Texnologik tizimlarda avtotebranish - Физика - Рефераты

Texnologik tizimlarda avtotebranish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

325.5 KB

Texnologik tizimlarda avtotebranish Reja: 1. Avtotebranish to’g’risida tushuncha 2.Kesish jarayonini xarakteristikasi 3.Ishqalanish jarayonining xarakteristikasi 4. Elastik xarakterdagi potentsial turg’unlikdagi texnologik tizimlarda avtotebranish 5. Potentsial noturg’un elastik sistemadan iborat texnologik tizimlarda avtotebranish

1. Avtotebranish to’g’risida tushuncha Texnologik tizimlarda avtotebranish hosil bo’lishi va egallagan o’rni bilan majburiy tebranishga nisbatan yuqori o’rinni egallaydi. Avtotebranish va uni amplitudasi tezlik bilan o’sib borib, ma’lum vaqt orasida stabillashadi. Turg’un bo’lmagan dinamik tizimlarning avtotebranishini intensivligi har xil bo’lib, u chegaraviy qiymatgacha yetib borishi mumkin. Texnologik tizimlarda avtotebranishni paydo bo’lishiga turg’unlikni 4.7 formula orqali aniqlanadi. EETT-da kesish jarayoni bo’yicha tad-qiqot o’tkazilayotgan bo’lsa,        i кж i ээтт очик W W i W  (5.1.) Bundan ko’rinib turibdiki, avtotebranishni paydo bo’lishiga tur-g’unligi ETT va KJ larning xarakteristikasini o’zaro ko’paytmasiga teng bo’ladi. 2.Kesish jarayonini xarakteristikasi R=K v a va W kj =K v =K k formulalar ta h lil qilinganda ma’lum bo’lishicha, kesish qalinligi a -ni o’zgarishi bilan kesish kuchi kechikib o’zgarib boradi. Buning natijasida kesish kuchi «yangi» qiymatga ega bo’ladi: R=K k  a (5.2.) Qirindi hosil bo’lishiga sarflanayotgan vaqtni doimiy bo’lishi t 1 =T k kesish kuchini kechikib namoyon bo’lishida ko’rinadi. Bu vaqt (t 1 ) davomida kuch sarflanadigan miqdori 63%ga yetib boradi (5.1-rasm), ya’ni: R=0,63 K k a Demak, bunda kesish kuchini ekspontsial qonunga asosan o’zgaradi deb qarash mumkin. Unda kesish jarayoni uchun dinamik maromini birinchi darajali differentsial tenglamani, chiquvchi koordinati R-ni hisobga olgan holda, quyidagicha yozamiz:

a K P dt dp T k k    yoki      p a K p P P T k k  1 kesish jarayoni uchun uzatish funktsiyasini aniqlaymiz:      kp k p кж T K p a p P W    1 (5.3.) rasm. Kesish jarayonini vaqtga bog’liq bo’lgan dinamik xarakteristikasi. Kesish jarayonini AFCHX-ni qurish uchun uning xarakteristikasini chastota (p=iw) shaklda quyidagi qo’rinishida yozamiz:   2 2 1   k k i кж T K W   - 2 2k к к T 1 T K i    (5.4.) Agar W=0, kesish jarayonining statik xarakteristikasini olamiz (4.13). Kesish jarayonini dinamik xarakteristikasini 5.4 formuladan foydalanib quramiz: t 1 t, с аРТ кТ к 0,63Кка Ккаа; Р

