Кернсиз бурғилаш технологияси - Геология - Рефераты

Кернсиз бурғилаш технологияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

929.5 KB

Кернсиз бурғилаш технологияси Режа: 1. Бурғиларнинг қулланилиши ва тавсифи 2. Яхлит бурғилаш бурғилари ва парракли бурғилар 3. Яхлит олмосли долоталар 4. Олмос бурғилар ва олмос киргизмали синтетик поликристал арматураланган бурғилар 5. Махсус мўлжалланган долоталар 6. Керниларни бурғилаш технологияси 7. Керниларни чиқаришга таъсир қилувчи сабаблар

Таянч иборалар: бурғилар, шарошкали бурғилар, гидромонитор, олмосли бурғилар, махсус бурғилар, керни. Бурғиларнинг қулланилиши ва тавсифи. Бурғи – бу ишчи ускуна ҳисобланиб, жинсларни парчалаш (емириш) ва қудуқларни бурғилаш жараёнида тубини чуқурлаштириш вазифасини амалга оширади. Тоғ жинсларининг физик- механик хоссаларига боғлиқ равишда долота ҳар хил самара бериши мумкин. Бир хил жинслар зарба ёки майдалаш натижасида яхши парчаланади, бошқаси эса қирқиш ёки силжитишда, учинчиси аралаш ҳаракатларда яхши парчаланади. Қаттиқ бир жинсли тоғ жинсини катта емирувчи кучланишли долота; юмшоқ бир жинсли учун – силжитувчи – парчаловчи куч ва узун ўткир тишли долота, ва ҳакозалар қўлланилади. Қўлланилиши бўйича бурғулар уч турга бўлинади . - яхлит бурғиловчи бурғи – қудуқ тубини радиал майдони бўйича қазиш. - колонкали бурғи – керни олиш учун қудуқ ўртасини қолдириб бурғилаш - махсус ишлар учун долота – тизмадаги цемент тошини, қия устуни, қудуқ қийшиқлигини тўғрилашда қудуқнинг устунини кенгайтиришда қўлланилади. Яхлит ва колонкали бурғилаш бурғилари чуқур қудуқларни бурғилаш учун мўлжаллангандир. Бу турдаги долоталар ҳар хил турда ишлатилиб, керакли ўлчамдаги долоталарни танлаш мумкин. Махсус турдаги долоталар – бурғиланган қудуқларни қайта бурғилаш, кенгайтириш, ён деворларни тиклаш ва қувурларни ўрнатиш учун қўлланилади. Бу турдаги бурғилар техник шароитга мувофиқ, институт ва заводлар томонидан тайёрланади. Мустаҳкамлаш қувурларининг ўлчамларига мувофиқ, долоталар қуйидаги ўлчамларда ишлаб чиқилади: 46, 59, 76, 93, 97, 112, 118, 132, 125, 140, 145, 151, 161, 172, 190, 214, 243, 269, 295, 320, 376, 394, 445, 490 мм.

Яхлит бурғилаш бурғилари ва парракли бурғилар. Ҳозирги пайтда икки парракли (2л) ва уч парракли (3л) юқори қисми қулф резбали бурғилари бўлиб бурғилаш тизмаси ёки туб двигатели билан бириктирилувчи, пастки қисмидаги икки ва уч парраклар бир бири билан 180 ва 120 бурчак остида жойлаштирилган бўлади (1-расм). Икки парракли (2л) долота бир-бутун, уч парракли (3л) долота эса пайвандланган ҳолда тайёрланади. Штампали парраклар бутун корпусга бир- бутун тегиб туриш контури бўйича пайвандланади. Парракли долоталарнинг замонавий конструкциялари га , икки ва учта ювувчи тешиклар ўрнатилган бўлиб, бурғулаш тизмасидан йўналтирилган ювувчи суюқликлар ини тўғридан-тўғри қудуқ тубига етқазиб беради. Долоталарнинг тешиклари оралиғи 2/3 R катталикда пармаланади. Ювувчи тешикларнинг бундай тешилиши, ундан келадиган суюқликлар парраклар ҳаракатининг олди қисмига тушиб, қудуқ тубидаги майдаланган жинсларни тозалашга имконият яратади. Шу билан биргаликда парраклар ювилиб туради ва ёпишган заррачаларни хам қудуқ тубидан узо қ лаштиради. Қудуқларни бурғулаш жараёнида ювувчи суюқликлар ни керакли миқдорда ва тезликдаги таъминлаш қийин бўлади. Шунинг учун долоталарга махсус қуйиладиган алмаштирувчи калта қувурчалар ишлаб чиқилгандир. Гидравлик йўналишни камайтириш учун калта қувурдаги суюқлик чиқадиган тешикнинг диаметри бир оз кичрайтирилган ҳолда бўлади. Алмаштиргич калта қувурлар қаттиқ қ оришмали м и нерал керамик а дан тайёрланиб , ювувчи тешикка ёғ ва нефтга чидамли резинали халқа ёрдамида ўрнатилади . Б осим ошиб кетганда 6 МН/м2 гача унинг герметиклиги таъминланади. 60000/10000 = 6 кг/см 2 . Шарошкали бурғи. Бурғулаш амалиётида бир, икки, уч, тўрт, беш ва олти шарошкали долоталар қўлланилади. Б урғилаш амалиётида энг кўп тарқалган бу уч шарошкали долотадир. Конструкциясига жинс емирувчи элементларини

