Ер тузиш харакатлари ер тузиш турлари ва тамойиллари - Геодезия - Рефераты

Ер тузиш харакатлари ер тузиш турлари ва тамойиллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

88 KB

Ер тузиш харакатлари ер тузиш турлари ва тамойиллари Режа: 1.Ер тузиш турлари орасидаги фарқ. 2.Хўжаликлараро ер тузиш мақсади ва вазифалари. 3.Ички ер тузишнинг мақсади ва вазифалари. 4.Ер тузишнинг асосий тамойиллари.

Таянч тушунчалар: ер тузиш, хўжаликлараро ер тузиш, ички ер тузиш, ер тузишнинг асосий тамойиллари, ер лойиҳаси, қисман ер тузиш, тажрибавий ер тузиш, соддалаштирилган ер тузиш, боғ узумзорлар, яйловлар, пичанзорлар. 1. Ер тузишнинг икки тури бор: 1.Хўжаликлараро ер тузиш. 2.Ички ер тузиш. Ер тузишнинг ушбу турлари фарқ қуйидагилардан иборат: 1.Ерларни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш функциялаш функцияси асосан хўжаликлараро ҳамда ички хўжали ер тузишдан иқтисодий жиҳатлари билан фарқ қилади. 2.Ички хўжалик ер тузиш доим хўжаликлараро ер тузишдан кейин ўтказилади ва унинг давоми ҳисобланади. 3.Хўжаликлараро ер тузиш доим бир вақтнинг ўзида бир қанча ер эгаликлари ва ердан фойдаланишни қамраб олади, ички тузиш эса фақатгина бир ер эгалиги чегарасидагина ўтказилади. 4.Хўжаликлараро ер тузиш хўжалигининг барча тармоқлари учун зарур, ички ер тузиш эса фақатгина қишлоқ хўжалик корхоналарида ўтказилади. 5.Хўжаликлараро ер тузиш ички ер тузишдан асосий мақсади, характери мазмуни, ер тузиш ишларини ўтказиш услуби билан фарқ қилади. 2. Хўжаликлараро ер тузиш янги ер эгаликлари ва ердан фойдаланишни ташкил, мавжудларини ўзгартириш, такомиллаштириш ердан фойдаланиш ҳамда муҳофаза қилишни ташкил этиш бўйича иқтисодий, ҳуқуқий, техник, ижтимоий, экологик тадбирлар тизимидир. Хўжаликлараро ер тузишнинг мақсади ердан оқилона фойдаланиш учун зарурий шарт-шароит яратиш, ижтимоий ишлаб чиқаришни ривожлантириш, уни самарадорлигини ошириш ҳамда ишлаб чиқарувчи кучларни хар томонлама асосланган ҳолда жойлаштиришдир. Хўжаликлараро ер тузиш икки турга бўлинади: а) Қишлоқ хўжалиги корхоналари ер эгалигини ташкил этиш.

б) Ноқишлоқ хўжалиги аҳамиятига молиқ ердан фойдаланишни ташкил этиш. Хўжаликлараро ер тузишда ер қонунларида белгиланган қуйидаги ишлар киради. 1. Аҳоли жойлари, туман, вилоят, республика чегараларини белгилаш. 2. Мавжуд ер тузишдаги камчиликларни тугатиш лойиҳасини тузиш. 3. Янгидан ташкил бўладиган корхона ва муассасаларга ер ажратиш лойиҳасини тузиш. 4. Давлат ва жамоат мақсадлари учун корхоналар, муассасалар ташкилотларга ер ажратиш лойиҳасини тузиш. 5. Ерларга эгалик қилиш ва фойдаланиш хуқуқини берувчи ҳужжатларни тайёрлаш. 6. Хўжаликларо ер тузиш натижалари махсус тузилган лойиҳаларда расмийлаштирилади. Хўжаликлараро ер тузиш лойиҳасини жойга кўчиргандан ва эгалик чегаралари белгилар билан мустаҳкамлангандан сўнг тўла кафолатланган ҳолда хўжаликни юритиш ва ривожлантириш мумкин. 3. Ички хўжалик ер тузиш ерлардан ишчи кучи ва қишлоқ хўжалик техникасидан оқилона фойдаланиш тупроқ унумдорлигини сақлаш ва ошириш, тупроқ эрозияси оқибатларини ердан фойдаланишдаги эгасизликни тугатиш, қишлоқ хўжалик қорхонлари ҳудудида илмий асосланган деҳқончилик тизимини қўллашга имкон берадиган майдонларни ташкил этиш бўйича комплекс тадбирлар тизимидир. Ички ер тузишни ўтказишнинг қанча усуллари аниқланган. 1.Тола ва ички хўжалик ер тушиш. 2.Қисман ер тузиш, бутун лойиҳа мазмунини ўзгартирмаган ҳолдла алмашлаб экишни корректировка қилиш, мелиоратив ишларни ўтказиш. 3.Тажрибавий ер тузиш ихтисослашган хўжаликларда ишнинг асосий меъёрини белгилаш. 4.Соддалаштирилган ер тузиш қишлоқ хўжалик корхоналарини ташкил этишда соддалашган чизмалар тузиш мақсадларида ўтказиш мумкин.

