Olefin gazlarni polimerlash - Геология - Рефераты

Olefin gazlarni polimerlash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

367.7666015625 KB

Olefin gazlarni polimerlash Reja 1.Gaz fraksiyalarini polimerlash. 2.Polimer benzin ishlab chiqarish rejimi mahsulotlari. 3.Texnologik tizim yozuvi. 4.Polimerlash texnologik rejimi. 5.Parafin uglevodorodlarni izomerlash. 6.Izomerlash xom - ashyosi va mahsulotlari. 7.Polimerlash vak izomerlash katalizatorlari. 8.Texnologik tizim yozuvi. 9.Izomerlash texnologik rejimi.

Jarayonning vazifasi-olefinlardan benzinning yuqori oktanli komponentini olish. Jarayon asosida olefinlar (propilen va butilen) ning polimerlanishi yotadi, bu polimerlanish molekulyar massasi uncha katta bo’lmagan (C 12 uglevodorodlarigacha) suyuq mahsulotlarni olish bilan chegaralangan. Bu jarayonni oligomerlash deb bunga hosil bo’ladigan mahsulotlarni esa oligomerlar deb ataydilar. Mahsulot-polimerbenzin odatda yuqori oktanli olefinlarning aralashmasi bo’lib hisoblanadi 1 . Hozirgi vaqtda 4 va 5 sinf tovar benzinlariga olefinlarning miqdori chegaralangan, shuning uchun bu jarayon asosida yana o’sha olefinli х om ashyo yotgan alkillash jarayoniga qaraganda istiqboli kamroq. Jarayon karboniy-ionli me х anizm bo’yicha sodir bo’ladi (propilen misolida): 1) katalizatorga alkenning protonlanishi. 2) Hosil bo’lgan ionning geksil ionini hosil qilish bilan alken molekulasiga birikishi, Geksil ioni C 9 va C 12 ionlarni х osil qilish bilan yana bir nechta alken molekulasini biriktirib olishi mumkin. 3) ionlarning izomerlanishi–ikkilamchi karbkationlarning ancha barqaror uchlamchi karbakationlarga aylanishi. 1 Mohamed A.Fahim, Taher A.Alsahhaf, Amal Elkilani. Fundamentals of Petroleum Refining.©2010. ElsevierB.V.263-282p.

C 9 va C 12 ionlar ham izomerlanadi, ammo so’ng ular uglerod atomlarining soni uchga qoldiqsiz bo’linmaydigan mahsulotlarning hosil bo’lishi bilan oson parchalanadi. 4) propanni karbkationdan katalizator yoki dastlabki alkenga o’tkazilishi katalizatorlar sifatida quyidagilar qo’llaniladi: Ortofosfat kislotaning eritmasi bilan kizelgur kukunini shimdirishi bilan tayyorlangan va tarkibida 59- 62 % gacha erkin P 2 O 5 bo’lgan qattiq fosfat kislota yoki kvars qumida kislota pardasidan iborat bo’lgan kvarsash suyuq fosfat kislota. Polimerlanish jarayoniga ta’sir etuvchi asosiy omillar . Х omashiyo va tovar mahsulot. Х omashiyo bo’lib propan –propilenli va butan –butilenli fraksyalar х izmat qiladi. Polimer benzin 93-95 % alkenlarni saqlaydi, yuqori oktan soni (tadqiqot usuli bo’yicha 96-97 punktni) va past kimeviy barqarorlik bilan х arakterlanadi. Butan –butilenli fraksiyani polimerlab izooktan (2,2,4- trimetil pentan 0 ga aylantiradilar. Jarayon parametrlari . Jarayon harorati juda paet bo’lmasligi kerak, chunki 130 0 S haroratda polimerlanishni o’rniga fosfat kislota efirlarining hosil bo’lish reaksiyasi sodir bo’ladi. Hororatni haddan tashqari oshirish polimerli karbkationlarning parchalanishiga hamda ta’sirlashga polimerlanish reaksiyalarning sodir bo’lishiga olib keladi, bu reaksyalarda alkenlar bilan bir qatorda alkadienlar ham hosil bo’ladi. Alkadienlarning polimerlanishi katalizatorning faolsizlanishiga ko’maklashadi. 180 dan 230 º S gacha bo’lgan harorat optimal bo’lib hisoblanadi. Bosimning oshirishi suyuq fazoda mahsulotlarning saqlanib qolishiga ko’maklashadi. Sanoat jarayonida bosimi 3,5- 8,5 MPa tashkil qiladi. Sanoat qurilmalari . Te х nologiyasi ikkita almashib turib ishlaydigan reaktorlarning ishlatilishini ko’zda tutadi (regenerasiyalash orasidagi bitta reaktorning ishlash muddatii 300-420 soatni tashkil qiladi). Katalizator 20-dan kam bo’lmagan regenerasiyalashga bardosh beradi. Te х nologik s х ema asosida qo’zg’almas qatlamda katalizatorni saqlagan reaktor yotadi.

