Fuqarolarning konstitutsiyaviy burchlari - Юриспруденция - Рефераты

Fuqarolarning konstitutsiyaviy burchlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

49 KB

Fuqarolarning konstitutsiyaviy burchlari Reja: 1. Konstitutsiya va qonunlarga rioya qilish. 2. O`zbekiston xalqining tarixiy, ma'naviy va madaniy merosini avaylabasrash. 3. Atrof tabiiy muhitga extiyotkorona munosabatda bo`lish. 4. Soliq va mahalliy yig`imlarni to`lash burchi.

Konstitutsiya va qonunlarga rioya qilish. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi alohida bobining 47-52- moddalarida fuqarolarning burchlariga oid konstitusiyaviy qoidalar berilgan. Fuqarolarning burchi deganda qonun hujjatlarida belgilangan fuqarolar bajarishi shart bo`lgan talablar tushuniladi. Burchlarni o`z ahamiyatiga ko`ra konstitutsiyaviy burchlarga, joriy qonun hujjatlarida belgilangan burchlarga ajratish mumkin.O`zbekiston fuqarolarining Konstitutsiyada belgilangan burchlariga: - Konstitutsiya va qonunlarga rioya etish; - boshqa kishilarning huquqlari, erkinliklari, sha'ni va qadr-qimmatini hurmat qilish; - O`zbekiston xalqining tarixiy, ma'naviy va madaniy merosini avaylab asrash; - madaniy yodgorliklarni muxofaza qilish; - atrof tabiiy muhitga extiyotkorona munosabatda bo`lish; - qonun bilan belgilangan soliqlar va mahalliy yig`imlarni to`lash; - O`zbekiston Respublikasini himoya qilish; - qonunda belgilangan tartibda harbiy yoki muqobil xizmatni o`tash kabilar kiradi. Har bir fuqaro o`z burchlarini halol va vijdonan bajarsa, yurtimiz tinch, osoyishta, xavfsiz, farovon bo`lishiga zamin yaratiladi. Konstitutsiya va qonunlarga rioya qilish O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida bajarilishi shart bo`lgan talablar aniq ko`rsatilgan. Ushbu talablarning o`z vaqtida, halol va vijdonan bajarilishi Vatan tinchligi, millatlar totuvligi, xavfsizligi, osoyishtaligi, taraqqiyoti uchun g`oyat zarurdir. Mana shu burchlarni bajarilishi O`zbekistonda qonuniylik va huquqiy tartiblarni ta'minlash imkonini beradi. O`zbekiston hududida yashayotgan har bir fuqaro tomonidan Konstitutsiya va qonunlarda belgilangan burchlarning bajarilishi Vatanimizning istiqbolini belgilab beradi.

«Demokratik jamiyat qurish uchun, demokratik tamoyillarni to`la qaror toptirish uchun, eng avvalo mo`'tabar zaminda tavallud va tarbiya topgan shaxs, o`zini aynan shu yurt farzandi deb biluvchi inson o`z davlati, o`z xalqi oldidagi, uni katta umidlar bilan tarbiya qilgan, voyaga yetkazgan jamiyat oldidagi burchini ado etishi kerak... Uar qaysi fuqaro, uar birimiz: «Shu davlat, shu jamiyat menga nima berdi?» deb emas, balki «Men uzim Vatanimga, elu yurtimga nima berdim?» - deb o`ylashimiz va shu aqida bilan yashashimiz kerak»[1], deya ta'kidlagan edi Prezidentimiz. Konstitutsiya va qonunlarda belgilab quyilgan burchlarni bajarishi fuqarolarni shu davlat Konstitutsiyasi va qonunlarini tan olganligini anglatadi. Mazkur konstitutsiyaviy talab zamirida mamlakatimizda qat'iy qonuniylik tartibini ta'minlash imkonini beradi. Qonuniylik – davlatda, jamiyatda mustahkam huquqiy tartib, barqarorlik tinchlik va osoyishtalikning asosidir. Konstitutsiya va qonunlarga rioya etish burchi huquqiy munosabatlarning barcha sub'ektlari uchun umumiy talabdir. Uning ma'nosi shuki, har bir fuqaro hayot faoliyatining barcha sohalarida Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq hatti-harakat qilishdek e'tiqodga ega bo`lishi zarur. Konstitutsiya va qonunlarga rioya qilish faqat ularning qoidalarini buzmaslik emas, fuqarolar o`z faoliyati, hayotini Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan tamoyil va asoslarni, qonun me'yorlarini real voqelikka aylantirishga yordam berish ham demakdir. Konstitutsiya va qonunlarda jamiyat va davlatning ijtimoiy- siyosiy asoslari, mamlakatdagi huquqiy tartibot, ijtimoiy munosabatlarning butun tizimi o`z ifodasini topgan. Shu sababli, ularga har bir fuqaro qat'iy rioya etishga majbur. Bu qoidalarni buzish avvalambor fuqaroning o`ziga, davlatga, jamiyatga zarar yetkazadi. «Fuqarolar boshqa kishilarning huquqlari, erkinliklari, sha'ni va qadr-qimmatini hurmat qilishga majburdirlar...» O`zbekiston xalqining tarixiy, ma'naviy va madaniy merosini avaylab- asrash O`zbek xalqi boy tarixiy, ma'naviy va madaniy meros sohibidir. Shu boisdan Konstitusiyada, «Fuqarolar O`zbekiston xalqining tarixiy, ma'naviy va madaniy

