O`zbekiston dehqonchilik tarmoqlari geografiyasi - География - Рефераты

O`zbekiston dehqonchilik tarmoqlari geografiyasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

108 KB

O`zbekiston dehqonchilik tarmoqlari geografiyasi Reja: 1. O`zbekistonda dehqonchilik tarmoqlarining rivojlanishi. Texnika ekinlari. Paxtachilik. 2. Donli ekinlar. 3. Kartoshka, sabzavot, poliz ekinlari. Mevachilik va uzumchilik.

Dehqonchilik O`zbekiston qishloq xo`jaligining yetakchi tarmog`i bo`lib unda qishloq xo`jaligi yalpi mahsulotining 65-70 foizi yaratiladi. Mamlakatimiz tabiiy sharoitining o`ziga xosligi shundaki, uning turli hudud va mintaqalarida sug`orma va lalmikor dehqonchilik bilan shug`ullanish imkoniyatining mavjudligidir. Adir zonalarida lalmikor dehqonchilik (bug`doy, arpa, no`xat, kunjut, zig`ir, ozuqabop ekinlar, bog`dorchilik) qilinadi. Sug`orma dehqonchilikda lalmikor dehqonchilikka nisbatan 3-5 marta ko`proq hosil olinadi va yerdan samarali foydalanishni ta`minlaydi. Respublikamizda dehqonchilik yalpi mahsulotining 98,5 foizini sug`orma dehqonchilikdan olinadi. Sug`oriladigan yerlarga asosan texnika ekinlari (paxta, kanop, tamaki qand lavlagi), don ekinlari (bug`doy, sholi, makkajo`xori, dukkakli don ekinlari), sabzavot, kartoshka, poliz ekinlari, uzum va meva yetishtiriladi. O`zbekistonda sug`oriladigan yerlar maydoni XX asr davomida muntazam oshib kelgan. Agar 1914 yilda sug`oriladigan yerlar Respublikamizda 1,8 mln. gektarni tashkil etgan bo`lsa, Mirzacho`l, Qarshi, Jizzax, O`rtacho`l, Surxon-Sherobod cho`llarining o`zlashtirilishi va Markaziy Farg`onada yangi yerlar ochilishi bilan ayni paytda 4,2 mln. gektardan oshdi. jadval Qishloq xo`jaligi ekinlari maydoni (barcha toifadagi xo`jaliklarda) 1940 1960 1980 1990 1993 2002 2005 Ekin maydonlari, ming gektar Jami ekin maydonlari 3036,5 3148,8 3994,6 4194,2 4229,7 3540,8 3647,5 Jumladan, g`alla ekinlari 1479,7 894,8 1173,8 1008,1 1280,3 1393,7 1616,1 Texnika ekinlari 1026,2 1487,9 1912,1 1876,3 1731,8 1462,2 1518,4 Paxta 947,7 1449,9 1877,7 1830,1 1695,1 1421,0 1472,3 Kartoshka 23,6 28,6 23,3 41,8 44,5 48,9 51,0 Sabzavot 25,3 38,7 104,3 140,2 151,9 127,5 133,0 Poliz ekinlari 39,4 43,0 52,1 79,8 48,1 37,3 38,7 Yem-xashak ekinlari 446,9 606,7 722,4 1039,7 967,8 330,4 290,3

