг энг муҳим йўналиши сифатида алоҳида эътибор қаратилиб, соҳага оид қонунлар ва бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди, бу борада тегишли ташкилий чора-тадбирлар амалга оширилди. Бугунги кунда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларига оид конституциявий нормалар ва халқаро-ҳуқуқий стандартларни амалиётга самарали татбиқ этиш ишлари такомиллаштирилмоқда. Хусусан, бу борада «Фуқароларни мурожаатлари тўғрисида»ги қонун ўрнига 2014 йил 3 декабрда янги таҳрирдаги «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонун қабул қилинди. Аввалги қонундан фарқли ўлароқ, мурожаатлар шаклига электрон шакл ҳам киритилди. Эндиликда мурожаатлар оғзаки, ёзма ва электрон шаклда бўлиши мумкин. Шу ўринда таъкидлаб ўтиш керакки, келиб тушаётган ҳар бир электрон мурожаатга алоҳида эътибор қаратиш лозим, чунки бундай турдаги мурожаатлар, уларни ёзган шахслар томонидан онлайн тартибида қачон келиб тушганлиги ва қайд қилинганлиги назорат қилиб борилиши мумкин. Мазкур қонун асосида мурожаатлар билан ишлаш соҳасидаги қонун ҳужжатларини бузган мансабдор шахслар жавобгарлиги, яъни Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг 43-моддаси ҳамда Жиноят кодексининг 144-моддасига киритилган тегишли ўзгартириш ва қўшимчалар билан жазо чоралари кучайтирилди. Шунингдек, Вазирлар Маҳкамасининг 2015 йил 31 мартда «Давлат органлари ва давлат муассасаларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлаш тартиби тўғрисидаги Намунавий низомни тасдиқлаш ҳақида»ги 73-сонли қарори қабул қилиниб, уни амалга ошириш назорат-режаси тасдиқланди. Мазкур талаблар ижросини таъминлаш мақсадида, ИИВ Ҳайъатининг 2015 йил 24 январдаги йиғилишида жисмоний ва юридик шахсларнинг

мурожаатлари билан ишлаш соҳасидаги тегишли вазифалар белгиланди. Жумладан, тизимда мурожаатлар билан ишлаш соҳасидаги ишларни янада яхшилаш бўйича Вазирликнинг тегишли режа, дастур ва кўрсатмалари барча ички ишлар органларига ижро учун юборилди. Шунингдек, 2015 йилнинг май ойида фуқароларнинг мурожаатлари билан ишлаш бўйича қонунчиликнинг янги талаблари асосида Ички ишлар вазирлигининг 72-сонли буйруғи қабул қилинди. Бугунги кунда вазирлик томонидан «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонунда белгиланган талабларни тўлиқ таъминлаш, хусусан: – қонунчиликка мувофиқ мурожаатни кўриб чиқиш тартиби ва муддатига, мурожаат натижаси бўйича қонунда белгиланган қоидаларга риоя қилишга; – ички ишлар органларига қабулга келган ҳар бир фуқаро тасдиқ-ланган жадвал асосида раҳбарлар томонидан ва ўз вақтида қабул қилиниши таъминланишга; – республика ички ишлар органларида жисмоний шахслар ва юридик шахсларнинг вакиллари мурожаатлари билан ишлаш соҳасини таҳлил ва доимий мониторинг қилишга; – фуқароларнинг мурожаатлари кўриб чиқилиши, ходимларнинг ҳуқуқий билими оширилиши ҳамда тизимда олиб борилаётган ижобий ишлар оммавий ахборот воситаларида ёритилишига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Шу билан бирга, фуқароларнинг мурожаатлари билан ишлаш соҳасида амалдаги қонунчилик талабларига риоя этилиши ҳолатини ўрганиш мақсадида Бош прокуратура ва унинг ҳудудий тузилмалари билан ҳамкорликда сайёр йиғилишлар ўтказиб келинмоқда. Шунингдек, ички ишлар органларида мазкур йўналишдаги ишлар аҳволи ҳудудий ички ишлар органларига ташкил этиладиган хизмат сафарлари давомида амалда ўрганиб чиқилиб, аниқланган камчиликларни бартараф этишда амалий ёрдам кўрсатиб келинмоқда.

