Neft va gaz kondensatini haydash - Геология - Рефераты

Neft va gaz kondensatini haydash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

584.658203125 KB

Neft va gaz kondensatini haydash Reja: 1. Neftni birlamchi haydash jarayoni; 2. Neftni atmosferali haydash tizimi va olinadigan mahsulotlar; 3. Zamonaviy atmosfera – vakuum sharoitda haydash qurilmalari tuzilishi. 4. Atmosfera – vakuumda haydash qurilmasi ishlash printsipi.

Neft mahsuloti tavsifi haqida so’z yuritish uchun aniq birikmalarni fraksiyalar deb nomlanuvchi guruhlarga kiritish maqsadga muvofiq bo’ladi. Fraksiya (yoki pogon) aniq ikki harorat orlag’ida qaynaydigan barcha birikmalarni jamlaydi. Bu haroratlar fraksiyalarning qaynash chegarasi yoki qaynab bug’lanish oralig’i deb ataladi. Odatda neft quyidagi fraksiyalarga ega (5-jadval) : Qaynash harorati Fraksiyalar 32 0 S (305 K) gacha Uglevodorod gazlari (butan va nisbatan yengil gazlar) 32-105 0 S (305-378 K ) Benzin (gazolin) 105- 180 0 S (378-453 K) Nafta (og’ir benzin, benzin-ligroin fraksiyasi, ligroin) 180-230 0 S (453-503 K) Kerosin 230-350 0 S (504-623 K) Gazoyl 350 0 S (623 K) dan yuqori Qoldiq (mazut) Neft fraksiyalarining muhim fizik xossalariga ma’lum bosimda qaynash, qotish, suyuqlanish-harorati zichligi yopishqoqligi (ayniqsa, yuqori molekulali uglevodorodlar uchun), infraqizil nurlarii yutishi, nur sindirish ko’rsatgichi kiradi. Neftni uglevodorod qismlariga (fraksiyalarga) ajratish oddiy va molekulyar haydash bilan amalga oshiriladi. Moy (yoki yog’lash) moddalarini olish uchun xom ashyo vakuum ostida haydaladn. Benzin tarkibidagi erigan gazlarni chiqarib yuborish va benzinning bir necha xillarini olish uchun rektafikastiya usulidan foydalaniladi. Qaynash qaroratlari bir-biriga yaqin bulgan va bir-biri bilan azeotrop aralashma (masalan, benzol-stiklogeksan, metilstiklopentap) hosil qiluvchi uglevodorodlarni ajratish ekstrakstiya, absorbstiya va azeotrop rektifikastiya usullari bilan amalga oshiriladi. Neftdan olinadigan tiniq mahsulotlar (benzin, kerosin, dizel yoqilg’isi) atmosfera bosimida ishlovchi AT qurilmalarida haydash usuli bilan olinadi. Vakuum ostida (AVT qurilmasida) yuqori molekulali moddalar haydaladi. Hozirgi kunda AVT qurilmalari tuzlardan tozalash, suvsizlantirish va

barqarorlantirish(stabilizastiya) qurilmalari bilan tutashtirilgan holda birga ishlatilmoqda. AT va AVT kurilmalarida haydash natijasida quyidagi mahsulotlar olinadi: 1. Siqilgan uglevodorod gazi. U asosan propan va butandan iborat. Bu gazning qanchalik ko’p yoki kam bo’lishi neftni stibilizastiya qilish darajasi- ga bog’liq. Gazlar oltingugurtdan tozalanganidan so’ng xo’jalik yoqilg’isi sifatida ishlatiladi. 2. Benzin fraksiyasi. (70-180°S). Turli xil avtomobil yoqilg’isini olish uchun komponent sifatida qo’llanadi. Ikkilamchi qayta ishlash natijasida hosil bo’luvchi oraliq qismlari asosida aromatik uglevodorodlar (benzol, toluol, ksilol) olinadi. 3. Kerosin fraksiyasi. (120-315°S). Bu fraksiyadan reaktiv aviastiya, traktor va boshqa dvigatellar uchun yoqilg’i olinadi. 4. Dizel fraksiyasi. (180-350 0 S). Uni gazoyl deb ataladi. Undan dizel dvigatellari teplovoz, suv kemalari uchun yoqilg’i olinadi. 5. Mazut fraksiyasi. (350 0 S dan yuqorida). Uni termik krekinglab, qo’shimcha miqdorda yoqilg’i va moylar olish mumkin. Gudron fraksiyasi. (500°S dan yuqorida). Bu fraksiya juda yopishqoq bo’lib, 30-40°S da qotadi. Koks bitum va boshqa yopishqoq materiallar olish uchun ishlatiladi. Neftni atmosferali haydash tizimi Neftni haydash jarayoni asosan, uni ma’lum haroratgacha qizdirib, tarkibidagi uglevodorodlar bug’ holatiga o’tib, keyin sovutish natijasida suyuq holatga ya’ni distillyat va qoldiq hosil qilishdir. Haydash vaqtida qaynash haroratlari bilan farq qiladigan ikki komponentdan tashkil topgan aralashma t 1 qaynash haroratigacha qizdiriladi. Bunda oson qaynaydigan mahsulot bug’lanadi va tizimdan chiqarilib sovutiladi. Distillyat va qoldiqni toza holda ajratib olish uchun haydash jarayonini bir necha marta qaytarish kerak. Buning uchun rektifikastiya jarayonidan

