Ulchami aniqlanadigan (metrik) masalalar - Геометрия - Рефераты

Ulchami aniqlanadigan (metrik) masalalar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

81.5 KB

Ulchami aniqlanadigan (metrik) masalalar Reja: 1. Ikki tugri chizik orasidagi burchak. 2. Tugri chizik kesmasining xakikiy uzunligini topish. 3. Tekislikka perpendikulyar tugri chizikning proektsiyalarini yasash. 4. Ikki nukta orasidagi metrik munosabat 5. Nukta vat ugri chizik orasidagi metrik munosabat 6. Nukta va tekislik orasidagi metrik munosabat 7. Ikki tugri chizik orasidagi metrik munosabat 8. Tugri chizik va tekislik orasidagi metrik munosabatlar 9. Ikki tekislik orasidagi metrik munosabatlar

1. Ikki tugri chizik orasidagi burchak. Agar tugri chiziklar umumiy vaziyatidagi tugri chiziklar bulsa, ular oarsidagi burchak uzgarib proektsiyalanadi. Agar berilgan tugri chiziklar biror tekislikka parallel bulsa, ular orasidagi burcha shu proektsiya tekisligiga uz kattaligada proektsiyalanadi. Tugri burchakning tomonlaridan biri proektsiya tekisliklaridan biriga parallel bulgan xolda xam tugri burchakning shu tekisligidagi proektsiyasi tugri burchak buladi. 53-chizma Burchak ABS = 90° va uning ikala tomoni h1 tekislikka parallel joylashgan deb faraz kilaylik (53 chizma). Bunda burchakning π 1 tekislikdagi proektsiyasi uziga teng buladi. Endi tugri burchakning BS tomoni atrofida aylantirilsa, u xama vakt AB ga va π 1 ga perpendikulyar bulgan β tekislikda koladi. AB perpendikulyar β bulgani uchun ABS = ABS' =90° S', S'' nuktalarning proektsiyalari B 1 S 1 ga tushadi. Shunday kilib ABS = ABS' = AS'' = 90° Shakldan kurinib turibdiki AVS yoki ABS' burchakning yolgiz AB tomoni π 1 tekislikka parallel ikkinchi tomoni π 1 ga ogmadir. Demak, tugri burchakning proektsiyasi uzgarmasdan tushishi uchun uning bir tomoni proektsiyalar tekisligiga parallel bulishi kerak.

2. Tugri chizik kesmasining xakikiy uzunligini topish Buning uchun 54 chizmada kursatilganidek, tugri burchakli uchburchak yasaymiz (uchburchak ABE). ABE da bir katet BE = A 1 B 1 ikkinchi katet AE = AA 1 -1 gipotenuza AB kesmaning xakikiy uzunligi burchak ABE = α - ogish burchagi. 55 chizmada AB kesmaning xakikiy uzunligi va uning π 1 , π 2 va π 3 tekislilariga ogish burchagi (α β γ) ni topish kursatilgan. 54-chizma 55 chizma Ba'zi xollarda tekis shakllarning xakikiy kattaligini topishga tugri keladi. Masalaln ikki tugri chizik orasidagi tburchakning xakikiy kattaligi. Buning uchun uchburchakning xakikiy kattaligini topishni kurib chikamiz. 56 chizma 56 chizmada ABS (A 1 B 1 S 1 , A 2 B 2 S 2 ) uchburcha proektsiyalari buyicha xakikiy kattaligini topish kursatilgan. Buning uchun uchburchak tomonlari AB, BS va AS larning xakikiy kattaliklarini aniklang.