шакли ва жойлашувига, ювувчи тешиклар ни конструкцияси ва жойлашувига қараб жуда кўп турдаги долоталар яратилган. Уч шарошкали бурғилар. Яхлит бурғулаш учун уч шарошкали секцияли долоталар серийни ҳолда ишлаб чиқарилади. Бу шарошкалар бир бирига пайвандлаш йўли билан бириктирилади. Пайвандлангандан кейин долотанинг юқори қисмига резьба чиқарилади ва 2 та ювувчи тешик билан таъминланади. Ҳозирги пайтда констукцияси ва жойлашуви, жинс емирувчи элементлари шарошка таянчи конструкциялари бир-биридан тубдан фарқ қиладиган 13 турдаги уч шарошкали долоталар ишлаб чиқарилади. М, МС, С, СТ, Т турдаги шарошкалар Бу турдаги шарошкалар жинс парчаловчи тишлар билан таъминланган бўлиб, корпуснинг ўқ ида шарошкалар фрезерланган ёки шарошкани ўрнига штамповка қилинган ҳолда ўрнатилади. Бурғиларнинг тури: М, МС, С, СТ, Т , ТК, К, СК, МЗ, МСЗ, СЗ, ТЗ, ТКЗ. Баландлик ва тишларнинг қадами кичиклашади, тишларнинг тепага қараб ўткирлашув бурчаги М-долотадан Т-долотага утган сари катталашди. М –юмшоқ , МС-юмшоқ, ўртача қаттиқ, С-пластик, СТ-мўрт, пластик ўртача қаттиқ, Т-қаттиқ. ТК-турдаги шарошкали долоталар. ТК- венцлар ичига фрезерланган ёки призма шаклидаги тишлар штампа қилинган, қаттиқ қотишма материалдан тайёрланган К ва СК турдаги (к-қаттиқ мустаҳкам, ск-жуда қаттиқ) жинс емирувчи қисми сфера шаклида бўлиб, ҳамма венцалар қаттиқ қоришмадан иборат, тишлари цилиндрик шаклда. МЗ (юмшоқ-образивлик), МСЗ-(юмшоқ кам цементланган образивлик), СЗ-(образив ўртача қаттиқ), ТЗ-(қаттиқ образив), ТКЗ-(образив қаттиқ мустаҳкам)- турдаги долоталар образивлик хусусиятигва эга бўлган жинсларни бурғилаш учун мўлжаллангандир.

М-долота – энг юмшоқ, цементлашмаган ва пластик жинсларни бурғилашга мўлжалланган. Ўткир тишлари кам, ўткир бурчакли, баланд, паст шарошкалар шахмат тартибда жойлашган. расм Икки парракли долота а) юқорида ювувчи б) пастки қисмидан ювувчи Бурғини ю вувчи тешиклар . Долоталар ишининг самарадорлиги асосан қудуқ тубидаги парчаланган жинслар ювилишига боғлиқдир. Б урғиланган жинслар долота ости қисмида тўпланиб ва қайта майдаланиб кетишига йўл қ уймаслик керак. Долотанинг самарали ишлаши учун ювувчи тешик конструкциясини ва жойлашув ўқ ини қулай жойлаштириш керак. Уч шарошкали долоталарда тик маркази бўйича жойлашган ювувчи тешикли долоталар амалда қўлланилиб, ундан берилган ювувчи суюқликлар ҳар бир секциядаги айлана шаклидаги тешикларга узатилади. Долота билан бурғилашда ювувчи суюқликлар ва шарошкаларга ёпишиб қолган жинсларни ювиш, шарошкаларни ва таянчларни совушини таъминлайди. Лекин оқимнинг зарбали ҳаракатидан бурғиланган жинсларни ювишдан унимли фойдаланиб б ў лмайди.

