Дастгоҳлар ва технологик агрегатларни автомат бошқариш тизими - Физика - Рефераты

Дастгоҳлар ва технологик агрегатларни автомат бошқариш тизими

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

278.5 KB

Дастгоҳлар ва технологик агрегатларни автомат бошқариш тизими Режа: 1. Бошқарувнинг оддий буйруқли тизими қандай таснифланади ? 2. Деталларга ишлов бериш жараёни қандай назорат қилинади? 3. Рақамли дастурлар қандай бошқарилади?

Маъруза режаси: бошқарув юритма муштчали бошқарув тизими, бошқарувнинг оддий буйруқли тизими, кетма – кет таъсирли оддий буйруқ тизимли бошқарув, бошқарувнинг кузатув буйруқ тизими, фаол назоратли бошқарув тизими, бошқарувнинг рақамли дастурли тизимлари кузатилади. Калитли сўзлар : электрик, пневматик, гидравлик ижрочи механизмлар, Перфолента, магнит тасмаси, фото тасма, перфокарта, магнит бараб ан. Бошқарув буйруқларини автоматлашда кучни инсон ўрнига махсус тизим (бошқарув механизми )беради. Автомат бошқарув тизимларини қуйидаги асосий турларга бўлиш мумкин. 1) буйруқ - юритма муштчали бошқарув тизими; 2) оддий буйруқ бошқарув тизими; 3) оддий буйруқ бошқаруви кетма – кет таъсирли; 4) кузатувчи буйруқ берувчи тизим; 5) фаол назоратли бошқарув тизими; 6) рақамли дастурли бошқарув тизими. Автомат бошқариш тизимлари ҳақида тўғри тасаввурга эга бўлиш учун механизациялашган ижрочи органнинг функционал схемаси билан танишиш керак (1 – расм). 1 – расм. Юритманинг типик узеллари

Д – двигатель (ҳаракатланиш манбаи, электродвигател, пневмодвигател); Т – трансмиссия – ижрочи органга ҳаракатни узатиб беради; У - барча элементлар, уларнинг ёрдамида юритманинг уланиши, керакли йўналишда ва ҳаракатланиш тезлиги, тормозланиш, юритманинг узилиши таъминланади. ИО – ишлов берилаётган детал ёки кесўвчи асбобни олиб юрувчи ижрочи орган; КУ – инсон томонидан бериладиган бошқарув буйруғи. Йўғон стрелкалар билан юритма элементлари катта қувват куч узатиши кўрсатилган. Инсон бошқарув буйруқларини даста ёки бошқарув тугмачалари орқали беради. Буйруқ юритма муштчали бошқарув тизими металл қирқувчи автомат дастгоҳларда ва сано ъ атнинг кўпгина бошқа тармоқларида кенг қўлланилади. Бу тизим жуда қадимдан маълум бўлган. Механик – ихтирочи А.К.Нортов XVII асрдаёқ биринчи токарлик нусха кўчирувчи яратади, унда кечкичнинг сурилиши айланувчи нусха кўчирадиган (копир) ёрдамида амалга оширилган (2 - расм). 1 – Функционал схема; муштчали юритма ва бошқарув тизими.

Автоматлашган юри т мали буйруқ юритмали муштчали бошқарув тизимида бошқарувга ва бу буйруқларни бажариш буйруқ юритмали муштчалар билан амалга оширилади. Кўпгина ғўлали автоматларда суриш механизми ва ғўлани қисиш, суппортни суриш ва револвер каллакларида ҳам уларнинг ишини таъминлаш учун муштчали бошқариш тизими қўлланилади. 2 – расм. муштча барабанли диск Токарлик, фрезерлик дастгоҳларида эгри юзали деталларга ишлов беришда буйруқ - юритмали тизим кенг қўлланилади. Кейинги йилларда механик нусха кўчирувчи қурилмалар поғонали валларга ишлов беришда муваффақият билан қўлланилмоқда. Уларнинг асосий хусусияти шундаки, улардан нафақат ялпи ва катта серияли ишлаб чиқаришда балки майда серияли ишлаб чиқаришда ҳам фойдаланиш мумкин. Буйруқ - юритма тизимининг жуда муҳим ҳусусиятлари шундаки, уларда бошқарув муштчалари, ўзларига катта юкламаларни қабул қилиб, дастгоҳнинг ижрочи органларини ўзлари ҳаракатга келтиради. Шу сабабли улар оғир ва мустаҳкам бўлишлари лозим , чунки улар катта кучларга бардошли бьўлишлари керак. Аммо мураккаб дастурлар учун муштчалар тайёрлаш жуда қимматга тушади. Шу сабабли буйруқ юритмали тизимлар одатда я лп и ва катта серияли ишлаб чиқаришда ёки кичик серияли ишлаб чиқаришда деталларга гуруҳли