Хўжаликлар ичида ер тузиш қуйидаги асосий масалаларни ўз ичига олади: 1.Хўжалик марказлари ва ишлаб чиқариш бўлимларини жойлаштириш; 2.Асосий йўлларни жойлаштириш; 3.Ер турлари ва алмашлаб экишни ташкил этиш; 4.Алмашлаб экиш майдонлари ҳудудини ташкил этиш; 5.Яйловлар ва пичанзорлар майдонларини ташкил этиш; 6.Боғ ва узумзорлар майдонларини ташкил этиш. 4. Ер тузиш маълум тамойиллар асосида олиб борилади ва улар қуйидагилардир: 1.Давлат қонунлари талабларига риоя қилиш, хўжаликлар ер майдонлари барқарорлигини таъминлаш ва такомиллаштириш. 2.Ишлаб чиқариш ва ижтимоий талаблар учун ердан ратциони ва оқилона фойдаланиш ҳамда экологик талабаларга риоя қилган ҳолда муҳофаза қилиш. 3.Ер эгалари, ердан фойдаланувчилар ва бутун жамият манфаатларининг қишлоқ хўжалигининг ердан фойдаланиш борасидаги устиворлигини ҳисобга олган ҳолда улуғлаштириш. 4.Ташкилий хўжалик тадбирларини хўжаликнинг келажакдаги ривожланиш йўналишлари ҳамда ердан фойдаланиш ва уни муҳофаза қилиш режалари билан боғлаш. 5.Ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш учун ташкилий ва ҳудудий шароит яратиш. 6.Табиий ва иқтисодий шароитларни ҳисобга олиш. Ижтимоий ишлаб чиқариш усули ишлаб чиқарувчи кучлар ва ишлаб чиқариш муносабатлари сингари умумий тушунчаларни ерга нисбатан қуйидагича таърифлаш мумкин. Ер умумий ишлаб чиқариш воситаси ва қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришнинг асосий воситаси, табиат мажмуасининг таркибий қисми сифатида, ижтимоий ва иқтисодий алоқаларнинг объекти сифатида жамият ишлаб чиқаришнинг объектидир.

