Фарзандликка олиш - Юриспруденция - Рефераты

Фарзандликка олиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

59 KB

Фарзандликка олиш Режа: 1. Фарзандликка олиш тушунчаси; 2. Фарзандликка олишда устунлик ҳуқуқга эга бўлиш асослари; 3. Фарзандликка олишни бекор қилиш асослари;

Фарзандликка олиш тушунчаси Вояга етмаган болаларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини таъминлаш учун уларни фарзандликка олишга йўл қўйилади. Болаларнинг манфаатларини ҳимоя қилиш фарзандликка олишнинг асосий шартидир. «Бола манфаатлари» дейилганда биринчи навбатда, унинг жисмоний, руҳий ва маънавий ривожланиши учун тўлақонли шароит яратиш тушунилади. Фарзандликка олиш мутлақ ихтиёрийдир. Қуйидаги шахслар фарзандликка олиш ҳуқуқидан маҳрумдир: 1. ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинган ёки ота-оналик ҳуқуқи чекланган; 2. қонун билан белгиланган тартибда муомалага лаёқатсиз ёки муомала лаёқати чекланган деб топилганлар; 3. асаб касалликлари ёки наркология муассасаларида рўйхатда турувчилар; 4. фарзандликка олинганлиги бекор қилинган собиқ фарзандликка олувчилар; 5. қасддан содир қилган жиноятлари учун илгари ҳукм қилинганлар. Фарзандликка олувчи ва фарзандликка олинувчилар ёшидаги фарқ ўн беш ёшдан кам бўлмаслиги шарт, ўгай ота ва ўгай она томонидан фарзандликка олиш ҳоллари бундан мустаснодир. Фарзандликка олишни сир сақлаш қонун билан ҳимоя қилинади. Фарзандликка олишда устунлик ҳуқуқга эга бўлиш асослари Фарзандликка олишда қуйидагилар устунлик ҳуқуқига эга бўладилар: 1. турар жойидан қатъий назар фарзандликка олинувчининг қариндошлари; 2. фарзандликка олинувчи бола оиласида яшаётган шахс;

3. ака-ука, опа-сингилларни улар ўртасидаги қариндошлик алоқаларини бузмасдан фарзандликка олаётган шахслар; 4. ўгай ота ва ўгай она; 5. Ўзбекистон Республикаси фуқаролари; 6. Касаллик, бахтсиз ҳодиса оқибатларида фарзандларидан ажралган шахслар. Агар бола ўн ёшга тўлгунга қадар ҳам фарзандликка олувчиларнинг оиласида тарбияланиб келаётган бўлса ва уларни ўз ота-онаси деб эътироф этса, фарзандликка олиш, гарчи бола ўн ёшга тўлган бўлсада, унинг розилигисиз амалга оширилиши мумкин. Фарзандликка олишда эр ва хотиннинг розилиги инобатга олинади. Агар бола васийлик ёки ҳомийликда бўлса уни фарзандликка олиш учун васий ва ҳомийсидан розилик олиш лозим. Муомала лаёқатидан чекланмаган ота-онанинг фарзандини фарзандликка олишда уларнинг розили талаб қилинади. Фарзандликка олиш учун фарзандликка олинаётган боланинг ота-онаси томонидан бериладиган розилик икки хилда бўлиши мумкин: А) болани маълум шахс томонидан фарзандликка олинишига розилик; Б) фарзандликка олувчиларни танлаш ихтиёрини васийлик ва ҳомийлик органларига ҳавола қилиб берилган розилик. Қонун ота-онанинг ўз боласини фарзандликка олинишига розилиги ёзма шаклда баён қилинишини талаб қилади, розилик оддий ёзма шаклдами ёки нотариал тартибда тасдиқланган бўлиши керакми-аниқ кўрсатилмаган. Ота-онанинг розилигисиз қуйидаги ҳолларда фарзандликка олиш мумкин: 1. ота-онанинг кимлиги номаълум бўлса; 2. ота-она ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинган бўлса; 3. ота-она муомала лаёқатсиз, бедарак йўқолган деб топилган ёки вафот этган деб эълон қилинган бўлса; 4. ота-она бир йилдан ортиқ муддат давомида болалар ёки даволаш муассасаларидаги боласидан узрли сабабларсиз хабар олмаган бўлса.

