Ижтимоий билиш. Жамиятни илмий билиш ва бошқариш - Философия - Рефераты

Ижтимоий билиш. Жамиятни илмий билиш ва бошқариш

Загружено в:

19.09.2022

Скачано:

0

Размер:

93.5 KB

Ижтимоий билиш. Жамиятни илмий билиш ва бошқариш Режа: 1. Ижтимоий билиш, унинг таркиби. 2. Ижтимоий билиш субъекти ва объекти. 3. Жамиятни илмий билиш. Э мперик ва назарий билиш. 4. Назарий билиш ва унинг методлари.

Таянч тушунчалар: Билиш, илмий билиш, ижтимоий билиш, ижтимоий хақиқат, ижтимоий билишнинг эмпирик босқичи, ижтимоий билишнинг назарий босқичи, ижтиомий билиш методлари: кузатиш, статистика, ижтимоий эксперимент, хужжатлар билан ишлаш, тарихийлик ва мантиқийлик, моделлаштириш, тарихий аналогия. Фалсафа олам одам тараққиётининг энг умумий қонунлари, одамнинг оламдаги ўрни тўғрисида бахс юритадиган фан. Фалсафий билимлар мазмунида қадимий даврдан то ҳозирги қадар қўйилган ва қўйилиб келинаётган уч саволга берилган жавоблар ўз ифодасини топган. Булар: - Олам нима? - Олам қандай? - Оламни билиш мумкинми? Бу саволлар жамиятга нисбатан ҳам қўйилган ва унга берилган жавоблар оқибатида фалсафий билимлар ижтимоий хаётнинг мухим томонларини акс эттиришга хизмат қилган. Оқибат натижада фалсафанинг ўзига хос соҳаси – ижтимоий фалсафий билимлар шаклланган ва ривожланган. Ижтимоий фалсафа жамият. Инсон, ижтимоий тараққиёт ва ижтимоий билишнинг млхияти, қонуниятлари тўғрисида бахс юритишини аввалда таъкидлаб ўтган эдик. Оламни билиш мумкинми деган саволга жавоб фалсафанинг билиш назариясида – гносеологияда ўз ифодасини топгани сингари жамиятни билиш муаммолари ижтимоий фалсафанинг асосини ташкил этади. Ижтимоий фалсафа оламнинг таркибий қисми жамият, уни билиш муаммолари билан шуғулланади. Таъкидлаш жоизки, энг қадимий даврлардан бошлаб жамият, унинг моҳияти, жамиятни билиш муаммолари олимларни қизиқтириб келган. Жамиятни билишнинг тарихий илдизларини «Авсето»да, «Таврот»да, Геродот асарларида учратиш мумкин. инсоният жамиятига тарихий-