ишлов беришда қўланилади. Буйруқ - юритмали бошқарув тизимининг яна бир хусусияти шундаки, муштчаларнинг катта кучланишлар қабул қилиб ишлаши сабабли улар тез ейиладилар ва берилган дастурни узоқ вақт юқори аниқлик билан бажарилишини таъминлай олмайдилар. Тизимнинг афзаллиги – бу схеманинг соф механик эканлигида бўлиб, шу сабабли паст малакали хизмат кўрсатишларда ҳам ишончли ишлайверади. Бошқарув ва юритма функцияларининг бирга мужассамлашуви жуда муҳимдир. Бошқа афзаллиги – мураккаб бўлган буйруқларни ҳам қатъий кетма – кетликда бажариш имкониятининг борлигидадир. Берилган дастурнинг бошқарувни таъминловчи элементларнинг юкланганлигини камайтириш учун алоҳида – алоҳида тизимлар қўлланилади. Бундай тизимларга бошқарувнинг оддий бошқарув тизими киради. Буйруқ аппарати берилган кетма – кетликда муштчалар ёки бошқа усулларда ижрочи элементларнинг бошқарув узелига буйруқ беради (7.3 – расм). Ижрочи органлар механик ёки, электрик, пневматик, гидравлик бўлиши мумкин. 3 – расм. Оддий буйруқ бошқарув тизимининг тамойил схемаси. а – функционал схема, б – электр буйруқ тизими, ВК – охирги (четки) узгич, ЭМ – электромагнит.

Бошқарув тизимининг асосий белгиси буйрак аппарати бўлиб, у дастгоҳга бериладиган дастурни олиб юради. Берилган кетма – кет таъсир бошқарувнинг бошқа тизимида - оддий кетма – кет таъсирли марказлаштирилмаган буйруқли тизимида ишончли таъминланади (4 – расм). Бу схеманинг хусусияти шундаки, у йўлга оиддир. Бошқарув буйруқлари фақат функцияси эмас, балки ижрочи элементи босиб ўтган йўлининг функциясидир. Йўналиш ўзгартиришга буйруқ н и машина ижрочи органининг ўзи беради. Бошқарувнинг йўл тизими кўп миқдордаги ижрочи органларнинг кетма – кет таъсирини қатъий таъминлаш зарур бўлганда, масалан, турли – туман автомат қаторларда кенг қўлланилади. Бирон – бир орган носозлиги туфайли тўхтаса, бутун автомат тизим ҳам ишини тўхтатади.

ишчи йўлга буйруқ орқага қайтиш (салт) йўлга буйруқ тўхташга буйруқ 4 – расм. Кетма – кет таъсирли бошқарувнинг оддий буйруқ тизими Ишлов берилаётган деталнинг берилган профили S 3 , S с берувчи ва кузатувчи сурилишлар ни қўшиш билан таъминланади. Кузатувчи нусха кўчириш тизимларида одатда бериш сурилиш деб шундай сурилишга айтиладики, унда бу сурилиш ишлов бериш жараёнида ўзгармас бўлиб қолади (5 – расм). Унинг тезлиги ҳам ўзгармас бўлади, аммо баъзи қурилмаларда ўзгарувчан қилиниши ҳам мумкин. Бериш сурилиши одатда дастгоҳнинг суриш механизми билан таъминланади.

