Ички ишлар органлари томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқини таъминлашнинг ўзига хос хусусиятлари - Юриспруденция - Рефераты

Ички ишлар органлари томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқини таъминлашнинг ўзига хос хусусиятлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

73.5 KB

Ички ишлар органлари томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқини таъминлашнинг ўзига хос хусусиятлари Режа: 1. Ички ишлар органлари томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқини таъминлашнинг ўзига хос хусусиятлари 2. Бугунги кунда ички ишлар органлари томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқининг таъминлаш

Ички ишлар органлари томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқини таъминлашнинг ўзига хос хусусиятлари Ўзбекистонда истиқлол йилларида жисмоний ва юридик шахсларнинг Конституцияда белгиланган мурожаат қилиш ҳуқуқини тўлиқ таъминлайдиган миллий тизим босқичма-босқич шаклланиб ва такомиллашиб бормоқда. Бугунги кунда ушбу тизим ўзининг маънавий, назарий, институционал ва ҳуқуқий асосларига эга ҳамда уларни такомиллаштириш борасида изчил тизимли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Айниқса, ушбу тизимнинг самарали ишлашини тартибга соладиган ҳамда ҳар томонлама демократик талаб ва стандартларга тўла мос келадиган мустаҳкам қонунчилик базаси яратилганлиги юқорида маърузаларда алоҳида эътироф этилди. Ички ишлар органлари томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқини таъминлаш жамиятда: биринчидан, мурожаат қилган жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини таъминлаш; иккинчидан, бошқа жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини таъминлаш; учинчидан, ахборот ва жамият хавфсизлигини таъминлаш жараёнидаги ижтимоий муносабатларни тартибга солишга хизмат қилувчи қонун ҳужжатларининг талабларига бевосита риоя этишни тақозо этади. Ўзбекистон Республикасининг амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ, ички ишлар органларига жамиятда ҳуқуқбузарликлар профилактикасини, жамоат тартиби ва жамоат хавфсизлигини, жиноятчиликка қарши курашни таъминлаш мажбурияти юклатилганлиги, шунингдек, мазкур мажбуриятларни бажаришда инсон ҳуқуқ ва эркинликларини, қонуний манфаатларини ҳамда давлат ва жамият хавфсизлигини таъминлаши шартлиги, ушбу фаолиятнинг мураккаб ва узлуксиз жараёнлиги ўзига хос ёндашув ва эътиборни талаб қилади.

Бугунги кунда ички ишлар органлари томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқининг таъминлаш ни унинг соҳавий хизматларига юклатилган вазифалар, уларнинг функционал мажбуриятлари ҳамда уларга берилган ваколатлардан, шунингдек, мурожаатларнинг мазмунидан келиб чиққан ҳолда шартли равишда қуйидаги йўналишларга ажратиш мумкин: – ҳуқуқбузарликлар профилактикасини, жамоат тартиби ва жамоат хавфсизлигини таъминлашда; – тезкор-қидирув, суриштирув ва тергов фаолиятини амалга оширишни таъминлашда; – маъмурий ва жиноий жазоларнинг ижросини таъминлашда; – фуқароликни расмийлаштириш, паспорт-виза тизими қоидаларига риоя қилишни таъминлашда; – йўл ҳаракати ва ёнғин хавфсизлигини ҳамда мулкни қўриқлашни таъминлашда; – ички ишлар органларига хизматга ва ИИВ таълим муассаса-ларига ўқишга қабул қилишни амалга оширишда; – ички ишлар органлари соҳавий хизматлари ва ҳудудий тарки-бий тузилмалари фаолияти бўйича ахборотлар билан таъминлашда. Масалан, ички ишлар органлари ҳ уқуқбузарликлар профилактикасини амалга оширишда Ўзбекистон Республикасининг «Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси тўғрисида»ги қонуни нормалари талабларидан келиб чиққан ҳолда жисмоний ва юридик шахсларга уларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқларини таъминлайдилар. Хусусан, ҳуқуқбузарликларнинг умумий, махсус, якка тартибдаги ва виктимологик профилактикасини амалга оширишда ички ишлар органларининг соҳавий хизматлари ўзларига берилган ваколат доирасида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқларини таъминлаши талаб этилади. Мазкур Қонуннинг 44- моддасига асосан, ҳуқуқбузарликларнинг виктимологик профилактикасини

