Ўқувчиларнинг синфдан ташқари машғулотларини ташкил қилиш - Философия - Рефераты

Ўқувчиларнинг синфдан ташқари машғулотларини ташкил қилиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61.5 KB

www.arxiv.uz Режа : 1. Синфдан ташқари машғулотларни ҳосил қилишнинг воситаси (тўгараклар). 2. Адабий-ижодий тўгараклар. Машғулотлар мавзуси ва ўтказиш шакллари. 3. Драма тўгараги. 4. Ифодали ўқиш ва бадий ҳикоя қилиш тўгараклари. 5. Адабий виставкалар ташкил этиш методикаси. 6. Адабий экскурсия, кино, театр. 1

www.arxiv.uz “ Бизнинг аждодларимиз ҳамиша узо қ ни к ў злаб яшаган . Миллат Ватан , хал қ исти қ боли деган му қ аддас тушунчалар ҳамма ва қ т қ албимизнинг туридан жой олиб , ҳар биримизнинг ҳаётимизда , онгимизда чарх уриб туриши даркор . Чинакам хал қ б ў лсак , чинакам миллат б ў лсак , улкан , қ удратли дарёга айланайлик , фарзандларимизга ў згалар ҳавас қ иладиган озод ва обод Ватан қ олдирайлик ." Президент И.А. Каримов. Ғ1997 й 29 август.Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Тўққизинчи сесс.сўз.н.Ғ Мазкур нутқдан келиб чиқиб, таълим соҳасини тубдан ислоҳ қилиш, уни ўтмишдан қолган мафкуравий қарашлар ва сарқитлардан тўла ҳалос этиш, ривожланган демократик давлатлар даражасида, юксак маънавий ва аҳлокий талабларга жавоб берадигани ўқувчи ёшларни тарбиялаш ишида мактабдан ташқари олиб бориладиган машғулотлар катта роль ўйнайди. Шу сабабдан ҳам ўқилаётган асар юзасидан умумий фикрга келиш, маслаҳатлашиш аниқ тушунча ҳосил қилишининг энг яхши воситаси-тўгараклардир. Тўгарак ўқувчиларни уюштиради, асар устида ишлашга ўргатади. Ўқитувчи бу ишда раҳбар бўлади. Адабиёт ва адабий ўқиш машғулотларига алоқадор бўлган тўгараклар асосан 3 турлидир. 1. Адабий – ижодий тўгарак. 2. Драма тўгараги. 3. Ифодали ўқиш ва бадиий ижод тўгараги. Маълумки бу уч тўгарак ҳам ўқувчиларнинг билим доирасини кенгайтиради, адабиётдан янада кўпроқ маълумот олишини, ўз устида ишлашни, ижодга илҳомлантириш учун хизмат қилади. Шу сабабдан мазкур тўгаракларнинг мақсад ва вазифалари нуқтада бирлашади. Тўгаракда ўқувчилар ўзларини қизиқтирган янгиликлар билан танишадилар. Уларни қизиқарли, жонли бўлишига ҳаракат қилиш керак. Тўгарак аъзоларининг 2

www.arxiv.uz савия ва ёшларини албатта эътиборга олиб режа тузилади ва ҳар бир тўгарак раҳбари шу тўгаракнинг хусусиятини аниқлаган ҳолда иш юритади. Драма тўгарагига раҳбарлик қиладиган ўқитувчи: драматик асарларнинг хусусиятларини эгаллаган ва маълум даражада актёрлик санъатидан ҳам хабардор бўлиши, ўқувчилар олдида бирор – бир персонажнинг ҳаракат ва нутқини одат ва характерини кўрсатиб бера ололадиган бўлиши лозим. Адабий-ижодий тўгарак раҳбарида эса адабиёт асарларини таҳлил этиш, назарий билим бериш ва ижод ишидан ҳам хабардор бўлса, ва ўз ижодидан ўқувчиларга манзур қила оладиган бўлса, мазкур тўгараклар обрўси янада ошади. ҒНуқсонсиз ифодали ўқишҒ. Тўгарак машғулотлари бир ойда, бир ёки икки марта ўтказилади. Машғулотлар оддий синфда эмас, балки мактаб адабиёт кабинети мактаб саҳнасида ўтказилгани маъқул. Машғулот ўтказиладиган жойнинг ташқи кўриниши ҳам ўқувчилар руҳиятига кучли таъсир қилади Ғ портретлар, асарлари билан безаб.Ғ Машғулотлар мавзусини хилма-хиллиги ишнинг мазмунига ўқувчиларнинг қизиқишларига таъсир этади. Бир йиллик машғулот учун тузган режа ўз навбатида дастур материаллари асосида адабиёт ва адабий ўқиш юзасидан ўқувчиларга бериладиган маълумотни бойитиш ва кенгайтиришда, айниқа драма ва адабий-ижодий тўгараклар аҳамиятлидир. Адабий – ижодий тўгараклар Мазкур тўгаракнинг машғулотлари 2 хил характерга эгадир. Машғулотнинг бир хили синфда олинган билимни мустаҳкамлаш ва тўлдиришга, адабий асарлар ёки айрим ёзувчиларнинг ижод йўли билан танишишга қаратилса, иккинчи бир хили ўқувчиларнинг мустақил равишда олиб борадиган ижодий ишларини ўстириш ва унга раҳбарлик қилиш, йўлланма беришга қаратилган бўлади. Бунинг яхши томони шундаки, ўқувчилар бир машғулотда бирор ёзувчиниг асарини таҳлил қилсалар, иккинчи машғулотда худди шу асосда тўгарак аъзолари томонидан ёзилган шеър ва ҳикояларни таҳлил қиладилар. Олинган назарий 3