фалсафий ёндашув тамойиллари Абу Райҳон Беруний, ибн Халдунлар меросида ўз ифодасини топган. Жамиятга илмий ёндашув намуналарини Абу Наср Форобий асарларида кўриш мумкин. мутафаккир инсон камолоти ва жамият тараққиётини илм билан бевосита боглайди. У ўзининг «Бахт- саодатга эришув хақида» рисоласида инсон камолоти учун қандай илмлар зарурлигини уқтириб ўтади ва бундай билимлар ичида инсоннинг инсон бўлишидан қутилган мақсад ва муддаони ўрганишни, шунингдек, маданий, яъни мадинага (Яъни шаҳарга ёки жамоага) оид билимларни эгаллашнинг мухимлигига эътибор қаратади. 1 Жамиятни илмий англаш масаласи фалсафада XVIII асрдан бошлаб алохида ижтимоий билимлар тизими сифатида шакллана бошлайди. Бунда Неаполлик олим, профессор ВИКО ЖАН БАТИСТА (1668-1744 й.), немис олими, маърифатпарвар ИОГАНН ГОТФРИД ГЕРДЕР (1744-1803 й.), француз файласуфи, утопик социал лойиха муаллифи Сен-Симон Клод Анри (1760-1825 й.)ларнинг хизматлари катта бўлади. Вико Жан Батиста тарихий жараёнларнинг объективлиги хақидаги ғояни илгари суради. У «Миллатларнинг умумий табиати тўғрисидаги янги фаннинг асосланиши» китобида ер юзидаги барча миллатлар тараққиётининг тарихий айланма назариясини ишлаб чиқади ва бунда ижтимоий хаёт шаклларининг ўзаро алоқадорликда олиб ўрганади ва ижтимоий хаётга бутунлик сифатида ёндошади 2 . Гердер Иоганн Готфрид «Инсоният тарихи фалсафасида доир ғоялар» асарида Германия ижтимоий тафаккурида XVIII аср охирларигача хукм сурган теологик қарашларни бартараф этишга харакат қилди, социал тарихийлик ғояларини ривожлантирди ва биринчи бўлим ижтимоий тараққиёт ғоясини илгари сурди 3 . Франция революция орқали ўз мақсадига эриша олмаганини кўрган Сан-Симон қашшоқлик туфайли келиб чиққан ва ижтимоий мулкни 1 Жахон фалсафаси тарихидан лавҳалар. 1-қисм. – Т., Ўзбекистон файласуфлар миллий жамияти нашр., 2004 йил, 115-116 бетлар 2 Фалсафа. Қомусий луғат. – Т., «Шарқ» нашр., 2004 й., 74-бет. 3 Ўша ерда. 88-бет.

мулксизлар ўртасида тақсимлашга интилган революциялар жамиятни парокандаликка бобошдоқликка олиб келади. бунда йўл қўймалсик учун жамиятни ўрганиш, илмга асосланган ижтимоий тизимни яратиш зарур, деб хисоблайди. 4 Сан-Симон жамиятни қонуний ривожланувчи бир бутун организм, деб билади. У жамият тарихини тадқиқ қилиш инсониятни цивилизацияли тараққиётда турли сиёсий илюзиялардан асрайди, деб таъкидлайди. Унинг фикрича жамиятнинг асосий жихатларини ўрганмоқ учун кишиларнинг реал фаолиятларини тадқиқ қилиш лозим. сан-Симон инсон хақидаги фан (ижтимоий физиология)ни ишлаб чиқади. Немис мумтоз фалсафасининг йирик вакили Гегель геогрг Вильгелм Фридрих (1770-1831 й.) ижтимоий билиш сохасида ўзига хос ижтимоий- тарихий концепцияни илгари суради. Унинг қарашларида табиий, тарихий ва маънавий дунё ягона жараён сифатида талқин қилинган, бу жараённинг хар бир қисми бошқаси билан ички алоқадорликда экани ифодаланган. Гегель жаҳон тарихини ягона, объектив қонуниятли жараён сифатида ўрганади. Гегелнинг катта ютуғи шунда Эдики, у бутун моддий ва маънавий борлиқни, шу жумладан жамиятни доимо ривожланиш жараёнида олиб қаради, жамият тараққиёти масаласига диалектик ёндошди. Лекин Гегельнинг тарих концепцияси муайян даражада чекланган эди, чунки у тарихий тараққиёт сабабларини «мутлоқ ғоя», «руҳ иродаси»дан иборат. Деб билди ва ижтимоий тараққиётни Прусс монархияси билан чеклаб қўйди. Лекин жамиятни тахлил этишнинг диалектик методини асослаб берганлиги Гегель фалсафий қарашларининг энг катта ютуғи эди. Ижтимоий билиш ҳозирги давр фалсафасининг хам мухим муаммоси бўлиб ҳисобланади. Инсон ўз онги, тафаккури билан жамиятни била оладими? Унинг ижтиомий билимлари қай даражада хақиқат бўла олади? Деган саволларига жавоб хозирги давр фалсафасида ижтиомий билишга доир 2 хил муносабатни келтириб чиқарди. Бу нарса ижтимоий фалсафада: 1. Натурализм 4 Ўша ерда. 363-бет.