Paxtachilik- Respublika qishloq xo`jaligining asosiy tarmog`idir. Uning mamlakat iqtisodiyotida ahamiyati juda katta bo`lib asosiy valyuta tushumlari shu sohaga to`g`ri keladi. O`zbekistonning saxiy tabiati, issiq iqlimi, yer, suv va boy mehnat resurslari, xalqining asrlar davomida to`plagan tajribasi paxtachilikning serdaromad tarmoqqa aylanishini ta`minlagan. Shuning uchun ham uning paxta yetishtirishdagi yuksak ko`rsatkichlari jahondagi katta mavqeini belgilab bergan. O`zbekiston paxta yetishtirishda jahondagi kuchli to`qqizlik orasida beshinchi o`rinni mustahkam egallab kelmoqda. Paxta tolasini eksport qilishda esa O`zbekiston jahondagi (AQSH dan keyin 2-o`rinda) eng yirik mamlakatlardan biridir. Paxtachilikning pirovard asosiy mahsuloti – paxta tolasi va paxta moyidir. 1 tonna paxta xom ashyosidan o`rtacha 320-350 kg tola (3500 m² gazlama), 10 kg momiq, 620 kg chigit olinadi. O`z navbatida 620 kg chigitdan 110 kg moy, 225 kg kunjara, 175 kg shulxa 35 kg lint, 30 kg tuk (delint) chiqadi. Umuman paxtadan sanoat usulida 1200 dan ortiq mahsulotlar ishlab chiqarish mumkin. Paxtachilik agrosanoat majmui respublika xalq xo`jaligining 70 foizdan ko`proq tarmoqlari bilan texnika va texnologik jihatdan bog`liq. Ayniqsa qishloq xo`jaligi mashinasozligi, kimyo, yengil sanoat tarmoqlari paxtachilik bilan chambarchas bog`langan bo`lib, ular Respublikadagi eng yirik paxtachilik agrosanoat majmuini tashkil etgan. O`zbekistonning barcha mintaqalarida vegetatsiya davrining uzoqliligi o`rta tolali g`o`zani, Buxoro, Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida ingichka tolali g`o`zani yetishtirish imkonini beradi. Sobiq Ittifoq davrida O`zbekiston paxta xom ashyosiga bo`lgan talab keskin kuchaydi. 1932 yildan boshlab sobiq Ittifoq paxta import qiluvchi mamlakatdan eksport qiluvchi mamlakatga aylandi. Bunda O`zbekistonni ulushi benihoya katta edi. Chunki Respublikamiz sobiq Ittifoq paxtasining 60-65 foizini yetkazib bergan. Sobiq Ittifoqning paxta mustaqilligini ta`minlash maqsadida paxta maydonlari muntazam ko`paytirilishi O`zbekiston dehqonchiligida paxta yakka hokimligini (monokulturasini) vujudga keltirdi (18-jadval).

Respublikamiz mustaqillikka erishgandan so`ng O`zbekiston hukumati paxta yakka hokimligini bartaraf etishga katta ahamiyat bera boshladi. Birinchi navbatda ekin maydonlarining tarkibi o`zgartirildi. 1991 yildan boshlab paxta maydonlari qisqartirilib ular o`rniga g`alla, sabzavot, poliz va boshqa ekinlar ekila boshladi. Shuningdek, paxtachilik sohasidagi asosiy vazifa-respublikada “paxta-beda- g`alla”, “paxta-g`alla” almashlab ekishni joriy etish va o`rtacha hosildorlikni 30-35 sentnerga yetkazish va paxtadan tola chiqishini esa 33 foizgacha oshirish dolzarb vazifa qilib qo`yilgan. Tabiiyki, mamlakatda paxta maydonini qisqartirish sug`oriladigan zonada bug`doy yetishtirishning geografiyasini keskin ko`paytirish bilan bog`liq kechdi. O`z navbatida, paxtachilikni intensiv rivojlantirish masalasi uning yuqori hosildorligini saqlab qolish bilan bog`liq ravishda ta`minlanmoqda (jadval). Respublikada paxtachilikni kimyolashtirishga ham katta e`tibor berilmoqda. Uni mineral o`g`itlar bilan oziqlantirishning ilmiy asoslangan me`yorlari chet el tajribalari asosida takomillashtirilmoqda. Mutaxassislarning hisob-kitoblariga qaraganda, birgina mineral o`g`itning o`zi g`o`za hosildorligini 40 foizgacha oshiradi. Shuning uchun ham g`o`za maydonlarida turli xil mineral va organik o`g`itni ishlatish, gerbitsid, pestitsid, defoliantlarning ilmiy asoslangan me`yorlarini qo`llash rivojlanishning hozirgi bosqichida ayniqsa dolzarbdir. Chunki hozirgi vaqtda, bir tomondan, paxta maydonlari yarim million gektarga qisqargan, ikkinchi tomondan esa, uning hosildorligini oshirib borish evaziga yalpi hosil yetishtirishni barqaror saqlab turish vazifasi o`rtaga tashlangan. jadval O`zbekistonda paxta yetishtirishning o`sishi Yillar Paxta maydoni, ming ga O`rtacha hosildorlik, p/ga Yalpi paxta hosili, ming tonna 1924 264,8 7,8 205,8 1930 883,8 8,4 744,3 1940 923,5 15,0 1385,9