Бунинг устига ушбу учта муҳим нуқтаи назар бир-бирини тўлдириб туради ва улар абсолют ажралмасдир. Ишлаб чиқарувчи кучлар сифатида ер ишлаб чиқаришнинг қуйидаги хусусий ҳамда ашёвий омилларини ўз ичига олади: инсон ва унинг меҳнати бош ишлаб чиқарувчи куч; ер умумий ишлаб чиқариш воситаси; ер билан боғлиқ бўлган ишлаб чиқариш бинолар, иншоотлар, йўллар, кўп йиллик дарахтзорлар, мелиоратив системалар ва бошқа; ерда кучиб юрадиган ишлаб чиқариш воситалари қишлоқ хўжалик машиналар, суғорадиган агрегатлар, автомобиллар ва бошқалар. Ердан фойдаланишдаги ишлаб чиқариш муносабатлари деб юритилади. Ер муносабатлари ишлаб чиқариш муносабатлари тизимининг такрибий қисмидир. Ижтимоий ишлаб чиқариш усули тўғрисида юқорида қайд этилган барча фикрларни очиқ-ойдин кўрсатиш учун у блок-схема тарзида ифодаланади. Ижтимоий ишлаб чиқариш Ишлаб чиқарувчи кучлар Ишлаб чиқариш муносабатлари Ижтимоий ишлаб чиқариш жараёнида у давлат томонидан амалга ошириладиган бутун бир сиёсий, ижтимоий-иқтисодий, ҳуқуқий ва маъмурий тадбирлар ёрдамида бир маромда келтириб турилади. Улар орасида ер тузиш муҳим рол ўйнайди. Ер тузишни ер муносабатларини тартибга соли шва ердан фойдаланишни ташкил этиш бўйича тадбирлар тизими сифатида ҳам таърифлаш мумкин. Ер тузиш ижтимоий ишлаб чиқаришнинг умумий қонунятлари сифатида ҳамда фақатгина ушбу ишлаб чиқариш усулида мос келувчи ўзига хос иқтисодий қонуниятлар асосидаги ўз ривожланишини ёритадиган, қонуний тарзда ривожланадиган ижтимоий-иқтисодий ҳодиса сифатида гавдаланади. Ер тузиш ўтказилиши мавжуд ишлаб чиқариш усулини миқдорий ва сифат

ўзгаришлар ҳамда халқ хўжалигининг турли тармоқларидаги ижтимоий- техник жадаллаштириш даражасига боғлиқ. Жамият ишлаб чиқаришда ер тузиш ерни ишлаб чиқариш воситаси сифатида ташкил этиш (тузиш) вазифасини бажаради. Маълум ер майдонларини тузиш ерга эгалик қилиш ва ердан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган ижтимоий муносабатларни амалга ошириш воситаси ҳисобланади. Масалан: ер тузиш натижасида ўрнатилган чегаралар ер эгаси ёки ердан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган ижтимоий муносабатларни амалга ошириш воситаси ҳисобланади. Бошқа жиҳатдан ер тузиш- бу ерни доимо ўзгарувчан ишлаб чиқариш шароитига ҳамда ишлаб чиқаришни ер шароитига мослаштиришдир. Ер тузишнинг ушбу ўзаро боғлиқ томонлари уни ижтимоий ишлаб чиқариш усулидаги аҳамиятни аниқ ушбу ўзаро боғлиқ томонлари уни ижтимоий ишлаб чиқариш усулидаги аҳамиятни аниқ кўрсатади. Ер тузишнинг шундай мазмуни бирданига аниқланмаган, аксинча, ишлаб чиқарувчи кучларнинг ривожлантириши билан у ўз вазифасини кенгайтира борган. Агарда ишлаб чиқарувчи кучлар ривожланишнинг олдинги босқичларида ер тузиш юқори даражада ҳуқуқий ва техника мазмундаги иш сифатида бажарилган бўлса, кейинчалик у иқтисодий махмун билан тўлдирилди. Ер тузиш фақат ер эгалари ва ердан фойдаланувчилар ўртасидаги ерларни бўлиш воситасигина бўлиб қолмасдан, шу билан бирга бу ерда, майдонларни ташкил этиш, ҳамда ердан фойдаланишнинг иқтисодий самарадорлигини ошириш воситаси ҳамдир. Ишлаб чиқарувчи кучларнинг ривожланиши, ишлаб чиқаришнинг ижтимоий-иқтисодий шароитининг бутун мажмуаси ва мавжуд иқтисодий қонунлар ер муносабатларини объективлиги ва такомиллаштириш йўналишини аниқлайди. Шу билан бирга бу ерда, ер муносабатларининг умумий ишлаб чиқариш муносабатларига нисбатан бир қанча ўзига хос характери намоён бўлади.