www.arxiv.uz билимлар ва асарнинг бадиий хусусиятлари, маънавий ва маданий санъатлар ҳақида билимлари юзасидан ҳосил қилган малакаларини ўз асарлари муҳокамасига ҳам татбиқ қиладилар. Худди шу йўсинда ўтказилган машғулот натижасида ўқувчиларда адабий асарлар ўқишга ҳавас уйғонади. Тўгаракнинг вазифаси ва мақсади эса ўқувчиларнинг қизиқишини тарбиялашдан уларга системали равишда кўрсатма бериб боришдан иборат бўлмоғи лозим. Мустақил ижодий ишлар албатта нуксонли бўлади. Бу ишда жуда эҳтиёт бўлмоқ керак. Раҳбар тўгарак аъзосини бездириб қўймаслиги, таҳлил ва тузатиш жараёнида босиқлик билан, илмий нуқтаи назардан ёндошмоғи лозим. Ижодий мустақил ишларни таҳлилда кичик ҳажмли асарларни айниқса шеърларни доскага ёзиш, ва доскада тушунтириб бериш лозимдир.Умумий муҳокада тўгарак аъзолари ўз фикрларини айтадилар. Ўқитувчи раҳбарлгида шу иш нуқсонларини тузатиб чиқиш, келгусида қандай ёзиш йўлларини кўрсатиш, таҳлил қилинган асарларни газета ва журналларда нашр қилдириш йўллари кўриб чиқилади. Ғ Тақризлар ёздир. Ғ тинглаш ва муҳокама якунланади, ютуқ ва камчиликларни тузатиш йўллари кўрсатиб берилади. Драма тўгараги – ўқунчиларнинг адабиётга, айниқса драматик асарларга бўлган қизиқишларини тарбиялаш воситасидир. Хусусиятлари: тўгарак аъзолари олдига қўйиладиган талабларнинг характеридан келиб чиқиб, тўгарак аъзолари адабиёт назарияси, бадиий асарни таҳлил қилиш йўллари, жанрлар ва уларнинг хусусиятлари, тузилиши ва ишлари билан таниш бўлишлари лозим. Тўгаракка қизиқувчи ҳаваскорлар тўпланади. Машғулотлар синфда ва синфдан ташқари ўқиладиган материаллар асосида машғулот режаси тузилади. Тўгаракнинг энг муҳим боскичларидан бири асарни саҳнага қўйишга тайёргарлик давридир. Бу даврда ўқувчилар асарнинг мақсади, бадиий хусусияти ва уни ўқиш техникаси билан танишади. Муҳим аҳамиятга эга бўлган нарса репертуардир. Ҳар қандай саҳна асарларини эмас, балки тарбиявий аҳамиятга эга бўлган, ўқувчиларда меҳр-шавқат, муҳаббат, ватанпарварлик руҳини 4