Yuqoridan reaktorga reaksiyaning haroratigacha qizdirilgan х om ashyoni yetkazib beradilar. Reaktorning pastidan gaz mahsuloti aralashmani chiqarib uni rektifikasion ustunga yuboradilar. Bu ustunning pastdagi mahsuloti polimerizatdan iborat bo’lib avtomobill benzinning yuqori oktanli komponenti bo’lib hisoblanadi. Katalizator oson regenerasiyalanadi. tuproq (kazel’gur) ni yuvib bug’ bilan ishlov berilsa va yana unga fosfat kislotaning zarur miqdori quyilsa kifoyadir. Sul’fat kislotaning oz miqdorda (5-8 % (mas)) qo’shilishi fosfat kislotaning katalitik faolligini oshiradi, uning sarfini pasaytiradi, hosil bo’layotgan polimerning sifatini ya х shilaydi. Polimerlanish jarayoni qurilmasining te х nologik va sarf ko’rsatishlari hamda moddiy balansi (% (mas) ) quyida keltirilgan ( х om ashyo–propan- propilenli fraksiya) 2 . 37-jadval Teхnologik rejim Ko’rsatgichlar Reaktordagi harorat º S 180 – 230 Reaktordagi bosim, MPa 7,5 – 8,5 Katalizator sarfi, %(mas) 0,09 – 0,20 Moddiy balansi Kelib tushdi Propan- propilenli fraksiya 100,0 Jami 100,0 Olingan Polimer benzin ( fraksiya q.b -205 º S) 32,4 205 º S dan yuqori bo’lgan qoldiq 3,6 Reaksiyaga kirishmagan propan –proilenli fraksiya 64,0 Jami 100,0 Gaz fraksiyalarini polimerlash texnologik tizimi. Jarayonni amalga oshirishdan maqsad. Propilin va butilenning motor yoqilg’isi va neftkimyoviy sintezda xom ashyo sifatida qo’llaniladigan engil molekulyar massali polimerlarini olish. Jarayon uchun xom ashyo va olinadigan mahsulotlar. 2 Mohamed A.Fahim, Taher A.Alsahhaf, Amal Elkilani. Fundamentals of Petroleum Refining.©2010. ElsevierB.V.263-282p.