3. Tekislikka perpendikulyar tugri chizikning proektsiyalrini yasash. Agar tugri chizik tekislikka yotuvchi uzaro kesishuvchi ikki tugri chizikka perpendikulyar bulsa, u tekislikka xam perpendikulyar buladi (57 chizma). 57-chizma 58-chizma Tugri chizikning umumiy vaziyatidagi tekislikka perepndikulyar bulishini kurib chikish uchun tugri burchakning proektsiyasi xakidagi mavzudan foydalanamiz (58 chizma). Shunga asosan a tekislikda yotuvchi uzaro kesishuvchi ikki tugri chizikning birini h gorizontal va ikkinchisini f frontal chizik kilib olamiz. Tugri chizikning tekislikka perpendikulyar bulishi kuyidagicha ta'riflanadi. Agar tugri chizik tekislikka perpendikulyar bulsa, but ugri chizikning gorizontal proektsiyasi tekislik gorizontalining gorizontal proektsiyasiga va tekislik gorizontali ziga perpendikulyar buladi, tugri chizikning frontal proektsiyasi esa tekislik frontalining frontal proektsiyasiga va tekislik frontal iziga perepndikulyar buladi (59-60 chizmalar). Endi juft geometrik elementlar orasidagi metrik munosabatlar proektsiyalarini karab chikishimiz mumkin. 4. Ikki nukta orasidagi metrik munosabat - masofani aniklash xisoblanadi. A va B nuktalar orasidagi masofagni aniklash uchun, shu nuktalarni tutashtiruvchi kesma xakikiy kattaligini aniklash kifoyadir (55 chizma).

59-chizma 60-chizma 5. Nukta vat ugri chizik orasidagi metrik menosabat xam ular orasidagi masofadir. A nuktadan m tugri chizikkacha bulgan masofa kuyidagi algoritm asosida aniklanadi (61 chizma). 61-chizma Ya'ni nuktadan tugri chizikka bulgan masofani aniklash uchun tekislikdagi nukta, tekislik va tugri chizikning perpendikulyarligi, tugri chizik va tekislikning kesishuvi va kesma uzunligini aniklash kabi mavzulardan foydalaniladi.

4.6. Nukta va tekislik orasidagi masofa xisoblanadi. Nuktadan tekislikgacha bulgan masofani aniklash kuyidagi algortm asosida amalga oshiriladi. 62-chizma 63-chizma Nuktadan tekislikgacha bulgan masofani aniklash uchun: tugri chizik va tekislikning perpendikulyarligi: tugri chizikning tekislik Bilan kesishuvi va kesma uzunligini aniklash kabi mavzulardan foydalaniladi. 7. Ikki tugri chizik orasidagi metrik munosabat masofa va ular orasidagi burchak xisoblanadi. A) Ikki parallel tugri chiziklar orasidagi masofani aniklash uchun ularning birida biror nukta olib ikkinchi tugri chizikgacha bulgan masofa aniklanadi. (63 chizma) 64-chizma

B) Kesishuvchi tugri chiziklar orasidagi metrik munosabatlar orasidagi burchak xisoblanadi. Bu amal 56 chizmada kursatilganidek bajariladi. V) Aykash tugri chiziklar orasidagi metrik munosabatlar ular orasidagi burchak va masofa xisoblanadi. 1. Ikki aykash tugri chiziklar orasidagi masofani aniklash uchun ularning biriga tegishli bulgan nuktadan ikkinchisiga parallel tugri chizik utkazamiz, kesishuvchiikki tugri chizik bir tekislikni xosil kiladi. Ikkinchi tugri chizikdagi nuktadan xosil bulgan tekislikgacha masofa ikki aykash tugri chiziklar orasidagi masofa (MK) buladi. 65 chizma 2. Aykash tugri chiziklar orasidagi burchakni aniklash uchun oldingi xoldagidek ulardan biri masalan n tugri chizik ustida Ye nukta tanlanadi va Ye nuktadan m ga parallel 1 tugri chizik utkaziladi n va 1 tugri chiziklar orasidagi burchak izlangan burchak buladi. 3. Ikki tugri chizik perpendikulyarligini tekshirish uchun ularning biridan utgan ikkinchisidan perpendikulyar tekislik mavjudligi tekshiriladi. Agar shunday tekislik mavjud bulsa, tugri chiziklar uzaro perpendikulyar buladi. 8. Tugri chizik va tekislik orasidagi metrik munosabatlar. A) Agar tugri chizik va tekislik parallel bulsa ular orasidagi metrik munosabat masofa buladi. Bu masofani aniklash uchun tugri chizikdagi biror nuktadan tekislikgacha bulgan masofani topish kifoya.