1950 1098,1 20,3 2225,6 1960 1386,6 20,4 2823,5 1970 1709,2 26,3 4495,2 1980 1877,7 29,7 5578,6 1990 1830,1 27,6 5058,0 1995 1492 ,8 26,4 3934,1 1996 1487,3 22,5 3350,1 1998 15 3 1,6 21,3 3206,2 2002 1421,0 22,0 3122,4 Shu bilan birga respublika paxtachiligini rivojlantirishda yangi-yangi agrotexnika usullari keng qo`llanilmoqda. Jumladan, 1997 yilda birinchi marta 350 ming ga, 2002 yilda 850 ming ga maydonga chigit Andijon usulida ya`ni, plyonka ostiga ekildi. Bu usulning afzalligi shundaki, chigit erta ekiladi va binobarin, erta hosil yetishtiriladi, hosildorlik ham oshadi. Ertagi paxtadan bo`shagan yerlar esa, takror dehqonchilik qilishga keng imkoniyat yaratadi. Shuningdek, chet ellarda paxtachilik sohasida to`plangan texnologiyalarni vatanimizda joriy etishda ham birmuncha ishlar qilinmoqda. Chunonchi, g`o`zani yangi usulda sug`orish (tomchilatib sug`orish usuli-Isroil texnologiyasi asosida), oziqlantirish, ishlov berish, AQSH va Isroil kabi davlatlarning paxta hosilini erta muddatlarda yig`ib olish borasidagi tajribalari mamlakatimizning turli mintaqalaridagi xo`jaliklarda sinovlardan o`tkazilmoqda, yaxshi natijalar keng ko`lamda ommalashtirilmoqda. Kanopchilik- Respublikada 1936 yildan boshlangan. Shu yilda Toshkent viloyatining Quyi Chirchiq tumanida 6980 ga maydonga kanop ekildi, 19,7 s/ga hosil olindi va 13,8 ming tonna kanop poyasi tayyorlandi. 1937 yildan Toshkent viloyatining Yuqori Chirchiq tumani, 1950-56 yillarda Surxondaryo, Samarqand viloyatlari va Qoraqalpog`istondagi xo`jaliklarda ham kanop yetishtirish yo`lga qo`yildi. 1971 yilda Toshkent viloyatining Yuqori Chirchiq, O`rta Chirchiq, Oqqo`rg`on, Bo`stonliq va Quyi Chirchiq tumanlarida ekilib, respublikada eng yuqori marra-360 ming tonna kanop poyasi yetishtirildi. 1972 yildan kanop maydonlari qisqarib bordi. Hozir asosan Yuqori va Quyi Chirchiq tumanlarida