2. Гуманитаризм фалсафий йўналишларининг шаклланишига туртки бўлди. 1 – кўргазмали чизма: ИЖТИМОИЙ БИЛИШНИНГ ХОЗИРГИ ЗАМОНГА ХОС ТАЛҚИНИ НАТУРАЛИЗМ ГУМАНИТАРИЗМ Натурилзм йўналиши тарафдорлари табиий ва ижтимоий билиш орасида хеч қандай фарқ йўқ, деб хисоблайдилар. Поляк олими Е.Топольский тарихий билишни инкор қилади. Унинг фикрича, тарихни билишга доир муаммолар бир вақтнинг ўзида билишнинг бошқа шаклларида хам мавжуд. Бундан табиий фанлар соддасидаги билимларгина хақиқий илмий бўлиши мумкин, деган хулоса чиқарилади. 5 Гарчи бу қараш хозирги давр фалсафасига хос ҳисобланса-да, аслида бундай қарашларнинг илдизи Европада 17-18 асрларга бориб тақалади. Маълумки, XVII - XVIII асрларда табиатшунослик ривожланиш босқичига кирган, механика энг ривожланган фан эди. Механика қонунларини жамиятни тушунишга татбиқ этиш мумкик, деган қараш мавжуд эди. Шундай нуқтаи-назар немис олими Генрих Риккерт (1863-1936 й.) қарашларига хос. У фанларни тарихий фанлар ва қонун яратувчи фанларга бўлади ва уларни ўзаро бир-бирларини инокр этувчи соҳалар, деб билади. Унинг фикрича, табиий илмий билиш умумий қонуниятларни билишга қаратилгандир; тарих бўлса, ягона, бетакрор 5 Билиш фалсафаси. – Т., «Университет» нашр., 2005 йил, 191-бет. Табии й ва табиий- техник билимларнинг ахамиятини бўрттириш асосида гуманитар соха, яъни ижтимоий билимларнинг кераги Ижтимоий билимлардан бошқа билим соҳаларини эътиборга олмайди; гуманитар онг ва ижтимоий билимларни

ходисаларни ўрганади. Риккер ўз қарашларида тарихий қонуниятларни инкор этади. 6 Иккинчи нуқтаи-назар гуманитаризм. Мазкур нуқтаи-назар янги тарих фалсафаси намоёндалари немис олими Освальд Шпенглер (1880-1936 й.), инглиз олими Арнольд Тойнби (1889-1975 й.) асарларида акс этган. Ижтимоий билиш илмий билишнинг ўзига хос кўриниши хисобланади. Илмий билиш оламни чуқур, атрофлича ўрганишни талаб қилади. Илмий билиш натижалари илмий билимларда, фан мазмунида ўз ифодасини топади. Ижтимоий билиш жамият, инсонни чуқур ўрганишни талаб қилади. Ижтимоий билиш – жамиятни, унда кечаётган ижтимоий ходиса, жараёнларнинг моҳиятини, уларнинг келиб чиқиши, яшаши ва ривожланиши қонуниятларини билишдир. Ижтимоий билишдан кўзда тутилган мақсад жамият, инсон, ижтиомий тараққиёт хақидаги объектив мазмунга эга билимни – ижтимоий хақиқатларни хосил қилишдир. Ижтимоий хақиқат деганда ижтимоий билилмарнинг ижтимоий борлиққа, жамиятга мос келиши (адекватлиги) назарда тутилади. Ижтиомий билиш ўзининг бир қатор жихатлари билан табиатни билишдан фарқланади. - Жамият моддий оламнинг энг мураккаб кўриниш. Жамиятни билиш деганда, унда кечган ва кечаётган воқеа-ходисаларни ижтимоий жараёнларни англаш жараёни назарда тутилади. - Жамият уни ташкил этувчи кишилар, турли ижтимоий гурухлар, тарихий-этник бирликлар фаолиятларининг барча кўринишларини хамда уларнинг махсул-натижаларини ўз ичига қамраб олади. Жамият эса ўз-ўзидан шаклланувчи, ўз-ўзидан ривожланиб борувчи ижтиомий тизим. Бу тизимнинг барча хусусиятлари кишилар фаолиятлари орқали намоён бўлади. Демакки, жамиятни билиш деганда аввало кишилар фаолиятларини ваш у фаолиятнинг асосий мотивлари (кишиларнинг мақсад-манфаатлари)ни тахлил этиш 6 Ғарб фалсафаси. – Т., «Шарқ» нашр., 2004 йил 601-бет.

