Neft qoldiqlarini deasfaltlash - Геология - Рефераты

Neft qoldiqlarini deasfaltlash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

147.08203125 KB

Neft qoldiqlarini deasfaltlash Reja: 1. Deasfal’tlash mohiyati; 2. Deasfal’tlash jarayoni ishchi parametrlari; 3. Gudronni deasfal’tlash texnologik tizimi tavsifi.

Tanlash qobiliyatiga ega erituvchilar yordamidagi tozalashni moylarni ishlab chiqarishda keng qullaydilar. Mamlakatimiz neftlaridan moylarni olish hozirgi zamon te х nologiyasi selektiv erituvchilarni qo’llab bir nechta tozalash jarayonlarini o’z ichiga oladi: – gudronni deasfal’tlab smolali–asfal’ten moddalarni chiqarib yuborish; –moylarni selektiv tozalashda qisqa zanjirli polisiklik aromatik uglevodorodlarni va smolali moddalarni ajratish; –qattiq alkanlarni ajratib olish (deparafinlash). Neft fraksiyalarining katalitik riformingi yoki pirolizi bilan olingan mahsulotlardan arenlarni ajratib olish jarayonlari alohida guruhni tashkil qilaydi. Moylarni selektiv tozalaganda erituvchilar keraksiz komponen-larni ya х shi eritadi, ammo moy tarkibida saqlanib qolishi kerak bo’lgan moddalarni eritmaydi yoki kam darajada eritadi. Deparafinlash va deasfal’tlashda esa erituvchilar teskari tas`ir qiladi, ya`ni kerakli komponentlarni ya х shi eritadi, zararli qo’shimchalar esa eritmadan cho’ktiriladi. Gudronni deasfal’tlash. Neftni vakuumli haydash qoldig’i – gudrondan – smolali asfal’ten moddalarni sanoat qurilmalarida ajratib olish uchun kritik harorat (96,8 0 S) ga yaqin bo’lgan haroratda cho’kmaga tushadigan smola va asfal’tenlarni eritmaydigan asosan suyuq propanni ishlatadilar. Buni quyidagicha tushuntirish mumkin: propanning harorati kritik haroratga yaqinlashgani sari uning zichligi keskin pasayadi va molekulyar hajmi oshadi, х uddi shu vaqtda yuqori molekulali uglevodorodlarning bu ko’rsatkichlari juda kam o’zgaradi. Natijada erituvchi va uglevodorodlar molekulalari orasida tortishish kuchlari kamayadi, bu esa smolali – asfal’ten moddalarning cho’kmaga tushishiga olib keladi. Deasfal’tlashni ekstraksion kolonnalarda va rotor diskli kontaktorlarda (RDK) suyuq holdagi propanning to’yingan bug’ bosimidan yuqori bo’lgan bosimda o’tkazadilar. Kolonnaning yuqori qismidan yoki RDKdan deasfal’tizat eritmasini propanning unda erigan moyli fraksiyalar bilan asosiy qismi, pastki qismidan esa asfal’tning propandagi eritmasini chiqarib yuboriladi 1 . 1 Håvard Devold. Oil and gas production handbook. An introduction to oil and gas production, transport, refining and petrochemical industry Edition 3.0 Oslo, August 2013. Р .154

Kolonnaning yuqori qismida yoki RDKda haroratning oshishi kichik kokslanishga ega bo’lgan ancha ochiq rangli deasfal’tizatni olishga imkon beradi. Ammo deasfal’tezatning chiqishi kamayadi, chunki harorat kritik haroratga yaqinlashishi bilan nafaqat smola va asfal’tenlarning balki polisiklik tuzilishli yuqori molekulali arenlarning ham asfal’tga aylanishi boshlanadi. Erituvchi kritik haroratga etganda barcha uglevodorodlar eritmadan ajralib chiqadi. Haroratni pasaytirish propanning erituvchilik qobiliyatini oshiradi, eritmadan nafaqat alkan – sikloalkanli va yuqori indeksli arenlar, balki smolali – asfal’ten moddalar ham ushlanib qolinadi. Ma`lum bir haroratda propan yetkazib berishning oshishi х om ashyodan smolali–asfal’ten moddalarning avval ya х shi cho’ktirilishiga olib keladi. Ammo propanning miqdori ortiqcha bo’lganda smolalar unda erishni boshlaydi va deasfal’tizatga o’tadi, bu esa uning qovushqoqligi va kokslanishini oshiradi. Propan: х om ashyoning hajmiy nisbati 4:1 dan 10:1 gacha bo’ladi, buning ustiga kam smolali neftlar uchun ancha yuqoriroq nisbatni saqlab turish kerak. Qoldiq moylar gudron va yarimgudronlardan ishlab chiqariladi. Bu fraksiyalarda ayniksa smolash natijalardan olingan bo’lsa 50% gacha smola va asfal’ten bo’ladi. Smola-asfal’tenli birikmalarni murakkabligi selektiv erituvchini qo’llashga pul bermaydi. SHuning uchun moyni qimmatbaho uglsvodlari uchun erituvchi tanlanadi Smola-asfal ы enli birikmalar eri-tuvchida deyarli erimasdan cho’kmada qoladi. Erituvchi sifatida suyuq propon ishlatiladi. Jarayonni temperaturasi. Moy uglevodorodlarning propondagi eritmasidan smolalar 50-85°S oralig’ida engil ajraladi. Temperaturani yuqori darajsi propanni kritik temperaturasi bilan (96,8 S) chegaralanadi. Propanni temperaturasi kritik temeraturaga yakin-lashgani sari uni eritish qobiliyati pasayadi, moyni uglevodorodlari qisman smolalar bilan cho’kib qoladi. Buning natijasida moyni chiQishi pasayadi. Past temperaturada buni teskarnsi bo’lib suyuq propanni eritish qobiliyati ortadi va 40°S da smolalar propanda eriydi va moyni sifati pasayadi.