foydalaniladi. Rektifikastiya jarayoni maxsus tarelkalar bilan jihozlangan kolonna tipidagi vertikal stilindrik shakldagi qurilmada olib boriladi. Rektifikastiya jarayonida qarama-qarshi xarakatlanayotgan bug’ va suyuq fazalar ko’p marta bir- birlari bilan to’qnashadi, bug’ faza past temperaturada qaynaydigan komponent bilan, suyuq faza yuqori temperaturada qaynaydigan komponent bilan boyitiladi. Neftni birlamchi haydash atmosfera sharoitida, qoldiq qismi esa vakuumda haydaladi. Haydashdan hosil bo’lgan distillyatlar tarkibidan yengil komponentlarni chiqarish uchun “o’ta qizdirilgan bug’ aralashtiriladi” .Suv bug’ining sarfi atmosfera kolonnasi uchun neftga nisbati 1,5-2,0 % (mass), bug’latuvchi kolonnada esa 2,0-2,5 % (mass) ni tashkil etadi. Neftni atmosferali haydash qurilmalarida asosan neftdan yoki neft aralashmasidan to’rt distillyatli fraksiya va qoldiq mazutga ajratiladi. Uglevodorodli gazlar va vodorod sulfidli gazlar yonaki mahsulot hisoblanadi. Qurilma texnologik sxemasi quyidagi 12-rasmda tasvirlangan. Xom ashyoni ikki karra bug’latishda ikki kolonnali (birinchisi -oddiy, ikkinchisi - murakkab) qurilma texnologik tizimini ko’rib chiqamiz. Neft birinchi (oddiy) rektifikatsion kolonnaga kelguncha bir yoki bir necha oqimda issiklik almashtirgichlarda 200 – 220 0 C temperaturada qizdiriladi. Birinchi kolonna yuqori mahsulotlari yengil benzin va kam miqdordagi gaz hisoblanadi. Qolgan distillyatlar ikkinchi (murakkab) kolonnada olinadi. Har ikkala kolonna uchun umumiy holda quvurli pech xizmat qiladi 1 . Oddiy kolonna yuqorisidan ajraluvchi yengil benzin bug’lari (oxirgi qaynash temperaturasi 160 0 C gacha bo’lgan fraksiyalar) 3-havoli sovitkichda kondensatciyalanadi, so’ngra kondensat va gazlar 4-suvli sovitkichda sovitiladi va 5-gaz separatorida ajratiladi. Bu yerdan 7-nasos yordamida barqarorlashtirish blokiga yoki ikkilamchi haydashga yuboriladi. yengil benzin bir qismi 2kolonna yuqori tarelkasiga to’yintirish yoki sovuq quyilish sifatida qaytariladi. Qisman benzinsizlantirilgan neft 2-kolonna pastki qismidan 1-nasos yordamida 6-zmeevikli pechga kiritiladi. Pechda bug’ – suyuqlik holatida (330 – 360 0 C) 1 Mohamed A.Fahim, Taher A.Alsahhaf, Amal Elkilani. Fundamentals of Petroleum Refining. ©2010. ElsevierB.V. 70-76p.