назарда тутилади. Кишилар фаолиятлари моҳиятини англаш жамият хақида чин билимлар хосил қилиш имконини беради. - Одамлар фаолиятлари жараёнида ўзаро бир-бирлари билан алоқа- муносабатга киришадилар. Шу маънода жамият кишилараро объекти втарзда содир бўладиган ижтимоий алоқа ва муносабатларнинг махсули ва кўринишидир. Бу алоқа ва муносабатлар жамият хаётининг барча соҳаларини, моддий ва маънавий хаётни қамраб олади. Шундай экан, жамиятни билиш учун ундаги мавжуд турли ижтимоий алоқа ва муносабатлар ўрганиш талаб қилинади. - Ижтимоий билиш ижтимоий эхтиёж ва манфаатларни ўрганишга қаратилган бўлади. Ижтиомий манфаатларда эса тарихий зарурият ўз ифодасини топади. Тарихий заруриятни англаш жамиятдаги ўзгаришларнинг моҳиятини англаш асосида юзага келади. - Фалсафий тафаккур оламга, шу жумладан жамиятга диалектик муносабатда бўлишни тақазо этади. Жамият узлуксиз ҳаракат, ўзгариш, тараққиёт жараёнларини кечирадиган ижтимоий тизимдир. Ана шундай холат узлуксиз қайта шаклланиб, ривожланиб борадиган ижтимоий билимларда ўз ифодасини топади. - Ижтимоий билиш ўзининг мазмуни, қандай мақсадга йўналтирилганлиги, таркиби, унда қўлланиладиган ўзига хос усул ва воситаларига кўра билимнинг бошқа кўринишларидан фарқланади. Ижтимоий билимнинг мазмунида жамият хаёти тўлалигича, барча алоқа ва муносабатлари билан бирга яхлитлик, бир бутунлик сифатида акс этади. Бу холл жамиятни тўғри англаш, тараšқиёт тенденцияларини аниқлаш имконини беради. - Ижтиомий билиш жамият хаётини тўғри англаш ваш у асосда онгли фаолият кўрсатиш имконини беради. Жамиятни билиш уни оқилона бошқариш ва келажак тараққиёти истиқболларини аниқлашда мухим ахамиятга эга бўлади. - Ижтимоий билиш таркиби деганда:

а) ижтиомий билиш субъекти; б) ижтиомий билиш объекти; в) ижтимоий билимнинг ўзи назарда тутилади. Ижтимоий билиш субъекти – инсон (тадқиқотчи), объекти – жамият хаёти. Ижтимоий билимни хосил қилиш мураккаб диалектик характерга эга жараён бўлиб хисобланади. Умуман илмий билиш, шу жумладан ижтимоий билиш узвий равишда ўзаро бир-бири билан боғлиқ бўлган икки босқич – даражада намоён бўлади: 1. Ижтимоий билишнинг эмпирик босқичи: 2. Назарий босқичи. Ижтиомий билишнинг бу икки даражаси ўз мазкумнига кўра, кўзда тутилган мақсадга хамда билимни хосил қилишда қўлланиладиган усулларга кўра ўзаро бир-биридан фарқ қилади. Қаранг: 2 – кўргазмали чизма: ИЖТИМОИЙ БИЛИШ ИЖТИМОИЙ БИЛИШ ДАРАЖАЛАРИ ЭМПИРИК БИЛИШ НАЗАРИЙ БИЛИШ Кузатиш Тарихийлик ва мантиқийлик Статистик усул Моделлаштириш Ижтимоий эксперимент Тарихий аналогия Хужжатлар, манбалар Ижтиомий башорат билан ишлашМақсад: чин билим хосил қилиш (ижтимоий хақиқат). Ижтимоий билимларнинг ижтимоий борлиққа мос келиши (адекватлиги) ижтимоий хақиқат.