Jarayon uchun xom ashyo sifatida to’yinmagan gazlarni fraksiyalashda olingan propan-propilen va butan-butilen fraksiyalari qo’llaniladi. Propan-propilen fraksiyasi (PPF) ni polimerlash ikki variantda amalga oshiriladi: 1. Polimer benzin olish. 2. Neft kimyosi xom ashyosi sifatida propilenning trimer va tetromerlarini ishlab chikish. Polimer benzin ishlab chiqarish rejimida quyidagi mahsulotlar olinadi: 1) polimerbenzin - avtomobil benzini fraksiyasi. Kimyoviy nostabil mahsulot bo’lib, nisbiy zichligi:  4 20 =0.717 7 - 0.738, oktan soni 82 - 84; 38 0 S da bug’ning bosimi <350 mm simob ust. 2) 205 0 S dan yuqori temperaturada kaynaydigan fraksiya - dizel yoqilg’isi komponenti 3.Ishlov berilgan PPF Agar jarayon neft kimyosi uchun xom ashyo ishlab chiqarish maqsadida amalga oshirilayotgan bo’lsa, polimerizat quyidagi fraksiyalarga bo’linadi: qaynash temperatrasi 125 0 S gacha (dimerlar), 125 - 175 0 S (trimerlar), 175 - 260 0 S (tetramerlar) va 260 0 S dan yuqori bo’lgan fraksiyalar. Butan-butilen fraksiyasi (BBF) ni polimerlash natijasida izooktan olinib, uni qayta ishlash natijasida texnik izooktan olinadi. Jarayon uchun katalizator sifatida ortofosfor kislotasi yoki sulfat kislotasining 60 - 70% konstentrastiyali eritmasi qo’llaniladi. Quyida PPF ni polimerlash texnologik tizimida jarayonni olib borilishi keltiriladi (43-rasm).

43-rasm. Gaz fraksiyalarini polimerlash. I–dastlabki propan-propilen fraksiyasi; II–ishlatilgan propan-propilen frak- siyasi; III–propilenning dimer va trimerlari aralashmalari; IV – propilen tetromerlari fraksiyasi; V – og’ir polimerlar; VI – polimer benzin; VII – bug’; VIII – suv. Texnologik tizimning yozuvi Xom ashyo yuqori bosimli E-1 sig’imdan T-1 va T-2 isitgich orkali bir necha vertikal sekstiyadan tashkil topgan va katalizator bilan to’ldirilgan reaktorga beriladi. Reakstiya mahsulotlari T-1 isitgich va X-1 sovitgich orqali o’tib, K-1 depropanizatorga uzatiladi. K-1 kolonna yuqorisidan ishlov berilgan PPF chikib, uning bir qismi sovituvchi agent sifatida R-1 reaktorga, qolgan qismi esa texnologik tizimdan chiqariladi. K-1 kolonna pastki qismida polimerlash mahsuloti yig’ilib, agar tizim avtomobil benzini uchun komponent ishlab chiqarish rejimida ishlayotgan bo’lsa, u kolonnadan chiqarib olinadi. Agan neft kimyosi xom ashyosi ishlab chiqarilayotgan bo’lsa, u K-2 va K-3 kolonnalarga uzatilib bir nechta fraksiyalarga ajratiladi. K-2 kolonna yuqorisidan dimer va trimerlar aralashmasi chiqarilib, uning asosiy qismi E-1 sig’im orqali R-1 reaktorga

uzatiladi. K-3 kolonnaning yuqori qismidan propilen tetrameri, pastki qismidan esa og’ir polimerlar olinadi. Texnologik rejim. Reaktordagi temperatura - 180 - 230 0 S Reaktordagi bosim - 75 -85 kgs/sm 2 Xom ashyoning berilish tezligi - 1 -4 soat -1 Katalizator sarfi - 0,09 0,2 % (massa) Parafin uglevodorodlarni izomerizastiyalash texnologik tizimi Jarayonni amalga oshirishdan maqsad. 1. Neftni birlamchi haydashdan olingan fraksiyalardan oktan soni yuqori bo’lgan engil avtomobil benzini komponentlari ishlab chiqarish; 2. Pentandan sintetik kauchuk ishlab chiqarish uchun xom ashyo maqsadida izopentan olish; 3. Butanni izomerizastiyalash natijasida izobutan ishlab chiqarish. Jarayon uchun xom ashyo va olinadigan mahsulotlar. Tizim birinchi rejimda ishlatilganda xom ashyo sifatida, neftni dastlabki haydashdan olingan engil fraksiyalar qo’llaniladi. Jarayonda izokomponentlar ishlab chiqarilib, u katalitik riforming va kreking jarayonlaridan olingan katalizatlar bilan aralashtirilib, AI- 93, AI-98, «EKSTRA» benzinlari ishlab chiqarishda qo’llaniladi. Quyida qaynash temperaturasi 62 0 S gacha (I) va 70 0 S gacha (II) bo’lgan fraksiyalarni izomerizastiya qilishda xom ashyo va mahsulot parametrlari keltirilgan: (I) fraksiya sifatida pentan (II) fraksiya sifatida pentan va geksan ishlatiladi. Xom ashyo I II Oktan soni 73 69 To’yingan bug’ bosimi, mm.sim.ust . 940 600 Izokomponent (olingan mahsulot) Oktan soni 89-90 82-85 Tuyinmagan bug’ bosimi, mm.sim.ust . 1000-1050 700-750 Bu jarayonda katalizator sifatida IP-62 katalizatori qo’llaniladi.