rasm. Kesish jarayoni uchun –AFCHX. agar: 2 ,0 Im,0 Re, 4 , 2 Im, 2 Re, 1 0 ,0 Im, Re,0                     k k k k K K T K Qirindi hosil qilish uchun sarflangan doimiy vaqt (Tk) quyidagi formula orqali aniqlanadi: V a n m T o k  '  bu yerda n m - qirindining qalinligi a -ni o’zgarishi bilan qirindi cho’kishini (  ) xarakterlaydi, po’lat materiallar uchun 1 n m  1,5; a 0 -qirindi qalinligi;  -qirindini cho’kishi; v-kesish tezligi. T k -ning aniq qiymati eksperiment yo’l bilan aniqlanadi (rasm). Buning uchun eksponetga urinma o’tkazish talab qilinadi. 3.Ishqalanish jarayonining xarakteristikasi Sirpanib h arakatlanuvchi birikmalarda, ilashib turuvchi yuzalarni normal deformatsiyasi u n , sakrab-sakrab o’zgarib boradi (5.3 - rasm). Ilashish nuqtasidagi

normal deformatsiya 1 holatdan 2 holatga va hokazo sakrab o’tish bilan o’zgarib boradi. rasm. Ishqalinish jarayonini vaqtga bog’liq bo’lgan xarakteristikasi. Kesish jarayoniga o’xshab «yangi» chegaraviy kuchlanganlik holat birdaniga sodir etilmasdan, balki masofani o’tishga bog’liq bo’lgan vaqt ichida sodir etiladi. Ishqalanish kuchi F o yangi ilashish nuqtasida sodir etilgan deformatsiyaga mos ravishda oshib boradi (3 - ’olat). Misol. Agar V=const; T u =const bo’lsa, sirpanib siljish (5.3-rasm): V l T u u (5.5.) 5.3 va 5.4 formulalarga mos holda ishqalanishni uzatishlar munosabatini quyidagicha yozish mumkin:    1   up u p p иж T K У F W p (5.6.) bu yerda: K i - IJ statik xarakteristikasi. Dinamik xarakteristika:   2 2 2 2 1 1     u u u u u i иж T T K i T K W     (5.7) el н Ь0=Кин УнЬ; У н

Ishqalanish jarayonini dinamik xarakteristikasi ham kesish jarayoni xarakteristikasi ko’rinishga aynan mos keladi (5.2 - rasm). Demak K.J. va I.J. xarakteristikalarini ta h lili shuni ko’rsatadiki, bunda h arakatdagi birikmalarda paydo bo’luvchi tangensial kuchlar bo’lib, bu kuchlarga o’tkazilgan normalga nisbatan o’lchab olingan siljish miqdoriga bog’liq bo’ladi va vaqt bo’yicha bu parametrlarni siljishiga sarflangan vaqtdan orqada qoladi. 4. Elastik xarakterdagi potentsial turg’unlikdagi texnologik tizimlarda avtotebranish Agar texnologik tizimda dinamik sistema deb dastgoh shpindeli olingan bo’lsa, unda ekvivalent elastik sistema deb, birgina erkinlik darajasiga ega bo’lgan sistemani (5.8-rasm) qabul qilinib, uni turg’unligini esa 4.1 formuladan foydalanib aniqlash mumkin. 4.1. Kesish jarayonini statik xarakteristikasi Ekvivalent elastik sistema (tizim) uchun hisoblangan AFCHX natijalaridan foydalanib (3.22), texnologik tizimning dinamik holatini haqiqiy parametrlari xarakteristikasi quriladi (5.4-rasm) (dastgoh shpindel qismini uzatmasi to’lqinsimon tishli uzatkichdan tashkil topgan): Rasmdagi W eett xarakteristikadan ma’lum bo’lishicha, xarakteristika o’qning manfiy tomonini kesib o’tmaydi, demak bunday holat uchun EETT turg’un deb hisoblanadi.c 10 47,2 T i T; 315,0 c 10 246,0 fc 2 1 i m Т; Гц 650 f Н/ мм 10 81,5 Кээтт мм/ Н 10 172 i 5 1 2 3 1 c 6 3                     

Ochiq sistema- 11 W ochiq uchun xarakteristikani qurishda,  eett fazani o’zgartirmagan holda, modul A eett -ni K k marotaba ko’paytiramiz: к ээтт очик к ээтт очик К А А К W W   1 11 ; rasm. EETT-ni KJ va kesish bilan bog’liq bo’lgan ochiq dinamik sistema- W 1 ochiq uchun AFCHX . ээтт очик`    (5.8.) W ochiq , W eett -dan faqat tasvirlash masshtabi bilan farqlaydi. Demak kesish jarayonini statik xarakteristikasi har doim tebranishga turg’un bo’ladi.