Эмпирик билиш жараёнида ўрганилаётган ижтимоий объект хақидаги дастлабки билимлар ҳосил бўлади. Бу билимлар қайта ишаниши, махсус методлар қўлланиши натижасида ижтимоий объект хақида чин билимлар хосил бўлади. Ижтимоий эмпирик билишда дастлаб қўлланиладиган махсус усул кузатиш, деб юритилади. Кузатиш методи энг қадимги даврлардан бошлаб қўлланган. Кузатиш методидан фойдаланишда унинг ўзига хослигини ҳисобга олиш мухим бўлиб хисобланади. Кузатув орқали муайян ижтиомий жараёнлар, кишилар, ижтиомий гуруҳларнинг хатти-ҳаракталари, фаолияти ўрганилади. Кузатув хар хил методларда олиб борилиши мумкин. Буларга: а) мунтазам, маълум бир вақт мобайнида давомли кузатув: б) эпизодлик кузатув; дала шароитида кузатув, эпизодлик кузатув, махсус лаборатория шароитидаги кузатувларни мисол қилиб олиш мумкин. Кузатув методидан тўғри фойдалана билиш мухим ахамиятга эга. Бунда кузатувнинг мақсадини аниқ белгилаш, объектнинг холат, хусусиятларига эътибор бериш; кузатув натижаларини қайд қилиб бориш; тўпланган натижаларни математик статистика методлари ёрдамида хисоблаб чиқиш талаб этилади. Ижтиомий жараёнларни кузатиш табиий жараёнларни кузатишдан жиддий фарқланади. Табиий жараёнлар кузатилганда инсоннинг объектга таъсири унда муайян бир ўзгаришни хосил қилиш шарт эмас. Табиий жараёнлар қандай бўлса, шундайлигича, ёки махсус лаборатория ишлари жараёнида амалга оширилиши мумкин. ижтимоий жараёнларни кузатиш деганда жамият аъзолари: алоҳида кишилар, ижтимоий гуруҳлар фаолияти, хатти-харакатлари, муносабатларини ўрганищ назарда тутилади. Бунда кузатувчининг фаолиятига кузатиладиган объект бефарқ бўла олмайди. Бунда ишонарли натижани қўлга киритмоқ учун кўпроқ ичдан кузатиш усулидан фойдаланилади. Бунда ўрганилаётган объект (инсон, муайян ижтиомий гурух)ни шу жамоага аъзо бошқа одамлар қаторида амалга ошириш мумкин бўлади. Кузатиш ижтиомий объектларда хронокарталар шаклида олиб борилиши мумкин.

Статистика маълумотларидан фойдаланиш билвосита амалга ошириладиган кузатув хисобланади. Бунда тадқиқотчи ижтимоий хаётни ўрганиш учун статистик маълумотларни ўрганади, тахлил қилади, ўзаро бир- бирлари билан солиштириш орқали муайян хулосалар чиқариш имкониятига эга бўлади. Жамият хаётининг талай томонларини ўрганишда статистик усулдан, махсус ишлаб чиқилган ёрдамчи қўлланмалардан фойдаланиш мумкин. ижтимоий билишда эксперимент усулидан кенг фойдаланилади. Ижтимоий эксперимент методини қўллашда унинг ўзига хослигини инобатга олиш лозим бўлади. Гап шундаки табиий фанлар доирасида қўлланадиган эксперимент турли фактларда такрорланса хам, айнан бир хил маълумот олиш имконини беради. Ижтиомий эксперимент бундан фарқли ўлароқ конкрет тарихий вазиятни хисобга олишни тақозо этади. Турли даврларда ва турлича шароитда ўтказиладиган ижтимоий эксперимент турлича хулосаларни чиқишига сабабчи бўлиши мумкин. Ижтимоий эксперимент олиб борилаётган объектни бошқа ижтимоий объектларда ажратиб олиш қийин. Шунинг учун хам социал эксперимент натижалари доимо яхши натижа беравермайди. Ижтимоий шарт-шароит, мухит экспериментнинг ижобий натижаларини таъминлаб бермаслиги мумкин. Ижтимоий эксперимент жамият амалий фаолиятида қўллашга йўналтирилган бўлади. Ижтиомий тадқиқотларда хужжатлар, манбалар тахлили мухим ўрин тутади. Ижтимоий билишнинг эмпирик босқичи ижтиомий объект хақида дастлабки билимларни хосил қила имконини беради, бу хали ижтиомий хаёт муаммоларини чуқур ўрганиш усун етарли эмас. Шунинг учун хам ижтиомий билишнинг нисбатан юқори даражасини олиб бориш талаб этилади. Бунда кузатиш, эксперимент натижасида хосил қилинган дастлабки билимлар махсус методлардан фойдаланган холда қайта ишланади, ўрганилади. Назарий билишдан мақсад, ижтиомий жараёнларни чуқур ўрганиш ва унда махсус методлардан фойдалана билиш талаб этилади.

