Yerning sutkalik harakati va uning geografik oqibatlari - География - Рефераты

Yerning sutkalik harakati va uning geografik oqibatlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

42 KB

Yerning sutkalik harakati va uning geografik oqibatlari Reja: 1. Yerning sutkalik harakati va uning xususiyatlari 2. Yerning sutkalik harakati isbotlari 3. Yerning sutkalik harakatining geografik oqibatlari.

Yerning sutkalik harakati va uning xususiyatlari. Yerning faraz qilingan o`simlik qoplami atrofida aylanishiga yerning sutkalik harakati deyiladi. Yer o`z o`qi atrofida soat strelkasi tomonga g`arbdan sharqqa tomon 23 soat 56 min 4 sek yoki 24 soat ichida to`liq bir marta aylanib chiqadi. Bu harakatning asosiy sabablari omson jismlari o`rtasida yuz byeruvchi o`zaro tortishuv kuchidir. Yer o`qi ayanish tekisligiga nisbatan 66 gradus 33 minut, eliptika tekisligiga nisbatan 23 gradus 27 minut og`ishgan. Yerning sutkalik harakatida 2 xil tezlik ajratiladi. 1. Burchak tezligi. 2. Chiziqli tezlik. Yerning burchak tezligi uning har bir qismida bir xil bo`lib, u bir soatda 15 gradusga teng. Chiziqli tezlik esa ekvatorda eng katta bo`lib, undan qutblarga borgan sari sekinlashib boradi. Buni u=464 m/s xSO formulasi bilan aniqlanadi. 464 m/s ekvatordagi chiziqli tezlik miqdori. 65 gradus kenglikda bu tezlik 195 m/s, qutblarda esa 0 ga teng. Yerning sutkalik harakatining isbotlari. 1. Kecha va kunduzning almashinishi. 2. Yulduzlar osmonida yulduzlarning g`arbdan sharqqa tomon aylanishi. 3. Yuqoridan tashlangan predmetning sharqqa tomon og`ishi. Yuqorida tashlangan predjmet yer yuzasiga o`z yo`nalishiga tushmasdan balki sharqqa tomon og`ib tushadi. 4. Fukomayatnigi va boshqalar Yerning sutkalik harakatining geografik qobiq oqibatlri. 1. Yer sfyeroidining siqiqligi vujudga keladi. Yerning sutkalik aylanishidan yer yuzasining har qanday nuqtasida ikki kuch taosirida uning shakli o`zgarishga uchrashi mumkin.

1-Kuch. Yer markazga yo`naluvchi og`irlik kuchi. Ikkinchi sistema yer aylanishidan hosil bo`lgan markazdan qochma kuch. Qutblardan ekvatorga tomon markazdan qochma kuch ortib borishi qutbiy siqiqlikni hosil qiladi. 2. Kecha va kunduzning almashishidan geografik qobiqda sutkalik ritmika hosil bo`ladi. Bu hodisa bilan nurash, tirik mavjudotlarning hayot tarzi, yer yuzasi va suv yuzasini tyermik rejimi, havo xarakati, suvning bug`lanishi, atmosfyera bosimining o`zgarishi va boshqalar. 3. Yer yuzasida buruvchi kuch paydo bo`ladi. Bu kuch 19-asrda yashagan francuz mexanigi G.Korilie nomi bilan ataladi. Bu kuch quyidagi formaula bilan ifodalanadi. ........................ m - haraktyerlanuvchi jism, uu - Yer aylanishini burcha tezligi, u - chiziqli tezlik, f - joyning geografik kengligi. 4. Markazdan qochma kuch va tortish kuchi ayirmasidan og`irlik kuchi paydo bo`ladi. Bu kuch qutblardan ekvatorga tomon ozayib boradi. 5. Yerning sutkalik harakati natijasida turli geografik uzunliklarda vaqt turlicha bo`ladi. Ҳ ozirgi vaqtda astronomiyada quyidagi vaqt turlaridan foydalaniladi. - mahalliy vaqt, - mintaqa vaqti, - dekret vaqti, - yozgi vaqt, - halqaro vaqt. 6. Yerning aylanish o`qi Oy va quyosh tortishi natijasida og`ir 26 ming yil ichida bir marta to`liq aylana chizadi. Bu hodisaga presessiya deyiladi. Bu ciklik o`zgarish yer tabiatida ham maolum bir yirik masshtabdagi o`zgarishlarni vujudga keltiradi. Sutkalik harakat, sutka, burchak tezligi, chiziqli tezlik, fuko mayatnigi, koreolisbyer kuchi, markazdan qochma kuch, og`irlik kuchi, vaqt turlari, mahalliy, mintaqa, dekret, yozgi va halqaro, processiya, ritmika.

Topshiriq. Turli geografik kengliklarda Yerning sutkalik xarakatini chiziqli tezligini aniqlang. Topshiriqni bajarishda V =464* c o s m/sek. Aniqlangan miqdor quyidagi jadvalga yoziladi. Geografik kenglik V m/sek Geografik kenglik V m/s Geografik kenglik V m/s 0 0 30 0 60 0 10 0 40 0 70 0 20 0 50 0 80 0 25 0 55 0 90 0

Похожие

Yerning yillik harakati va oqibatlari

Yerning shakli va kattaligi, ularning geografik oqibatlari

Yerning litosfyera qobig`i va uning xususiyatlari

Geografik qobiq va uning xususiyatlari

Atmosfera va uning geografik qobiq uchun ahamiyati