Кейинги йилларда ён тарафдан ювувчи уч шарошкали долоталардан фойдаланилмоқда. Бу долотанинг ютуги ювувчи тешик суюқликни тўғридан- тўғри қудуқ тубига йўналтиради, шарошкаларни самарали совутади. Жинсларни гидродинамик куч билан ювади. Оқим тезлиги насос қуввати, грунтларнинг физик-механик хоссасига боғлиқ ҳолда танланиб, у 120-125 м / с ни ташкил қилади. ГОСТ 20692-75 га мувофиқ шарошкали бурғилар учта турда тайёрланади: бир шарошкали –I , икки шарошкали -II ва уч шарошкали- III. Уч шарошкали бурғилар кенгрок қўлланилади (10.2-расм). Ювиш тешикларини ва ҳаво ҳайдайдиган каналларни жойлашиши ва консткурциясига мувофиқ бурғилар қуйидагича тайёрланади: марказий ювиладиган-Ц, ён гидромонитор ювиладиган-Г, марказий ҳаво ҳайдаладиган- П, ёнга ҳайдайдиган-ПГ. расм. Уч шарошкали бурғининг тузилиши. 1-бириктирувчи ниппелнинг четки қирраси; 2-бириктирувчи ниппелнинг қулфли резьбаси; 3-ички текислиги; 4-бурғининг тиргалиб турадиган буртмаси; 5-ёғларни жойлаштириш учун идиш; 6-ёғлаш мойларини тўлдириб турувчи тизим; 7-кафт; 8-радиал тебратма подшипник; 9-силжувчи радиал под шип ник; 10-силжувчи тиргак подшипник; 11-герметикловчи элемент; 12- радиал таянч ўрта шарикли тебратма подшипник; 13-венцнинг фрезерланган тиши; 14-ўрта венцнинг фрезерланган тиши; 15-шарошканинг чуққисидаги

фрезерланган тиш; 16-қаттиқ аралашмадан қўйилган доналар; 17-шарошка; 18-кафтнинг соябони; 19-қулфли бармоқ; 20-бармоқнинг буртмаси; 21- кафтнинг елкаси; 22-бурғи корпуси; 23-қаттиқ қотишмали тиш; 24-четги шарошка венцининг қаттиқ қотишмали тиши; 25-ўрта шарошка венцининг тиши; 26-четги роликли силжувчи подшипник; 27-кафт соябонига прессланган қаттиқ қ ў йма тиш. Гидромониторли бурғилар алмаштириладиган калта қувурли турда ишлаб чиқарилиб, бурғини ювиш каналининг остки қисми уяси шундай ҳисобланадики, унга чидамли материалдан тайёрланган янги калта қувур ўрнатилади. Бундай ҳолатда бурғига чиқишида керакли диаметрдаги калта қувурча ўрнатиш мумкин бўлади. Шарошканинг таянчлари қуйидагича (расм): тебратма подшипник-В, битта подшипник сирпанувчи (қолганлари тебранувчи)-Н, битта подшипникка сирпанувчи зичлама халқа билан гермитикланган ва мойлаш учун резервуарли-НУ, иккита подшипник сирпанувчи ва кўп герметикли АУ (жадвал). Ҳозирги пайтда тоғ жинсларини парчалашда қуйидаги турдаги уч шарошкали бурғиларни қўллаш тавсия этилади. расм. Бир шарошкали бурғи: 1-бармок; 2-шарошка; 3.5-шарики;

4-палец; 6-қаттиқ қотишма тиш. жадвал. Бурғи конструкциясини сонли ва ҳарфли белгиланиши. Шарошкалар сони бурғи диа- метри, мм бурғи тури Ювиш тизими Таянч тури Таянч гер- метиклиги I 190 , 5 МЗ Г А У II 215 , 9 ТКЗ Г Н У III 215 , 9 С Г Н - IV 269 , 9 М Г В - V 269 , 3 Т Ц В - Бурғилаш усулига боғлиқ ҳолда амалиётда ҳар хил бурғилаш учун қўлланиладиган режимлар ишлаб чиқилган (жадвал). Бурғилаш амалиётида уч шарошкали бурғидан ташқари икки ва бир шарошкали бурғилар ҳ ам қўлланилади. Икки шарошкали бурғилар ажратилмайдиган конструкцияли бўлиб, иккита секция бир-бирига пайвандланган. Икки шарошкали бурғи – гидромониторли иккита ён каналли, қайсики унга калта қувурча алмаштирилади, бурғилаш аралашмаси ни оқими йўналиши қудуқ тубига йўналтирилган. жадвал Уч шарошкали бурғини ишлатиш режими тавсиялари. Бурғилаш усуллари Бурғи сериялари Айланиш частотаси, ай/мин бурғини 1 см диа- метрига бериладиган солиштирма юкланма, кН