Бундай методларга тарихийлик ва мантиқийлик, моделлаштириш, тарихий аналогия ижтиомий башорат кабилар киради. Тарихийлик ва мантиқийлик методи: Биз ўрганилаётган объектни чуқур англамоғимиз учун унинг келиб чиқиши, асоси нималардан иборат эканини аниқлаймиз. Тарихийлик объектнинг реал тарихини, унда мавжуд бўлган ходисаларни аниқлаш имконини беради. Тарихий далилларни мантиқий асослар билан бериш объектни тўғри англаш имконини беради. Моделлаштириш усулида ижтиомий жараёнлар моҳиятини англаш учун объект асос бўла олмаган шароитда унинг ўхшашни яратиш ваш у асосда ўрганиш назарда тутилади. Юқорида таъкидлаганимиздек, ижтимоий билиш, жамият, ундаги ижтимоий жараёнларни тўғри англаш ва бахолашга имкон беради жамиятни илмий асосда бошқариш имкониятларини яратади, шунингдек жамият тараққиёти истиқболларини олдиндан кўра билиш имкониятларини яратади. Буни қуйидаги кўргазмали чизмада акс эттириш мумкин: 3 – кўргазмали чизма: ЖАМИЯТНИ ИЛМИЙ БИЛИШ Инсон ўз келажагини тахмин ва гумонларга асосланиб эмас, балки фан амалиётнинг чуқур илмий хулосаларига асосланиб билиб олади. Бундан жамиятни илмий билиш унинг келажагини прогноз қилишга ёрдам беради, деган хулосани чиқариш мумкин. инсон ва инсоният билимлари бугунги хаёт нотекисликларини тушунтирибгина қолмай, келажакни олдиндан кўра билишга имкон яратади. Башорат (прогноз) бирон-бир ходисанинг келажакдаги холати хақидаги илмий тадқиқотларга асосланган эхтимолий характердаги мулохаза. Башорат Жамият, ундаги ижтимоий жараёнларни тўғри англаш, бахолаш имконини беради Жамиятни бошқариш имконини Тараққиёт истиқболларини аниқлаш – башорат қилиш (прогнозлаш)га ёрдам беради.