4.2. Kesish jarayonini dinamik xarakteristikasi Kesish jarayonini xarakteristikasini qurish uchun quyidagilar berilgan (5.4- rasm): K=2000 n/mm 2 , v=15 mm, K k =K v =30000 n/mm: V=3,6 m/s; a’=0,152 mm;0 =3; n m =1; T k =1,26  10 -4 s. Kompleks sonlarning shartiga ko’ra: кж ээтт очик кж ээтт очик1 A A A; W W W      11 ochik =  eett +  kj Demak, W  1 – koordinata o’qining manfiy tarafini kesib o’tkanligi sababli sistema (tizim) ochiq va dinamik sistema potentsial noturg’un, ya’ni bironta parametrning , masalan, qirindi eni «v»ni kattalashi natijasida, sistemada turg’unlik yo’qoladi. Bu ko’rib chiqilgan holda texnologik tizim tebranishga turg’un, chunki 1 Re o shartni qanoatlantiradi. Kesilishi kerak bo’lgan qirindi enining chegaraviy qiymatini quyidagicha aniqlash mumkin. Buning uchun 5.1., 4.22., 5.4. formulalarni birgalikda yechish talab etiladi; ya’ni:           2 2 2 2 22 12 212 2 2 2 11 111 1 1 1 1 2       k r к ээтт к к ээтт очик T T T T T T i К К Т Т Т К К W           Naykvist turg’unlik shartiga ko’ra:

             2 2 1 2 2 2 2 2 2 2 22 2 1 2 2 2 2 2 22 2 1 2 2 2 12 1 1 1 1 1 1 1 Re           Т Т Т К К Т Т Т в Т Т Т Т Т Т кв К к ээтт к кж к к кж ээтт очикo               (5.10.) Demak, 5.10 formuladan xulosa qilib aytish mumkinki, qirindining enini chegaraviy qiymatini oshirish uchun texnologik tizim bikirligini oshirish kerak. Dastgohlarda iz qoldirish usulida yo’nish ishlari bajarilayotgan bo’lsa, qo’shimcha «kechikuvchi» teskari bog’liqlik paydo bo’ladi. Bu kechikuvchi elementni W t dinamik sistemaga qo’shilishini hisobga olib (5.5, a-rasm) quyidagini yozamiz:    W W W y очик (5.11.) bu yerda W u – yopiq (berk) sistemaning xarakteristikasi. кж ээтт очик очик очик y W W W W W W    ; 1 (5.12.) bu yerda:  W -kesishuvchi elementning xarakteristikasi. Avtomatlashtirilgan boshqarish nazariyasiga asosan: t e W    (5.13.)

rasm. Texnologik tizim tarkibida ishtirok etuvchi dastgohda iz qoldirish usuli bilan ishlov berish dinamikasi va uni AFCHX grafigi. a-texnologik tizim tarkibida ishtirok etuvchi dastgo h ning ishlov berish holatini tasvirlovchi dinamik sxemasi; b-kechikuvchi elementlardan tashkil etilgan ochiq sistema  W ; v,g-( очик W ) ochiq sistemalarning xarakteristikasini qurilishi. bu yerda  – kechikishni ko’rsatuvchi doimiy vaqt, t= n 1 ;bu yerda n-dastgoh shpindelini aylanishlar chastotasi. W u -ni xarakteristikasini aniqlash uchun ( W u очик1 ) ochiq (5.4 - rasm) sistemadan va 5.5 v-rasmdagi berilganlardan foydalanamiz. Kompleks sonlarni bo’lish qoidasiga asosan A u moduli A’ chiq modulni A berk modulga nisbati bilan aniqlanadi: берк очик у А А А  Fazasini esa bu modullarning fazalarini ayirmasi bilan aniqlanadi: берк очик у    bu yerda:  berk va A berk - chizmadan olinadi. W u -xarakteristikasi 5.5 g- rasmda tasvirlangan.

