Ҳиндистон аҳолиси - География - Рефераты

Ҳиндистон аҳолиси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

74.5 KB

Ҳиндистон аҳолиси Режа: 1. Ҳиндистонда энг кўп тарқалган тиллар 2. Ҳиндистон аҳолисининг диний гуруҳларга бўлиниши

Ҳиндистон аҳолиси Ҳиндистон кўп миллатли давлат бўлиб, унинг ҳудудида ҳозирги кунда 1 млрд. 286 млн.дан ортиқ аҳоли яшайди. Ҳиндистон аҳолисининг умумий сони бўйича дунёда Хитойдан кейин иккинчи ўринда туради. Мамлакат аҳолиси миллий жиҳатдан хилма – хилдир. Унда 500 тадан ортиқ катта ва кичик миллатлар ва элатлар яшайди. Мамлакат аҳолисининг қарийиб 70 % ҳинд-арий тили гуруҳига киради. Қарийиб 25 % аҳоли Ҳиндистоннинг жанубий қисмида яшашади ва улар (тамиллар, телегу, канада ёки каннара, малаяли каби қабилалар) ҳисобланади. Жуда кўпгина майда миллат ва қабилалар мамлакатнинг чекка қисми Шимолий – Шарқдаги тоғли районларда, Шарқий ва Марказий Ҳиндистон ҳудудларида яшаб, мунда тилида гаплашишади. 1956 йили Бутун Ҳиндистон тили бўйича штатларга бўлинган (жадвал 2). Жадвал 2. Ҳиндистонда энг кўп тарқалган тиллар (2004 йил аҳ о ли рўйхати бўйича) Ўрни Тиллар Намоянда сони Умумий аҳоли сонига нисбатан, % Географик тарқалиши 1 Ҳинди 422,1 41,03 Шимолий Ҳиндистон 2 Бенгал 83,4 8,11 Ғарбий Бенгалия, Ассам, Джаркханд, Грипура 3 Телегу 74,1 7,37 Андхра – Прадеш, Каранатака, Тамил – Наду, Махараштра 4 Маратхи 71,9 6,99 Махараштра, Карнатака, Мадхья – Прадеш, Андхрег – Прадеш, Теа 5 Тамил 60,8 5,91 Тамил – Наду, Карнатака, Пон - дишери, Андхра – Прадеш, Керала, Махараштра

6 Урду 51,5 5,01 Жамму ва Кашмир, Андхра, Уттар – Прадеш, Деҳли, Бихар 7 Гуджарат 46,1 4,48 Гуджарат, Махараштра 8 Канада 37,9 3,69 Карнатака 9 Малаялам 33,1 3,21 Керала, Махе, Пандишери 10 Ори д 33,1 3,21 Орисса 11 Панжаби 29,1 2,83 Панжоб, Чандигарх 12 Ассам 13,1 1,28 Ассам 13 Майтхали 12,2 1,18 Бихар Ҳозирги кунда Ҳиндистоннинг 70 % ортиқ аҳолиси қишлоқларда яшайди. Бутун шаҳар аҳолисининг абсолют сони бўйича Ҳиндистон дунёда АҚШ ва Хитойдан кейин 3 ўринни эгаллайди. Мамлакатнинг энг йирик шаҳарлари. Мумбай (16,1млн.), Деҳли (13,9 млн.), Калкутта (13,1млн), Мадрас, Ҳайдаробод, Ченной, Бангалар, Ахмадобод, Пуна, Канпур, Нагпур, Жайпур, Лакҳнау кабилар ҳисобланади. Ҳиндистон маданий тили ва генетик хилма – хиллиги келиб чиқиши бўйича дунёда Африка қитъасидан сўнг иккинчи ўринни эгаллайди. Ҳозирги кунда маълумотларга кўра Ҳиндистон аҳолисининг саводхонлиги ўртача 65% (аёллар саводхонлиги 54%, эркакларники эса 75%) ни ташкил қилади. Мамлакатда энг юқори саводхонлик даражаси (91 %) Керала ва энг паст саводхонлик эса Бихар штатларида кузатилади. Аҳолининг жинсий таркибида эркаклар – 51,5%, аёллар эса 48,5% эгаллайди. Умуман олганда 1000 эркак кишига ўртача 944 аёллар тўғри келади. Бир йилда ҳар минг киши ҳисобига 22 та бола туғилади. 2001 йилда ўтказилган аҳоли рўйхати маълумотларига кўра, мамлакат аҳолисининг 40 % ини 14 ёшгача бўлган ўсмирлар, болалар, 54,4% ини 15 – 59 ёшдаги кишилар, 5,4% ини эса 60 ёшдан юқори бўлган кишилар эгаллайди. Мамлакат бўйича аҳолининг табиий ўсиши 2,3 % ни ташкил қилади. Ҳиндистон дунёда ҳар ўн йилда бир марта аҳоли рўйхатини изчил равишда ўтказувчи мамлакат ҳисобланади. Мамлакатда аҳоли рўйхати биринчи марта