Роторли ГАУ 35-70 6-8 Роторли . Т уб двигателли (винтли, турбобурли ва электробурли редуктор киргизмали, паст айланма турбобурли). ГНУ 40-250 6-10 Роторли. Туб двигателли (винтли, турбобурли, электробурли). ГН 60-450 6-…10 Турбинли ГВ, ЦВ 60-450 7….12 Бир шарошкали бурғилар катта чуқурликдаги қаттиқ жинсларни бурғилаш учун мўлжалланган. Улар битта кафтдан иборат бўлиб, цапфада шарикли таянчда эркин айланади, танасига қаттиқ қотишмали цилиндрик тишлар прессовка қилинган (расм). АҚШ давлатида қуйидаги шарошкали бурғиларни ишлаб чиқарилади, ўлчами дюймларда (мм): 3 3/4’’ (95.2); 4 1/8’’ (104.8); 4 3/4’’ (120.7); 5 5/8’’ (142.9); 5 7/8’’ (149.2); 6”(152.4); 6 1/8’’ (155.6); 6 1/4’’ (158.8); 6 1/2’’ (165.1); 6 3/4’’ (171.5); 7 7/8’’ (200); 8 3/8’’ (212.7); 8 1/2’’ (215.9); 8 5/8’’ (219.1); 8 3/4’’ (222.3); 9 1/2’’ (241.3); 9 7/8’’ (250.8); 11 ” (279.4); 12 1/4’’ (311.1); 14 3/4’’ (374.6); 17 1/2’’ (444.5); 20 ” (508); 24 ” (609.6); 26 ” (660.4). Яхлит олмосли долоталар. Алмазли долоталар турбобур ва ротор усулларида тик ва қия йўналган қудуқларни бурғилаш учун мўлжалланган бўлиб, қумоқ, доломит, оҳактош ва бошқа жинсларни бурғилашда қўлланилади. Бундай жинслар шарошкали долоталарда бурғиланганда самарадорлиги пасайиб кетади. Алмазли долоталардан тўғри фойдаланиш учун: 1. Юқори тезликда бурғилаш. 2. Кўтариб туриш жараёнлари сонини қисқартириш . 3. Воситаларни тежаш.

4. Тик қудуқларни ковлашда эгриланишига йўл қў ймаслик . Алмазли долота ҳам парраклига ўхшаш бўлиб, мустақил ҳаракатланадиган қисми йўқ. Ҳозирги пайтда қуйидаги турдаги алмазли долоталар ишлаб чиқарилади. Спиралли, секторли ва поғонали, диаметрлари №6-140 мм. № 8-188 мм ва № 9-212 мм қайсики 2-3мм кичик шарошкали долоталарнинг диаметрларидан Долоталарнинг ишчи сиртлари йирик техник (алмазлар), ўлчамлари 0,1 дан 0,35 каратли алмазлар билан арматурланади. (митрик карат 200 мт). Ҳар қандай грунтни бурғилашда алмазли долоталарни тўғри танлаш ишни самарадорлигини оширади. Секторли турдаги алмазли долоталар роторли ва турбобур бурғилашларда қўлланилади. Долота 6 та секторга б ў линган. Сферик шаклда бўлади. Секторли ўртаси каналча шаклида бўлиб, улар орқали ювувчи суюқликлар ҳаракатланади. Спирал турдаги алмазли долоталар турбобурли бурғилаш учун мўлжаллангандир.Долоталар матрицаси кундалаг қисми ўрта сперал шаклида сферик спераллар оралиғидан утади. Поғонали турдаги алмазли долоталар роторли вам турбобурли бурғилашларга қўлланилади. Долота сферик поғонали шаклидаги материаллардан иборат бўлиб 6 та секторга (бўлимларга) бўлинган. Учта кичик ва учта катта каналлар ў тади (расм) .  Олмос бурғилар ва олмос киргизмали синтетик поликристал арматураланган бурғилар. Олмос бурғилар тик ва қия йўналган қурилмаларни қумоқ тош, доломит, охактош ва бошқа тоғ жинсларни шарошкали бурғиларда бурғилаганда самарадорлик тушиб кетганда б урғилаш учун мўлжаллангандир. Олмос бурғилар тўғри қўлланилганда қуйидаги самарага эришилади: - юқори рейсли бурғилаш тезлиги;

- тушириш- кўтариш жараёнларини қисқариши; - воситаларни тежаш; - тик қудуқларни бурғилашда эгриликни камайтириш. Олмос бурғи хам парракли бурғи каби мустақил ҳаракатланувчи қисмларга эга эмас. У фасонли алмазли ишончли каллакдан тузилган бўлиб, у кукун шаклидаги қуйма қаттиқ материалдан бажарилган бўлиб, пўлат корпуси бириктирувчи қулфак резьба билан таъминланган. Олмос бурғи 91,4 …391,3 мм диаметрларда иккита модификацияларда тайёрланади: - бир қатламли олмос доналари ни матрица қалинлиги сифатига аниқ схемада жойлаштирилган. Қуйидаги турлари мавжуд – радиал ДР (4- расм), п о гонали ДТ (5-расм), ва п о гонали шар кўринишидаги киргизмали ДК. - импергниризацияланган (импергниризация қилинган олмос бурғи деб – ҳажмий олмосларни тайёрлашда матрица – шикта материали билан аралаштирилади, матрицани алмаз билан тўлиқ т ў йиниши бир текисда таъминланади) матрица материали ҳажми ни бир текисда олмос доначалари билан таъминланишидир; тури – ДИ киргизмали шар кўринишли. Олмос бурғи бир хил катталикда турбинли бурғилашда роторли бурғилашга нисбатан юқори механик ўтиш тезликка эга бўлади. Олмос бурғи билан танафуссиз 200-250 соат давом эттириш мумкин. Олмосли бурғи билан кўчма ёриқли коваксимон жинсларни, ҳар хил тош қатламли ва бошқа мустаҳкам қаттиқ аброзив жинсларни бурғилашга рухсат этилмайди. Олмос бурғи билан қудуқни бурғилашдан олдин қудуқ устуни калибрланади, қудуқ туби металлардан тозаланади.