Prosess kolonnada olib boriladi. Propan kolonna tagidan beriladi, moylar esa tepa qismidan. Kalonnani tepa qismida temperatura 70-75°S va pastki Qismida 50- 60°S da bo’ladi. Kalonnani tepa va pastki qismida tempe-raturani har- х il ushlab turish natijasida maydan smola va asfal’tenlarni to’liq ajratib olinadi. Temperaturani bu farqiga deasfal’tlash gradienta deyiladi. Propanni suyuq х olda ushlab turish uchun jarayonni 4-4,5 Mpa da olib boriladi. Erituvchini va boshlang’ich mahsulotni nisbatini tajriba yuli bilan topiladi va u х om ashyodagi uglevodorodlar soniga bogliq. Uglevodorodlar miqdori qancha ko’p bo’lsa propan bilan boshlang’ich mahsulot nisbati ham shuncha ko’p bo’ladi. Propan- boshlang’ich modda 4:T dan 8:T gacha bo’lgan nisbatda olinadi. Propanni miqdorini ma`lum darajagacha oshirish deasfal’tizat sifatiga ya х shi ta`sir ko’rsatadi, smolali-asfal’tenlarni cho’ktirish tezlashadi 2 . Deasfal’tlash jarayonini bir bosqichda olib borish mumkin, lekin olingan mahsulotni sifati ikki bosqichli jarayonda kungildagidek bo’ladi. Birinchi bosqichda olingan asfal’t eritmasidan qimmatbaho uglevodorodlarni ajratib olish uchun ikkinchi bosqichda deasfal’tlanadi. Ikki bosqichli s х e-mada gudrondan moyni olish 10% ga ortadi. I va II bosqich deasfal’tizatlari sifat buyicha katta farq qiladi. Neftdan texnik moylar ishlab chiqarishda gudronni deasfaltizastiyalash texnologik tizimi Neftdan texnik moylar ishlab chiqarish quyidagi operastiyalarni o’z ichiga oladi: 1. Bir necha turdagi distillyat moyli fraksiyalar ishlab chiqarish, ya’ni 300400 0 S; 400-450 0 S (350-429 0 S); 450-500 0 S (420-490 0 S) va 500 0 S dan yuqori temperaturada kaynaydigan gudron fraksiyalari; 2. Fraksiyalarni ortikcha komponentlardan tozalash va tanlovchan erituvchilar yordamida deparafinastiyalash; 3. Komponentlarni yakuniy tozalash; 4. Yakuniy tozalangan komponentlarni ma’lum nisbatlarda qo’shish. 2 Håvard Devold. Oil and gas production handbook. An introduction to oil and gas production, transport, refining and petrochemical industry Edition 3.0 Oslo, August 2013. Р .154