Ер табиатан берилган моддий маҳсули эмас. Шундай қилиб ер муносабатларининг шакли бирламчи пункти, шароит сифатида берилган.Ер кенглик жиҳатидан чегараланган. Бу эса ундан қатъий ва олдиндан белгиланган миқдорларда фойдаланишга мажбур қилади. Бундай шароитда ердан фойдаланишнинг хўжалик маҳсулотларидан хўжалик маҳсулотларида фойдалданишга мўлжалланган ерлардаги ер эгалиги ва ердан фойданиланиш чегараларини белгилаш ва майдонларни хўжалик мақсадлари учун ўлчаш ҳисобланади. Ундан ташқари ернинг доимийлиги билан ҳам тавсифланади ва ишлаб чиқаришнинг кўпгина моддий омиллардан фарқи ўлароқ уни бир жойдан иккинчи жойдан иккинчи жойга кўчириш мумкин эмас. Бундан кўринадики, у ёки бу функциясида ердан фойдаланиш ер майдонларини асосий мақсадларда фойдаланишни белгилаш билан объектив равишда боғлиқ, яъни халқ хўжалигининг турли тармоқларида ердан фойдаланиш, уларнинг имкониятлари ва заруриятларини ҳисобга олган ҳолда ерларни бўлиш билан боғлиқ. Такрор ишлаб чиқариш нуқаи назари дан ерларни бундай тарқатилиши бир мартагина бўлиши мумкин эмас. Ишлаб чиқарувчи кучларнинг ривожланиши такрор ишлаб чиқариш жараёнини замон ва маконда доимий равишда янгилаб, қайта тиклаб туриш заруриятини туғдиради. Ер муносабатларини тартибга солиш масаласи муҳим ўрин тутади. Ер муносабатларини тартибда солиш механизмини унга хос учта объектив нуқтаи назар-иқтисодий, сиёсий ва ҳуқуқий юридик жиҳатлар билан чамбар- час боғлиқ ҳолда қарамоқ зарур. Бундай ёндашиш ер муносабатларининг ривожланишига иқтисоди, сиёсий ва ҳуқуқий жиҳатлардан таъсирини бир- биридан фарқлаш имкониятини беради. Иккинчи томондан улар ер муносабатлари ривожланишига бир-биридан ажралган ҳолда эмас, балки ажралмас бир бутун ҳолида ва мустаҳкам алоқа таъсир этади. Ерга эгалик қилиш ва ердан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган ишлаб чиқариш муносабатлари тартибга солишни давлат ер тузиш ёрдамида амалга

оширади ўз ўмрини ўтаган элементлар тугатилиб, янги элементлар яратилади. Бошқача қилиб айтганда ер тузиш ер муносабатларини тартибда солишни воситаси ҳисобланади. Юқорида кўриб чиқилган назарий қоидалар шундай хулоса чиқариш имконини беради, яъни ер тузиш бир томондан ишлаб чиқилган кучларнинг ривожлантирувчи элементлар бўлса, иккинчи томондан фойдаланиш билан боғлиқ бўлган ишлаб чиқариш муносабатларини ривожлантириш элементидир. Ер тузишнинг бу икала функцияси ажралмас бирликни ташкил этади. Шундай экан ер тузиш ижтимоий ишлаб чиқариш усулининг таркибий қисмидир. Ишлаб чиқарувчи кучлар ва ишлаб чиқариш муносабатларини хозирги шароитдаги ривожланиши ер қонунларини хаётга татбиқ қилиш, ердан фойдаланишни тартибга келтириш, ер эгалиги ва ердан фойдаланиш самарадорлигини оширишга зарурий шароитлар яратиш билан боғлиқ бўлган йирик ҳажмдаги ишларни кўзда тутади. Улар қуйидагилардан иборат: 1.Барча ер майдонларининг ҳолати ҳамда фойдаланиш миқдори ва сифат кўрсаткичлари бўйича ҳисоб-китоб маълумотларини тўплаш, барча ерларни тўла инвентаризациясини ўтказиш, фойдаланилмаётган ёки нооқилона фойдаланилаётган ерлани аниқлаш. 2.Ерларни ҳуқуқий режими тўғрисида, майдонларни ер эгаликларини ва ердан фойдаланувчилар, ер тоифалари бўйича тарқатилиши, сифат характеристикаси ва ерларни халқ хўжалиги аҳамиятига моликлиги тўғрисида маълумотлар ва ҳужжатларни ўзида жамлаган ер кадастри ер тизимини йўлга қуйиш. 3.Янги ер эгалиги ва ердан фойдаланишни ташкил этиш ҳамда мавжудларини тартибга келтириш билан боғлиқ бўлган ер тузиш, ишларини ўтказиш. Барча ер эгалари ва ердан фойдаланувчиларга ерга эгалик қилиш ва ердан доимий равишда фойдаланиш хуқуқини тасдиқловчи давлат актларини бериш, ерларнинг ижара шартномасини тузиш, расмийлаштириш ва уларни белгиланган нумунадаги зарурий чегара белгилари билан чегаралаш зарур.