Мурожаат қилиш соҳасида фуқароларнинг ҳуқуқларини таъминлаш бўйича амалга оширилаётган тегишли чора-тадбирларга қарамасдан, мазкур йўналишда ҳамон бир қатор камчиликлар сақланиб қолмоқда. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, Олий Мажлиснинг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили, Бош прокуратура ҳамда бошқа тегишли ташкилотлар томонидан мурожаатлар соҳасида олиб борилган таҳлил натижаларига кўра, ички ишлар органларида кузатилаётган асосий камчиликлар сифатида қуйидагилар қайд этилган: – ҳудудий ички ишлар органлари раҳбарлари томонидан идора-вий назорат етарли таъминланмаётганлиги, ходимлар ўртасида ўзибўларчилик ва бепарволикка ҳолатларига тўлиқ барҳам берилмаганлиги; – айрим ички ишлар органларида фуқароларнинг мурожаатлари билан ишлашда қонунда белгиланган муддатларга қатъий риоя қилмаслик, аризаларни атрофлича кўриб чиқмасдан юзаки хулосалар тайёрлаш, оғзаки мурожаат билан келганларни жадвал асосида қабул қилмаслик ҳолатлари учраб туриши; – Ички ишлар вазирлиги қабулига келган жисмоний шахслар ва юридик шахсларнинг вакилларини шахсан вазиримизнинг ўзлари ва вазирлик ўринбосари қабул қилаётган бир вақтда: – туман-шаҳар-тармоқ ички ишлар органлари томонидан белгиланган жадвал асосида фуқароларнинг қабул қилишга етарли эътибор қаратмаётганликлари ёки етарли билим ва иш тажрибасига эга бўлмаган ходимлар томонидан қабул қилинаётганлиги натижасида қабулга келган фуқаролар ўзларининг саволларига етарли даражада жавоб олмаётганликлари сабабли, айнан туман даражаси ҳал этилиши мумкин бўлган турли масалалар юқори ташкилотларга ва назорат қилувчи идораларга мурожаат қилишига сабаб бўлмоқда; – жойларда масъул ходимлар фуқароларнинг мурожаатлари билан ишлаш соҳасида қонунчиликдаги янгиликлардан етарли хабардор эмаслиги,

бу борада тегишли тарғибот ва ўқитиш ишлари талаб даражасида ташкил этилмаганлиги; – давлат органларига мурожаат қилувчи фуқароларнинг ҳуқуқий маданияти, шунингдек, ўз ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тартиби тўғрисидаги қонун ҳужжатларидан етарли даражада хабардор эмаслиги каби асосий камчиликлар кузатилмоқда. Шу билан бирга, жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлаш соҳасини янада такомиллаштириш бўйича қуйидагилар таклиф қилинади: – ҳудудий ички ишлар органларида аввало фуқароларнинг муро- жаатлари билан ишлашга масъул этиб бириктирилган ходимларни мазкур йўналишдаги қонунчиликдаги ўзгаришлар ҳамда вазирликнинг тегишли буйруқ, кўрсатмалари талаблари бўйича ўқитиш ишларини ташкил этиш; – жисмоний ва юридик шахсларнинг манфаатларига оид очиқ маълумотлар (паспорт алмаштириш, виза бериш, ушлаб турилганлар ва маҳкумларга учрашувлар бериш тартиби, адвокат олиш, транспорт воситаларини қайта жиҳозлаш ва бошқа шу каби)ни вазирликнинг Интернетдаги расмий веб-сайтига тегишли буйруқларида белгиланган тартибда жойлаштириш; – фуқароларнинг мурожаатларида тез-тез кўтарилиб турадиган долзарб масалаларга оид норматив-ҳуқуқий ҳужжатлардан кўчирмалар тайёрланиб, фуқароларни қабул қилиш хоналарига осиб қўйиш ҳамда ушбу мавзуларда оммавий ахборот воситаларида чиқишлар қилиб бориш; – жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатлари, шунингдек, жамият ва давлат манфаатлари бузилишини келтириб чиқарувчи сабабларни аниқлаш ҳамда бартараф этиш мақсадида, ички ишлар органларига келиб тушган мурожаатлар мазмуни таҳлил қилиниб, унинг натижаларини ҳар ой якунида биринчи раҳбар ҳузурида атрофлича муҳокама қилиб бориш.