Kechikuvchi elementlarning AFCHX-si koordinata boshidan bir birlik radius bilan markazdan yiroqda aylana chegarasini tasvirlaydi. SHunday ekan, W очик  xarakteristikasini qurish uchun W u xarakteristikani har bir nuqtani aylana bo’ylab, shu nuqtani xarakteristikasi moduliga teng yo’nalishda к    burchakka siljishi zarur bo’ladi. (4.5 g- rasm) Naykvist mezoniga asosan W ochiq xarakteristikasi (-1,0, i o ) nuqtani o’rab olmasa, sistema turg’un hisoblanadi. rasmdan ma’lum bo’lishicha A u  1 bo’lsa, dinamik tizim har doim turg’un bo’ladi. 5. Potentsial noturg’un elastik sistemadan iborat texnologik tizimlarda avtotebranish 5.1. Bikirlik ellipsi Agar texnologik tizimning biron bir elementiga, masalan, tokarli dastgohining supporti ustiga shayton 1 (5.6- rasm) o’rnatilib va R 1 kuch qo’yilgan burchak o’zgartirilib borilsa, shunday d 1 burchak topilishi mumkinki, bunday holda, u nuqtani biron bir burchakka og’ganligi (siljishi) shayton orqali kuzatilmaydi, ya’ni keskich tutkich, bu holda, biron bir burchakka burilmaydi. Kuch ta’sir etayotgan nuqtani «yangi» x 2 burchagiga burilganda ham bu holat saqlanib qolaveradi va hokazo.

rasm. Ikkita erkinlik darajadan iborat EETT-ni hisoblash sxemasi R 1 va R 2 kuchlarning kesishuvchi nuqtasi supportni bikirlik markazini aniqlab beradi. Keskichning kesish cho’qqisidan bikirlik markaziga yo’nalishi minimal elastik siljishga mos tushadi va maksimal bikirlik i 1 o’qi deb nomlanadi. Elastik siljishga perpendikulyar yo’nali sh dagi o’q, maksimal siljishga mos tushadi va minimal bikirlik i 2 o’qi deyiladi. X 1 va X 2 o’qlar bikirlikni asosi o’qi yoki bikirlik ellipsi deyiladi. Koordinatalarning siljishini aniqlash uchun EES-ning elementlarini (EES 1 va EES 2 ) parallel biriktirilgan (5.6 - rasm) deb, supportni EES- sini differentsial tenglamasi quriladi. Bunda kiruvchi koordinatalar R va chiquvchisi u 1 +u 2 =u, ya’ni EES-ni siljishi bo’ladi. 5.2. Koordinatalarni bog’liqlik nazariyasi Ikki va undan ortiq erkinlik darajaga ega bo’lgan EETT-larning turg’unligini hisoblashda sistemani bikirlik markazi va bikirlikni asosiy o’qi tushunchalari oldingi paragrofdan ma’lum. Demak, faqat shu holdagina elastik sitemani asosiy tarkibi o’zgarmaydi. Supportni umumlashgan koordinatalari uchun bikirlikni asosiy o’qlari x 1 va x 2 bo’yicha yo’naltiriladi (5.6 - rasm). Unda x 1 va x 2 mos holda, bikirlikning chiziqli xarakteristikasi j 1 va j 2 , qarshiligi  1 va  2 , keltirilgan massasi m 1 va m 2 .