ekilib, yiliga o`rtacha 6,5 ming tonna kanop poyasi yetishtiriladi. Poyasidan olinadigan toladan gazlama, o`rov materiallari, qop, brezent, kanop arqon, kanop ip tayyorlanadi. Yetishtirilgan kanop poyasi “Toshkentkanop-sanoatsotish” uyushmasi tizimidagi kanop (lub) zavodlarida qayta ishlanib, kanop tolasi olinadi. Ayni paytda ushbu uyushmaga qarashli 6 ta lub zavodlari faoliyat ko`rsatmoqda. Tamakichilik- qishloq xo`jaligining serdaromad sohasi bo`lib unga asosan Samarqand viloyatining Urgut tumani ixtisoslashgan. Tamaki qisman Qashqadaryo viloyatining Kitob, Shahrisabz va Yakkabog` tumanlarida ham ekiladi. 1995 yildan boshlab jahonning ko`plab sigareta ishlab chiqaruvchi kompaniyalari katta ehtiyoj sezadigan Virjiniya, Parley navlari, xushbo`y turk va bolgar tamakilari ham ekilmoqda. Yetishtirilgan tamaki Urgut tamaki fermentlash fabrikasida qayta ishlanadi. Toshkent va Samarqand sigareta fabrikalarini xom ashyo bilan ta`minlaydi. Samarqandda Buyuk Britaniyaning “British Ameriken Tobakko” kompaniyasi bilan hamkorlikda qurilgan (1996) yangi tamaki fabrikasi “O`zBAT aksiyadorlik jamiyati” ham mahalliy xom ashyo asosida ishlaydi. 2. Donli ekinlar. Respublika dehqonchiligida don yetishtirish ham muhim o`rinda turadi. Mamlakat aholilisining oziq-ovqat mahsulotlariga bo`lgan talabini qondirish, chorvachilikning yem-xashak bazasini mustahkamlash don yetishtirishni ko`paytirish bilan bog`liq. O`zbekistonda g`alla ekinlaridan-bug`doy, arpa, makkajo`xori, sholi, javdar, suli, oq jo`xori, tariq, dukkakli don ekinlari-no`xat, mosh, loviya, yeryong`oq, moyli don ekinlari-zig`ir, kunjut, soya, mahsar, kungaboqar ekiladi. G`allachilik . O`zbekiston azal-azaldan aholisini don, un va un mahsulotlariga bo`lgan ehtiyojini o`z ichki imkoniyatlari hisobiga qondirib kelgan va bug`doy yetishtirishda yangi-yangi serhosil navlar yaratib, katta tajriba orttirgan mamlakatlardan biridir. Biroq sobiq Ittifoq davrida bug`doy va arpa maydonlari keskin qisqarib bordi, ular sug`oriladigan zonadan siqib chiqarilib asosan ekstensiv rivojlanishga ega bo`lgan lalmikor hududlarda yetishtirildi . II Jahon urushidan

oldin bug`doy va arpa qariyb 1,5 mln ga yerga ekilgan (1940 y). Bug`doy va arpa barcha g`alla ekinlari maydonining 90 foizdan ortiqrog`ini tashkil etar edi. 1970 yilda 640 ming ga bug`doy va 387,4 ming ga arpa ekildi, hosildorlik 8,5 s/ga, yalpi hosil 1 mln tonnani tashkil etdi. O`zbekiston mustaqillikka erishganidan keyin mamlakatning g`alla mustaqilligiga erishish, don mahsulotlariga bo`lgan talab-ehtiyojni respublikaning o`zida yetishtirilgan hosil hisobiga qondirish muhim strategik vazifa qilib belgilandi. Istiqlolning dastlabki yillaridanoq g `alla ekin maydonlarini kengatirishga asosiy e`tibor berildi. Ayniqsa, mamlakat g`alla mustaqilligini ta`minlashda 1995 xo`jalik yilida katta qadam tashlandi. O`sha yili respublikadagi jami ekin maydonining 40 foizi g`alla ekish uchun ajratildi. G`alla ekin maydoni 1300 ming gektarga yetkazildi. Shundan 828 ming gektari sug`oriladigan zonaga to`g`ri keldi. 2005 yilda mamlakatning lalmikor va sug`oriladigan zonasida 1616,1 ming ga yerga (jami ekin maydonining 44,3 foiziga) donli ekinlar ekildi va 6,4 mln. tonna hosil yig`ib olindi. G`alla ekinlaridan mo`l-hosil yetishtirish omillaridan biri yaxshi va rayonbop navdir. Mamlakat g`allachiligida (uning sug`oriladigan zonasida) g`allaning qiltiqsiz, “Unumli bug`doy”, “Sanzar-4”, “Intensiv”, “Sanzar-8”, “Qarshi-7”, “Zafar”, “Yonbosh”, lalmi yerlarda “Qizil Shalola”, “Surxon-5688”, “O`zros-7-13”, “Tolmas” kabi navlari ekildi. Ekilayotgan bug`doy navlaridan sug`oriladigan zonaning intensiv (ixtisoslashgan) xo`jaliklarida 40-50 sentnerga yetkazib hosil olinmoqda. 2005 yil mamlakat bo`yicha g`allaning har gektaridan 39,8 sentner, jumladan bug`doydan 41,5 sentner hosil olindi. Viloyatlar bo`yicha bug`doyning eng yuqori hosili Andijon (59,6 s/ga), Buxoro (58,2 s/ga) va Farg`ona (51,1 s/ga) viloyatlariga to`g`ri keldi. Eng past hosil Jizzax (25,5 s/ga) viloyati va Qoraqalpog`iston Respublikasidan (26,6 s/ga) yig`ib olindi. Makkajixorichilik. O`zbekistonda XX asrning II yarmidan rivojlana boshladi. Respublikaning tuproq-iqlim sharoitiga ko`ra bahorda va ikkinchi marta ekinzorlardan bo`shagan yerlarga yozda ekiladi. Uni odatda, don olish va chorva mollariga ozuqa sifatida ekishadi. O`zbekistonda makkajo`xori keng tarqalgan

