Neft turlari - Геология - Рефераты

Neft turlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

77 KB

Neft turlari Reja: 1. Neft turlari. 2. Neftning eng muhim xususiyatlari(zichligi,qovushqoqligi). 3. Kislotali,parafinli hamda oltingugurtli neftlar. 4. Naftenli hamda aromatik uglevodorodli neftlar.

Neftlar - tо‘q jigar rang, aksariyat qora rangli, ayrim hollarda salkam rangsiz, qovushqoq suyuqlik, yog‘simon modda bо‘lib, har xil uglevodorod birikmalaridan tashkil topgan. Tabiatda neft suyuq holatdan quyuq, qatron(smola)simon holgacha uchraydi. Neftning eng muhim xossalaridan biri uning zichligi bо‘lib, bu xususiyat uning tarkibiga kiruvchi komponentlar: smola, asfalten va unda erigan gazlar miqdoriga bog‘liq bо‘lgan holda 0,75 dan 0,99 gacha о‘zgaradi. Agar neft asosan yengil fraksiyalardan tashkil topgan bо‘lsa, bu uning afzalligidir. Misol uchun: Surxondaryo neftgaz viloyatinig aksariyat neftlari yuqori qovushqoq bо‘lganligi uchun ularning zichligi ham katta (masalan: Lalmikor, Mirshodi, Amudaryo, Koqaydi Xaudag va boshqa konlar). Buxoro-Xiva neft gazli viloyatining neftlari tarkibida yengil fraksiyali komponentlari juda kо‘p (masalan: G‘arbiy Yulduzqoq, Janubiy-G‘arbiy Yulduzqoq, Qorovul Bozor-Saritosh, SHо‘rchi, Oqjar, Karim, SHо‘rtepa, Saricha va boshqalar). Neftning qovushqoqligi - xususiyati muhim xossalarida iborat bо‘lib, uning qatlamlar orasidagi harakat vaqtida, hamda neftni chiqarish jarayonida u muhim ahamiyatga egadir. Neftning yopishqoqligi - bu xususiyat harakat vaqtida undagi zarrachalarning boshqa joyga kо‘chishida bir-biriga qarshilik kо‘rsatishidir. Bizga ma’lumki ayniqsa Surxondaryo neftgaz viloyatining neftlarini chiqarib olish ancha qiyin va mashaqqatli ishdir. Neftning sirt tarangligi deb, qaysiki suyuqlik о‘zining sirtining о‘zgarishiga qarshilik kо‘rsatadigan kuchga aytiladi. Neftning optik faolligi - bu neft va neft mahsulotlarining yorug‘lik nurlarini polyarizatsiya yassiligining aylanishidagi qobiliyatidir. Ilgari aytib о‘tganimizdek faqat organik qoldiqlardan hosil bо‘lgan moddalar optik faollikga ega, neftning bu xususiyati uning organik moddadan hosil bо‘lgan degan nazariyaga yana bir qо‘shimcha isbot keltiradi. Biroq keyingi yillardagi tadqiqotlar shuni kо‘rsatadiki, organik bо‘lmagan birikmalar ham optik faollikga ega bо‘lishi mumkin ekan.