Distillyat fraksiyalar dastlab selektiv erituvchilar (fenol yoki furfulol) bilan tozalanadi, so’ngra deparafinastiya qilinadi. Qoldiq tayanch komponentlar ikki usulda olinadi: 1. Gudronni propan vositasida deasfaltizastiya kilib fenol yoki furfurol bilan selektiv tozalash (I usul) va gudronni maxsus erituvchilar bilan tozalash (II usul). Qoldiq rafinat deprafinastiya va yakuniy tozalashga beriladi. Ushbu mavzuda gudronni ikki bosqichlik deasfaltizastiya qilish texnologik tizimi tahlil qilinadi. Jarayonni amalga oshirishdan maqsad - tanlovchan erituvchi vositasida gudron tarkibidagi kokslanish darajasi yuqori va qovushqoqlik indeksi past bo’lgan smola asfaltsimon va polistiklik uglevodorodlarni ajratish. Erituvchi sifatida asosan propan ishlatiladi. Bu jarayon katalitik kreking va gidrokrekinglash texnologik tizimlari uchun xom ashyo olishda ham qo’llaniladi. Bu holatda erituvchi sifatida propan bilan bir katorda butan, pentan va engil benzin fraksiyalari ham qo’llaniladi. Jarayon uchun xom ashyo va olinadigan mahsulotlar. Bu jarayon uchun xom ashyo sifatida mazutni vakuum sharoitida haydashda olingan gudron ishlatiladi. Jarayon natijasida quyidagi mahsulotlar olinadi. 1. Deasfaltizat - texnik moylar ishlab chiqarishda oralik xom ashyo, yoki katalitik kreking va gudrokreking jarayonlari uchun xom ashyo sifatida ishlatiladi. 2. Asfalt - bitum yoki bug’ ishlab chiqarish qurilmalari uchun xom ashyo sifatida ishlatiladi. Texnologik tizim yozuvi. T-1 isitgichda qizdirilgan xom ashyo K-1 ekstrakstion kolonna ning urta qismidan kiritiladi. Ushbu kolonna pastki qismiga suyuq propan beriladi. Propan va gudron aralashib deasfaltizat I ning propandagi eritmasi hosil bo’lib kolonna yuqorisidan chiqariladi va erituvchini regenerastiya qilishga uzatiladi. Kolonna pastidan og’ir fraksiya asfalt I ning propandagi eritmasi K-2 kolonnaning urta qismiga beriladi. K-2 kolonna pastiga suyuq propan beriladi. Ushbu kolonna

yuqorisidan deasfaltizat II ning propandagi eritmasi, kolonna pastidan esa asfalt II ning propandagi eritmasi chiqariladi. Deasfaltizat I-propan eritmasidan propanni regenerastiya qilish T-2 bug’latgich, K-5 evaporator va K-6 o’tkir bug’yordamida bug’latish kolonnasida amalga oshiriladi. Propandan ajratilgan deasfaltizat I X-4 sovitgich orqali qurilmadanchiqariladi. Deasfaltizat II-propan aralashmasidan propan T-3 va T-4 bug’latgich hamda K-7 kolonnada ajratiladi. Asfalt - erituvchi aralashmasidan erituvchini ajratish K-4 va K-3 kolonnalar yordamida amalga oshiriladi. Bu kolonnalarga aralashma P-1 pech orqali uzatiladi. Erituvchidan tozalangan asfalt T-5 isitgich va X-3 sovitgich orqali qurilmadan chiqariladi. T-2, T-3 bug’latgich va K-4 kolonnadan chiqarilayotgan propan bug’lari X-1 sovitgichda kondensastiyalansa, T-4 bug’latgich va K-5 kolonnadan chiqarilayotgan bug’lar X-2 sovitgichda kondensastiyalanadi. Kondensastiyalangan propan E-1 sig’imda yig’iladi. K-3, K-6, K-7 kolonnalarda chiqarilayotgan propan va suv bug’i K-8 aralashtiruvchi kondensatorga beriladi. Unda sovituvchi agent sifatida yuqorisidan berilayotgan suv hisoblanadi. K-8 kolonna yuqorisidan chiqayotgan propan bug’i PK-1 kompressor yordamida so’rilib, bosim ostida suyuqlik holiga utkaziladi va X-6 sovitgichda sovitilib sistemaga qaytariladi. Propanning bir qismi ishkor yordamida oltingugurt brikmalaridan tozalash uchun qurilmadan chiqariladi.

23-rasm. Gudronni deasfaltizatsiyalash texnologik tizimi I-xom ashyo; II-propan; III-birinchi bosqich deasfal’tizati; IV-ikkinchi bosqich deasfal’tizati; V-asfal’t; VI-suv bug’I; VII-suv; VIII-ishqorli tozalashga yuboriladigan propan. Texnologik rejim Ekstrakstiya bloki I-bosqich (K-1) II-bosqich (K-2) Propan: xom ashyo xajmiy nisbati 6:1 8:1-10:1 Bosim, kgs/sm 2 42-46 38-42 Kolonna yuqorisidagi temperatura 0 S 80-88 70-75 Kolonna pastidagi temperatura 0 S 50-65 45-55 Kundalang kesim yuzi yuklamasi, m 3 /(m 2 soat) 35-45 Regenerastiya bloki K-3, K-6, K-7 kolonnalardagi bosim, - 1 kgs/sm 52 T-3, T-3 bug’latgich va K-4 kolonnadagi bosim - 27 kgs/sm 52 T-4 bug’latgich va K-5 kolonnadagi bosim - 18 kgs/sm 52 Temperatura: T-3, T-3 bug’latgichda - 50-100 0 S; T-4 bug’latgichda - 150 0 S

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Visha shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

Похожие

Neft qoldiqlarini kokslash

Neft turlari

Neft moylarini deparafinlash

Neft mahsulotlarini moysizlantirish

Neft mahsulotlari gidrotozalash