Quyida qaynash temperaturasi 62 0 S gacha bo’lgan fraksiyani izomerlash texnologik tizimida jarayonni amalga oshirish tartibi keltirilgan. Texnologik tizim yozuvi. Neftni qayta ishlash zavodlarida yuqori temperaturali (380-450) izomerizastiya jarayoni qo’llanilib, past temperaturali izomerizastiya jarayoni ustida tadqiqotlar olib borilmoqda. Bu tizimda rektifikastiyalash va izomerizastiya bloki mavjud. Rektifikastiya bloki 4 ta kolonnadan tashkil topgan. K-1 izopentan kolonnasida dastlabki xom ashyo va stabil izomerizat aralashmasi butan-izopentan aralashmasiga (rektifikat) va n-pentan - geksan aralashmasiga (qoldiq) ajratiladi. K-2 butan kolonnasiga K-1 kolonna rektifikati berilib, butan va izopentanga ajratiladi. K-3 pentan kolonnasiga K-1 kolonnasi qoldig’i berilib N-penten va geksan fraksiyalariga ajratiladi. Npentan izomerizastiya blokiga, geksan fraksiyasi esa K-4 izogeksan kolonnasiga uzatiladi. K-4 kolonasida geksan fraksiyasi izogeksan va N-geksan fraksiyalariga ajratiladi. Pentan fraksiyasi, izomerizastiya blokida vodorodli gaz bilan aralashtirilib T-4 isitgich va P-1 pechga qizdirilib P-1 reaktorga uzatiladi. Gaz va mahsulot aralashmasi reaktordan chiqarilib issiqlik almashinish apparatlari va sovutgichda sovitilgach S-1 separatorga uzatiladi. S-1 separatordan nostabil izomerizat isitgich orqali K-6 stabilizastion kolonnaga uzatilib, uning yuqori qismidan C 3 -C 4 gazlari, pastidan esa stabil izomerizat chiqarilib rektifikastiya blokiga uzatiladi. S-1 separatordan chiqarilayotgan vodorodli gaz tizimiga kiritilayotgan toza vodorodli gaz bilan aralashtirilib, quritish uchun K-5 adsorbstion kolonnaga uzatiladi. Kuritilgan gaz PK-1 kompressor yordamida uzatilib R-1 reaktorga berilayotgan xom ashyo bilan aralashtiriladi. Jarayonda ishlatilgan katalizator 5-6 oyda bir marta regenerastiya qilinadi. Izomerizastiya blokining texnologik rejimi Temperatura, Sikl boshlanishidagi reakstiyada - 380 0 S Sikl oxiridagi reakstiyada - 450 0 S K-6 kolonna yuqorisidagi – 8

44-rasm. Paraffin uglevodorodlarni izomerizatsiyalash texnologik tizimi I-xom ashyo; II-vodorod gazi; III-butan; IV-izopentan; V-izogeksan; VIgeksan; VII-uglevodorod gazi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Visha shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

Похожие

Tabiiy gazlarni namsizlantirish

Tabiiy gazlarni ajratish

Yonilg‘i uglevodorod gazlarni qayta ishlash jarayonlari

Parafin uglevodorodlarni olefinlar yordamida katalitik alkillash

Katalitik kreking va jarayonga ta’sir qiluvchi omillar