Tashqi R kuch sistemaga kesish kuchiga o’xshash ta’sir etadi. U holda EETT-ni ikkita tenglamadan iborat sistema ko’rinishda yozish mumkin: m 1 k 1 +  1 x 1 +j 1 x 1 =Rcos  m 2 x 2 +  2 x 2 +j 2 x 2 -Rsinр π yoki operativ shaklda:               2 2 2 2 221 1 1 2 2 21 j 1 sin p P p x1 p T p T ;j 1 cos p P p x1 p T p T         (5.14.) Uzatish funktsiyasi W eett aniqlash uchun elastik siljish miqdorini U(r) yb topamiz. Bu x 1 va x 2 orqali, kesish tekislikka o’tkazilgan normal bo’ylab o’lchab olinadi. (5.6 - rasm):    Θ α cos x Θ α sinx y ёки y y y 2 1 2 1       (5.15.) 5.14. tenglamadan x 1 va x 2 qiymatlarini 4.15. tenglamaga qo’ysak:                1 sin cos 1 cos sin 2 2 2 1 1 2 2 2 1 2           p T p j p P p T p T j p P p У T   Bundan     1 2 sin cos, cos sin       belgilab, sistema uchun uzatuvchi funktsiyani yoyilgan ko’rinishida quyidagiga yozamiz:       1 1 2 2 2 1 1 1 2 2 2 1 2       p T p j E p T p T j E W T e ээтт (5.16.) Agar r=o bo’lsa, statik xarakteristikaga ega bo’lamiz: 1 1 2 2 j E j E Kээтт   (5.17.) 5.16 va 5.17 tenglamalardan ko’rinib turubdiki, ko’rib chiqilayotgan sistemani dinamik va statik xarakteristikasi yuklovchi kuchni koordinata o’qiga nisbatan joylashish h olatiga bog’liq bo’ladi, ya’ni  va  . Agar  =0 bo’lsa,

sistemani xarakteristikasi bitta EETT normal shakldagi xarakteristikasiga teng bo’ladi. Uzatishlar funktsiyani chastota shaklida 5.16. yozamiz:                                                                 2 2 2 22 2 1 1 21 2 2 2 22 2 1 1 2 2 1 1 2 2 2 22 2 1 2 22 2 2 2 22 2 1 2 2 2 1 2 2 2 2 1 1 1 2 2 2 1 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1                 T T T T T T j TE i j E T T j T E i T T j T E i T j E i T T j E Wээтт (5.18.) Umumiy holda:   1 2 1 1 2 2 Im Re Im Re ээтт ээтт ээтт ээтт ээтт ээтт ээтт ээтт W W W i i W       (5.19.) 5.18. formulaga hamda 5.4 - rasmga asosan har qanday normal ko’rinishdagi EETT1 va EETT2-larning xarakteristikasini qura olamiz. Lekin ikkita va undan ortiq erkinlik darajasiga ega bo’lgan sistemalarga manfiy va musbat xarakteristikalarning yig’indisini (5.19) olish orqali EETT-ni AFCHX erishiladi va u o’qni manfiy tomonini kesib o’tadi. SHuning uchun ham u potentsial noturg’un bo’ladi. (5.7- rasm) va W eett tasvirlash masshtabi bilan farqlanadi.

rasm. Kesib ishlov berishga bog’liq bo’lgan ochiq dinamik sistemani xarakteristikasi va sxemasi. W 1 2 ochiq = W eett  K k Texnologik tizimlarda kesish jarayoni statik xarakteristikasini ta h lil qilish orqali shuni aytish kerakki, elastik texnologik tizimni turg’unligi asosan uni konstruktsiyasiga bog’liq bo’ladi (5.16). Misol: quyidagi 5.8-rasmda 16K20 mod. dastgohning ekvivalent elastik tizimining tashkil etuvchi elementlaridan shpindelni oldingi tayanchidagi podshipnigini o’rnatish zazoriga (  ) bog’liq bo’lgan eksperimental yo’l bilan aniqlangan AFCHX ko’rib chiqamiz. Bu xarakteristikadan, rezonans chastotada olingan tebranish amplitudasi bir necha marotaba, zazor miqdoriga bog’liq holda o’zgarishi mumkin. rasm. 16K20 mod.dastgohning ekvivalent elastik tizimining elementlaridan shpindelni oldingi podshipnigini o’rnatish zazoriga bog’liq bo’lgan eksperimental yo’l bilan aniqlangan AFCHX. Ochiq sistemalarda Кк W ээтт u очик W  ; сил ээтт u очик У y    . 5.7- rasm shu xarakteristikalarni hisobga olganda qurilgan bo’lib, 1 ~  R чик v max  min