qizdirilgan neft asosiy 14-rektifikatsion kolonnaga beriladi. Pechda qizdirilgan neftning bir qismi 2-kolonnada recirkulyat sifatida qo’llaniladi. Kolonna 14 yuqorisidagi mahsulot benzin fraksiyasi bo’lib, uni 2kolonnadan olingan benzin bilan taqqoslaganda biroz og’irdir. Kolonna 14 bo’ylab chiqayotgan benzin bug’lari, shuningdek, suv bug’lari 15-havoli sovitkichda kondensatciyalanadi. Suvli sovitgich 16 dan so’ng 17-gaz separatorida gaz, benzin va suvga ajratiladi. Suyuq benzin fraksiyasi 22-nasos yordamida ikkilamchi haydashga beriladi, bir qismi esa 14-kolonnani yuqori tarelkasiga “sovuq quyilish” sifatida qaytariladi. Bug’latuvchi kolonnalar 18 va 19 orqali 20 va 21-nasoslar yordamida 140 – 240 0 C va 240 – 350 0 C (yoki 140 – 220 0 C va 220 – 350 0 C) fraksiyalar chiqariladi. Birinchisi – kerosin fraksiyasi - issiqlik almashtirgich 23, havoli sovitish qurismasi 24 va suvli qobiq quvurli sovitgichdan so’ng qurilmadan chiqariladi. Ikkinchisi – dizel yoqilg’isi – issiqlik almashtirgich 26, sovutkich 27 va 28-suvli sovutkichdan so’ng chiqariladi. Bug’latuvchi kolonnalar pastki tarelkasi ostidan o’ta qizdirilgan suv bug’i kiritiladi. Neftning og’ir bug’lanmagan qoldig’i aralashma suyuqligi bilan 14- kollonna pastki tarelkasiga oqib tushadi. Kolonna pastki tarelkasi ostidan ham “o’ta” qizdirilgan suv bug’i kiritiladi. Katta miqdorda qaynash temperaturasi past fraksiyalangan ajratilgan mazut 14 kolonna pastidan 13-nasos yordamida 29- issiqlik almashtirgich va 30, 31 sovitkichlar orqali rezervuarga jo’natiladi. Qurilma moddiy balansi neftdagi tiniq (rangli) neft mahsulotlari miqdoriga bog’liqdir. Atmosferali haydash qurilmalaridan biri AT-6 qurilmasi kolonnalaridagi rejim va ularni tavsiflari quyida keltirilgan: Kolonnalar Tempera- tura, 0C Bosim, M Pa Diametr, m Balandlik, m Tarelkalar soni

Dastlabki (bug’latish) ) 3.8 30.2 22 Asosiy 0.15 7.0 45.9 38 6-jadval. 12-rasm . Neftni atm osferali haydash qurilm asi texnologik sxem asi: kolonnalar; 3, 15,24, 27, 30 - havoli sovitkichlar; 4,16, 25, , 17 5 – gazseparator-suv ajratgichlar; 6 - pech; 18, 19

Atmosferali haydash qurilmasi moddiy balansi quyidagi jadvaldagi namuna ko’rinishida bo’lishi mumkin 2 . 7-jadval. Kiritilgan % (mass.) Barqarorlashtirilgan neft 100.0 Suvli emulsiya 0.1 Jami: 100.1 Olingan Uglevodrod gazlari 1.0 Benzin fraksiyasi (140 0 C gacha) 12.2 Kerosin fraksiyasi (140 – 240 0 C) 16.3 Dizel fraksiyasi (204 – 350 0 C) 17.0 Mazut (>350 0 C) 52.7 Yo’qotishlar 0.9 Jami 100.1 2 Mohamed A.Fahim, Taher A.Alsahhaf, Amal Elkilani. Fundamentals of Petroleum Refining. ©2010. ElsevierB.V. 81-86p. Neftni atm osferali haydash qurilm asi texnologik sxem asi: , 7 1 - 20 , 13, 9 - 22 – nasoslar; 2, 14 – rektifikasion havoli sovitkichlar; 4,16, 25, 31- sovitgichlar; 10, 11, 23, 26, 29 - issiqlik alm ashtirgichlar; pech; 18, 19 - bug’latuvchi kolonnalar;

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Visha shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

Похожие

Neft va tabiiy gaz mahsulotlarining optik xossalari

Neft va gaz kоnlаrida sodir bo`ladigan jarayonlarni mоdеllаshtirish

Neft turlari

Neft moylari va ularni sinflash

Neftni atmosfera–vakuum sharoitida haydash qurilmasi texnologik tizimi