merosini avaylab-asrashga majburdir»-deb belgilangan. O`zbek xalqi o`zi yaratgan tarixiy, ma'naviy, madaniy boyliklarini to`la saqlash va asrash imkoniyatiga ayrim davrlarda ega bo`lmagan. Ayniqsa, Sobiq sho`rolar davrida xalqimizning juda ko`p tarixiy, ma'naviy va madaniy boyliklari talon-taroj qilingan, xorijiy davlatlarga olib ketilgan, o`zaro va bosqinchilik urushlarida yakson qilingan. Asrlar bo`yi shakllangan o`zbek davlatchiligi, huquqiy madaniy meros namunalari sobiq sho`rolar davrida e'tiborsiz qoldirilgan. Bugungi kunda xorijiy davlatlarga olib ketilgan va xalqimizning bebaho boyliklarini qaytarish masalalari bilan maxsus komissiya shug`ullanmoqda. O`zbekistonning har bir fuqarosi xalqimizning tarixiy, madaniy, huquqiy boyliklar xazinasini ko`z qorachig`iday asrashi, uni kelgusi avlodlarga yetkazib berishni o`zi uchun farz, ham qarz deb his qilishi zarur. Atrof tabiiy muhitga extiyotkorona munosabatda bo`lish O`zbekistonda inson va fuqarolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo`lishga majburligi Konstitusiyaning 50-moddasida mustahkamlangan. Inson tabiatning eng muqaddas boyligidir. Inson salomatligi, uning taqdiri, hayoti uchun tabiiy muhit nihoyatda zarurdir. Shu boisdan bu muqaddas burchni bajarish har bir fuqarodan aql, zakovat va tabiatga mehr, muruvvat talab qiladi. Tabiiy muhit qanchalik sog`lom bo`lsa insonlar, ayniqsa yoshlar jismonan sog`lom, baquvvat, kuchli, shijoatli bo`lib kamol topadi. Fan va texnikaning taraqqiyoti avj olgan hozirgi kunda insoniyatning hayot kechirish maskani bo`lmish tabiiy muhit alohida muxofazaga muhtoj. Atrof tabiiy muhitga extiyotkorona munosabatda bo`lish, asrash «Ekosan», «Orolni qutqarish» jamoat birlashmalari va davlatning maxsus organlari tizimi tomonidan tashkil qilinadi. Har bir fuqaro o`zi yoki mana shu kabi jamoat tashkilotlarining faoliyatlarida, davlatning tabiatni muxofaza qilish organlari faoliyatida faol qatnashib, o`zining Konstitutsiyaviy burchini ado etishi zarur. Konstitutsiyada belgilangan bu qoidani amalga oshirish, bu burchning mazmunini ochib berish uchun muhim joriy qonunlar ham qabul qilingan. Mustaqillik yillarida «O`zbekiston Respublikasining tabiatni muxofaza qilish tug`risida»gi, «Er to`g`risida»gi, «Suv va suvdan foydalanish to`g`risida»gi,