а) табиий-илмий; б) ижтимоий кўринишларда намоён бўлади. Ижтиомий башоратдан жамият хаётида кенг фойдаланилади; улар ёрдамида фан ва техника тараққиёти прогнозлари, иқтисодий прогнозлар, сиёсий прогнозлар илгари сурилиши мумкин. Фан ва амалиёт жамиятни олдиндан билишнинг энг ишончли қуролидир. Жамият ҳаётини чуқур ўрганишда юқорида баён этилган методлар билан бир қаторда эксперт бахолаш, экстраполяция, тарихий аналогия, компьютер орқали намуналаштириш методларидан хам фойдаланилади. Экстраполяция муайян бирон-бир ходисанинг бир қисмини кузатиш натижасида олинган хулосани бошқа қисмга, бошқа худудга, ёки келгусига тадбиқ этиш. Эксперт бахолаш тарихий жараён хақидаги чуқур ва аниқ илмий тасаввурларга, илмий тадқиқот натижаларига таянган холда бахс бериш. Тарихий аналогия бирон-бир жараён, ходиса хақида ўтмиш ходисаларига қараб хулоса чиқариш. Ижтимоий билиш аввлао жамият тараққиёти қонунларини очишга ваш у асосда онгли фаолият кўрсатишга ёрдам беради. Жамият тараққиёти қонуний жараён, унда амал қиладиган қонунлар умуминсоний характерга эга. Айни вақтда бу қонунлар алоҳида олинган мамлакатда ўзига хос тарзда амал қилади. Маълумки, жахон миқёсида мустамлакачиликнинг тугатилиши янги босқичнинг, мамлакатлар демократик тараққиёт босқичини бошлаб берди, бу холни Ўзбекистон мисолида кўриш мумкин. Ўзбекистон ижтиомий тараққиётининг ўзига хос «ўзбек модели» мамлакатимизнинг ижтимоий билиш соҳасидаги қўлга киритган катта ютуғи хисобланади. «Ўзбекча модел» мамлакатимизнинг тараққиёт истиқболларини ўзида акс эттиради. Бу модель Республика Президенти Ислом Каримов томонидан ишлаб чиқилган ва унинг «Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли», «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари», «Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда»,

«Ўзбекистонда демократик ўзгаришларни янада чуқурлаштириш, фуқаролик жамиятини шакллантиришнинг асосий йўналишлари» каби асарларида ўз ифодасини топган. Унда тўғри кўрсатилганидек, бизнинг бош стратегик мақсадимиз ижтимоий йўналтирилган бозор муносабатларига босқичма- босқич ўтиш орқали демократии хукукий давлат ва эркин фуқаролик жамиятини барпо этишдан иборат. Айни вақтда тараққиётнинг хар бир босқичи – янги муаммолар ва уларни бартараф этиш йўлларини ишлаб чиқишдан иборат. Бунга жамиятни илмий билиш асосида эришилди. Таъкидлаш жоизки, мамлакатимизда олиб берилаётган ислоҳотлар, ички ва ташқи сиёсатимизнинг мазмуни айнан ижтиомий билиш натижасида хосил бўлган. Белгиланган стратегик мақсад – келажаги буюк давлат, тараққий этган мамлактани барпо этиш – келажак истиқболимиз.

Адабиётлар: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолотлари.- Т., «Ўзбекистон», 1997 йил, 211-227-бет. 2. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда. – Т., «Ўзбекистон» 1999 йил. 3. Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. – Т., «Ўзбекистон» 1992 йил. 4. Фалсафа асослари. – Т., «Ўзбекистон» НЖИУ, 2005 йил, 365-370, 372-376 бетлар. 5. С.Э.Крапивенский. Социальная философия. – Москва, «ВЛАДОС», 1998 йил, 380-404 бетлар. 6. Фалсафа. Ўқув қўлланма. – Т., «Шарқ», 1999 йил, 433-445 бетлар. 7. Билиш фалсафаси. – Т., «Университет» нашр., 2005 йил, 197-212 бетлар. 8. О.Г.Данильян, В.М.Гараненко. Философия – Москва, изд. Эксмо, 2005 г., стр. 449-458. 9. Фалсафа. Қомусий луғат. – Т., «Шарқ» 2004 йил. 10. Карима Туленова. Предвидение и реальность. – Т., «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» илмий нашр., 1998 йил. 11. Ғарб фалсафаси. – Т., «Шарқ» нашр., Матбаа акциядорлик компанияси бош тахририяти. 2004 йил. 12. Жахон фалсафаси тарихидан лавхалар. I қисм – Т., Ўзбекистон файласуфлар миллий жамияти нашр., 2004 йил.

Похожие

Жамиятни илмий билиш ва илмий бошқариш муаммолари

Ижтимоий билиш

Ижтимоий билиш

Илмий билиш усуллари

Илмий билиш даражалари