Юкори энергияли нурланишнинг диэлектрик ҳоссаларига таъсири. - Энергетика - Рефераты

Юкори энергияли нурланишнинг диэлектрик ҳоссаларига таъсири.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53.5 KB

Юкори энергияли нурланишнинг диэлектрик ҳоссаларига таъсири. Режа: 1. Нурланиш ха қи да маълумот. 2. Жисмларнинг нур ютиши. 3. Органик жисмнинг нурланиш таъсирида емирилиши.

1. Нурланиш ҳақида маълумот. Радио ва электр аппаратларининг кўпчилигида ишлатиладиган диэлектриклар узлукли ёки узлуксиз, корпукуляр ёки тўлкинли юкори энергияли нур таъсирида бўлади. Техниканинг ривожланиши ракета ва коинот техникасида ишлатиладиган электротехника материалларининг ю қ ори энергияли радиоктив нурланиш таъсири остида б ў лишини такозо этади. Шунинг учун ҳам материалларнинг нурланишга, яъни радиацияга чидамлилиги (диэлектрик ва механик хусусиятларни са қ лай олиши) мухим аҳамиятга эга. Масаланинг бош қ а томонидан қаралса, радиация таъсирини технологик жараенда ишлатиш оркали янги хоссали материаллар хосил килинади. Бунда мавжуд усуллар билан олиб б ў лмайдиган но ё б хоссали (юкори механик мустахкамликка эга ва иссикбардош) материаллар вужудга келтирилади. Корпускуляр нурланиш - тезкор ёки суст харакатли нейтронлар, ядро б ў лакчалари,  – заррачалари ва  - нурлари, т ў л қ инли нурланишга эса  нурлари ва рентген нурлари мисол б ў ла олади. Нурланиш интенсивлиги стоксларда ў лчанади. Материал юзасига таъсир эта ё тган нурланиш энергиясининг материал ичига сингиб боришидаги сустлашиши қў йидаги қ онунга б ў йсунади: P x = P o exp (-  x ) (1.) Бунда Р 0 - материал юзаси якинидаги мухитдаги энергия; х – нурланишнинг сингиш чу қ урлиги;  - материалда нурланиш сусайишини хисобга олувчи коэффициент. Оддий моддалар учун    33z К  б ў либ,бунда  - нурланиш т ў лкини узунлиги; Z – элементнинг Менделеев жадвалидаги тартиб сони;  - жисмнинг; К – пропорционаллик коэффициенти.

2. Жисмларни нур ютиши . Жисмнинг нур ютиши - унинг тузилишига, табиатига ва нурланиш сифатига боглик. Нурланиш энергиясининг сочилиши ионланиш (ички фотоэффект) ва атомларнинг галаенланиши хисобига содир бўлади. Нурланиш таъсирида молекулаларнинг қ айта тузилиши ва кимевий реакция р ў й беради. Ионланиш жара ё ни электронларнинг оний окимини келтириб чи қ ариб, ким ё вий боғланишларнинг узилиши ва силжишига ё ки эркин радикалларнинг хосил б ў лишига олиб келади. Электронлар эса нуксонли жойларда т ў планади. Энг чидамли жисмлардан металл б о ғланишлари хсобланади, ундан кейин ион боғланишли (ноорганик) жисмлар с ў нгги энг паст чидамли жисмларга ковалент ва молекуляр богланишли жисмлар киради. 3. Органик жисмнинг нурланиш таъсирида емирилиши. Органик жисмга нурланиш узо қ таъсир эттирилса унда емирилиш содир б ў лади. Ю қ ори энергиял нурнинг қ иска муддатли таъсири натижасида диэлектрикнинг ким ё вий, физик, механик ва электр ҳоссалари ў згаради. Диэлектрикка нурланиш таъсир эттирилганда унинг электр ў тказувчанлиги маълум стационар холатигача ортади. Бу ў згариш радиация интенсивлиги билан ани қ ланади. Нурланиш т ў хтатилса, диэлектрикнинг электр ў тказувчанлиги ў зининг аввалги кийматига кайтади – нур таъсирида тоза полистиролда  кийматининг вакти бирлигида ў згариши к ў рсатилган. Характеристикага асосан диэлектрикнинг каршилиги нурланиш таъсир ва қ тининг маълум кийматигача камайиб, с ў нгра нурланиш таъсир кучи оширилганда к ў паяди. Нурланиш иссиклик билан бирғали қ да таъсир эттирилганда полимернинг  қ иймати кескин ў згаради. Сифатли диэлектрикда температура ортиши билан  киймати нисбатан камрок ў згаради. Масалан, нормал шароитда нурланган ва нурланмаган палиэтилен  қ ийматларининг нисбати 10 4 га тенг б ў либ, температура га ё тганда ушбу нисбат 10 /  нм н   гача пасаяди.

1. –расм 2. –расм А) нур таъсири кучсиз Б) нур таъсири кучли Cоф полистролга  нури таъсир эттирилганда солиштирма хажмий қаршиликни вақт бўйича ўзгариши. Хозирги пайтда диэлектриклар ишлаб чикариш технологиясида радиоктив нурланиш таъсирида фойдаланилмо қ да. Масалан берилган полиэтиленнинг иссикка чидамлилиги 160 0 С дан 250 0 С гача ортиб, унинг диэлектрик ҳоссалари т ў ла са қ ланиб қ олади.

Фойдаланилган адабиётлар : 1. И.Носиров «Материалшунослик» Тошкент Ў китувчи 1994 й. 2.М.Т.Нормуродов, Б.Е.Умирзоков, И.П. Пармонкулов «Электротехника материаллари ва қ урилмалари технологияси». Тошкент. Мехнат. 2004 й. 3. В.А.Мирбобоев «Конструкцион материаллар технологияси». 4. Ш.М. Камолов, А.Ш. Ахмедов “Электротехника материаллари” Т.1994 й. 5. Ш.М. Камолов, А. Ш. Ахмедов “Диэлектриклар” Ўқ ит. Тошкент 1990 й. 6. Тареев Б. М. “Физика диэлектрических материалов” М. Энергия 1982 й.

Похожие

Юкори кучланиш техникасида газли изоляция.

Электротехник материаллар классификацияси.

Металл бўлмаган конструкцион материаллар

Варикаплар, импульс диодлар, стабилизаторлар. Фотодиодлар ишлаш принципи.

Органик диэлектриклар