амалга оширишда ички ишлар органлари жисмоний ва юридик шахсларга маъмурий ва жиноий қилмишларнинг жабрланувчисига айланиб қолмаслиги учун уларни ўзини ўзи мудофаа қилиш усуллари ва воситалари тўғрисида хабардор қилиш, ҳужум қилинган тақдирда зарурий мудофаа ва охирги зарурат чораларини қўллаш ҳақидаги маълумотларни кенг тарқатиш, ишонч, тезкор алоқа телефонларини ташкил этиш, виктимологик аҳамиятга эга бўлган зарур ахборотларни етказиш, профилактика дастурлари ва тадбирлари лойиҳаларининг оммавий муҳокамаларини ташкил этиш, уларни амалга ошириш жараёнида муаммолар ва камчиликларни аниқлаш ҳамда бартараф этиш мақсадида жаҳон Интернет ахборот тармоғида веб-сайтлар, блоглар, чатлар ташкил қилиш, шунингдек, ҳуқуқбузарликлар профилактикасининг замонавий усуллари тўғрисида электрон адабиётларни тарқатишни таъминлайди. Шуни алоҳида қайд этиш жоизки, «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонуннинг 2-моддасида: Мурожаатлар тўғрисидаги қонун ҳужжатлари ушбу қонун ва бошқа қонун ҳужжатларидан иборатлиги, шу билан биргаликда мазкур қонуннинг амал қилиши: кўриб чиқиш тартиби маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги, фуқаролик процессуал, жиноят-процессуал, жиноят-ижроия, хўжалик процессуал қонун ҳужжатлари ва бошқа қонунлар билан белгиланган мурожаатларга ҳамда давлат органларининг, шунингдек, улар таркибий бўлинмаларининг ўзаро ёзишмаларига нисбатан татбиқ этилмаслиги мустаҳкамлаб қўйилган. Таҳлиллар ва амалиёт тажрибаси шуни кўрсатмоқдаки, жуда ҳам серқирра ва ранг-баранг йўналишларда фаолият олиб борувчи ички ишлар органлари бугунги кунда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан Ўзбекистон Республикасининг «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонуни талабларига мувофиқ умумий асосларда ҳамда Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги, Жиноят-процессуал, Жиноят ижроия кодекслари ҳамда бошқа қонунларга мувофиқ хусусий асосларда ишламоқда.

Масалан: а) ички ишлар органларининг навбатчилик қисми, тезкор-қидирув, тергов, профилактика ва бошқа асосий соҳавий хизматлари томонидан жиноят ва ҳодисаларга оид мурожаатлари Жиноят-процессуал кодекс ҳамда ИИВнинг 1993 йил 5 январдаги «Ўзбекистон Республикаси ички ишлар органлари ва муассасаларида жиноят ва ҳодисалар ҳақидаги ариза, хабар ва бошқа маълумотларни қабул қилиш, рўйхатга олиш, ҳисобини юритиш ва ҳал қилиш тартиби тўғрисида»ги 6-сонли, 1998 йил 5 январдаги «Жиноятлар ва уларни содир этган шахсларни дастлабки ҳисобга олиш ҳужжатларини тўлдириш ва тақдим қилиш тартиби, жиноят ишлари, жиноят ҳақидаги материалларнинг ҳаракати» ва «Жиноятларни ҳисобга олиш қоидалари» ҳақидаги йўриқномаларни тасдиқлаш тўғрисидаги 2-сонли, 1998 йил 10 декабрдаги «Ички ишлар органлари навбатчилик қисмлари фаолиятини такомиллаштириш чора-тадбирлари ҳақида»ги 250-сонли буйруқлари; б) маъмурий ҳуқуқбузарликларга оид мурожаатлар Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекси, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2011 йил 17 февралдаги «Маъмурий жазога тортилган шахсларни марказлаштирилган ҳисобга олиш тизимини ташкил этиш тўғрисида»ги 39-сонли қарори, шунингдек, ИИВнинг 2001 йил 28 декабрдаги «Профилактика инспекторлари томонидан маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишларни юритиш тартиби бўйича йўриқномани тасдиқлаш тўғрисида»ги 328-сонли, 2001 йил 31 майдаги «Йўл ҳаракати қоидаларининг бузилишига доир маъмурий ишларни кўриб чиқиш тартиби тўғрисидаги йўриқномани тасдиқлаш ҳақида»ги 68-сонли буйруқлари; в) ҳуқуқбузарликлар профилактикасига оид мурожаатлари Ўзбекистон Республикасининг 2014 йил 14 майдаги «Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси тўғрисида»ги қонуни, Ички ишлар, Соғлиқни сақлаш, Олий ва ўрта махсус таълим, Халқ таълими вазирликларининг «Ҳуқуқбузарлик фактлари ҳамда ҳуқуқбузарликлар билан боғлиқ бўлган ҳолатлар ҳақида ички ишлар