Ўйлайманки, бугунги тадбир ички ишлар органлари томонидан фуқароларнинг мурожаатлари билан ишлаш соҳасида олиб борилаётган фаолият самарадорлигини оширишда амалий жиҳатдан фойдали бўлади. Тошкент шаҳар ИИББ навбатчилик қисми «102» хизматининг жисмоний ва юридик шахслар билан ишлаш фаолияти: тажриба ва истиқболлари Пойтахт – Тошкент шаҳри Марказий Осиёдаги энг йирик шаҳарлардан бири. Унинг миллионлаб аҳолиси кўчаларда ва жамоат жойларида ўзларини хавотирсиз ва хавфсиз ҳис қилиш, кенг кўчалардан ҳаракатланиш, қулай ва ишончли жамоат транспортлари хизматидан фойдаланиш, бир сўз билан айтганда, қулай шарт-шароит ва хавфсизлик таъминланган жамиятда яшашни хоҳлайдилар. Аммо улкан шаҳар шарт-шароитларида хавфсизликнинг барча кўринишлари, яъни бу табиий офат, техноген ҳодиса, ҳуқуққа қарши хаттиҳаракатлар ёки бирор-бир жойда омманинг йиғилиши ҳамда вазиятнинг бошқаруви издан чиқиши хавфи бўладими, ҳаммасининг оқибати аянчли натижаларни келтириб чиқариши мумкин. Қандай қилиб ушбу хавф- хатарларнинг олдини олиш ёки уларнинг рўй бериши даражасини камайтириш мумкин ва Тошкент шаҳри кўчаларида, жамоат жойларида юзага келиши мумкин бўлган турли вазиятлар назоратини таъминлашни талаб даражасига етказиш мумкин? Ушбу муаммоларни ҳал этиш Тошкент шаҳар ИИББ навбатчилик қисми – шаҳарда жамоат тартибини ва хавфсизлигини таъминлаётган ички ишлар органларининг барча куч-воситалари ҳамда имкониятларининг ягона марказий тезкор бошқарувини таъминловчи тизим сифатида унинг асосий вазифаси ҳисобланади. Навбатчилик қисми – ҳуқуқ-тартибот ва кучга асосланган тузилмаларининг барча идоралари ва хизматлари билан узлуксиз ҳамкорликни таъминловчи йирик бир тузилма. Фуқаролар томонидан жиноят ва ҳодисалар ҳақидаги хабарларни қабул қилиш ва рўйхатга олиш тизимини ташкил этиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, Республика Бош прокуратураси ва

Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлиги хизмати ҳамкорлигида 2008 йил 23 май куни 16Ф/36/444-сонли фармойиш тасдиқланган. Ушбу Фармойиш талабларидан келиб чиққан ҳолда Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги томонидан 2008 йил 1 июнь кун қабул қилинган «Жиноят ва ҳодисалар ҳақидаги хабарларни қабул қилиш ва рўйхатга олиш тизимини такомиллаштириш тўғрисида»ги 39-сонли фармойиши асосида 2009 йилнинг 1 январидан бошлаб Тошкент шаҳар ИИББ, ЙҲХБ, 11 та туман ИИБ, Метрони қўриқлаш ИИБ ва Тошкент вилояти ИИБ навбатчилик қисмларида жиноят ва ҳуқуқбузарлик ҳақидаги хабарларни автоматлаштирилган тартибда рўйхатга олиш тизими тажриба тариқасида ишга туширилди. 2009 йилнинг 11 ой давомида Тошкент шаҳар ИИББ «102» хизматидаги «Автоматлаштирилган ахборот тизими» иш фаолияти таҳлил қилиниб, уни янада такомиллаштириш мақсадида, бошқа вазирлик ва давлат идоралари компьютер тизимига улаш масалалари юзасидан режалаштирилаётган ишларни сифатли ва самарали амалга ошириш, фуқароларнинг мурожаатларини ўз вақтида қабул қилиш ва қонуний ҳал этилишини ташкиллаштириш борасидаги ишларнинг самарадорлигини ошириш бўйича таклиф ишлаб чиқилиб, Ўзбекистон Республикаси ИИВ орқали Республика Бош прокуратурасига тақдим қилинди ва Республика Бош прокуратурасининг 2009 йил 14 декабрдаги 16/2-09-сонли хати билан ушбу таклифлар Вазирлар Маҳкамасига юборилди. Вазирлар Маҳкамасининг 2009 йил 30 декабрда қабул қилган «102» хизматидаги «Автоматлаштирилган ахборот тизими»га фуқаролардан тушган ички ишлар идоралари фаолияти билан боғлиқ бўлмаган хабарларни бошқа вазирлик ва давлат идораларига кўриб чиқиш учун юбориш мақсадида компьютер тизимига улаш тўғрисида»ги 02/29-82-сонли топшириғига асосан, «103» хизмати (Тез тиббий ёрдам кўрсатиш), «104» хизмати (Тошкент шаҳар газ), «1055» хизмати (Тошкент шаҳар ҳокимлиги ҳудудий коммунал фойдаланиш бирлашмаси), «1050» хизмати (қутқарув хизмати), Тошкент шаҳар Давлат солиқ бошқармаси ва Тошкент шаҳар Адлия бошқармалари уланди.

Бу ишлар ҳозирга қадар такомиллаштирилиб борилмоқда ва қуйидаги натижаларга эришилди: – «102» хизмати махсус линиялари орқали фуқароларнинг муро- жаатлари 100 % қайд этилиши таъминланди; – телефон қўнғироқларини кеча-ю кундуз узлуксиз равишда автоматлаштирилган тарзда қабул қилиниши йўлга қўйилди; – қўнғироқ қилаётган абонент телефон рақами автоматик равиш-да аниқланиши ва сўзлашувни файлга ёзиб олиб, 1 йил мобайнида сақлаш имкониятига эга бўлинди; – жиноят ва ҳодисалар ҳақидаги хабарларнинг тўлиқ тафсилотларини барча туман ИИБ, ЙҲХБ МДҲ, Метрополитенни қўриқлаш бўйича ИИБ ва Тошкент вилояти ИИБ Навбатчилик қисмларидаги компьютер мониторларига автоматик тарзда узатилиши ҳамда ижроси назорат қилиниши жорий этилди; – ИИВ ва прокуратура идоралари томонидан маълумотлар база-сини назорат қилиш ва мониторингини олиб бориш имконияти пайдо бўлди; – кунлик тезкор маълумотнинг автоматик тарзда умумлаштирилиши ва таҳлил қилиниши йўлга қўйилди; – жамланган маълумотлар архивда сақланиши ва келгусида фойдаланиши таъминланди. 2015 йилнинг тўққиз ойи давомида Бош бошқарма қуйи тизимларидаги 1-Ш китобида 13.748 та ариза ва хабар рўйхатга олиниб ҳал қилинган бўлса, 2-Ш журналида 98.764 та хабар рўйхатга олиниб ҳал қилинган ва улар юзасидан ўтказилган текшириш натижаларига кўра 8.655 та хабар 1-Ш китобига ўтказилган. Тошкент шаҳар ИИББда тажриба тариқасида ишга туширилган «Жиноят, ҳуқуқбузарлик ва ҳодисалар ҳақидаги хабарларни автоматлаштирилган тартибда рўйхатга олиш тизими»га 2015 йилнинг тўққиз ойи давомида жами 147.555 та хабар келиб тушиб, шундан 104.474 та