ekin. U barcha viloyatlarda (sug`oriladigan maydonlarda) ekiladi. Ilg`or xo`jaliklarda har gektardan 50-60 sentner don, 1300-1400 sentner ko`k poya olinadi. 1998 yilda mamlakatda 140,5 ming tonnadan ko`p makkajo`xori doni yetishtirilgan. Makkajo`xori bilan birga katta maydonlarda oq jo`xopi (doni va silos hamda ko`k poyasi uchun) ham ekiladi. Oq jo`xori ko`p hollarda Qoraqalpog`iston Respublikasi, Xorazm, Buxoro viloyatlari hamda Markaziy Farg`onaning sho`rxok yerlarida ekiladi (20-30 s/ga don, 650 s/ga ko`k poya). Sholikorlik. O`zbekiston g`allachiligida sholikorlik ham muhim o`rin tutadi. Sholi qimmatli oziq-ovqat ekinidir. Garchi O`zbekiston suv resurslari bilan yaxshi ta`minlangan bo`lmasada, uning ayrim daryo qayirlarida sholikorlik yaxshi rivojlangan. Sholi asosan suv ichida o`sadi, etiladi. Sholi o`simligi sho`rxok tuproqlarni yoqtiradi. Ayni paytda issiqsevar bo`lgan mazkur ekin Amudaryo, Sirdaryo, Surxondaryo va boshqa yirik daryolar qayirlarida yaxshi hosil beradi. U ayniqsa, Amudaryo etaklarida ko`p yetishtiriladi. Xorazm viloyatiga respublikamiz sholi ekin maydonlarining va yalpi hosilining 43,2 foizi, Qoraqalpog`iston respublikasiga 37 foizi to`g`ri keladi. Shuningdek, sholi Toshkent, Sirdaryo, Surxondaryo, Andijon, Namangan viloyatlarida ham keng maydonlarda yetishtiriladi. Sholining “O`zROS 7-13”, “Qoraqalpo-g`iston” “O`zROS-17”, “Nukus-2”, “Avangard” navlari serhosildir. 2. Kartoshka, sabzavot, poliz ekinlari. Mevachilik va uzumchilik. Kartoshka, sabzavot, poliz ekinlari. Respublikaning iqlimi, unumdor tuprog`i, sug`orma dehqonchilik sharoitlari sabzavot, poliz ekinlari va kartoshkadan hosil olishga imkon beradi. Bu tarmoqda sabzi, piyoz, lavlagi, sholg`om, turp, pomidor, karam, bodring, sarimsoq, baqlajon, qovun, tarvuz, qovoq, bargli sabzavotlar (kashnich, ukrop, petrushka va b.), kartoshka ekiladi. O`zbekistonda sabzavot va polizchilik qishloq xo`jaligining qadimiy tarmog`idir. Asosiy poliz ekinlari bo`lgan qovun, tarvuz va qovoqning vatani O`rta Osiyo hisoblanadi. Xalq seleksionerlari tomonidan qovun va tarvuzning dunyoga