органларига хабар қилиш тартиби тўғрисида»ги қўшма қарор, ИИВнинг 2014 йил 1 сентябрдаги «Ҳуқуқбузарликлар профилактикасини таъминлаш, профилактика (катта) инспекторлари ва милиция таянч пунктлари фаолияти самарадорлигини ошириш тўғрисида»ги 131-сонли буйруғи; г) ИИВнинг ОТМларига ўқишга киришни сўраб қилинган мурожаатлар эса Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2014 йил 3 июндаги «Ўзбекистон Республикаси олий ҳарбий таълим муассасаларига танлаш тартиби ва қабул қилиш қоидалари тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида»ги 141-сонли қарори, ИИВнинг 2015 йил 3 февралдаги «Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг олий ҳарбий таълим муассасаларига ўқишга қабул қилиш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида»ги 19-сонли буйруғи талаблари асосида қабул қилинади, расмийлаштирилади ва кўриб чиқилади. Бундай таҳлилни биз йўл ҳаракат ва ёнғин хавфсизлигини, жамоат тартибини сақлашни, мулкларни қўриқлашни таъминлаш бўйича фаолият олиб борувчи ички ишлар органларининг бошқа соҳавий хизматларининг жисмоний ва юридик шахслар мурожаатлари билан ишлаш фаолияти бўйича ҳам давом эттиришимиз мумкин. Бундан ташқари, жамият ривожланишининг бугунги босқичида ички ишлар органларининг барча асосий соҳавий хизматларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлар билан ишлаши: биринчидан, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 29- моддасида белгиланган фуқароларнинг ахборотни излаш, олиш ва уни тарқатиш ҳуқуқини; иккинчидан, Ўзбекистон Республикасининг 1997 йил 24 апрелдаги «Ахборот олиш кафолатлари ва эркинлиги тўғрисида»ги, 2002 йил 12 декабрдаги «Ахборот эркинлиги принциплари ва кафолатлари тўғрисида»ги, 2003 йил 11 декабрдаги «Ахборотлаштириш тўғрисида»ги қонунлари талаблари асосида ҳар кимнинг ахборотни эркин ва монеликсиз олиш ҳамда

фойдаланиш ҳуқуқларини амалга оширишда, ахборотнинг муҳофаза қилиниши, шахс, жамият ва давлатнинг ахборот борасидаги хавфсизлигини; учинчидан, 2014 йил 5 майдаги «Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолиятининг очиқлиги тўғрисида»ги қонун асосида ички ишлар органлари соҳавий хизматларининг фаолияти ҳақида жамоатчиликни хабардор қилиб бориш , аҳолининг, жамоат бирлашмаларининг улар томонидан қабул қилинаётган қарорлар, авваламбор фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, қонуний манфаатлари билан боғлиқ қарорлар ҳақидаги ахборотларни кенг тарқатиш, улар фаолияти ва тизимда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг очиқлиги ва ошкоралигини; тўртинчидан , Ўзбекистон Республикасининг 2004 йил 29 апрелдаги «Электрон ҳужжат айланиши тўғрисида»ги қонуни талаблари асосида мурожаатларга оид иш юритишнинг электрон шаклига ўтишни таъминлаш жараёнларининг бир-бири билан чамбарчас боғлиқлиги бугунги кунда тизимда ташкилий-ҳуқуқий, моддий-техник ва кадрлар билан боғлиқ комплекс чора-тадбирларни тизимли амалга оширишни тақозо этмоқда. Шуни алоҳида қайд этиш жоизки, ички ишлар органларига келиб тушаётган мурожаатлар мунтазам ва ҳар томонлама чуқур таҳлил қилиб борилиши талаб қилинади. Чунки улар жойлардаги ижтимоий-сиёсий, криминоген вазиятни, ҳудудий ички ишлар органлари, уларнинг таркибий тузилмалари ва ходимлари фаолиятини баҳолашнинг асосий мезони ва манбаи ҳам бўлиб хизмат қилмоқда. Ички ишлар органлари тизимида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни мувофиқлаштириш, назорат қилиш, умумлаштириш, таҳлил қилиш, бу соҳада мунтазам мониторинг олиб бориш бугунги кунда тизимда иш юритиш ва махфийлик тартибини таъминлашдек жуда ҳам масъулиятли ва мураккаб фаолиятни олиб бораётган Котибият, туман-шаҳар ИИБларида эса сафдор мақомидаги концелария бошлиқлари зиммасига юклатилган.