Чуқур қудуқларни туби металл нарсалардан ва йирик бўлакли жинслардан ВНИИБТ (бутун иттифоқ бурғилаш техникаси илмий текшириш институти) томонидан ишлаб чиқилган усуллар ёрдамида амалга оширилади. 1) олмос бурғини туширишдан олдин қудуқни металл ва йирик қўйқумлардан туб қуйқум ўлчагич ва шарошкали бурғи ёрдамида икки – уч рейс ҳаракати билан тозаланади 2) қудуқ устунини ва тубини тозалаш учун қўйқум ўлчагичларни қўллаб қўшимча рейс қилиш. Олмосли бурғи билан турбинли бурғилашда қудуқ тубидан майдаланган жинс заррачаларни чиқишини жадаллаштириш учун турбобур валига ғилоф қайтаргич ўрнатилади. Ғилоф –қайтаргич турбобур ниппелидан чиқадиган оқим йўналишини ўзгартиради ва бурғиланган жинсларни чиқишини яхшилайди. Олмосли бурғини ва бурғилаш каллагини диаметри қудуқ устунини диаметридан кичик бўлганда қўлланилишига рухсат этилади ва диаметрлар оралиғидаги минимал фарқ қуйидагига мос бўлиши керак (мм). - 91.4 …227 мм олмосли бурғи ва бурғилаш каллакларида фарқ 1 , 6 мм. - 242.1-391.3 мм да – фарқ 2.4 мм бўлиши керак. Агарда олмос бурғида 40% олмослар қайта ишланган бўлса, у ҳолда тўлиқ ишлаб бўлинган ҳисобланади. ИСМ туридаги олмосли бурғиларни 1967 йилдан буён 150 дан кўп ҳар хил диамертда 91.4 –391.3 мм, Украина илмий-текшириш конструктор- технологик институти томонидан ишлаб чиқилади.

расм. ДР. туридаги олмосли радиал бурғи, ўртача аброзив, ўртача қаттиқ ва қаттиқ жинсларни бурғилашга мўлжалланган. расм. ДТ турдаги олмосли радиал бурғи юмшоқ ва ўртача қаттиқликдаги жинсларни бурғилаш учун мўлжалланган. расм. Туб қуйқум ушлагични ишлаш

схемаси 1977 йилдан бошлаб нефт ва газ қудуқларини бурғилашда «Стротапакс» фирмаси томонидан ишлаб чиқилган олмос бурғилар чет элда кўп қўлланила бошлади. Бу бурғи синтетик поликристал олмосли тиркамалар билан арматураланган. Бу бурғи юмшоқ ва ўртача қаттиқ жинсларни бурғилаш учун мўлжаллангандир ва энергия сарфи камдир. Ҳар хил фирмалар томонидан тайёрланган бурғилар стратапакс киркичлардан маҳкамланиши, ювиш тизими конструкцияси, конфигурацияси ва корпус материаллари билан бир биридан фарқ қилади. Матрица туридаги бурғи ювувчи суюқликларни ювишига юқори даражада чидамлилиги билан пўлат корпусли бурғилардан фарқ қилади. Бундай бурғига «Кристонсен» (Германия) фирмаси томонидан ишлаб чиқарилган матрица (колипли) бурғидир ( 10. 7-расм). расм. Матрични туридаги «Кристансен» фирмаси томонидан ишлаб чиқилган бурғи . Бу бурғи 6 та парракдан, 68 та киркувчи стратапакслар цилиндрик шаклда жойлаштирилган, диаметри 13.3 мм. Махсус мўлжалланган долоталар.

Колонкали бурғи: ҳар қандай колонкали бурғи конструкциясига боғлиқ бўлмаган ҳолда қуйидаги асосий элементлардан ташкил топган: 1. бурғиланадиган намуна атрофидаги жинсларни парчаловчи бурғилаш каллаги; 2. ташқи корпуси; 3. намуналарни чиқишини таъминловчи-ички колонка қувури; 4. намуналарни ушлагич. Ишлатиш қоидасига кўра бурғилар доимий колонкали қувурлар ва доимий бўлмаган грунт ташувчи турларга бўлинади. Доимий калонкали қувурлар билан намуналар қазилганда уларнинг чиқариш пайтида бутунлай калонка чиқарилади, бу эса ишни самарадорлигини пасайтириб юборади. Олинадиган грунт ташувчи долоталарда эса махсус арқондаги ушлагич ёрдамида намуналар чиқариб олинади. Колонкали бурғилардаги бурғилаш каллаги: парракли, шарошкалаи ва алмазли турларга бўлинади. Ҳамма турдаги колонкали долоталарда намуналарни бурғилаш долота каллаги ёрдамида амалга оширилади, узиб олиш ва ушлаб олиш учун намуна ушлагич хизмат қилади. Амалиётда уч ва т ў рт парракли долоталари қўлланилади. Энг кўп қўлланиладиган бурғилаш колонкаларидан т ў рт шарошкали бурғилаш каллаги бўлиб, қаттиқ ва ўрта қаттиқ жинсларга мўлжалланган бўлади. Тўрт шарошкали бурғилаш каллаги ечилмайдиган қурилма бўлиб, уч шарошкали долотага ухшаш бўлиб, тўрт секциядан иборат, булар бир бирига пайванд билан бириктирилган. Б урғилаш каллаги олти шарошкали ҳ ам бўлиши мумкин. Алмазли бурғилаш каллаги бутун қурилма алмаз билан қурилган бўлиб, алмазли долота каби қудуқ тубини бутунлай парчалашга мўлжалланган. Олинмайдиган (ечилмайдиган) грунт ташувчи носкали бурғилаш долотаси билан бир марта бурғилашда 5-6 м ўтиш мумкин. Ечиладиган

