Электр токининг иши, қуввати ва иссиқлик таъсирлари. Ток манбаининг фойдали иш коэффициенти - Физика - Рефераты

Электр токининг иши, қуввати ва иссиқлик таъсирлари. Ток манбаининг фойдали иш коэффициенти

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

49 KB

Электр токининг иши, қуввати ва иссиқлик таъсирлари. Ток манбаининг фойдали иш коэффициенти 1. Агар бизга занжирнинг бир қисми берилган бўлса, ва унга потенциаллар фарқи қўйилган бўлса, у ҳолда электр майдони иш бажаради. Чунки занжирдан ток ўтади ва маълум t вақт оралиғида заряд зан-жирдан ўтади. Бунда бажарилган иш A қ(      q қ U 1,2 It (1) га тенг. Бу ифодани Ом қонунидан фойдаланиб бошқача кўринишга олиб келамиз: t R U RtI t IU A 2 2 2,1    (2) Занжирнинг бир қисмида потенциаллар фарқи билан биргаликда ток манбаи ҳам қўйилган бўлса зарядни кўчиришда қўйилган майдон билан биргаликда ток манбаи ҳам иш бажаради. A қ( U 1,2 +  ) It ққ I 2 R 1,2 t (3) Занжирни берк деб олсак, яъни 1 ва 2 нуқталарни бирлаштирсак, U 12 қ0 бўлади ва ишни фақат ток манбаи бажаради: A қ UIt +   t бунда биринчи ҳад нолга айланади. A қ  It қ I 2 R тўлиқ t (4). Бизга маълумки R тўлиқ қ R + r Ток манбаида ташқи кучлар иш бажаради. Улар зарядларни иккига ажратиб туради ва электр майдонни ҳосил қилади. Бу майдонда эса энергия йиғилади. Бу энергия ҳисобига ташқи занжирдан электр токининг узлуксиз ўтиб туришига эришилади. Вақт бирлигида бажарилган ишга биз қувват деймиз. t A P  (5) ифода ажралиб чиққан қувватни беради. Занжирнинг бир қисми учун қувват ифодаси: P қ IU 1,2 + I 

Берк занжир учун эса қувват R тўлиқ қ I га тенг бўлади. Ташқи занжирда ажралиб чиққан қувват қуйидагига тенг бўлади: P ташқи қ IU қ I 2 R қ R U 2 ёки P ташқи қ RI 2 қ  2 R R r ( )  2 ; бунда r R I    ни ҳисобга олдик. Манба ташқи занжирга қувват бераётганда унинг ичидан ҳам ток ўтади. Манбанинг ички қаршилигини r деб олсак унда ажралиб чиққан қувват, яъни фойдасиз қувват: P u қ I 2 r бўлади. Шунин учун манбанинг иш коэффициенти:        1 U I IU P P тулик таш чунки ҳамма вақт U <  бўлади. Агар биз манбанинг ташқи занжирга бериши мумкин бўлган максимал қувватини ҳисобламокчи бўлсак, P ташқи ифодасини максимумга текширишимиз керак бўлади, яъни ташқи занжирнинг қаршилиги қандай бўлганда қувват максимум бўлади. 0 dR dP  бўлиши учун R қ r бўлиши керак экан: R мак қr; бундан ( P т ) макс қ  2 /4 r лиги келиб чиқади. СГС бирликлар тизимида иш эрг ларда қувват эса эрг/сек. бўлади. СИ да иш жоулларида, қувват Дж/сек қ ватт бўлади. [ A ]қ[ I . U . t ]қ3.10 9 СГС  1/300 СГС    секқ10 7 эргқ1/Ж Занжирда токнинг доимий оқиб туришини таъминлаш учун ҳамма вақт А иш бажариш керак. Бу ишни ҳаммаси иссиқликка айланади деб олсак: A қ Q бўлади. Демак Q қ IUt қ I 2 Rt қ t R U 2 Жоуль. 1жқ0,24 калория эканлигини ҳисобга олсак: Q қ0,24 I 2 Rt калория бўлади.

Q қ0,24t R U 2 калория. Бу ифодалар Жоуль - Ленц қонунни деб аталади. Агар ажралиб чиқаётган иссиқлик миқдори бирор суюқликни температурасини оширишга сарф бўлса бу фойдали иссиқлик миқдорини ҳам ҳисоблаш мумкин Q  қ cm (Т 2 -Т 1 ) бўлади. Бу ерда: с-солиштирма (суюқликнинг) иссиқлик сиғими; m -суюқликнинг массаси; Т 2 –Т 1 – охирги ва бошланғич температуралар фарқи. Ажралиб чиқаётган иссиқлик миқдорини қанча қисми фойдали сарф бўлишини ҳам ҳисоблаш мумкин: RtI ) Т Т( Сm Q Q ум 2 1 2    Бу ерда Q ум ажралиб чиққан умумий иссиқлик миқдори. Маълумки  <1 бўлади.

Адабиётлар 1. Окунь Л.Б, Физика элементарннх частиц. М.1985 2. Мухин К.И. Физика элементарньк частиц. Т.2, М.1985. 3. Физика микромира. Маленькая энциклопедия. М.1980. 4. Наумов А.И. Физика атомного ядра и элементарннх частиц М.1984. 5. Хуанг К. Кварки, лептон и калибровочные поля. М. 1985 6. Боголюбов Н.И., широков Д.В. Квантовые поля. М.1980. 7. www.ziyonet.uz

Похожие

Электр токи, қаттиқ, суюқ ва газ моддаларда электр уки. Ом қонунлари. Токнинг иши ва қуввати

Ўзгармас электр токи

Асинхрон машиналар

Трансформаторлар 2

Доимий электр токи ва унинг қонунлари