mashhur navlari yaratilgan. Asrlar davomida mamlakat sabzavot va polizchiligida ekinlarning tur tarkibi boyib bordi. Masalan, XIX asrning II yarmidan Rossiya orqali pomidor, kartoshka, gulkaram, chuchuk (bolgar) qalampiri, Xitoydan esa rediska va poliz ekinlarining ayrim turlari kirib keldi va asosiy ekinlar qatoridan joy oldi. jadval. Ayrim qishloq xo`jaligi mahsulotlarini yetishtirish (ming t) Yillar Mahsulotlar 1993 1996 1997 2002 2005 Don 2142,4 3562,0 3775,6 3550,8 6401,8 Shu jumladan: bug`doy 876,0 27 41,8 3073,0 4967,4 9575,8 Paxta 4234,5 3350,1 3645,0 3122,4 Kartoshka 472,4 513,5 691,9 777,2 924,2 Sabzavot 3038,7 2497,4 2384,2 2953,0 3517,5 Poliz ekinlari 622,3 469,7 367,6 475,4 615,3 Meva 560,1 604,8 547,7 818,5 949,3 Uzum 381 ,0 478,3 511,5 516,4 Ayni paytda O`zbekistonda har yili o`rtacha 5,0-5,5 mln tonna sabzavot va poliz ekinlari yetishtiriladi. Jumladan, 2005 yilda respublikamizda 222,7 ming gektarga ushbu tarmoq ekinlari ekilib, 3517,5 ming t sabzavot, 615,3 ming t poliz ekinlari, 924,2 ming t kartoshka yetishtirilgan. Sabzavot mahsulotlari yetishtirishda Toshkent viloyati (716,5 ming t), Samarqand (625,0 ming t) va Andijon viloyatlari (461,7 ming t) yetakchi. Qoraqalpog`iston Respublikasi va Navoiy viloyatlariga esa mamlakatda yetishtirilgan sabzavotlarning mos holda 1,4 va 2,4 foizi to`g`ri kelgan (2005 y). Polizchilik Sirdaryo (109,9 ming t) va Jizzax viloyatlarida (107,4 ming t) eng yaxshi rivojlangan. Umuman olganda, O`zbekistonda yetishtirilgan poliz mahsulotlarining 1/3 qismidan ortiqrog`i Mirzacho`l iqtisodiy rayoniga to`g`ri keladi. Kartoshka hosili bo`yicha Samarqand viloyati Respublikada 1- o`rinda turadi. 2005 yilda mamlakatda yetishtirilgan kartoshkaning 22,6 foizi (208,7 ming t) mazkur viloyat hissasiga to`g`ri kelgan. Shuningdek, Toshkent