Юқоридаги маърузаларда таъкидлаб ўтилганидек, республиканинг бир қатор давлат органларида, хусусан Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди, Олий суд, Бош прокуратура, Адлия вазирлиги тизимларида жисмоний ва юридик шахслар мурожаатлари билан ишлаш бўйича мустақил таркибий тузилмалар фаолият кўрсатмоқда. Таҳлиллардан келиб чиқиб, ички ишлар органларининг жисмоний ва юридик шахслар мурожаатлари билан ишлашда энг долзарб ва тизимли комплекс чора-тадбирлар амалга оширилиши талаб этиладиган йўналишлар деб қуйидагиларни таъкидлаш мумкин: – ички ишлар органлари, шу жумладан соҳавий хизматларнинг жисмоний ва юридик шахслар мурожаатлари билан ишлашга оид фаолиятини тартибга солувчи амалдаги идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни мурожаатлар, фаолиятни ахборотлаштириш ва унинг очиқлиги тўғрисидаги қонунлар талабларига мувофиқлаштириш, шунингдек, ушбу қонун ҳужжатларининг мазмун-моҳиятини ўрганиш бўйича ўқув-услубий материаллар ва амалий тавсиялар ишлаб чиқиш; – ички ишлар органларининг давлат хизмати кўрсатиш вазифа-лари юклатилган соҳавий хизматлари томонидан ҳамма эркин фойдаланиши мумкин бўлган ахборотни Интернет орқали тарқатиш, жисмоний шахсларнинг шахсига тааллуқли маълумотлар тўғрисидаги ахборотни ўз ичига олган ахборот ресурслари ва улардан эркин фойдаланиш қоидаларига тўлиқ риоя этишни таъминлаш; – мурожаатлар билан ишлаш бўйича бўлинмалар, шунингдек, уларни бевосита кўриб чиқувчи ва ҳал қилувчи таркибий тузилмалар ходимларида мурожаатларга оид қонун ҳужжатлари нормаларини амалий фаолиятда қўллашга доир кўникмаларни шакллантириш, такомиллаштириб ва тажрибаларини бойитиб боришни таъминлаш; – ички ишлар органларида мурожаатлар билан ишлашни муво- фиқлаштириш, назорат қилиш, умумлаштириш, таҳлил қилиш, доимий мониторинги ҳамда улар натижалари асосида бошқарув қарорлари тайёрлаш

функцияси юклатилган мустақил таркибий тузилмалар фаолият кўрсатишини таъминлаш; – ички ишлар органларининг мурожаатлар билан ишлаш бўйича бўлинмалари, шунингдек мурожаатларни бевосита кўриб чиқувчи ва ҳал қилувчи соҳавий хизматларнинг бу соҳадаги ҳужжатлар айланишининг электрон тизимига ўтишини таъминлаш; – ички ишлар органлари соҳавий хизматлари томонидан жисмо-ний ва юридик шахсларга уларнинг мурожаатларига асосан кўрсатиладиган давлат хизматларини интерактив кўринишига ўтказиш ва ушбу давлат хизматларини электрон равишда Интернет тармоғи ёрдамида амалга оширишни жорий этишни жадаллаштириш.

Адабиётлар : 1. Жиноят-ижроия ҳуқуқи. Дарслик. Муаллифлар жамоаси. Масъул муҳаррир-ю.ф.н., доц. Б.Ж.Ахроров. –Т.: Ўқитувчи, 2002. – 208б. 2. Жиноят-ижроия кодексига шарҳлар. Рустамбоев М.Ҳ., Ахраров Б.Ж. ва бошқалар. Маъсул муҳаррир: ю.ф.д., проф. М.Ҳ.Рустамбоев. – Т.: ТДЮИ, 2007. – 574 б. 3. Комментарий к Исправительно-трудовому кодексу Республики Узбекистан. –Т.: Узбекистан, 1997.- 345с. 4. Абдухалиқов М.А., Пайзуллаев Қ., Абдуқодиров Ш.Ё. Жиноят -ижроия ҳуқуқи (альбом схемалар). –Т.: ТДЮИ, 2005. – 142 б.

Похожие

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқишини назорат қилиш

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлаш

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаат этиш ҳуқуқининг кафолатлари

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни такомиллаштириш

Суд департаменти органлари томонидан суриштирув олиб боришнинг ўзига хос хусусиятлари