Neftning yana bir muhim xususiyatlardan biri, uning lyuminisensiya qobiliyatidir, ayniqsa undagi smola, asfalten va boshqa lyuminerlardan tashkil topishi. Yengil neftlar havo rang va kо‘kish lyuminisensiya, shuningdek og‘irlari - sariq, qung‘irsimon-sariq va qoramtirdir. Neftning bu xususiyatini bilish amaliyotda kernani tekshirishda juda katta ahamiyatga egadir (kernada neftlarning izlari qoladi). Neftlarning asosiy qismi 3 xil uglevodorodlardan iborat: ular metanli (parafinli yoki tо‘yingan uglevodorodlar, yo bо‘lmasa alkanlar), naftenli (tо‘yinmagan uglevodorodlar yoki siklanlar) va aromatik yoki benzolli (о‘ta tо‘yinmagan uglevodorodlar yoki arenlar) deb ataladi. Neft tarkibidagi uglevodorodlar u yoki bu guruh kо‘pligiga qarab metanli, naftenli va aromatlilarga bо‘linadilar. Bundan tashqari neftlar oraliq turlarga metanli-naftenli, metan-aromatli, naften-aromatli va boshqalarga bо‘linadilar. Parafinli uglevodorodlar yoki alkanlar. Umumiy ifodasi - C n H 2n+2. Bular tо‘yingan uglevodlorodlar ham deyiladi Oddiy a’zolari о‘z molekulasida birdan beshgacha uglerod atomidan tashkil topgan uglevodorodlar normal haroratda gaz hisoblanadi. Uglevodorodlarning beshdan - о‘n beshgacha atomdan tashkil topganlari suyuq va undan yuqorilari qattiq holatda bо‘ladi. Parafin-metan-alkan-t о‘ yingan uglevodorodlar vakili. Parafinli uglevodorodlar reaksiyaga juda kam kirishishi bilan tavsiflanadi, kimyoviy ja h atdan mustahkamdir. Naftenli (polimetilenoviy) uglevodorodlar yoki siklanlar. Umumiy ifodasi C n H 2n. Uglerod atomi о ‘z sikliga uchta yoki k о ‘pro q metil guruhlarini biriktirib olishi mumkin. Uglevodorodlar о ‘zlarining kimyoviy hususiyatlari b о ‘yicha naftenli uglevodorod alkanlarga yaqin. Naftenli uglevodorodlarning xususiyatlaridan biri

ularning hosilalari h am izomerlanish xususiyatiga egadir. Katalik va termik jarayonlar ta’sirida olti a’zoli sikllar tizimi besh a’zoliga oson о ‘tadilar. Masalan: siklogeksan va benzol metil siklopentanga. Ar o matik uglevodorodlar (arenlar). Ularning oddiylarining umumiy ifodasi C n H 2n+2 va о ‘zining tarkibi benzol ar o matik yadrosi deb ataluvchilardan tarkib topgan. Bu birikmalar ancha mustahkam. Shuningdek ular yuqori kimyoviy faollikga ega, albatta metanli va naftenlilarga nisbatan, shuningdek ular ancha yengil ajralishi mumkin. Arenlar yuqori erish q obiliyatiga ega, cheklanmagan miqdorda bir-biriga va boshqa erituvchilarga eriydilar. Aytilgan uglevodorod birikmalari neftning asosiy massasini tashkil etadi. H olbuki ulardan tashqari smola va asfalten, kislorod va oltingurgurt h am uchraydi. Ayrim hollarda smola va asfalten 10- 20% ga yetadi. Neftning q oralig‘i uning zichligini va q ovushqo q ligi kattaligini, shuningdek unda yengil fraksilarning kamligini x arakterlaydi. Neftning oksidlanish jarayoni tabiatda ancha keng tar q algan. Neftning oksidlanishi t о ‘yingan qatlamning yuzaga chi qq anida kislorod bilan о ‘zaro reaksiyaga kirishishi natijasida sodir bо‘ ladi. Bundan tashqari neft uyumiga erigan kislorod va sulfatdan tashkil topgan infiltratsion suvlarning singishi natijasida, shuningdek suv-neft tutash yuzasi chegaralarida sulfi d va oksidlangan uglevodorodlarni tiklash mikroorganizmlar ta’siri natijasida sodir b о‘ ladi. Neftning fizik-kimyoviy xossalari boshqa jarayonlar ta’sirida, parchalanish, sir iq ish, oltingugurtlanishda h am о ‘zgarishi mumkin. Shunday q ilib neftning turliligi uning ikkilamchi о ‘zgarishi bilan uzviy bog‘liqdir. Ayrim tad q i q otchilarning aytishicha neftning q ayta tuzilishida oksidlanish jarayoni asosiy a h amiyatga ega. Boshqabir guru h tad q i q otchi-olimlarning fikricha aksincha, tiklanish ( q aytarilish) jarayoni asosiy a h amiyatga egadir. Biro q G.A.Amosov, N.V.Vassoyevich, A.A.Karsevlar о ‘tkazgan tad q i q otlari neftning fizik-kimyoviy xossalarini о ‘zgarishiga tabiatda oksidlanish va q aytarilish