грунт буру ги бурғилашда 3-3,5 м ўтиши мумкин. Ҳозирги пайтда қуйидаги турдаги колонкали бурғилаш бурғилари тайёрланади: - ечиладиган грунт ташувчи ва ечилмайдиган (доимий) колонкали қувурли тўрт шарошкали бурғилаш каллакли колонкали долоталар қуйидаги диаметрда тайёрланади: 118, 145, 190, 214, 243, 269, 295 ва 346 мм - алмазли бурғилаш каллакли колонкалар: 96, 116,5, 140, 142,5, 185, 188 ва 212 мм диаметрларда тайёрланади. Кенгайтиргичлар. Яхлит ва калонкали бурғи билан бурғилашга ўтишда қудуқ диаметрини кенгайтириш учун қўлланилади ҳамда - бурғилаш жараёнида бурғилаш асбобларини марказлаштиришда қўлланилади. Кенгайтиргичлар - ишчи органларининг (шарошка, паррак ва бошқа) шакли, маҳкамланиш усуллари (қаттиқ маҳкамланган, қисмларга ажратиладиган ва кузгатиладиган) бу органларнинг сони ва уларни куроллиниш бўйича таснифланади. Ҳозирги пайтда икки турдаги кенгайтиргичлар қўлланилади: шарошкали ва парракли. Энг кўп қўлланиладигани уч шарошкали кенгайтиргичдир ( 8 -расм). У корпусдан ташкил топган бўлиб, битта ўққа уч жуфт шарошкалар, унча катта бўлмаган конусликда мантаж қилинган шарошкалар айлана бўйича бир – биридан 120 0 С бурчакда жойлашган. Уч шарошкали кенгайтиргичларни диаметри 243, 269, 295, 346, 394 ва 445 мм бўлади. Уч шарошкали кенгайтиргичлардан ташқари 4 ва 6 парракли кенгайтиргичлар, бир шарошкали аррали кенгайтиргичлар ва бурғи усти штирли кенгайтиргичлар ҳ ам ишлаб чиқарилади. Фрезерли бурғи. – бу турдаги бурғилар кам аброзив жинсли қудуқларни, цемент кўпригини ва қудуқдаги металларни бурғилашга мўлжалланган. Фрезерли қаттиқ қ уйма буралма бурғилар (ККББ) турида ишлаб чиқилади ( 9 -расм). Бу бурғининг конструктив хусусияти қаттиқ қў йма пластинкалар б ў ралма шаклда жойлаштирилган. Б урғи ишчи қисми – сфера шаклида.

Қудуқ туби ён каналлар ва марказий каналлар орқали ювилади. Бу каналлар б ў ралма ленталар фаза оралиғидаги отгичлар билан бириктирилган. Емирилган б ў ралмалар алмаштирилиб турилади. расм. Уч шарошкали кенгайтиргич (диаметри 394…445 мм). 1-корпус; 2-кольцо; 3-шпонка; 4-шпилька; 5-шарошка; 6- шарошка ўқ и; 7- шайба; 8-к ў йлак. Реактив – турбинли бурғилаш учун мўлжалланган бурғи. Реактив турбинли бурғилаш (РТБ) агрегатлари билан ишлаганда серияли уч шарошкали бурғи ва РББ (реактив бурғилаш бурғиси- РББ) турдаги бурғилар қўлланилади (расм). РТБ ва РББ туридаги шарошкали бурғиларни – учи қисмини гардишлари фрезер тишлари ёки қаттиқ қотишма тишлар билан куроллантирилади.

Илмий текшириш бурғилар техникаси институти томонидан РТБ учун олти қиррали бурғилар ишлаб чиқилган: РББ 12 К ва РББ 13К. расм. ККФБ – (қаттиқ –қуйма фрезерли бурғи) турида қаттиқ қуйма буралма бурғи. 1- корпус; 2- устун; 3-буралма лента; 4- қаттиқ қ ў йма пластинка; 5-конуссимон ўтказма; 6-втулка; 7- резина қ истирма; 8-пластинка; 9- ювувчи тешик; 10- тиқин.