1881 йилда ўтказилган. Ўша даврда бутун мамлакатда аҳолининг йиллик ўсиш даражаси 1,5% атрофида бўлган. 1911 – 1921 йилларда мамлакатда чума (ўлат), холера (вабо), оспа (чечак) касалликларининг кенг кўламда тарқалиши аҳоли умумий сонининг камайиб кетишига сабаб бўлди. ХХ асрнинг иккинчи қисмига келганда Ҳиндистон аҳолиси анчагина кўпая борди. Мисол, 1991 йилга келиб, мамлакат аҳолиси аср бошига нисбатан 2,5 баробарга кўпаяди. Йиллик аҳолининг ўртача ўсиш даражаси 1981 – 1991 йилларда 161 млн кишига етди, ёки йиллик ўсиш 16 млн кишига етди. Шундай қилиб 1991 йили мамлакат аҳолиси 844 млн кишини ташкил қилади. Бу эса бутун дунё аҳолисининг 15,7 %. Демак, планетамиз аҳолисининг етти кишисидан бири бу ҳинддир. Ҳар йили Ҳиндистонда 25 млн.дан ортиқ бола туғилади, ҳар суткада 46 – 47 минг, ҳар соатда 1900 чақолоқ туғилади. Мамлакатда аҳоли зичлиги жуда юқори даражада бўлиб, 1 кв.км га 267 киши тўғри келади. Ҳиндистонда оилани режалаштириш масаласи муҳим давлат сиёсати ҳисобланади. Ушбу сиёсат 1951 йилда бошланиб, ҳанузгача давом этиб келмоқда. Давлат сиёсати бўйича ҳар бир оиланинг таркиби 5 кишидан иборат бўлиши кўзда тутилган. Ҳиндистонда аҳолининг кўпайишини тартибга солиш мақсадида ҳар йили камида 5 млн эркак ва аёллар стрелизация (аҳта) қилинади. 50 – 60 млн дан ортиқ аёллар болали бўлишдан сақланишади. Ҳозирги кунда Ҳиндистонда никоҳдан ўтиш йигитлар учун 23, қизлар учун 17 ёш белгиланган. Ҳиндларда турмуш қуришда ота – оналарнинг тутган роли анчагина. Ота – оналар келин – куёвни танлашда асосий роль ўйнайди. Ҳиндистонда 900 млн. дан ортиқ (80,5%) аҳоли индиузм динига, 13,4 % ислом динига, 2,3 % христан динига 1,9% сикхизм, 0,8 % буддизм, 0,4% джайнизм динига эътиқод қилишадилар. Ҳиндистонда юқоридаги динлардан ташқари иудаизм, зараастризм, бахан, анимизм бошқалар ҳам мавжуддир (жадвал 3). Жадвал 3.