jarayonlarining (ma’lum bir geologik va geokimyoviy sharoitlarga bog‘li q ) ta’siri juda katta ekanligini k о ‘rsatadi. Uglevodorodlar 1-jadval № Nomi Belgisi Atom massasi 1. Metan CH 4 16 2. Etan C 2 H 6 30 3. Propan C 3 H 8 44 4. Butan C 4 H 10 58 5. Pentan C 5 H 12 72 6. Geksan C 6 H 14 86 7. Geptan C 7 H 16 100 8. Nonan C 8 H 18 114 9. Oktan C 9 H 20 128 10. Dekan C 10 H 22 142 Uglevodorodlar (S) ning: gazsimon, suyuq va qattiq atomlar birikmasi quyidagicha S 1 - C 4 , C 5 –C 1 5 , C 1 6 va undan yuqori Turli rayonlarda olinadigan neftlar, ba’zan bir rayonda turli quduqlardan olinadigan neftlar u’zlarining fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari bilan bir —

birlaridan farq qiladi. Neftning bu xususiyatlari ularni qayta ishlashni yu’nalishini belgilash uchun katta ahamiyatga ega. Bir xil klassga tegishli neftlarni birga qu’shib qayta ishlanishi tavsiya etiladi. Mamlakatimizda Grozniy taklif qilgan neftni ilmiy klasifikatsiyasi, ularni tarkibidagi qaysi uglevodorodlarning ku’pligiga qarab belgilanadi: parafinli, parafin —naftenli, naftenli, parafinnaften — aromatikali, naften — aromatikali va aromatikali neftlar deb yuritiladi.am oltingugurt birikmali neftda oltingugurtning miqdori 0,5% mass. gacha; benzinda 0,15%, reaktiv yoqilg’isida 0,1%, dizel yoqilg’isida 0,2%. Agarda birortasida oltingugurt miqdori belgilangan miqdoridan ku’p bu’lsa, u holda neft oltinguturt birikmali deyiladi. Oltinguturtli neftda oltingugurtning miqdori 0,5 dan 2,0% gacha dizel yoqilg’isida 1,0% gacha. Yuqori oltingugurt birikmali neftda oltinguturtni miqdori 2%dan ku’p bu’ladi. 350° S gacha qaynovchi fraktsiyalarning miqdoriga qarab neftlarni uch xilga bu’linadi. T 1 — 45 % dan ku’p. T 2 — 45 — 30%, T 3 —30% dan kam. Yog’ fraktsiyalarini miqdoriga qarab: M 1 — 25% dan ku’p, M 2 — 25- 15% gacha, M 3 - 15% dan kam. Parafinlar miqdori 15%gacha bu’lib, undan deparafinizatsiya qilmasdan reaktiv yoqilg’isi va qishki dizel yoqilg’isi (t =otish. -45°S) xamda surkov moy mahsulotlari olish mumkin bu’lsa — kamparafinli neft deyiladi — P 1 . Agarda shu sifatli mahsulotlarni birontasini olish mumkin bu’lmasa, u holda parafinli neft deymiz - P 2 . Tarkibida 60%dan ku’p parafinlari bu’lsa yuqoriparafinli neft deymiz P 3.

Adabiyotlar 1. А.К.Мановян. технология первичной перерботки нефти и природного газа. М. Химия, 2001, 568 с. 2. Сокова Н.А., Иванова Л.В. Химия нефта и газа.-М:РГУ нефти и газа им. И.М.Губкина, 1999, 40 с. 3. Эрих В.Н., Расина М.Г., Рудин М.Г. Химия и технология нефта и газа. –Л: Химия, 1985. 408 с. 4. А.А.Кулик. Разработка технологии гидрооблагораживания прямогонного вакуумного газойля в смеси с легким газойлем каталитического крекинга, Москва, 2003, 24 с. 5. Н.И.Черножуков, Очистка и разделение нефтяного с ырья производства товарных нефтепродуктов, Москва, «Химия», 1978. 6. Р.З.Магарил, Теоретическое основы химических процессов переработки нефти, Ленинград, 1985. 7. С.В.Адельсон, Т.П.Вишнякова, Я.М.Паушкин, Технология нефтехимического синтеза, Москва. 8. Ю.М.Жеров, Изомеризация углеводородов, химия и технология, Москва, 1983. 9. Н.И.Черножуков, Технология переработки нефти, Москва, 1978. 10. .Г.Р.Нарметова Создание и использование но вых методов исследования нефтей, нефтепродуктов и улучшения их качеств.

Похожие

Neft qoldiqlarini kokslash

Neft qoldiqlarini deasfaltlash

Neft moylarini deparafinlash

Neft mahsulotlarini moysizlantirish

Neft mahsulotlari gidrotozalash