расм. Реактив турбинли бурғилаш усули учун қўлланиладиган 490 ммли РББ 13К туридаги бурғи. 1-корпус; 2-ювувчи канал; 3-шарошка билан йиғилган бармо қ . Долоталар тайёрлаш учун қўлланиладиган материаллар. Парракли долоталар: Парракли долоталар ўрта углеродли пўлатли қурилмалардан тайёрланади. Долота корпуси ва парраги штампа қилинади. Корпусни тайёрлаш учун легирланмаган углеродли пўлатнинг 0.35-0.70 % аралашмаси қўлланилади, паррак учун пўлат, легирланган хром, кремний ва марганец қўлланилади. Шарошкали долоталар – пўлат маркаларидан тайёрланади. Шарошкалар оғир шароитли грунтларни парчалашда ишлатилгани учун, унинг материалига юқори талаблар қуйилади. Шарошкаларга қ уйилган бу талабларга жавоб бера оладиган легирланган цементли кам углеродли пўлатлар қўлланилади. Ишчи юзасидаги тишларни мустаҳкамлиги қаттиқ қотишмалар билан арматураланади. Долота (лапалар) кам легирланган цементланган пўлат конструкциялардан тайёрланади. Бу материал – хром-молибден. Долота корпуси углеродли пўлат қурилмаси қуймасидан тайёрланади. Алмазли долоталар: алмазли долота корпуси хам конструкцион углеродли пўлатдан, яъни углерод таркиби 0,35-0,40 % бўлган аралашмадан тайёрланади.  Керниларни бурғилаш ускуналари ҳақида маълумот. КГК – 100 керни бурғилаш таркиби: 1) қидирув бурғилаш ускунаси УРБ-2А-2ГК; 2) иккитали бурғилаш тизмаси, қайсики тескари ювишни таъминлайди; 3) махсус бурғилаш сал ь ниги, суюқликларни беришини таъминлайди; 4) айланиб ҳаракатланувчи шпинделга беркитилган махсус элеватор;

5) қаттиқ қотишмали махсус коронка; 6) ювувчи суюқликни киргизиш ва чиқаргич, босим қувури, керни олиб чиқаргич; 7) керни қабул қ илгич ускуна; 8) керни жойлаштирувчи ёпиқ циркуляция (айлана) системаси, бурғиловчи қувурларни ташигич, ёрдамчи ускуналар ва тахлагичлар; 9) бурғилаш қувурларини кўтариш-тушириш пайтида тахланадиган жой. Керниларни бурғилаш технологияси. Бурғилаш тизмаси ташқи (3) ва ички (4) қувурлардан ташкил топган, концентрик равишда жойлашган. Ташқи қалин девори қувур муфта (2) билан таъминланган ва ниппел (1) трапецияли конус резьба орқали бурғилаш тизмасига бириктирилади. Ички юпқа деворли қувур икки тарафидан штуцер билан таъминланган, ички қувур ўқ бўйича ташқи қувурга нисбатан 35 мм силжита олади. Ташқи ва ички қувурларни бир-бирига нисбатан концентрик жойлашуви (5) марказлаштирувчи қувур ёрдамида бошқарилади. Бурғилаш тизмасининг бўш томони сферали ва конус шаклида ясалган, йиғилган тизмага, қувурлар сальники ёки махсус компенсатор орқали ириктирилади. Бурғилаш тизма сининг техник тавсифи. 1. Диаметри, мм. ташқи 73 ички 48 2. Қувур девор қалинлиги, мм. ташқи 6.5 ички 3.0 3. Қувур материали. ташқи Н-73 ички Д 16 Т

4. Иккилик қувур узунлиги, мм – 4. 5. Икки қувур массаси, кг – 52. Керни қабул қилиш қувури – бурғилаш қувури каби концентрик жойлашган корпус ва тармоқланган қисқа қувурдан тузилган. Корпус бир томондан ички резьба орқали бурғилаш қувурига бириктирилади. Иккинчи томондан ички резьба коронка билан бириктирилади. Тармоқланган қисқа қувур – икки турга бўлинади: 1) юмшоқ жинсларни бурғилаш учун ички сирти силлик; 2) ўртача қаттиқ ва қаттиқ жинсларни бурғилашда намуна устунларини керакли пайтда синдиргич. Жинс парчаловчи ускуна – қаттиқ қоришмали коронкалар ни ташқи диаметри 76, 84, 92 мм, ички диаметри 34, 38 ва 40 мм ни ташкил этади. Диаметри 76 мм коронкалар юмшоқ барқарор жинсларни ва ўртача қаттиқ қатламли жинсларни бурғилашда ишлатилади. 84 мм диаметрли қ овур ғ али коронкалар – IV -чи категория жинсларни бурғилаш учун ( қ ум, супес, лой ва бошқа) мўлжалланган. 92 мм коронкалар – муҳим мураккаб, сочилувчан , қатламли қалин , қувватли жинсларни бурғилашга мўлжалланган. Ювувчи суюқликлар тўғридан-тўғри тубига, ички тизма орқали берилади. Керниларни чиқаришга таъсир қилувчи сабаблар. Гидротранспорт билан намуналарни бурғилаш параметри режими айланиш частотаси, ўқий юкланма, ювиш суюқлиги сарфи, коронканинг кўтариш баландлигига боғлиқ. Жиҳознинг айланиш частотаси 100-250 ай/мин. чегарасида. Кўп ҳолларда айланиш частотасини 150 ай/мин атрофида ишлатиш тавсия этилади, бундан катта бўлса, сальник ҳосил бўлиши ва тиқилиб қолиш ҳоллари бўлиши кузатилади. Айланиш частотасини яхлит ва кучсиз