хабар ҳудудийлик жиҳатидан ЙҲХБ, 11 та туман ИИБ ва Метро ИИБга ижро учун юборилган, улардан 74.136 та хабар 2-Ш журналида, 4.350 таси 1-Ш китобида рўйхатдан ўтказилган. Республика Бош прокуратурасининг 16/10- 09-сонли баённома талабларидан келиб чиққан холда тизимга уланган ўзга хизматларга жами 21.683 та хабар юборилиб, шундан 15.845 та хабар Тошкент вилоят ИИБга, «104» хизматига 87 та, «1055» хизматига 461 та, «1050» хизматига 171 та, «103» хизматига 5.021 та, ДСБ идорасига 51 та, 24 та Адлия бошқармасига юборилган, уларнинг қонуний ечим топиши назорат қилиб борилган. 2015 йилнинг тўққиз ойи давомида 42.025 та ҳолат бўйича жиноят иши қўзғатилишда рад этилган. Навбатчилик қисмларининг автоматлаштирилган бошқарув тизимларининг келгусидаги ривожи, ундан ички ишлар бошқармаларининг барча бўлинмалари ва бошқа тизимларда фойдаланиш, социал, табиат ва техноген тавсифга эга бўлган фавқулодда ҳодисаларни олдиндан кўра олиш, хавфнинг олдини олиш ва уларнинг оқибатларини бартараф этиш масалаларини сифатли ҳал этиш имконини беради. Аҳолининг юқори зичлиги, ишлаб чиқариш, транспорт ва амалдаги хавфли иншоотлар концентрацияси фавқулодда ҳодисаларнинг юзага келиши эҳтимолини кучайтиради, уларнинг оқибатларини бартараф этишда юқори даражада оғирлик туширади. Фавқулодда ҳодисаларнинг пайдо бўлиши ва уларнинг оқибатларини бартараф этиш босқичида авария-қутқарув ишларига жалб қилинган навбатчиликдиспетчерлик ҳаракатлари, куч ва воситаларни йўналтиришга бўлган зарурият ошади. Бу масалаларни ҳал этишда КАСУ ресурсларидан фойдаланиш самаралидир. ИИББ Нқ КАСУ томонидан тақдим этиладиган маълумотларнинг тезкорлиги, уларни таҳлил қилиш муддатларининг сезиларли камайиши, зарур маълумотларни қидиришни автоматлаштириш ва бошқа кўпгина имкониятлар – ҳар қандай даражадаги замонавий техника базаси хавфсизлигининг муҳим омилидир.

Адабиётлар : 1. Жиноят-ижроия ҳуқуқи. Дарслик. Муаллифлар жамоаси. Масъул муҳаррир-ю.ф.н., доц. Б.Ж.Ахроров. –Т.: Ўқитувчи, 2002. – 208б. 2. Жиноят-ижроия кодексига шарҳлар. Рустамбоев М.Ҳ., Ахраров Б.Ж. ва бошқалар. Маъсул муҳаррир: ю.ф.д., проф. М.Ҳ.Рустамбоев. – Т.: ТДЮИ, 2007. – 574 б. 3. Комментарий к Исправительно-трудовому кодексу Республики Узбекистан. –Т.: Узбекистан, 1997.- 345с. 4. Абдухалиқов М.А., Пайзуллаев Қ., Абдуқодиров Ш.Ё. Жиноят -ижроия ҳуқуқи (альбом схемалар). –Т.: ТДЮИ, 2005. – 142 б. 5. Курс уголовного права Республики Узбекистан Том-1 общая часть учение о преступлении . учебник. М.Х. Рустамбоев . - Т.:ТДЮИ, 2009.-526 ст.

Похожие

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлаш

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштириш

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқишини назорат қилиш

Ички ишлар органлари тизимида жисмоний ва юридик шахслар вакилларини қабул қилишнинг ҳуқуқий асослари

Фуқаролар мурожаатларини кўриб чиқиш инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг кафолати