«Davlat sanitariya nazorati to`g`risada»gi, «Alohida muuofaza qilinadigan tabiiy hududlar to`g`risida»gi «Atmosfera havosini muxofaza qilish to`g`risida»gi muxim qonunlar qabul qilindi. Mazkur qonunlar fuqarolarning tabiat bilan bo`ladigan muloqotdagi majburiyatlarni belgilaydi. Tabiatga oid qonunlarga belgilangan burchlarni bajarish, ularni buzilishini oldini olish har bir fuqaroning muqaddas burchidir. Tabiatni qanchalik yaxshi asrasak, yashash huquqimizni, sog`liqni saqlash huquqlarimizni ta'minlash imkoni kuchayadi. Tabiiy muhit sog`lom bo`lsa insonlarning umri uzayadi, salomatligi mustahkamlanadi. Soliq va mahalliy yig`imlarni to`lash burchi. Fuqarolarning konstitusiyaviy burchlaridan yana biri ularning qonun yo`li bilan belgilangan soliqlar va mahalliy yig`imlarni to`lashga majburligidir (51- modda). Soliqlar yuridik shaxslar va fuqarolarning davlatga to`laydigan majburiy to`lovlari bo`lib, uning ijtimoiy-iqtisodiy mouiyati va ahamiyati shu jamiyatning ijtimoiyiqtisodiy, siyosiy tizimi, davlatning tabiati va vazifalariga ko`ra belgilanadi. Fuqarolar to`laydigan soliqlar davlat rivojlanishining turli davrlarida respublika hal qiladigan masalalarga qarab o`zgarib boradi. Xozirgi davrda fuqarolardan linadigan soliqlarning turlari qonunlarda ko`rsatilgan. Masalan, «O`zbekiston Respublikasi fuqarolaridan, ajnabiy fuqarolardan va fuqaroligi bo`lmagan shaxslardan olinadigan daromad solig`i to`g`risida»gi 1991 yil 15 fevral qonuni va unga kiritilgan qator o`zgartirish va qo`shimchalar bilan hamda shu qonun asosida 1993 yil 16 fevral qonuni va unga kiritilgan qator o`zgartirish va qo`shimchalar bilan hamda ana shu qonun asosida 1993 yil 21 mayda qabul qilingan Nizomda ko`rsatilgan qoidalardagi huquq va majburiyatlar O`zbekistonning doimiy istiqomat joyiga ega bo`lgan va ega bo`lmagan fuqarolar, ajnabiy fuqaro va fuqaroligi bo`lmagan shaxslarga tegishlidir. Soliq to`lash manbai shaxslarning pul yoki natura tarzida olgan daromadlari hisoblanadi. Bu soliqlar ish haqi to`lovlari, mukofotlar va boshqa daromadlardan; fuqarolarning dehqon xo`jaligini yuritishdan olinadigan daromadlaridan; O`zbekiston Respublikasida

doimiy istiqomat joyiga ega bo`lmagan shaxslarning O`zbekistondagi manbalardan oladigan daromadlaridan tashkil topadi. Bu soliq va yig`imlarni undirishni davlat idoralari tomonidan O`zbekiston Davlat soliq qo`mitasi, moliya vazirligi organlarining o`zini o`zi boshqarish idoralari amalga oshiradi. Soliqlarni o`z vaqtida to`lamagan, to`lashdan bo`yin tovlagan, daromadini yashirgan va soliq to`g`risidagi qonunlarni buzgan shaxslar uchun moddiy (jarima to`lash, yashirgan yoki kamaytirib ko`rsatgan daromadni undirish), ma'muriy (jarima to`lash) va qonunda ko`rsatilgan hollarda jinoiy javobgarlik ham belgilangan. Shuni qayd etish kerakki, fuqarolardan undirilgan soliqlar va to`lovlar fuqarolarning extiyojlari uchun xalq ta'limiga, sog`liqni saqlashga, ijtimoiy yordamning boshqa turlariga sarf etiladi. Soliqlar va yig`imlar davlatning eng muhim artributlaridan biri bo`lib, u davlat mahkamalarini saqlash, hokimiyatni mustahkamlash, mudofaa ijtimoiy sohalar: maktablar, shifo xonalar xodimlarini maosh bilan ta'minlash uchun zarurdir.

Adabiyotlar: 1. “O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.” T. 2009 y. 2. O’zbekiston Respublikasining Sudlar to’g’risida”gi qonuni. Xalq so’zi. 2001 yil 13 fevral. 3. O’zbekiston Respublikasi “Prokrutura to’g’risida”gi qonun. 1992 yil 9dekabr. O’zbekiston yangi Qonunlari 7-soni T. “Adolat” 1993 yil. 4. I.A. Karimov “O’zbekiston XXI asrga intilmoqda”. T. “O’zbekiston”. 1998 yil. 5. “O’zbekiston Respublikasini Vazirlar mahkamasi to’g’risida”gi qonun 1993 yil 6 may. O’zbekistonning yangi qonunlari 6-son. T. “Adolat” 1994 yil.

Похожие

Fuqarolarning huquqlarining konstitutsiyaviy asoslari

Fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklariga qarshi jinoyatlar

O`zbekiston Respublikasida fuqarolik. Fuqarolarning konstitutsiyaviy burshlari

O`zbekistonda inson va fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlari

O’zbekiston respublikasida inson va fuqarolar konstitutsiyaviy huquqlari, erkinliklari va burchlari tizimi