ёриқланган жинсларни бурғилашда 200-250 ай/мин атрофида ишлатиш тавсия этилади. Ювувчи суюқликларни қудуқга 140-160 л/мин бериш тавсия этилади, ёриқли жинсларда 200-250 л/мин. К ернилар сув сарфи 60-70 л/мин бўлганда чиқарилади, чунки 100 л/мин бўлганда қуйқумлашиш (к ў кунсимон жинсларни қў йиши) қувур ва марказий бурғилаш тизмасининг тизмасида кузатилади , ҳамда марказий каналда керниларнинг тиқилиб қолиш ҳол ат лари бўлиши мумкин. Нормал бурғилаш жараёни насос манометридаги босим кўрсатгичи 0 , 5 дан 2 , 5-3 , 0 МПа ва бурғилаш қудуғи чуқурлиги 100 метрдан катта бўлганда кузатилади. Босимни тез пасайиб кетиши натижасида ички тизманинг герметик ҳолати йўқолиши, босимнинг кўтарилиши ва намуналарнинг ёпишиб қолиш ҳол ат лари содир бўлади . Керниларни тўлиқ чиқишини таъминлаш учун 4 метрли қувурдан фойдаланилганда 1 метр чуқурликка етганда тўхтатиш керак . жадвал Тоғ жинсларини бурғилаш категорияси. Жинслар Қ умлар Ўрта зичли ва зич супес ва лойлар Охактош, қумоқсимон Гравий ва галькали ёт қ изи қ лар Жинсларни бурғилаш бўйича категорияси IX III-IV VI-VIII VI Чуқурлашиш катталиги 0,1-0,5 1,3-1,5 0,2-0,5 0,3-1,0 Снарядни кўтариш баландлиги, м 0,3-1,5 1,0-1,0 0,1-1,0 0,6 Намуналарнинг коронкага тиқилиб қолиши мураккаб жараён бўлиб, улар кўп ҳолларда кукунсимон маҳсулотлар ҳосил бўлиб тиқилади. Бу

ёпишиб тиқилиб қолишини , ўқий юкланмани кўтариш, керни колонка ичкарисига итариш ёки кўтарилган снарядни айлантиради. Сувнинг гидравлик зарбаси билан жумракни тез ёпиш ва очиш билан бартараф этилади. Керниларни тиқилиб қолишини бартараф этиш ювишни тўғри ва тескари амалга ошириш ёки снарядни 0 , 5-1 метрга кўтариган ҳолда амалга оширилади. Жинсларнинг физик–механик хоссасига боғлиқ ҳолда намуна шлам материал и учта кўринишга эга: 1) 34 – 38 мм диаметрли устунлар ҳар хил баландликдаги лой, зич б ў рлар ва бошқа қатламларни бурғилашда; 2) бўлакча шаклидаги ва қисман айлана шаклида, тупро қ – ў симлик қатламига, қ ум, соз тупроқ, шамоллаган кристалл ва боғланмаган грунтларга мос; 3) текис кўринишда узунлиги 30 – 70 мм, қалинлиги 5 – 10 мм, кучсиз пластик жинсларни бурғилашда; Керниларни чиқиши ва уларнинг тузилишини сақлашга қуйидаги бурғилаш шароитлари таъсир қилади: 1) колонкали снаряднинг механик таъсирида ҳосил бўладиган титраш ва зарба таъсирида парчаланиши, ўзи тиқилиб қолиши, қирилиши ва намунанинг майдаланиб кетиши; 2) ювувчи суюқликнинг гидромеханик таъсири, парчалаш ва кернини қисман ювиши; 3) ювувчи суюқлик билан бир неча жинсларнинг аралашиб кетиши; 4) кернининг қ они қ арсиз ёпишиши ва уни кўтаришда қудуқка тушиб кетиши; 5) бурғилаш технологиясини бузилиши ва ташкилий-техник тадбирларни талаб даражасида олиб борилмаслиги.

Похожие

Қаттиқ қотишмали коронкалар билан бурғилаш технологияси

Бурғилаш қувурлари бирикмаси

Оғма қудуқларни бурғилаш

Бурғилаш ювиш суюқликлари

Бурғилаш қудуқлари ва уларнинг элементлари. Бурғилаш қудуқлари классификацияси