5 – расм. Бошқарувнинг кузатув буйруқли тизими S 3 – бериш сурилиши; S c – кузатиш сурилиши; S р – натижавий сурилиш. Кузатув сурилиши бериш сурилишидан фарқли равишда копир (нусха кўчирувчи) профилига мос равишда ҳам катталиги бўйича , ҳам йўналиши бўйича ўзгаради. Кузатув юритмаси бу кучайтиргич қурилмаси бўлиб, унда ижрочи двигател (чиқиш звеноси автомат трзда бериш қурилмасининг ҳаракатини бажаради) бунда н ташқи энергия ҳисобига двигателнинг чиқиш қувватини, шунингдек, киришда берилган сурилишнинг маълум бир аниқлигини ҳам таъминлайди. Деталларга ишлов бериш жараёнида уларни назорат қилиш натижаларига кўра бошқарув буйруғини берувчи тизимини кўриб чиқамиз (6 - расм). Ишлов бериш жараёнида ижрочи органнинг узлуксиз ёки даврий равишда сурилиши назорат қурилмаси билан қайд қилинади, у эса ишлов берилаётган деталнинг амалдаги ўлчамини ўлчайди. 6 – расм. Фаол назоратли бошқарув тизимларининг таркибий схемалари

а – ишлов бериш жараёнида буйруқ берувчи; б – созлашга буйруқ берувчи. Берилган ўлчам ҳосил бўлиши билан қурилма тўхташга ёки ижрочи органнинг буюмдан нари кетишга буйруқ беради. Ижрочи органларга шпинделлар, ишчи столлар ва ишлов берилаётган заготовкага ва асбобларга ҳаракат берувчи дастгоҳнинг бошқа органлари киради. Дастгоҳ ишчи органларининг сурилиши ўлчами ва тезлиги билан тавсифланади (7 – расм). Агар ишлов бериш эскизининг картасига мос равишда ўлчамнинг бошланиши ва ҳисоб – китоб тартиби бўйича тезлик берилса, у ҳолда зарур бўлган сурилишни белгиловчи сон олинади. Бу рақамлар дастур юритгичга ёзилади, унда дастур юритгичнинг кўрсаткичлари амалга ошганда, ҳисоблаш қурилмалари ишчи органларга сигнал беради. Перфолента, магнит тасмаси, фото тасма, перфокарта, магнит барабани ва бошқалар дастур юритгич бўлиб хизмат қилиши мумкин. 7 – расм. Рақам дастурли дастгоҳлар тизими а – тескари алоқасиз, б – тескари алоқали. Дастур юритгичга дастурни ёзиш маълум код билан дастгоҳдан ташқарида бажарилади. Дастурни тайёрлаш маълум миқдорлар жадвалини, йўналишини, ишчи органлар тезлигини тузувчи дастурчилар ёки электрон ҳисоблаш машиналари ёрдамида амалга оширилади, бу эса дастурни тузиш ва уларни автоматлаштиришни марказлаштиради. Дастур юритгич ҳисоблаш

қурилмасига киритилади, у эса рақамли сигнални электр сигналига айлантириб беради. Ишчи орган ҳисоблаш қурилмасидан сигнални олиб, то тезликнинг йўналишни ўзгартириш ёки ҳаракатланишдан тўхташ сигналини олмагунча ҳаракатланаверади. Рақам дастурли бошқарув дастгоҳининг ЭҲМ билан уйғунлашуви ҳар бир технологик ўтиш учун оптимал кесиш тезлигини ва ҳар бир ёрдамчи ўтиш учун катта ҳаракатланиш тезлигини олиш имконини беради. Шу сабабли рақам дастур бошқарувли (РДБ) дастгоҳларда ишлов беришга юқори сифатни ва меҳнат унумдорлигини таъминлайди. Тескари алоқасиз РДБ ( 7 а – расм) дастур юритгич ёрдамида бошқариладиган ишчи орган 4, ҳисоблаш қурилмаси 2 ва оралиқ звено 3 дан иборат. Дастур юритгичга ёзилган белгиланган технологик жараёндан четга чиқиш ҳаракатланаётган ишчи орган билан назорат қилинмайди. Тескари алоқали (7, б – расм) ДРБда ишчи органнинг ҳаракатини узлуксиз тарзда берилган дастур юритгич билан солиштириб борилади.

Маъруза учун адабиётлар: 1. Перельман Д.Я ва бош=алар. «Комплексная механизация и автоматизация ремонта подвижного состава». М.: Транспорт, 1977г. 2. Луков Н.М «Основў автоматики и автоматизации тепловозов». Учебник для ВУЗов ж.д Транспорта. М.: Транспорт, 1989 -296с.

Похожие

Асосий тушунча ва қоидалар автомат қурилмалар таркиби

Дискрет ишлаб чиқаришни автоматлаштириш асослари дастгоҳларнинг юклаш

Электр юритма асослари

Химико-технологик системалар. Гомоген ва гетероген жараёнлар ва реакторлар

Моддий нуқталар тизими ва уларнинг динамикаси