Kesish jarayonini statik holdagi xarakteristikasi W ` очик2 ochiq uchun qabul qilingan shartga asosan,k 0эээт 0очик мах k 0эээт 0очик K Re 1 Re 1 в;1 K Re Re      (5.20) 5.20 ifoda EETT-da kesish ma’romini oshirishni ko’rsatib beradi va shu bilan bir qatorda texnologik tizimlarda ish unumdorligini oshib borishini ko’rsatadi. Texnologik tizim tarkibida ishtirok etuvchi kesuvchi asbobni va boshqalarni ham turg’unlik shartini 5.16 va 5.17 lardan u  0 uchun olish mumkin. R=0, KJ-statik xarakteristikasi turg’unlik mezoniga ko’ra: 0 i i i Ke 1;0 K K 1 1 2 2 1 1 ээтт k             Bundan kelib chiqadiki, texnologik tizim tarkibida ishtirok etuvchi kesuvchi asbob va boshqalarning turg’unligiga ziyon yetkazuvchi omillarni oshib borishi sababli kesuvchi asbobni kesish koeffitsienti pasayadi, 2 1 j j – nisbatni kamayishi, bikirlik nj  max, qiymatga ega bo’ladi (5.6 rasm). Demak, koordinatalarni bog’liqlik nazariyasi umumiy koordinatalar orasidagi statik bog’liqliklarni o’rganadi.

Adabiyotlar : 1. T.T. To’raev, R.S.Ulug’xojaev, E.T. Mamurov. Vliyanie metodov obrabotki poverxnostnqm plasticheskim deformirovaniem na kachestvennqe xarakteristiki detaley mashin. Materialq nauchno - teoriticheskoy i texnicheskoy konferentsii « Istiqlol -5» chastg’ 1, Novoi – 1996. 57-59s. 2. Ravshanov R (Tash.DTU), To’raev T.T., To’rabaeva V.Ya. Metrologiya, standartlash va sertifikatsiyalash» (Ma’ruzalar matni). Tashkent – Fergana, 2000. y.131 b. 3. Turaev T.T. i dr. Otchet NIR №14-85. GOS reg. 01850013605 «Issledovanie i povqshenie dolgovechnosti detaley tipa vtulok i gilg’z kompressornogo oborudovaniya» Fergana: FerPI, 1987. 77 s. kl. 4. L.V. Pergudov, M.K.Saidov, D.E. Aliqulov. Ilmiy ijod metodologiyasi. Toshkent: «Moliya» nashriyoti, 2002 y. 124 b. 5. Kudinov V.A. Dinamika stankov . M.: Mashinostroeniya, 1967, 359 s. 6. Kedrov S.S. Kolebaniya metallorejuo’ix stankov. M. Mashinostroenie, 1978, 200s. 7. T.T.Turaev, E.T.Mamurov, R.S.Ulug’xojaev. Parametrq mexanicheskoy obrabotki pri PPD obespechivayuo’ie prochnostnqe svoystva detali. Materialq nauchno - teoreticheskoy i texnicheskoy konferentsii «Istiqlol- 5» chastg’ 1, Navoi-1996. 80 - 82s.

Похожие

Texnologik tizimlarning yot jarayonlar ta’siriga turg’unligi

Texnologik tizimlarni identifikatsiyalash

Texnologik tizimning statik ko’rsatkichlari

Texnologik tizimlarni sinovdan o’tkazish

Texnologik tizimlarning dinamikasi va ularning ko’rsatkichlari