Туман, шаҳар ҳокимиятининг фарзандликка олишни рад этганлиги устидан фарзандликка олиш ҳақида ариза берган шахс суд тартибида шикоят қилиши мумкин. Фарзандликка олинганлиги тўғрисида тегишли ҳоким қарор чиқаргандан сўнг, қарор нусхаси васийлик ва ҳомийлик органи фуқаролик ҳолати далолатномаларига ўзгартириш киритириш тўғрисида илтимослар бўлса, тегишли ФҲДЁ органига дарҳол юборилиши лозим. Фарзандликка олувчилар боланинг туғилиши қайд этилган дафтарга албатта унинг ота- онаси деб ёзилади. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 12 августдаги 171-сонли қарори билан тасдиқланган «Вояга етмаган болаларни фарзандликка ва тарбиясига олиш (патронат) тўғрисида» ги низомга кўра фарзандликка олинган боланинг туғилиши қайд этиш дафтарига зарур ўзгартиришлар киритилган кун фарзандликка олинишнинг вужудга келган вақти ҳисобланади. Боланинг отаси исми ўзгартирилиши қонунда узил-кесил ҳал қилинган бўлса, унинг фамилиясини, исмини, шунингдек, зарур ҳолларда, туғилган санаси ҳам бир йилдан ортиқ бўлмаган фарқ билан ўзгартириш фарзандликка олувчининг эркига боғлиқ. 1993 йил 3 сентябрда қабул қилинган «Фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тўғрисида»ги қонуннинг 19-моддасига мувофиқ боқувчисини йўқотганлик пенсияси олиш ҳуқуқига эга бўлган вояга етмаган болалар фарзандликка олинганларида ҳам бу ҳуқуқни сақлаб қоладилар. Фарзандликка олиш қуйидаги ҳолларда ҳақиқий эмас деб топилади: 1. фарзандликка олиш қалбаки ҳужжатлар асосида расмийлаштирилган бўлса; 2. фарзандликка олиш соҳта бўлса; 3. вояга етган шахс фарзандликка олинган бўлса; 4. фарзандликка олувчи қонунга нисбатан фарзандликка олиш ҳуқуқига эга бўлмаган бўлса.

Фарзандликка олишни бекор қилиш асослари Фарзандликка олишга фақат вояга етмаган болаларга нисбатан ва уларнинг манфаатларинигина кўзлаб йўл қўйилади. Фарзандликка олиш болани фарзандликка олишни истаган шахсларнинг аризасига биноан ҳамда васийлик ва ҳомийлик органи тавсиясига кўра туман, шаҳар ҳокими қарори билан амалга оширилади. Фарзандликка олишнинг бекор қилиниши болага оғир руҳий жароҳат етказиши унинг манфаатларига сезиларли таъсир кўрсатиши мумкин. Шунинг учун қонун фарзандликка олишда, шунингдек, фарзандликка олишни бекор қилишда фарзандликка олишнинг барқарорлигини таъминлаш чораларини назарда тутади. Фарзандликка олиш бола манфаатларига жавоб бермай қолгандагина бекор қилиниши мумкин. Фарзандликка олинган вояга етмаган болаларни тарбиялашлари, уларнинг соғлиги, жисмоний, руҳий, маънавий ва ахлоқий камолоти ҳақида ғамхўрлик қилишлари ҳамда уларга таъминот беришлари шарт. Бу мажбуриятларни бажармаслик, бажаришдан бўйин товлаш ёки уларни лозим даражада бажармаслик фарзандликка олишни бекор қилишга асос бўлиши мумкин. Фарзандликка олувчиларнинг ота-оналик ҳуқуқини суистеъмол қилишлари фарзанликка олишни бекор қилишга олиб келади. Болаларни тарбиялашда уларни менсимаслик, уларнинг инсоний қадр-қимматини камситиб, улар билан шафқатсиз, қўпол муомалада бўлиш, уларни ҳақоратлаш ва эксплуатация қилиш ҳам фарзандликка олишни бекор қилишга асос бўлади. Фарзандликка олувчининг муттасил ичкиликбозликка ёки гиёвандликка мубтало бўлиши фарзандликка олишни бекор қилишни назарда тутади.

Фарзандликка олувчиларнинг ўзларига боғлиқ бўлмаган сабаблар туфайли ўзларига юклатилган мажбуриятларни бажара олмасликлари фарзандликка олишни бекор қилинишига олиб келиши мумкин. Фарзандликка олинганнинг ота-онаси, прокурор, васийлик ва ҳомийлик органлари, вояга етмаганлар иши билан шуғулланувчи комиссиялар, шунингдек, ўн олти ёшга тўлган фарзандликка олинган бола фарзандликка олишни суд тартибида бекор қилишни талаб этиш ҳуқуқига эга.

Фойдаланган адабиётлар 1. Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси. Т., «Адолат»,1996. 2. Қуръони карим ва ҳадиси шарифлар оила, қариндош, қўшничилик муносабатлари ҳақида. Т., 2001. 3. Инсон ҳуқуқлари тўғрисида халқаро билль. Т., «Адолат», 1992. 4. Амир Темур ўгитлари. Т., «Навруз», 1992; 5. Ф. Отахўжаев. Никоҳ ва унинг ҳуқуқий тартибга солиниши. Т., «Ўзбекистон», 1995. 6. О.А.Ганцкая. Полиская семья. М., «Наука», 1988. 7. О.А.Каримова. Қонун, оила, фарзанд ва жамият. Т., 2001. 8. Ўзбекистон хотин-қизлари. Статистик тўплам, 1999; 9. www.ziyonet.uz

Похожие

Kриминалистик рўйхатга олиш

Жиноятларнинг олдини олиш чоралари

Таниб олиш учун курсатиш тактикаси

Иш вақти ва дам олиш вақти

Ота-она карамогидан махрум булган болаларни жойлаштириш шакллари