(15,5 %), Farg`ona (10,6 %), Surxondaryo viloyatlarida (9,4 %) ham kartoshka nisbatan ko`p ekiladi. Mevachilik va uzumchilik. O`zbekistonning agroiqlim resurslari har qanday meva va uzum donasining qandlilik darajasini oshirishga qodir. Shuning uchun serquyosh diyorimizda yetishtiriladigan turli mevalar va uzum navlari shirin-shakar, o`ta lazzatli bo`ladi. O`zbekiston hududida meva daraxtlari haqidagi dastlabki ma`lumotlar miloddan avvalgi I ming yillik o`rtalariga to`g`ri keladi. Asrlar davomida xalq seleksiyasi asosida shaftoli, o`rik, olma, yong`oq, bodom, anor, tut hamda tokning juda sarxil mevali navlari yaratilgan. XX asr boshlarida hozirgi O`zbekiston hududida 24 ming ga bog`, 30,6 ming ga tokzor bo`lgan. Respublika bog`larida meva va rezavor meva beradigan 20 turga mansub daraxt, buta va o`t o`simliklar o`stiriladi. Urug`li meva daraxtlari (olma, nok, behi), danakli meva daraxtlari (o`rik, shaftoli, olxo`ri, gilos, olcha), subtropik o`simliklar (anor, anjir), yong`oq mevalilar (yong`oq, pista, bodom), rezavor mevalilar (qulupnay, malina, smarodina (qoraqat)) asosiy o`rinni egallaydi. Olma, nok va tokning yozgi, kuzgi va qishki navlari muhim xo`jalik ahamiyatiga ega. Tokchilik qadimdan Samarqand, Toshkent viloyatlari va Farg`ona vodiysida taraqqiy etgan. Tokchilik xo`raki, mayizbop va konserva mahsulotlari (shinni, murabbo, sharbatlar) hamda vinochilik yo`nalishlariga ega. 1995 yilda respublikada bog`larning umumiy maydoni 382 ming gektardan ortib ketdi (meva bog`lari 253 ming ga, tokzorlar 131 ming ga). Har yili yalpi hosil qariyb 1 mln tonnani tashkil etadi. 2002 yilda esa o`rtacha 842,9 ming. t. meva va 500 ming. t. atrofida uzum hosili yig`ib olindi. Mevachilikda Andijon (20 %), Samarqand, Namangan, Farg`ona, Toshkent (11-12 %) viloyatlarining, uzumchilikda esa Samarqand (27 %) viloyatining salmog`i kattadir. Mamlakatimizning janubiy mintaqalarida, xususan Surxondaryo viloyatida subtropik va sitrus mevalar yetishtiriladi. Ayniqsa, xurmo, bodom, anjir, anor, limon, mandarin, apelsin ko`p ekiladi. Biroq, bu mevalarning ayrimlari qish faslida issiqxonalarda saqlanadi yoki vaqtincha usti plyonkalar bilan yopib qo`yiladi.

Respublikada meva va uzumning yangi, serhosil navlarini yaratishda R. R. Shreder nomidagi bog`dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-ishlab chiqarish korporatsiyasi katta ishlarni amalga oshirib kelmoqda.

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati 1. Karimov I.A. O`zbekiston XXI asr bo`sag`asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari .–T.: 1997. 2. Karimov I.A. O`zbekiston "milliy" istiqlol, iqtisodiyot, siyosat, mafkura. T., 1996. 3. Abirqulov Q. Iqtisodiy geografiya. T., 2004. 4. Алаев Э.Б. Социально-экономическая география. Понятийно- терминологический словарь. – М.: Мысль, 1983. 5. Akramov Z . M . O ` zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi o ` quv dasturi . T., 1992. 6. Asanov G.R. Sotsial-iqtisodiy geografiya: termin va tushunchalar izohli lug`ati. - T.: O`qituvchi, 1990. 7. Asanov G.R., Nabixonov M., Safarov I. O`zbekistonning iqtisodiy va ijtimoiy jo`g`rofiyasi. -T.: O`qituvchi, 1994. 8. Axmedov E.A. O`zbekiston shaharlari mustaqillik yillarida. –T., 2002. 9. Axmedov E.A., Boltayev M.J. O`zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi. Ma`ruzalar matni. Toshkent, 2000. 10. Axmedov E.A. va va boshqalar. Mustaqil O`zbekiston. T., 2001.

Похожие

Dehqonchilik tarmoqlari geografiyasi

O`zbekistonning mashinasozlik majmui tarmoqlari geografiyasi

Chorvachilik tarmoqlari geografiyasi

O`zbekiston tashqi iqtisodiy aloqalar geografiyasi

O`zbekistonning qishloq xo`jalik tarmoqlari geografiyasi