Ҳиндистон аҳолисининг диний гуруҳларга бўлиниши (% ҳисобда) Динлар Аҳолис и Аҳоли ўсиши Саводхонлик даражаси Ишчи кучи Индуизм 80,50 20,3 65,1 40,1 Ислом 13,43 36,0 59,1 31,3 Христианлик 2,34 22,6 80,3 39,7 Сикхизм 1,87 18,2 69,4 37,7 Буддизм 0,77 18,2 72,7 40,6 Жайнизм 0,41 26,0 94,1 32,9 Анимиз ва бош - қалар 0,65 103,1 47,0 48,4 Ҳиндистон давлат тузими. Ҳиндистон Федератив (штатлар бирлашмаси) республикасидир. Ҳиндистоннинг конституцияси 26 январ 1950 йилда қабул қилинган. Унга кўра Ҳиндистон Федератив ва парламентли давлат ҳисобланади. Ҳиндистон 28 та штатлар ва 7 та маъмурий ҳудудлардан ташкил топган. Ҳиндистоннинг парламенти 2 палатадан иборат. Давлат эса 3 та ҳокимиятдан иборат: ижро этувчи, қонун чиқарувчи ва суд ҳокимияти. Давлат раҳбари президент ҳисобланади. У бир вақтнинг ўзида мамлакат қуролли кучлари бош қўмондони ҳамдир, Ҳиндистонда президент парламент аъзолари ва органлар томонидан сайланади. Ҳозирги пайтда Ҳиндистоннинг президенти Пратибха Патил, премъер министри Манмохан Сингх (22 май 2004 йилдан буён) ҳисобланади. Мамлакатдаги етакчи сиёсий партия Ҳиндистон Миллий конгрессидир. Мамлакатда бош вазирнинг вазифаси давлат раҳбари Президентга ёрдам ва маслаҳат беришдан иборат. Бош вазир Вазирлар Маҳкамасини бошқариб боради. Мамлакатнинг штатлари губернаторлар томонидан бошқарилинади. Ҳиндистон Конституциясига кўра давлат тили ҳинди тили ҳисобланади. Мамлакат аҳолисининг 40 % ҳинди тилида сўзлашади. Инглиз тили эса асосий савдо тили ҳисобланади. Ҳиндистонда Конституция томонидан тан олинган тилларнинг умумий сони 18 та тилни ташкил этади.

Хўжалиги. Ҳиндистон мустақиллик йилларида иқтисодий ва ижтимоий ривожланишида катта ютуқларга эришди. Мамлакатда индустрлаштиришни, туб аграр ўзгаришларни муваффақиятли олиб борилмоқда, космик дастурларни амалга оширмоқда. Шунга қарамай, Ҳиндистон ҳамон жуда катта тафовутлар мамлакати бўлиб қолмоқда. Мамлакат ишлаб чиқаришнинг умумий ҳажми бўйича дунёда 11-ўринни эгаллайди, бироқ аҳоли жон бошига тўғри келадиган миллий даромад бўйича дунёда 102 ўринда туради. Аҳолининг 2/5 қисми анча камбағал яшайди. Ҳиндистон дунёда йирик шохли қарамоллар сони жиҳатидан биринчи ўринни эгаллайди. Бироқ гўшт маҳсулотлари истеъмол қилиш бўйича эса охирги ўринлардан бирида туради. У темир йўлларнинг узунлиги жиҳатидан Осиёда биринчи ўринда туради, бироқ бу йўлларнинг ярми тор изли йўллардир. Ҳиндистон фан-техника мутахассисларининг сони жиҳатидан фақат Россия билан АҚШдан кейин туради. Бу ерда фан ва техниканинг деярли барча соҳаларида мутахассисларнинг чет давлатларга кетиб қолиш ҳолати кўплаб кузатилмоқда. Мамлакатда кино саноати ривожланган. Ҳиндистон дунёда кинофилъмлар ишлаш бўйича биринчи ўринда туради. Йилига 750-850 та кинофильмлар ишлаб чиқарилади.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: 1. Александрова Ю.А. «Международный туризм» Учебник. М.: «Аспект пресс» 2009. 2. Деҳли – Агра – Джайпур. Деҳли, 2011. 3. Знамкомтесь с Индией». Деҳли 2011. www . google . uz www . indiaculture . org www . india . ru www. travel – india.ucor.com.

Похожие

Ҳиндистон туристик индустрияси

Ҳинд океани қирғоғи. Ҳиндистон яримороли

Ахоли уртасида улим курсаткичлари ва унга тасир килувчи асосий омиллар

Халк классификцияси (лингвистик классификатциялаш )

Ҳинд қишлоғи