4.Қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришни ташкил этишнинг янги шаклларининг ривожланиши, хар бир ер участкасидан оқилона фойдаланиш зарурлиги муносабати билан хўжалик юритишнинг илғор тизимига, деҳқончилик тизимига асосланган ҳолда, эрозияга қарши тадбирларни лойиҳалаш ва майдонларини ташкил этишни илмий асослаш билан ички хўжалик ер тузиш лойиҳаларини лозим бўлади. 5.Кўп сонли ер эгалари ва ердан фойдаланувчиларнинг пайдо бўлиши, хўжалик юритишни эркин танлаши, барча корхоналар ва фуқароларни ер қонунларига амал қилишни таъминлаш зарурияти ерлардан фойдаланиш ва муҳофаза қилиш бўйича назоратни ташкил этишнинг илгари суради. Шу мақсад учун ер мониторинги ташкил этиш зарур. У ўз ичига ер фондида бўладиган ўзгаришни ўз вақтида аниқлаш, уларни баҳолаш, салбий жараёнлар оқибатларини олдини олиш ва тугатиш бўйича ер фондининг ҳолатини кузатиш тизимини олади. 6.Ердан оқилона фойдаланиш ва муҳофаза қилиш мақсадида ер тузишни ишчи тизимини яратиш. Маълумки, ишлаб чиқарувчи кучлар ривожининг хозирги босқичи ер тузишни ўтказиш заруриятини таъминлайди, модомики бу ерда у ишлаб чиқариш фаолиятини ва ижтимоий муносабатларнинг барча қирраларига дахлдордир. Ер тузиш қишлоқ хўжалигида аҳолига озиқ-овқат махсулотлари ва саноатда хомашё ишлаб чиқаришни таъминловчи ҳамда ноқишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришда саноат ва бошқа ноқишлоқ хўжалик объективларини кўриш учун майдонларни кенгайтиришни талаб қилувчи ерлардан фойдаланиш ва ташкил этиш бўйича ўзаро чамбарчас боғлиқ кўп қиррали мураккаб комплексга айланади. Ер тузиш қишлоқ хўжалиги ва ноқишлоқ хўжалиги ерларида ўтказилади. Ер тузишни мазмунини ва уни ўтказиш усуллари ернинг технологик ва ижтимоий-иқтисодий шароитлар ҳамда халқ хўжалигининг турли тармоқларида ернинг тутган ўрни билан аниқланади. Шунинг учун ер

тузишдаги тадбирлар тизими сифатида, уни халқ хўжалиги аҳамиятига молик шахобчаларга бўлиш мумкин. Ушбу схема ер туишнинг моҳияти, вазифаси ва мазмунини ифодалайди, қайсики, бу тўғрида қўлланмаган олдинги бўлимида ёритилган эди. Бундан ташқари у ер тузишга оид брча вазифаларнинг ўзаро боғлиқлигини ҳам кўрсатади. Ер тузиш тадбирлар тизими сифатида ШАХОБЧАЛАР Тармоқла раро миқиёсдаги Ер тузиш Агросаноат қоп-си тармоқларидаги Ер тузиш Халқ хўжалигининг тармоқларидаги Ер тузиш Ихтисосла шган қ.х..корхоналар Ер тузиш Хўжалик лар, деҳқон, ижараси ташкилотлар ва бошқалар. Ер тузишнинг яна бир ўзига хос хусусиятини эътироф этиш зарур. Бу уни яхлит административ бирликда, технологик жиҳатдан ўзаро боғлиқ ер эгаликлари ва ердан фойдаланиш гуруҳида, шу билан бирга, алоҳида корхоналарда ўтказишдир. Бу хусусият ишлаб чиқарувчи кучлар ва ижтимоий муносабатларнинг ривожланиш жараёнида ер эгаликлари ва ердан фойдаланиш тизимини қайта ташкил этиш ҳамда такомиллаштириш билан бирга майдонларни ички ташкил этиш ҳамда такомиллаштириш билан бирга майдонларни ички ташкил этишда маълум ўзгаришлар кириш заруриятини туғдиради. Ер тузиш турнинг мақсади, вазифаси, мазмуни ва ўтказиш усулларини қараб чиқишдан олдин уларнинг умумий боғлиқлиги ва фарқини англаймиз. Ер тузишнинг ушбу турлари ўртасидаги фарқ қуйидагилардан иборат:

1.Ерларни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш функцияси асосан хўжаликлараро ҳамда ичи хўжалик ер тузишдан иқтисодий жиҳатлари билан фарқ қилади. 2.Ички хўжалик ер тузиш доимо хўжаликлараро ер тузишдан кейин ўтказилади ва унинг давоми ҳисобланади. 3.Хўжаликлараро ер тузиш доимо бир вақтнинг ўзида бир вақтнинг ўзида бир қанча ер эгаликлари ва ердан фойдаланишни қамраб олади, бу вақтда эса ички ер тузиш фақатгина ер эгалиги чегарасидагина ўтказилади. 4.Хўжаликлараро ер тузиш ердан ишлаб чиқариш воситаси сифатида фойдаланадиган барча тармоқлари учун зарур, ички ер тузиш эса фақатгина қишлоқ хўжалик корхоналари ўтказилади. 5.Хўжаликлараро ер тузиш ички ер тузишдан асосий мақсади, характери, мазмуни, ер тузиш ишларини ўтказиш услуби билан фарқ қилади. Хўжаликлараро ва ички ер тузишни бир-биридан фарқини эътироф ҳолда шуни таъкидлаш зарурки, ердан ишлаб чиқариш воситаси сифатида фойдаланиш оқилона ташкил этиш тадбирлари умумий тизимининг звенолари билан ўзаро чамбарчас боғлиқдир. Улар умумий вазифани ердан фойдаланиш ва муҳофаза қилиш ишини амалга оширади.

Хулоса: Ер тузишнинг икки тури бор: хўжаликлараро ер тузиш ва ички ер тузиш. Ер тузиш маълум тамойиллар асосида олиб борилади. Жамият ишлаб чиқаришда ер тузиш ерни ишлаб чиқариш воситаси сифатида ташкил этиш (тузиш) вазифасини бажаради. Ер тузиш қишлоқ хўжалиги ва ноқишлоқ хўжалиги ерларида ўтказилади.

Asosiy adabiyotlar 1. U . Norqulov , X . Sheraliyev . Qishloq xo ’ jalik meliorasiyasi T . 2003 y . 2. Artukmetov Z , Sheraliyev X « Ekinlarini sug ’ orish asoslari » T . O ’ zbekiston milliy ensilopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti 2005. 3. V . T . Lev va boshqalar « Sug ’ oriladigan dehonchilik va qishloq xo ’ jalik meliorasiyasidan amaliy mashg ’ ulotlar » T .1992. 4. Avezboyev S, Volkov S. «Yer tuzishning ilmiy asoslari»,T.2002 y. 5. Avezboyev S, Karaboyeva T «Yer tuzish» T. 2005y. 6. Avezboyev S, Troiskiy V.P. «Yer tuzishning ilmiy asoslari»,T.1996 y. 7.Tolipov G.A. va boshqalar «O’zbekiston Respublikasi yer kadastri».-T.1994 y.

Похожие

Ер тузиш жараёни босқичлари

Ер тузиш фанининг пайдо бўлиши ва ривожланиши ер тузиш тушунчаси мазмуни ва вазифалари

Ер тузиш ишларини ташкил этиш ва режалаштириш тушунчаси

Ер кадастри ер кадастрининг таркибий қисмлари

Ер майдонлари ҳисоблаш усуллари