B) Tugri chizik tekislik Bilan kesishsa u tekislikka perepndikulyar bulishi mumkin (59-60 chizmalar) yoki ogma bulishi mumkin. Tugri chizik va tekislik orasidagi burchakni aniklash uchun, tugri chizikning tekislikdagi proektsiyasini yasash lozim. Lekin, chizma geometriya usullarini kullab, tugri chizik va tekislik orasidagi burchakni osongina aniklash mumkin. Buning uchun tugri chizikdagi biror M nuktadan h tekislikga (65 chizma) perpendikulyar n tugri chizik utkazib, m va n tugri chiziklar orasidagi h0 burchak aniklanadi. Izlangan h burchak esa h0 ni 90° tuldiruvchi burchakdir. 66 -chizma 9. Ikki tekislik orasidagi metrik munosabatlar masofa (ular parallel bulsa) va burchakdir (ular kesishsa) A) parallel tekisliklar orasidagi masofa, nuktadan tekislikkacha bulgan masofani aniklagandek topiladi. B) Tekisliklar kesishsa, ular uzaro perpendikulyar bulishi mumkin yoki ular ogma bulishlari mumkin. 1. Tekisliklar perpendikulyar bulishi uchun, ularning biriga tegishli ikkinchisiga perpendikulyar tugri chizik mavjud bulishi kerak (66 chizma).

chizma 2. Ikki tekislik orasidagi chizikli burchakni aniklash uchun ixtiyoriy A nuktadan h va h tekisliklariga m va n perpendikulyarlar tushurib, shu perepndikulyarlar orasidagi h0 burchak aniklanadi, izlangan burchak esa h0 burchakni 180 gradusga tuldiruvchi burchakdir.

Adabiyotlar 1. Koroev Yu.I. "Nachertatelnaya geometriya" Moskva "stroyizdat" 1987 god. 2. Mixaylenko V.K, Ponomarev L.M. "Injenernaya grafika" Kiev 1985god. 3. Murodov Sh.K. va boshkalar "Chizma geometriya kursi" Toshkent "Ukituvchi" 1988 yil. 4. Murodov Sh.K. "Gidrotexniklar uchun chizma geometriya" Toshkesht "Ukituvchi" 1991 yil. 5. Raxmonov I. "Perspektiva" Toshkent "Ukituvchi" 1973 yil. 6. Sobirov E. "Chizma geometriya kiska kursi" Toshkent Ukituvchi 1993 yil. 7. Frolov S.A. "Nachertatelnaya geometriya" Moskva "Mashinostroenie" 1978 god 8. Xorunov R. "Chizma geometriya kursi" Toshkent "Ukituvchn" 1974 yil. 9.Xorunov R. Akbarov L. "Chizma geometriyadan masa^lalar echish metodlari Toshkent "Ukituvchi" 1995 yil. 10. Chetveruxin N.F. "Nachertatelnaya geomstriya" Moskva "Vsshaya shkola" 1963 god. 11.Kirgizboev Yu. "Chizma geometriya" Toshkent "Ukituvchi" 1976 yil. 12. Kirgizboev Yu. "Chizma geometriyadan masalalar tuplami" Toshkent "Ukituvchi" 1976 yil 13. Tuxtaev A, Abramyan Ya.P, "Injenerlik grafikasidan spravochnik" Toshkent "Ukituvchi" 1994 yil

Похожие

Vaziyati aniqlanadigan (pozision) masalalar

Metrik va pozitsion masalalar yechish

Umumlashgan pozitsion masalalar

Topologik va metrik fazolar va ularning xossalari

Proyеktsiya tekisliklarini almashtirish usuli bilan echiladigan asosiy masalalar