www.arxiv.uz тарбиялайдиган, уларнинг ҳаётларига яқин турган асарларни, ўқувчиларга таниш бўлган ёзувчиларнинг асарларини Ғ ҳикоя, роман,повест, ҳ.з.Ғ ишлаб чиқилса мақсадга мувофиқ бўлади. Драма тўгаракларда машғулотнинг яна бир тури адабий монтажлардир. Танланган мавзуни ёритиш учун турли асарлардан керакли эпизодларни, шеърий парчалар, ашулалар киритилади. М.А. Навоийнинг ёшлик йиллари мавзусида адаб. монтажда шу даврига оид парчалар, шеър, тарихий манбаъ, мемуар ва вақтли матбуот материалларидан фойдаланиш мумкин. Тўгарак аъзолари назарий малакани ошириш учун кўрган кино, театри ҳақида, актёрлар маҳорати ҳақида муҳокама ва музокаралар ўтилади. Бу иш уларнинг қизиқишларини янада оширади. Ифодали ўқиш тўгараги – асосий мақсади ўқувчиларни ифодали ўқиш ва бадиий ҳикоялашга, ўз фикрини оғзаки ва ёзма равишда равон англатишга ўргатишдан иборат. Режа тузилади ва шу асосда ўқиладиган асарлар рўйҳати аниқланади, ўқиш техникаси ва асарлар мазмунини тушунишга ёрдам берувчи назарий маълумотлар билан ўқувчиларни таништирилади. Адабий кечалар одатда барча тўгараклар кўриги ҳисобланади, Тўгарак кучи маълум бўлади. Доклад музокараси бадиий қисм. Ғадабий монтажҒ инсценировкалар, хотиралар, ҳикоялар, декломация, бино, безак. Адабий виставкалар. ҒЁзувчи, шоир , китоблар ҳақидаҒ. Ёзувчининг ҳаётига оид бўлган экспонатлар қуйидагича: 1) Ёзувчининг портрети, оила аъзолари,ҳаётининг айрим моментлари кўрс.иллюстрациялари. 2) Ёзувчининг таржимаи ҳолига ёки ёзувчининг саёҳатларига оид карта. 3) Ёзувчи ва унинг замондошлари. 4) Ўқувчилари ишлаган расмлари. 5) Асар юзасидан ишланган макетлар кўиниши. 6) Синхроник таблица ижб. сиёсий ҳаёт ва даврнинг адабий ҳаракати билан боғланган ҳолда ёзувчининг ижодий йўли. 5

www.arxiv.uz 7) Асарнинг образи ва композициясининг ўзаро нисбатини кўрс. график. 8) Асарнинг яратилиш тарихи. 9) Поэтик тилнинг таҳлил наъмуналари. 10) Ёзувчининг адабий гуруҳлар ўрт.тутган ўрни. 11) Турли даврадаги турли синфлар вакилларининг ёзувчига берган баҳолари. 12) Ёзувчининг ижоди ва у яшаган замондаги расм санъати. 13) Ёзувчининг асарлари мусиқада. 14) Асарлари театрда ва кинода. 15) Ёзувчиларнинг санъатлари ва қимматли фикрлари. 16) Ёзувчи ҳақида нималар ўқиш керак. 17) Асосий танқидий адабиёт намунаси. 18) Бизнинг даврда ёзувчининг ижодига берилган бахо. Виставкалар аниқ кишига таъсир қиладиган, тассурот қолдирадиган бўлиши керак. Бу жуда маъсулиятли иш. Тайёр бўлгач, очиқ деб эълон қилинади. Адабий экскурсия , ташкил этишдан олдин, ўқитувчи асосий мақсадни белгилаб олади. Мас.: YI - YII синфларда бирор ёзувчи таржимаи ҳолини ўтгандан кейин, шу бобни мустахкамлаш учун музейга экскурсия уюштириши мумкин. Кузатиш мақсадга маълум даражада педагогик процесс билан ҳам боғланади :1. Ўтилган мавзуларни мустаҳкамлаш. 1. Синфдан ташқари машғулотларнинг мақсад ва вазифаларини қандай тушунасиз? 2. Синфдан ташқаимшулотларда Қандай тўгараклар тузиш мумкин? 3. Адабий экскурсия қаерларда ўтказилади? Синфдан ташқари машғулотлар – адабий ижодий тўгараклар ўтказиш, ўқувчиларни адабий экскурсияларга жалб қилиш ва ҳ.к. Адабий экскурсия – ўқувчиларна ёзувчилар яшаган жойларга, уларнинг уй музейларига олиб бориш ёки улар ҳақидаги телефильм, кинофильмларни биргаликда томоша қилиш. 6

Похожие

Ўқувчиларнинг оғзаки ва ёзма нутқ малакаларини шакллантириш, боғланишли нутқларни ўстириш

Ўқувчиларнинг оғзаки ва ёзма нутқ малакаларини шакллантириш, боғланишли нутқларни ўстириш

Умумлаштирувчи (обзор) мавзулар. Мактабда адабий танкид

Умумлаштирувчи (обзор) мавзулар. Мактабда адабий танкид

Илмий прогноз қилиш ижодий жараён сифатида